RAAMPLAN - triatlon voor trainers

 RAAMPLAN TRIATLON REINOUT VAN SCHUYLENBERGH V T D L v z w D i e s t s e s t e e n w e g 4 9 , 3 0 1 0 K e s s e l -­‐ L o h t t p : / / v t d l . t r i a t h l o n . b e RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 Titel: Raamplan Vlaamse Triatlon en Duatlon Liga Auteur: Reinout Van Schuylenbergh Uitgever: Vlaamse Triatlon en Duatlon Liga vzw Diestsesteenweg 49 3010 Kessel Lo E-­‐mail: [email protected] Versie: 4de versie 1 (nov ’13) Hoofdstuk: Inhoudstafel Vlaamse Triatlon en Duatlon Liga vzw 2012 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. VTDL clubs mogen dit document gebruiken in het kader van de clubwerking of de begeleiding van atleten zonder commercieel oogmerk. We zouden het op prijs stellen mocht u ons hierover verwittigen via [email protected] . 2 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 INHOUDSTAFEL Inhoudstafel ....................................................................................................................................................................... 3 Inleiding .............................................................................................................................................................................. 6 Jongeren zijn geen ‘mini’ volwassenen .............................................................................................................................. 7 Biologische leeftijd ............................................................................................................................................................. 7 Framework Raamplan ...................................................................................................................................................... 10 Fasen in de ontwikkeling .................................................................................................................................................. 11 Lichamelijke en motorische ontwikkeling ................................................................................................................... 11 Lichamelijke ontwikkeling ............................................................................................................................................ 12 A. Gestalte ............................................................................................................................................................... 12 B. Gewicht ............................................................................................................................................................... 12 C. Lichaamssamenstelling ....................................................................................................................................... 12 Gevoelige periode ........................................................................................................................................................ 13 Ontwikkeling van de fysieke eigenschappen ............................................................................................................... 14 A. Kracht .................................................................................................................................................................. 14 B. Uithouding .......................................................................................................................................................... 15 C. Lenigheid ............................................................................................................................................................. 15 D. Snelheid .............................................................................................................................................................. 16 E. (Sport)motoriek ................................................................................................................................................... 17 Wat is talent? ................................................................................................................................................................... 19 Het VTDL talentmodel ................................................................................................................................................. 19 Fasen in de ontwikkeling van jong sporttalent ............................................................................................................ 21 Fase van bewegingservaring: ‘active start’ ............................................................................................................. 21 Hoofdstuk: Inhoudstafel Fase van basistraining: ‘FUNdamentals’ ................................................................................................................. 22 Fase van Leren training: ‘Learning to train’ ............................................................................................................ 24 Fase van opbouwtraining: ‘training to train’ [Topsport] ......................................................................................... 26 Fase van opbouwtraining: ‘training to train’ [Breedtesport] .................................................................................. 28 Fase van aansluitingstraining: ‘Training to compete’ [Topsport] ............................................................................ 29 Fase: ‘Training to compete’ [Breedtesport] ............................................................................................................ 32 3 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 Fase van topsporttraining: ‘Training to win’ ........................................................................................................... 33 Fase van drop-­‐out: ‘active for life’ .......................................................................................................................... 34 Bijlage 1: Tips voor de jeugdtrainer .................................................................................................................................. 35 Bijlage 2: Talentmodel van de VTDL in meetbare grootheden ......................................................................................... 36 Bijlage 3: Het Vlaams Sportkompas .................................................................................................................................. 37 Bijlage 4: Het traject tot het verwerven van meesterschap ............................................................................................. 38 Bijlage 5: De modaliteiten van krachttraining .................................................................................................................. 39 Bijlage 6: De VTDL topsportpiramide ............................................................................................................................... 40 Bijlage 7: Verklarende woordenlijst ................................................................................................................................. 41 A ................................................................................................................................................................................... 41 B ................................................................................................................................................................................... 41 C ................................................................................................................................................................................... 41 D .................................................................................................................................................................................. 41 E ................................................................................................................................................................................... 41 F ................................................................................................................................................................................... 42 H .................................................................................................................................................................................. 42 I .................................................................................................................................................................................... 42 K ................................................................................................................................................................................... 42 L ................................................................................................................................................................................... 42 M .................................................................................................................................................................................. 43 P ................................................................................................................................................................................... 43 R ................................................................................................................................................................................... 43 S ................................................................................................................................................................................... 44 T ................................................................................................................................................................................... 44 Hoofdstuk: Inhoudstafel U .................................................................................................................................................................................. 44 V ................................................................................................................................................................................... 44 W ................................................................................................................................................................................. 45 Referenties en aanbevolen literatuur .............................................................................................................................. 46 Websites ...................................................................................................................................................................... 46 4 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 Boeken ......................................................................................................................................................................... 46 Artikels ......................................................................................................................................................................... 47 Dankwoord ....................................................................................................................................................................... 47 Hoofdstuk: Inhoudstafel 5 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 INLEIDING Dit raamplan is een algemene leidraad voor de carrièreopbouw van een triatleet1. Het raamplan beschrijft de stappen in de ontwikkeling van jeugdatleet tot volwassen triatleet met respect voor de eigenheid van het opgroeiende kind. De tekst vormt een leidraad voor jeugdtrainers en clubtrainers in de opbouw van oefen-­‐, begeleidings-­‐ en trainingsprogramma’s voor triatleten van 6-­‐23 jaar. De VTDL zal complementair aan dit raamplan ondersteunende media ontwikkelen, zoals leerplannen, kijkwijzers, beeldmaterialen, ... Let wel: dit raamplan is geen individueel meerjarenplan. De trainer dient nog steeds op basis van de individuele sterkte-­‐
zwakte analyse aangepaste doelstellingen en trainingsplannen op te stellen. Dit raamplan kan hierbij als inspiratiebron en toetsingsinstrument voor het individuele meerjarenplan dienen. Voor de triatlonclub vormt dit raamplan een inspiratiebron om de jeugdwerking en de clubstructuur te ontwikkelen. Het raamplan is vanuit een multidisciplinair perspectief opgebouwd en beoogt een harmonieuze atletische ontwikkeling van de jonge triatleet. Het raamplan promoot een levenslange gezonde en actieve levensstijl. Het raamplan is gebaseerd op de modellen van Istvan Balyi die het internationaal gerespecteerde Long Term Athlete Development Plan (LTAD) ontwikkeld heeft 2 3 . Daarnaast is er input vanuit internationaal aanvaarde topsportstandaarden. Tot slot hebben onze wetenschappelijke experts en trainers verbonden aan de VTDL topsportwerking hun inbreng gehad in het verwezenlijken van dit raamplan. Bij het opmaken van dit raamplan hebben we volgende principes gehanteerd: •
•
•
•
•
De atleet staat in dit raamwerk centraal. Programma’s dienen gebaseerd te worden op de individuele noden en ontwikkelingsfases. “Doing the right thing at the right time”. Fundamenteel is dat het raamplan niet uitgaat van de kalenderleeftijd als het enige criterium voor maturatie, aangezien dit geen rekening houdt met de individuele variatie in de biologische ontwikkelingssnelheid. Het is daarom essentieel dat trainingsprogramma’s en competities aangepast zijn aan de individuele biologische ontwikkeling. Atleten worden aangemoedigd pas naar een volgend ontwikkelingsstadium te evolueren wanneer alle vaardigheden uit het voorgaande stadium verworven zijn. Alle stakeholders en sportaanbieders4 hebben er belang bij om samen te werken en dit raamplan als basis te hanteren. Inhoudelijk is het raamplan in eerste plaats gebaseerd op algemeen aanvaarde standaarden vanuit wetenschappelijk onderzoek (‘position stands’) aangevuld met succesvolle praktijkervaringen (‘good practices’) Topsportprestaties als nevenproducten van het raamplan Het behalen van meer topsportresultaten is niet het uitgangspunt van dit raamplan, wel het rekruteren van meer jeugdleden, het reduceren van drop-­‐outcijfers en blessurestatistieken, … Betere topsportresultaten zullen hieruit voortvloeien als interessant ‘nevenproduct’. Hoofdstuk: Inleiding In dit document spreken we over triatleet en triathlon. Echter, de duatlontrainer kan zich eveneens op dit document baseren. Immers, in het kader van de LTAD is het aan te bevelen dat jonge duatleten hun trainingsprogramma aanvullen met zwemtraining. Het ogenblik van specialiseren situeert zich pas vanaf juniorleeftijd. 1
2
Website LTAD: www.ltad.ca Een interessante review over LTAD model, waarover wel wat wetenschappelijke controverse bestaat, kan u lezen bij Ford en medewerkers (Ford et al., 2011). 4 Stakeholders en sportaanbieders kunnen zijn: ouders, sportclubs, de school, de federatie, trainers en coaches, … 3
6 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 JONGEREN ZIJN GEEN ‘MINI’ VOLWASSENEN In de triatlonsport is het gebruikelijk dat er reeds vanaf jonge leeftijd relatief veel getraind wordt. Bij jeugdige atleten is het noodzakelijk dat er enerzijds naast de triatlondisciplines ook andere sporten op het programma staan en dat er anderzijds bij de keuze van de trainingsoefeningen rekening gehouden wordt met het biologische ontwikkelingsstadium van de triatleet. Hiervoor zijn enkele belangrijke redenen: •
•
•
een onvolgroeid lichaam is nog niet stevig genoeg om eender welke trainingsbelasting zonder risico op kwetsuren of groeistoornissen te ondergaan, tevens is het gekend dat bepaalde conditionele eigenschappen op jonge leeftijd niet of slechts weinig door training kunnen worden verbeterd. Het zou dan ook tijdverlies betekenen en demotiverend zijn wanneer de kinderen merken dat alsmaar oefenen niets opbrengt, het is niet mogelijk om enkel via de triatlondisciplines alle motorische vaardigheden en eigenschappen optimaal te ontwikkelen. Er is bijgevolg een noodzaak om een breder en rijker sport-­‐ en bewegingsaanbod te voorzien. BIOLOGISCHE LEEFTIJD Als jeugdtrainer is het belangrijk rekening te houden met de biologische leeftijd van uw atleten en niet louter de kalenderleeftijd in acht te nemen. Tieners van eenzelfde kalenderleeftijd kunnen soms meer dan 2 jaar verschillen in biologische leeftijd. Dit heeft belangrijke gevolgen naar het optimale sportprogramma voor elk kind. De biologische leeftijd geeft aan hoe snel de biologische ontwikkeling verloopt. Er zijn verschillende methoden om een zicht te krijgen op de biologische leeftijd. Een handige maat is de leeftijd van maximale groeisnelheid (age at peak height velocity, APHV). De APHV verwijst naar de periode met de snelste verandering in groei. Het is daarom een belangrijke parameter om de sportieve en motorische ontwikkeling aan te koppelen. De APHV kan bepaald worden vanuit 2 methodes. 1.
2.
Via herhaalde gestaltemetingen of voorspeld worden aan de hand van de formule van Mirwald (Mirwald, Baxter-­‐Jones, Bailey, & Beunen, 2002). De VTDL zal ondersteunende media aanbieden om de APHV te helpen bepalen. Hoofdstuk: Jongeren zijn geen ‘mini’ volwassenen Tip: meet jongens tot 18 jaar en meisjes tot 16 eens per maand. Belangrijk is om de lengtemetingen als volgt te standaardiseren: -­‐
-­‐
-­‐
Meet de atleet blootsvoets Meet bij voorkeur ’s morgens (of tenminste op steeds hetzelfde tijdstip) Meet de atleet in ‘uitgegroeide’, fiere houding (Franfürter plan) 7 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 10 Groeisneheid (cm/jaar) 9 8 7 6 5 meisjes 4 jongens 3 2 1 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 Leeftijd (jaar) Gemiddelde groeisnelheid bij meisjes en jongens (figuur naar (Malina, Bouchard, & Bar-­‐Or, 2004)
Opgelet: Begin van de groeispurt ? Matig de trainingsbelasting. Er bestaat een wetenschappelijke consensus dat bij begin van de groeispurt tot 1,5 jaar na de groeispurt de belastbaarheid van de jonge atleet gevoelig vermindert. In deze periode van 2 à 4 jaar dient er voorzichtig met intensiteit en volume omgesprongen te worden. Progressies moeten steeds afgetoetst worden aan de belastbaarheid van de opgroeiende atleet. APHV kan via deze online tool berekend worden: http://taurus.usask.ca/growthutility/phv_ui.cfm?type=1. De volwassen gestalte kan met deze tool berekend worden: http://taurus.usask.ca/growthutility/phv_ui.cfm?type=2. Opgelet: de metingen dienen zeer zorgvuldig te gebeuren conform de erkende standaarden om een precieze voorspelling te bekomen. Hoofdstuk: Biologische leeftijd Gemiddeld ligt de APHV bij meisjes op 12 jaar en bij jongens op 14 jaar. Er bestaan grote individuele verschillen. Deze verschillen zijn belangrijk in functie van het inschatten van de belastbaarheid van de jonge atleet, de trainingsgevoeligheid van de atleet, het inschatten van het sportieve talent en het bepalen van geschikte trainingsoefeningen5. Vóór de leeftijd van PHV is het zeer moeilijk voorspelbaar hoe een jonge atleet zal ontwikkelen: als duursporter, teamsporter, gymnast, sprinter, …. Het is daarom cruciaal om een brede basis te leggen van algemene sport-­‐ en Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat in de praktijk nog al te vaak vroeg mature kinderen voor (top)sportprojecten worden geselecteerd en dat er onvoldoende rekening wordt gehouden met de biologische leeftijd (Helsen et al., 2012). 5
8 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 bewegingsvaardigheden. Dit geeft de atleet de nodige bagage om op latere leeftijd eender welke sport te beoefenen. Tijdens APHV ervaren atleten soms dat ze hun motorische bagage kwijt zijn, maar dit is slechts een tijdelijk fenomeen ten gevolge van het lichaam in verandering. De motorische vaardigheden worden na de APHV terug ingehaald. Bij meisjes moet aandacht gegeven worden aan de biologische veranderingen tijdens de menarcheleeftijd. De hormonale veranderingen die hiermee gepaard gaan, kunnen impact hebben op de lichaamssamenstelling en de trainbaarheid. De verhouding vermogen/lichaamsgewicht kan negatief beïnvloed worden en leiden tot een plateau in het prestatievermogen. In deze periode dient het trainingsprogramma volgehouden te worden met inbegrip van het ontwikkelen van andere prestatiebepalende factoren. Op die manier kan er aangeknoopt worden met het eerder verworven prestatieniveau en prestatiewinst in de toekomst. Als coach is het van belang van elke atleet de APHV te kennen om het trainingsprogramma te kunnen individualiseren. Dit zal tevens vroegtijdige specialisatie vermijden en atleten de kans geven om een solide motorische basis te verwerven. Er is geen enkele wetenschappelijke evidentie dat vroegtijdige gespecialiseerde training tot een hoger prestatieniveau op latere leeftijd leidt. Twee jaar na APHV (APHV+2) wordt algemeen aanvaard als de optimale timing om progressief de trainingsload op te drijven. TIP: Communicatie van testresultaten Het testen van jonge atleten houdt in dat er positieve maar ook minder positieve testresultaten worden geobserveerd. Belangrijk is om deze resultaten op een pedagogisch verantwoorde manier te communiceren. Betrek de ouders en communiceer waarheidsgetrouw en transparant. Wees ook bewust dat een meting een momentopname is. Een stand-­‐alone meting heeft geen goede voorspellende kracht. Wees er dus op bedacht om geen kinderen al te snel in een bepaalde ‘categorie te klasseren’ of ‘af te schrijven’, maar volg de evolutie van de atleet voor een langere tijd op om een juister oordeel te kunnen vellen. Ook al sluiten de testresultaten niet aan bij bepaalde criteria van een (top)sportproject, communiceer in elk geval de persoonlijke progressie in de testresultaten. Voor elk kind is het belangrijk en motiverend om de persoonlijke progressie te kennen. Hoofdstuk: Biologische leeftijd 9 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 FRAMEWORK RAAMPLAN Active for life Topsport Breedtesport Active for life, einde carrière, omschakeling Omschakeling naar Triatlon Long Distance, Duatlon Training to WIN •
•
9 •
•
8 Post Active for life 7 Training to COMPETE APHV 6 •
•
•
Topniveau Fysiek potentieel gerealiseerd Onafhankelijke atleet Carrière omschakeling •
•
Identiteit = ‘international performer’ Beheersen van ‘self-­‐
management’ Regelmaat in wedstrijdprestaties •
TRAINING to train 4 APHV+2 2 LEARNING to train APHV 1 •
•
•
FUN-­‐
damentals Pré APHV •
•
•
•
•
3 APHV+1 •
•
•
•
Fase atletische ontwikkeling # jaar training t.o.v. APHV •
•
Vlaamse wedstrijdcircuits Age Group competities High Performance coaches Topsportclub Nationaal elite team Beloften team (Be Gold) EK U23, WK U23, ITU CC, ITU WC •
Nationaal juniorteam Regionale werking Topsportclub EK junioren, WK junioren, EK Jeugd, ITU CC Junioren Vlaams jeugdcircuit Talentdetectie Leren te genieten van de inspanning Technische vervolmaking •
•
•
•
•
•
Vlaams jeugdcircuit Regionale werking Topsportclub Talentdetectie Triatlon, ook voor u? Zwemclub en zwemstages Ontwikkelen van brede motorische basis Positieve attitude Fundamentals Leren in spelvormen •
•
•
•
•
Naschoolse sport (Multi)Sportclub (balsporten, zwemmen, atletiek, gymnastiek, …) Sterrenclub Recreatieve activiteiten Triatlon, ook voor u? Algemene motorische ontwikkeling •
•
•
•
•
•
Ouders Kleuterschool Bewegingsschool Recreatieve activiteiten Sterrenclub Multimove Talentselectie Identiteit = triatleet Keuze voor training en competitie Leren onafhankelijk te worden Active start •
•
•
•
5 •
•
Nationaal elite team High Performance coaches Topsportclub EK, WK, OS, WTS Klemtonen in de atletische ontwikkeling •
•
•
•
•
•
Nationaal jeugdcircuit Sterrenclubs Hoofdstuk: Framework Raamplan 10+ Structuren en programma’s 10 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 FASEN IN DE ONTWIKKELING LICHAMELIJKE EN MOTORISCHE ONTWIKKELING In dit deel beschrijven we de lichamelijke en motorische ontwikkeling van een kind. In het begeleiden van jonge atleten dienen we terdege rekening te houden met de lichamelijke ontwikkelingsfasen, de ontwikkeling van de fysieke eigenschappen en de sportmotoriek. Door oordeelkundig op deze fasen in te spelen, kunnen we het kind optimaal en op een gezonde manier helpen ontplooien. De ontwikkelingsfasen en de ontwikkeling van de verschillende lichaamsweefsels voor jongens en meisjes worden in onderstaande figuur meegegeven. Individueel kan de leeftijd waarop een kind deze fasen doorloopt sterk verschillen, zeker rond de periode van de pubertijd. Verschillen van 2 jaar tussen de kalenderleeftijd en de biologische leeftijd zijn geen uitzondering. Dit heeft uiteraard een belangrijke invloed op de inhoud van de trainingen in deze groep kinderen. 1,00 0,90 Groeisnelheid (cm/jaar) 50 0,80 0,70 40 0,60 30 0,50 0,40 20 0,30 0,20 10 0,10 0 Ontwikkeling ten opzichte van volwassenheid (%) 60 Gestalte meisjes Gestalte jongens skeletaal meisjes skeletaal jongens Neuraal Musculair meisjes Musculair jongens 0,00 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Hoofdstuk: Fasen in de ontwikkeling Leeftijd (jaar) Gemiddelde groeicurven (figuren naar (Malina et al., 2004) 11 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 LICHAMELIJKE ONTWIKKELING A. GESTALTE De ontwikkeling van de gestalte is aangegeven in de figuur op de vorige bladzijde en is gebaseerd op onderzoek van Malina et al (2004). Een kritieke leeftijd is deze van de groeispurt. Op het moment van de groeispurt (APHV) zijn de kinderen minder belastbaar en dient bijgevolg de trainingsload aangepast te worden. Kinderen kunnen ook diffuse klachten aangeven, al dan niet ten gevolge van een tijdelijke verminderde coördinatie of flexibiliteit. Sommige auteurs spreken van een tijdelijke reductie in de trainingsload van circa 30% tijdens APHV. De leeftijd van maximale groeispurt (APHV) ligt bij meisjes rond 12 jaar en bij jongens rond 14 jaar. Zoals eerder gemeld, zijn er grote verschillen in deze leeftijd tussen de kinderen mogelijk. Het is niet ongewoon in een groep van 14 jarigen zowel kinderen aan te treffen met een biologische leeftijd van 12 als met een biologische leeftijd van 16 jaar. Vandaar het belang om de APHV van elke jonge atleet te bepalen of te laten bepalen. Waar of niet waar? “Van basketbal word je groot, van gymnastiek blijf je klein” Bij de brede bevolking leeft het idee dat sportbeoefening een effect heeft op de groei en maturatie van het kind. Ze interpreteren hierbij verkeerdelijk het effect van de sportbeoefening op de lichaamsbouw van jeugdige topsporters. Echter de lichamelijke groei is zo sterk genetisch bepaald, dat de impact van omgevingsfactoren zoals sport minimaal is. De specifieke lichaamsbouw van jonge topsporters is een effect van ‘natuurlijke selectie’: grotere en krachtige jongeren zijn bevoordeeld in basketbal terwijl de kleinere en minder krachtige leeftijdsgenoten in deze sport minder succesvol zullen zijn en sneller uitvallen. De grotere en sterkere jongeren blijven dus over na dit ‘selectieproces’. Echter, wanneer de sportbelasting extreem hoog ligt en de voeding wordt beperkt, kan er groeivertraging optreden. Het spreekt voor zich dat dit ten allen prijze te vermijden is! In dit document vindt u alvast de nodige richtlijnen om op een verantwoorde manier de training bij de jongeren op te bouwen. B. GEWICHT Hoofdstuk: Fasen in de ontwikkeling De ontwikkeling van het lichaamsgewicht loopt parallel aan de curve van de gestalteontwikkeling. Ook het lichaamsgewicht kent een spurt die evenwel iets later komt dan de groeispurt voor de lichaamslengte. Kinderen krijgen dus eerst een “groeischeut” en groeien pas nadien ook “in de breedte” uit. In de periode waarin de ontwikkeling van het lichaamsgewicht achter loopt op de gestalteontwikkeling is het kind extra gevoelig voor overbelasting. Waakzaamheid is dus zeker geboden. C. LICHAAMSSAMENSTELLING De lichaamssamenstelling geeft aan hoeveel procent van het lichaamsgewicht bestaat uit vetvrije massa en hoeveel bestaat uit vetmassa. In de trainingspraktijk is vooral het vetpercentage een bekend begrip. Het vetpercentage geeft het procentueel aandeel van het vetgehalte in het lichaam aan. 12 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 In functie van een gezonde levensstijl en optimale sportprestaties is een laag vetpercentage van belang. Normale waarden voor vetpercentages bedragen 25% voor meisjes en 15% voor jongens. Sportieve jongeren hebben doorgaans 5 à 7% minder vet en topsporters halen nog lagere waarden. Let wel, een te laag vetpercentage is een risico voor de gezondheid en staat de sportprestatie in de weg ! Volgende algemene richtwaarden kunnen je daarbij helpen in het interpreteren van het vetpercentage. Atleten die sterk van deze waarden afwijken, of bij wie het vetpercentage zeer plots wijzigt, dienen gespecialiseerd advies in te winnen bij een sportdiëtist(e) of sportarts. TIP: Meting van de lichaamssamenstelling: een specialistenzaak Tegenwoordig bestaan er goedkope toestelletjes die de lichaamssamenstelling schatten. De nauwkeurigheid van dergelijke toestelletjes laat nogal eens te wensen over. Je doet er goed aan om naar een gespecialiseerd laboratorium te gaan wanneer je de lichaamssamenstelling correct wilt kennen. In dergelijke laboratoria bepalen ze de lichaamssamenstelling via een onderwaterwegingstechniek of via magnetische beeldvorming. Technieken via bio-­‐
elektrische impedantiemetingen of huidplooimetingen geven niet altijd een correct beeld van de lichaamssamenstelling. Een lijst van erkende keuringscentra waar een nauwkeurige lichaamssamenstelling kan bepaald worden, is terug te vinden op http://www.wvc.vlaanderen.be/gezondsporten/keuring/index.htm Nog belangrijker dan het vetpercentage te kennen is, dat u in deze erkende keuringscentra ook terecht kan voor voedingsadvies. Eetstoornissen in de sport Eetstoornissen komen zeer frequent voor in de sportwereld. Onderzoek wijst op een prevalentie van 20 à 30% bij duursporters. Eetstoornissen zijn steeds zeer ernstig te nemen en kunnen leiden tot levensbedreigende situaties. Als ouder, trainer, begeleider dient u hiervoor alert te zijn en tijdig sporters door te verwijzen naar professionele hulpverleners. Meer informatie over eetstoornissen in de sport vindt u op volgende sites: http://www.cjsm.vlaanderen.be/gezondsporten/sport/eetstoornissen.htm Hoofdstuk: Fasen in de ontwikkeling http://www.eetexpert.be/ GEVOELIGE PERIODE De gevoelige periode verwijst naar de leeftijd waarop een bepaalde eigenschap optimaal kan worden ontwikkeld. Men gaat hier steeds uit van de biologische leeftijd en niet van de kalenderleeftijd. Omwille van de verschillende timing in de biologische ontwikkeling van de kinderen, kunnen er soms zeer grote verschillen in biologische leeftijd merkbaar zijn in een groep kinderen van dezelfde kalenderleeftijd. Daarom is het van belang als trainer een duidelijk beeld te hebben van de biologische ontwikkeling van het kind en het trainingsprogramma hieraan aan te passen. 13 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 Enkele belangrijke periodes in de ontwikkeling: •
•
•
•
0-­‐6 jaar: zeer snelle neuro-­‐musculaire ontwikkeling 8-­‐11(m)12(j) jaar: 1ste fysieke en motorische belastbaarheidsperiode 11-­‐15 (m) 12-­‐16 (j) jaar: grote diversiteit in fysieke en motorische parameters. Lage fysieke belastbaarheid 16-­‐18 jaar: 2de fysieke en motorische belastbaarheidsperiode ONTWIKKELING VAN DE FYSIEKE EIGENSCHAPPEN A. KRACHT De ontwikkeling van de spierkracht volgt ruwweg de curve van de gestaltegroei. Vóór de groeispurt zijn de verschillen tussen jongens en meisjes gering. Jongens hebben tijdens de adolescentie een echte groeispurt in spierkracht, terwijl bij de meisjes de kracht geleidelijk toeneemt. Vanaf de groeispurt worden de jongens dus sterker dan de meisjes. De ontwikkeling van bepaalde motorische vaardigheden, zoals verspringen, hangt samen met de ontwikkeling van de spierkracht. Bij kinderen vóór de adolescentie wordt de trainingswinst in spierkracht veroorzaakt door neurologische factoren (neuromusculaire coördinatie) en niet door verdikking van de spieren (hypertrofie). Dit laatste gebeurt wél tijdens en na de adolescentie. Spierkrachttraining heeft tevens een positieve invloed op de botdensiteit en botmineralisatie. Eenvoudig gezegd: door sportactiviteiten wordt het skelet sterker. Toch moet men bij kinderen vóór de adolescentie opletten met krachttraining aangezien de belastbaarheid van het skelet beperkt is. De gevolgen van onaangepaste krachttraining laten zich pas voelen op latere leeftijd met chronische letsels. We vatten de trainingsrichtlijnen voor krachttraining bij kinderen samen in de onderstaande tabel. Kindertijd (vanaf 6 jaar) Gevoelige fase APHV APHV+2 Volwassenheid Correcte technische uitvoering Correcte technische uitvoering Correcte technische uitvoering Steeds onder deskundige begeleiding Steeds onder deskundige begeleiding Onder deskundige begeleiding Voldoende opwarmen en stretchen Voldoende opwarmen Initiatie (“leren omgaan”) Evenwicht Evenwicht Range of motion Hoog piramidaal (basiskracht). Range of motion Volume (krachtuithouding) Range of motion. Veelzijdige spier(kracht) oefeningen Steeds onder deskundige begeleiding Voldoende opwarmen Alle krachtvormen zijn mogelijk in functie van sportspecifieke en individuele noden. Hoofdstuk: Fasen in de ontwikkeling Laag piramidaal Functionele transfer. Fine tuning. Steunen, hangen, klimmen, duwen, trekken, dragen van partner, werp-­‐ en sprongvormen Algemeen krachtcircuit. Krachtcircuit met toestellen en met vrije gewichten. Alle trainingsmethoden zijn mogelijk Bronnen: VTS Trainer B ontwikkelingsleer. BLOSO BP opleiding krachttraining. 14 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 B. UITHOUDING De ontwikkeling van de uithouding houdt sterk verband met de ontwikkeling van het hart-­‐long systeem (cardio-­‐
pulmonair systeem). Deze systemen volgen de algemene ontwikkelingscurve (curve van de gestaltegroei), zo ook de ontwikkeling van de uithouding. We vatten de trainingsrichtlijnen voor uithoudingstraining bij kinderen samen in de onderstaande tabel. Kindertijd Gevoelige fase APHV APHV +2 Volwassenheid Aerobe oefeningen kunnen geprogrammeerd worden zonder gezondheidsrisico’s. Het trainingseffect is evenwel beperkt. Gebruik van spelvormen sterk aanbevolen. Trainingseffecten bij aerobe uithoudingsoefeningen zijn optimaal. Trainingseffecten zijn optimaal voor aerobe oefeningen Sterke trainingseffecten van aerobe uithouding. Geen systematische anaerobe training omwille van lage belastbaarheid van dit systeem. Sporadisch anaerobe training over korte fracties en beperkt in volume. Meer systematische anaerobe training kan, mits goede aerobe basis en in functie van individuele noden. Maximale trainbaarheid van anaerobe uithouding Bron: VTS Trainer B ontwikkelingsleer C. LENIGHEID Jonge kinderen zijn doorgaans van nature zeer lenig. Dit doet velen veronderstellen dat het onderhouden van de lenigheid bij kinderen niet belangrijk is. Het tegendeel is waar. Een voldoende lenigheid is noodzakelijk om de sportbewegingen technisch correct te kunnen uitvoeren en om het risico op overbelastingsletsels te minimaliseren. Tijdens APHV kan de lenigheid tijdelijk verminderen door de snelle lengtegroei. Het onderhouden van de lenigheid is in deze periode van belang. Hoofdstuk: Fasen in de ontwikkeling Oefenen van de actieve lenigheid in de hamstrings 15 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 We vatten de trainingsrichtlijnen voor lenigheidstraining bij kinderen samen in de onderstaande tabel. Kindertijd Gevoelige fase APHV APHV+2 Volwassenheid Vanaf 6 jaar kan de lenigheid systematisch geoefend worden. Lenigheid daalt door de sterke lengtegroei van de botten. Lenigheidsoefeningen zijn cruciaal. Specifieke lenigheidstraining om de lenigheid te onderhouden Specifieke lenigheidstraining om de lenigheid te onderhouden Algemene lenigheid voor alle spiergroepen. Systematische en specifieke lenigheidstraining is mogelijk Systematische en specifieke lenigheidstraining is mogelijk Systematische en specifieke lenigheidstraining is mogelijk Indien technisch correct uitgevoerd is het risico op letsels gering Opletten voor extreme buig en draaibewegingen van de romp en heupgewricht Naast specifieke oefeningen ook algemene oefeningen blijven uitvoeren Naast specifieke oefeningen ook algemene oefeningen blijven uitvoeren Alle lenigheidsoefeningen komen in aanmerking Actieve lenigheidstraining en stretching Actieve en passieve lenigheid, statisch en dynamisch Actieve en passieve lenigheid, statisch en dynamisch Krachttraining en lenigheidstraining kunnen gecombineerd worden, onder voorwaarde dat er bij de krachttraining geen grote spierschade is opgetreden. De lenigheidstraining dient desgevallend uitgesteld tot de spierkater voorbij is. Bron: VTS Trainer B ontwikkelingsleer D. SNELHEID •
Reactiesnelheid •
Startsnelheid •
Versnellingsvermogen •
Maximale snelheid •
Snelheidsuithouding •
Wendbaarheid (snelheid van richtingsverandering) Hoofdstuk: Fasen in de ontwikkeling Snelheid is een basismotorische eigenschap bestaande uit verschillende deelvaardigheden, met name: We vatten de trainingsrichtlijnen voor snelheidstraining bij kinderen samen in de volgende tabel. 16 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 Gevoelige fase Kindertijd APHV APHV+2 Snelheid wordt onbewust door kinderen geoefend in het spontaan spel. Spel stimuleren. Kan systematisch geoefend worden Accent op reactiesnelheid, startsnelheid, wendbaarheid en bewegingsfrequentie. Met uitzondering van snelheidsuithouding (~anaeroob vermogen), kunnen alle snelheidscomponenten getraind worden. Volwassenheid Systematisch oefenen Systematisch oefenen Alle snelheidscomponenten kunnen getraind worden. Alle snelheidscomponenten kunnen getraind worden. Waakzaamheid mbt verminderde fysieke belastbaarheid. Snelheid moet van op zeer jonge leeftijd systematisch geoefend worden om een optimale ontwikkeling te verzekeren. Bron: VTS Trainer B ontwikkelingsleer E. (SPORT)MOTORIEK De motorische ontwikkeling is het proces waarbij de kinderen nieuwe bewegingsvaardigheden aanleren. De motorische ontwikkeling houdt verband met de ontwikkeling van het zenuwstelsel, de lichamelijke ontwikkeling, reeds verworven motorische vaardigheden en de trainingsprikkels die het kind ontvangt. •
Een fase van ervaren. Er wordt door gissen en missen een ruw beeld van de beweging opgebouwd. Het aantal uitvoeringsfouten is nog vrij hoog. De atleet ‘zoekt’ naar de goede uitvoering en probeert een beeld van de beweging op te bouwen. •
Een fase van beseffen. De bewegingskwaliteit verbetert en wordt consistenter. Het aantal uitvoeringsfouten daalt. Het leerproces in deze fase kan versneld worden door aangepaste feedback te geven over de bewegingsuitvoering. •
Een fase van beheersen. De beweging is geautomatiseerd. Er komt aandacht vrij voor tactische elementen. Hoofdstuk: Fasen in de ontwikkeling Het motorisch leerproces verloopt via onderstaande tussenstappen, met name Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat het leerproces versneld wordt door feedback te geven. Enkele praktische richtlijnen: •
Feedback over de uitvoering is veel krachtiger dan feedback over het resultaat. Videoregistratie is een zeer krachtig hulpmiddel om een beeld van de uitvoering aan de atleet mee te geven. Videobeelden kunnen ook aangewend worden om de atleet een beeld te geven van de goede uitvoering, bijvoorbeeld om de beweging van een topsporter te tonen. •
Feedback dient zoveel mogelijk in de positieve zin geformuleerd te worden, met de aandacht op de juiste uitvoering. Zeg dus niet “je stuurpositie is te smal”, maar wel “neem je stuurpositie breder”. Taalkundig is de informatie identiek, maar door deze positief te formuleren gaat de atleet zich spontaan concentreren op de correcte uitvoering. 17 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 •
Te weinig feedback geven vertraagt het leerproces, maar ook te veel feedback geven resulteert in een suboptimaal leerproces. Beperk je feedback tot 1 à 2 elementen. Kies deze die op dat moment het belangrijkste zijn. Laat de atleet vragen wanneer deze feedback over de uitvoering wenst voor een optimaal leereffect. Opstelling video feedback systeem tijdens een zwemtraining Gevoelige fase Kindertijd APHV APHV+2 Volwassenheid Er zijn 2 ‘windows of opportunity’: 6-­‐8 jaar en 10-­‐12 jaar. Omwille van de snelle groei is een tijdelijke afname in bewegingskwaliteit en motorisch leervermogen 6
mogelijk. De atleet is terug trainingsgevoeliger voor complexe sportmotorische vaardigheden. Motorische vaardigheden kunnen nog verfijnd worden. Het leerproces verloopt doorgaans trager dan op jongere leeftijd. Bewegingsschool. Basis atletische vaardigheden. Ondersteunen in het ontwikkelen van een nieuw ‘lichaamsplan’. Sportspecifieke vervolmaking Sportspecifieke vervolmaking Hoofdstuk: Fasen in de ontwikkeling Multimove for kids Multimove for kids is een project, ondersteund door de Vlaamse Overheid, om kinderen in de sportclub een breed bewegingsaanbod aan te bieden. Meer informatie is te vinden via deze weblink: www.multimove.be 6
In de wetenschappelijke literatuur spreekt men soms over “adolescent awkwardness” (Beunen & Malina, 1988), (Philippaerts et al., 2006). 18 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 WAT IS TALENT? HET VTDL TALENTMODEL Elk kind heeft een set aan vaardigheden en kan deze ontwikkelen binnen genetisch bepaalde grenzen. Maar wanneer spreekt men van talent in functie van topsport? Rekening houdend met de hoge topsporteisen, is een topsporttalent een kind met uitzonderlijke sportieve vaardigheden (Tucker & Collins, 2012). Bij talent spreekt men ook van de (genetische) aanleg, namelijk wat het kind ‘van nature’ bezit aan eigenschappen en vaardigheden. Maar ook de trainings-­‐ en sportervaring en de omgeving rond de jonge sporter bepalen mee het “talent”. Hoewel een aantal auteurs melden dat een expertiseniveau kan bereikt worden mits voldoende kwaliteitsvolle training (∼10.000 uur) {Ericsson:1991uk}{Ericsson:2004vv}, is dit niet de enige verklaring voor het bereiken van een expertniveau (Tucker & Collins, 2012) {ElferinkGemser:2011hv}7. In figuur op de volgende bladzijde is schematisch het VTDL talentmodel weergegeven. Het triatlontalent wordt bepaald door verschillende eigenschappen, die in de loop van de sportcarrière worden ontwikkeld. De succesratio in de ontwikkeling van toptalent tot topatleet hangt dus af van het initieel talent (~genetische component), maar evenzeer van het afgewerkte topsportprogramma (~talentontwikkeling). Zowel het talent als de ontwikkeling kan via gerichte testprocedures gemeten of geschat worden. Een belangrijk facet in een talentdetectiemodel is om een longitudinale opvolging van het potentiële talent te voorzien. Deze opvolging dient te bestaan uit het meten van de prestatiebepalende factoren alsook het opvolgen van de prestatie evolutie {ElferinkGemser:2011hv}. Hoofdstuk: Wat is talent? 7
Dit verwijst naar de theory of deliberate practice. 19 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 Toptalent)
)
)
)
)
)
)
)Topatleet)
Capaciteiten)*)Aanleg)
Capaciteiten)*))Ontwikkeling)
Wedstrijd)presta6e)*))Ontwikkeling)
Fysiologie)
* )VO2max)
* )vLamax)
* Spiervezeltypologie))
Fysiologie)
* )VO2max)(δ):pre*post)training))
* )vLamax)(δ):)pre*post)training))
* )Prikkelgevoeligheid)(δ/t))
Fysiologie)
* )MLSS)speed)/)power)output)
* )Prikkelgevoeligheid)(δ/t))
Efficiën6e)*)bewegingskwaliteit)
* )ADL)
* )Sport)(a*specifiek))
Efficiën6e)*)bewegingskwaliteit)
* )ADL)
* )Sport)(specifiek)en)a*specifiek))
Motorisch)leervermogen)
*)Motorisch)quo6ënt)
Trainingsachtergrond)
* )carrière))en)laatste)seizoen)
* ))specifiek,)a*specifiek)
Mentale))
* )Pijntoleran6e)
* )Intrinsieke)mo6va6e)
* )DoorzeZngsvermogen)
Antropometrie)
* )Gestalte))
* )Gewicht)
* )Vetpercentage)
* )Biologische)leeMijd)
* )KalenderleeMijd)
Coacheability)
Mentale))
* )Pijntoleran6e)
* )Intrinsieke)mo6va6e)
* )DoorzeZngsvermogen)
Biologische)ontwikkeling)(δ/t)))
Wedstrijdpresta6es)
Belastbaarheid)
* )#)blessuredagen)/)jaar)
* )#)ziektedagen)/)jaar)
* Trainingsload/jaar)
Efficiën6e)*)bewegingskwaliteit)
* )ADL)
* )Sport)(specifiek))
Trainingsachtergrond)
* )carrière))en)laatste)seizoen)
* ))specifiek,)a*specifiek)
Coacheability)
Sociale)omgeving)
* )Gezin)
* )Peers)
* )Studieklimaat,)werkklimaat)
Mentale))
* )Pijntoleran6e)
* )Intrinsieke)mo6va6e)
* )DoorzeZngsvermogen)
* )Zelfregula6e)
Belastbaarheid)
* )#)blessuredagen)/)jaar)
* )#)ziektedagen)/)jaar)
* Trainingsload/jaar)
Sociale)omgeving)
* )Gezin)
* )Peers)
* )Studieklimaat,)werkklimaat)
Capaciteiten)*)Aanleg)
Capaciteiten)*))Ontwikkeling)
Wedstrijd)presta6e)*))Ontwikkeling)
Fysiologie)
* )VO2max)–)POF)criterium)
Fysiologie)
* )VO2max)–)POF)criterium)
* )vMFOR)(δ):pre*post)training))
* )vMLSS)(δ):pre*post)training))
Wedstrijdpresta6es)
Zwempresta6e)*)POF)criterium)
Looppresta6e)–)POF)criterium)
Efficiën6e)–)bewegingskwaliteit)
* )Sport)(specifiek))
Fysiologie)
* )vMLSS)
* )vMFOR)
* )Prikkelgevoeligheid)vMFOR;)vMLSS))(δ/t))
Motorisch)leervermogen)
*)Motorisch)quo6ënt)
Efficiën6e)–)bewegingskwaliteit)
* )Sport)(a*specifiek))
Zwempresta6e)*)POF)criterium)
Looppresta6e)–)POF)criterium)
Efficiën6e)*)bewegingskwaliteit)
* )ADL)
Efficiën6e)*)bewegingskwaliteit)
* )ADL)en)sport*a*specifiek)
Antropometrie)
* )Gestalte))
* )Gewicht)
* )Vetpercentage)
* )Biologische)leeLijd)
* )KalenderleeLijd)
Trainingsachtergrond)
* )carrière))en)laatste)seizoen)
* ))specifiek,)a*specifiek)
Mentale)factoren)
* )Pijntoleran6e)
* )Intrinsieke)mo6va6e)
* )Doorze\ngsvermogen)
Coacheability)
Belastbaarheid)
* )#)blessuredagen)*)ziektedagen)/)jaar)
* Trainingsload/jaar)
Mentale)factoren)
Antropometrie)ontwikkeling)(δ/t)))
Biologische)ontwikkeling)(δ/t)))
Belastbaarheid)
Efficiën6e)*)bewegingskwaliteit)
* )ADL)
* )Sport)(specifiek))
Trainingsachtergrond)
* )carrière))en)laatste)seizoen)
* ))specifiek,)a*specifiek)
Coacheability)
Mentale)factoren)
*  Stress)bestendigheid)
*  Zelfregula6e)
Hoofdstuk: Wat is talent? Profiel)
Selec6e)
Talentmodel van de VTDL, van toptalent tot topatleet (bepalende factoren)8 Sociale)omgeving)
Antropometrie)ontwikkeling)(δ/t)))
Sociale)omgeving)
* )Gezin,)peers)
* )Studieklimaat,)werkklimaat)
Talentmodel van de VTDL, van toptalent tot topatleet (in meetbare grootheden) 8
Verklaringen bij de afkortingen: zie bijlage 7 ‘verklarende woordenlijst’. 20 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 FASEN IN DE ONTWIKKELING VAN JONG SPORTTALENT FASE VAN BEWEGINGSERVARING: ‘ACTIVE START’ Tot 6 jaar Fase van BEWEGINGSERVARING -
Het kind leert algemene bewegingsvaardigheden, zoals klimmen, lopen, rollen, werpen, springen, evenwicht houden, … Dit wordt via een breed bewegings-­‐ en spelaanbod aangeleerd (bewegingsschool, multimove). Verkennen van risico’s en grenzen in een veilige speelomgeving. Het bewegingsprogramma bevat gestructureerde en ongestructureerde beweging (spontaan spel). Er is geen periodisering. Bewegen is FUN. Benchmarks Kinderopvang. Kleuterklas. Leeft thuis. Ouders stimuleren en ondersteunen het kind, maar niet te fanatiek. Sportinfrastructuur Zwembad, bos/park/grasvelden, omnisportzaal, gymzaal, speelplein, …. Coaching Initiator triatlon of hoger opgeleid. Clubcontext. Bewegingsschool, kleutergym, zwemschool, triatlonschool. trainingsachtergrond Sociale omgeving Zwemmen 1x per week, watergewenning, zwemschool, spelvormen. Fietsen Loopfiets, step. Lopen Bewegingsspelen. Stabilisatie/kracht Niet van toepassing. Crosstraining Kleutergym, bewegingsschool, speeltuin, spontaan spel. Trainingsuren/jaar Elke dag bewegingsactief. Periodiseringmodel Ganse dag bewegingsactief. Wedstrijden Geen wedstrijden. Wel deelname aan sportieve evenementen. Mobiliteit, kracht stabiliteit, Tactiek Vaardigheden Zwemmen Onbewust de bewegingsrijkdom opbouwen via spontaan en gestructureerd spel en bewegen. Verkennen van risico’s en grenzen in een veilige speelomgeving. Fietsen Angsten overwinnen, waterwennen, horizontaal evenwicht, evenwichtsherstel, rotaties rond 3 assen, springen, beginselen van stuwing met armen en benen. Lopen/stappen met de fiets, fiets oprapen, afstappen, opstappen, sturen, beginselen van stuurvaardigheid. Lopen Spontaan, natuurlijk looppatroon. Warm-­‐up/cool down Keuze van de activiteiten bieden een spontane warm up en cool down aan. Starts/wissels Opstappen en afstappen van de fiets. Trainingsschema Pacing De jonge sporter heeft vaste momenten in de week van gestructureerde sport en spel en dagelijkse momenten van ongestructureerd spel. Niet van toepassing. Ploegtactiek Niet van toepassing. Regels Niet van toepassing. Fair play Respecteert de fair play. Sociale vaardigheden Naar einde van de fase, leren in groep spelen. Spelen met respect voor elkaar. Speelgoed delen. Mentale vaardigheden Kan onder begeleiding eenvoudige bewegingsopdrachten uitvoeren. Is gemotiveerd omdat het leuk is. Voeding Drinkt water en beperkt snoep en frisdranken. Eet fruit als tussendoor. Hygiëne Materiaalkennis Poetst tanden, wast handen na toiletbezoek, wast handen voor en na de maaltijd, doucht dagelijks. Gaat slapen op signaal van de ouders. Draagt zorg voor het sportmateriaal. Prestaties Prestaties geven in deze fase van de ontwikkeling geen valide indicatie van een voorspoedige ontwikkeling. Hoofdstuk: Wat is talent? TIP: “Walk the talk” Als coach geeft u steeds het goede voorbeeld. Verwacht u stiptheid en inzet van uw atleten, wees dan zelf stipt en toon inzet. 21 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 FASE VAN BASISTRAINING: ‘FUNDAMENTALS’ 6 tot APHV-­‐1 Fase van SPORTSTIMULERING -
Het kind ontwikkelt algemene bewegingsvaardigheden, zoals klimmen, lopen, rollen, werpen, springen, evenwicht houden, … Dit wordt via een breed sport-­‐ en spelaanbod aangeleerd. Het sportprogramma bestaat uit 60% sport-­‐a-­‐specifieke oefeningen, 40% sportspecifieke oefeningen. Accent op zwemtechniek en brede motorische vorming in het water. Het sportprogramma is evenwichtig en gestructureerd samengesteld. Er is geen periodisering. Er blijft veel ruimte voor spontaan spel. Aanleren van de beginselen van de fair-­‐play. Het sporten is fun beleven. De nadruk ligt op participatie. Benchmarks Sociale omgeving Lager onderwijs. Leeft thuis. Ouders stimuleren en ondersteunen het kind, maar niet te fanatiek. Sportinfrastructuur 25m zwembad, bos/park/grasvelden, omnisportzaal, gymzaal, speelplein. Max 8 kinderen per 25m baan. Coaching Initiator triatlon of hoger opgeleid. Clubcontext. Coach begeleidt 8-­‐16 kinderen. trainingsachtergrond Zwemmen Crosstraining 6-­‐7 jaar: 1 à 2x per week. 1,5 à 3km per week. Techniek, brede motorische vorming, korte sprints. 8 – APHV-­‐1: progressief opbouwend tot 6 km gemiddeld per week. Aanvullen met aerobe training. 6-­‐7 jaar: 0 à 1x per week. 20 km gemiddeld per week. Techniek, souplesse. 8 – APHV-­‐1: progressief opbouwend tot 40 km gemiddeld per week. Aanvullen met aerobe training. 6-­‐7 jaar: 1 à 2x per week. Loopspelen, atletiekvaardigheden, geen duurvormen. 8 – APHV-­‐1: Loopspelen, korte duurvormen, opbouwend tot 15 km per week. Minimaal 2x per week onder de vorm van lichamelijke opvoeding, gymnastiek, sport-­‐ en spelvormen, evenwichtsspelen, atletiekvaardigheden (werpen, lopen, springen, …). Trainingsuren per jaar Elke dag sport-­‐ en bewegingsactief. Periodiseringmodel Elke dag sport-­‐ en bewegingsactief, vlakke periodisering. Wedstrijden Mix van wedstrijdvormen en disciplines. Participatie en FUN staat centraal. Mobiliteit, stabiliteit Bewust worden van eigen lichaam en de bewegingen die je ermee kan maken. Veel spelelementen creëren. Reactiespelen. Fietsen Lopen Stabilisatie/kracht kracht Tactiek Vaardigheden Zwemmen Fietsen Durft in open water zwemmen in een beveiligde zwemzone, kan een open keerpunt uitvoeren met pijlen. Aanleren van verschillende stuwingsvormen (oa wrikken), crawlbeenstuwing, ademen in golfdal. Startduik. Kan tenminste 2 gereglementeerde zwemslagen zwemmen. Kan bochten maken en remmen (snelheid beheersen) op een eenvoudige afgesloten omloop. Lopen Lopen in spelvormen, met richtingsveranderingen, starten op signaal, op vlak en off-­‐road terrein. Warm-­‐up/cool down Doet warm-­‐up/cool down mee met de coach. Starts/wissels Kan startduik en open waterstart uitvoeren. Aanleren wisseltechniek zwemmen-­‐lopen. Trainingsschema Pacing De coach maakt een jaarplan en meerjarenplan met hierin een gevarieerd sportaanbod. De jonge sporter heeft vaste momenten in de week van gestructureerde sport en spel en dagelijkse momenten van ongestructureerd spel. Niet van toepassing. Ploegtactiek Kan samenwerken in spel-­‐ en trainingsopdrachten. Regels Heeft kennis van de belangrijkste sportregels. Fair play Respecteert de fair play. Sociale vaardigheden Mentale vaardigheden Hoofdstuk: Wat is talent? Voeding Heeft invloed of hij/zij naar de training gaat. Moedigt andere kinderen aan. Kan korte opdrachten uitvoeren in kleine groepjes. Positieve attitude. Kan onder begeleiding eenvoudige technische doelen toepassen. Kan de concentratie vasthouden tijdens de instructie op training. Is gemotiveerd omdat het leuk is. Kan omgaan met spanning op training. Drinkt water op training en beperkt snoep en frisdrank. Eet volgens de voedingsdriehoek. 22 Hygiëne Prestaties Materiaalkennis Zwemmen Lopen Wedstrijden Draagt steeds een helm tijdens het fietsen. Poetst tanden, wast handen na toiletbezoek, neemt dagelijks een douche. Gaat tijdig slapen op eigen beweging of op signaal van de ouders. Gaat zorgzaam om met materiaal en kan zich kleden in functie van de weersomstandigheden. Prestaties op zwem, fiets, of looptests, noch wedstrijdprestaties zijn op deze leeftijd een valide indicatie van het talent. Prestaties zijn slechts relevant in de mate dat ze een spiegel zijn van een toegenomen bewegingsvaardigheid (skills). Prestaties dienen in de tijd opgevolgd te worden, zodat de evolutie kan beoordeeld worden. RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 In de onderstaande tabel vindt u een lijst van vaardigheden die de basis vormen van sportieve prestaties. Om een sportief talent optimaal te laten ontwikkelen dienen deze vaardigheden systematisch aangeleerd of geoefend te worden. Een aantal aspecten komen ongetwijfeld al aan bod in de lessen lichamelijk opvoeding. Toch is het aan te bevelen om tijdens de clubtraining deze vaardigheden extra aan bod te laten komen. Dit kan bijvoorbeeld tijdens een warm up, slotspel, hindernissenparcours, ‘reis-­‐rond-­‐de-­‐wereld’, loopspel, atletiekmeerkamp, ... Tijdens zwemtrainingen dienen de motorische vaardigheden in het water te worden ontwikkeld. In het water wordt men geconfronteerd met uitdagingen die niet op land ontwikkeld kunnen worden. De horizontale ligging, het onderdrukken van ademhalingsreflexen, rotaties rond de verschillende lichaamsassen, … kunnen via zwem-­‐ en spelvaardigheden aangeboden en ontwikkeld worden. Hoofdstuk: Wat is talent? 23 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 FASE VAN LEREN TRAINING: ‘LEARNING TO TRAIN’ APHV-­‐1 en APHV Fase van TALENTIDENTIFICATIE -
Fase van grote veranderingen in de lichaamsverhoudingen (ledematen, romp) en lichaamseigenschappen (kracht, lenigheid, stabiliteit). Hierdoor is een tijdelijke verminderde controle over het lichaam en daling bewegingskwaliteit mogelijk. Het ontwikkelen van de algemene sportieve vaardigheden is prioritair. De sport specifieke vaardigheden moeten aangeleerd en geautomatiseerd worden vooraleer de fase van de opbouwtraining (‘training to train’) aan te vatten. Het sportprogramma bestaat uit 30/70 verhouding sport-­‐a-­‐specifieke versus sport specifieke oefeningen. Het trainingsprogramma is geperiodiseerd volgens een enkel of dubbel periodiseringsmodel. Medische screening ifv eventuele medische problemen met negatieve impact in latere trainingsstadia. Aanvang van talentidentificatie op basis van (1) een antropometrische screening (2) een motorische screening (3) een screening van de fysieke ontwikkeling en (4) een prestatiemeting gekaderd binnen de biologische ontwikkeling. Opvolging via het BLOSO topsportervolgsysteem en het atletenvolgsysteem van de federatie. Benchmarks Sportinfrastructuur trainingsachtergrond Coaching Zwemmen Trainer B of hoger opgeleid. Clubcontext. Clubcoach begeleidt 8-­‐12 kinderen. Ondersteuning vanuit de federatie via regionale werking. APHV: tot 10 km gemiddeld per week. Techniek, regeneratie, extensieve duur, snelheid. Fietsen APHV: tot 100 km gemiddeld per week. Techniek, regeneratie, extensieve duur, souplesse. Lopen APHV: tot 20 km gemiddeld per week. Techniek, regeneratie, extensieve duur, snelheid. Stabilisatie/kracht Start met basisvormen van stabilisatietraining. Train in evenwicht. Crosstraining Minimaal 2x per week onder de vorm van lichamelijke opvoeding, gymnastiek, sport-­‐ en spelvormen. Trainingsuren per jaar Progressief opbouwend naar 440 uur training per jaar op APHV. Periodiseringmodel Ganse jaar sportactief, enkelvoudige of dubbele periodisering. Wedstrijden Maximaal 6 wedstrijden per periode (12 per seizoen), mix van wedstrijdvormen. Per periode, maximaal 3 wedstrijden in eenzelfde discipline. Jaarlijks tenminste 4 triatlons. Bewust worden van eigen lichaam en de bewegingen die je ermee kan maken. Veel spelelementen creëren. Aandacht voor trainen in evenwicht. Mobiliteit, stabiliteit Kracht Vaardigheden Zwemmen Tactiek Lager onderwijs en lager secundair onderwijs. Leeft thuis. Ouders stimuleren en ondersteunen het kind. Trainers en ouders relativeren het belang van het wedstrijdresultaat. 25m zwembad, bos/park/grasvelden, omnisportzaal, gymzaal, speelplein. Max 8/25m baan. Warm-­‐up/cool down Aanleren 2 takt en 6 takt. Ademen aan voorkeurszijde en niet-­‐voorkeurszijde. Kan de 4 wedstrijdslagen zwemmen. Vervolmaken van starts, keerpunten, beenstuwing en crawl. Open water vaardigheden: oriëntatie, boeien ronden. Start met peloton vaardigheden. Optimaliseren bochten-­‐ en remtechniek road en off-­‐road. Aanleren schakelen in functie van parcours en eigen mogelijkheden. Aanleren ronde pedaaltred. Lopen en loopspelen onder gevarieerde omstandigheden (parcours, ondergrond). Spelvormen en globale oefenvormen voor ritmisch, reactief en efficiënt lopen. Aanvoelen van variaties in paslengte en pasfrequentie op loopefficiëntie. Aanvoelen van het effect van de ‘forward/backward lean’ op loopsnelheid. Weet waarom warming up en cooling down nodig zijn en voert het ook uit. Starts/wissels Aanleren beachstart. Aanleren wissels zwemmen-­‐fietsen, fietsen-­‐lopen. Trainingsschema Kan een trainingsschema lezen en begrijpt de opdrachten. Pacing Leert de inspanning doseren en begrijpt de gevolgen van een te snelle start of demarrage. Ploegtactiek Kan samenwerken in spel-­‐ en trainingsopdrachten. Regels Begrijpt de sportreglementen en past ze toe. Fair play Begrijpt de regels van de fair play en past ze toe. Gaat respectvol om met collega-­‐atleten, trainers, begeleiders, ouders, … Benoemt wat hij/zij leuk vindt aan triatlon. Weet na de wedstrijd wat goed en minder goed ging. Leeft, met de hulp van de ouders, volgens een evenwichtig programma school/sport/vrienden/familie/… Kan met ‘vreemden’ praten. Laat de groep beter trainen door het voorbeeld te geven. Heeft een positieve attitude. Weet het verschil tussen korte en lange termijn doelen. Kan concentratie aanhouden tijdens instructie en oefening op training. Weet iets over visualisatie en past dit in eenvoudige situaties en onder begeleiding toe. Kan momentane goesting in een lange termijn planning zien. Zet zich in op training en wedstrijd. Kan omgaan met wedstrijdspanning door middel van eenvoudige ontspanningstechnieken. Fietsen Lopen Sociale vaardigheden Mentale vaardigheden Vervolg op de volgende bladzijde Hoofdstuk: Wat is talent? Sociale omgeving 24 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 Voeding Hygiëne Gezonde snack na training. Weet wat fast food is en gebruikt dit met mate. Drinkt regelmatig water. Beperkt snoep en frisdrank. Eet volgens de voedingsdriehoek. Weet waarom slaap belangrijk is. Gaat uit zichzelf op tijd slapen. Kan ziekte en pijn aangeven. Weet wanneer materiaal moet vervangen worden. Kan eenvoudig onderhoud aan de fiets zelf uitvoeren. Kan eigen sporttas inpakken. Fase van talentdetectie in functie van topsport. Volgende prestatiecriteria worden gehanteerd. In het kader van de breedtesport zijn deze prestaties niet relevant. Zwemmen 12 jaar: prestatieniveau is oriënterend: 140 ptn Jones Tabel. Minimaal 65 ptn in elke discipline. Indien APHV meer dan 1 jaar verschilt met de gemiddelde APHV, dan is er een deliberatiemarge van 5 punten. Lopen Prestati
es Materiaalkennis Wedstrijden Nationale jeugdwedstrijden waarbij prestaties ondergeschikt zijn aan het ‘leren’. Talentvolle jongeren schaven hun loopvaardigheid bij Talentindicatoren in de VTDL Talent Identificatie Programma (TIDP) Het VTDL talentidentificatie programma (TIDP) hanteert volgende metingen en criteria om atleten te selecteren voor haar topsportprojecten (de meest recente criteria zijn op de VTDL website terug te vinden): -
Mentale eigenschappen: uitgesproken gedrevenheid voor de sport. Motorisch quotiënt, bepaald met behulp van het Vlaams Sport Kompas (VSK): minimumscore van 100. Hoe hoger, hoe beter. Fysiek quotiënt bepaald met behulp van het VSK: oriënterend: minimumscore van 90. Prestaties: volgende criteria worden bepaald in functie van de kalenderleeftijd. Atleten (U18) waarvan de APHV meer dan een jaar later valt dan gemiddeld, hebben een deliberatiemarge van 5 punten op deze prestatiecriteria. - 12 jaar: 140 punten op de 200/1500m tests, waarbij minimaal 65 punten in elke discipline (punten zijn oriënterend) - 14 jaar: 150 punten op de 200/1500m tests, waarbij minimaal 72 punten in elke discipline - 16 jaar: 160 punten op de 200/1500m tests, waarbij minimaal 75 punten in elke discipline - 18 jaar: 165 punten op de 200/1500m tests, waarbij minimaal 77 punten in elke discipline - 20 jaar: 160 punten op de 400/3000m tests, waarbij minimaal 77 punten in elke discipline Hoofdstuk: Wat is talent? -
25 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 FASE VAN OPBOUWTRAINING: ‘TRAINING TO TRAIN’ [TOPSPORT] APHV+1 – APHV+3 Fase van TALENTONTWIKKELING -
Start van de progressieve uitbouw van kracht en uithouding, indien de sportieve vaardigheden op een voldoende niveau beheerst worden. Het sportprogramma bestaat uit 15 % sport-­‐a-­‐specifieke oefeningen, 85% sport specifieke oefeningen. Het trainingsprogramma is geperiodiseerd volgens een dubbel periodiseringsmodel. Kies voor een mix van wedstrijdvormen (aquatlon, triatlon, duatlon, off-­‐road, …) en wedstrijdniveau’s (sterk, matig, zwak bezet). Benchmarks Zwemmen Secundair onderwijs. Woont thuis aangepast aan de sport. Ouders stimuleren en ondersteunen het kind. Trainers en ouders kaderen het wedstrijdresultaat in functie van de ontwikkeling. Atletiekpiste, 25m zwembad, bos/park omgeving, gym-­‐ en powerzaal, video-­‐instructie. Max 6 atleten per 25m baan. Trainer A of gelijkgesteld. De coach begeleidt 4-­‐10 atleten. De coach functioneert in een team met andere experts/coaches. De coach stuurt de experts/assistent coaches aan (coördinerende functie). Regionale werking van de federatie in samenwerking met de triatlonclub. 9-­‐16 (APHV+1) à 16-­‐32 (APHV+3) km per week. Regeneratie, UC, WC en snelheid. Fietsen 100-­‐150 (APHV+1) à 160-­‐300 (APHV+3) km per week. Regeneratie, UC, WC en snelheid. Lopen 15-­‐30 (APHV+1) à 26-­‐60 (APHV+3) km per week. Regeneratie, UC, WC en snelheid. Stabilisatie/kracht 2 à 4x per week, 46 weken per jaar. Crosstraining Minimaal 1x per week onder de vorm van lichamelijke opvoeding, gymnastiek, sport-­‐ en spelvormen. Trainingsuren per jaar 510u (APHV+1) – 800u (APHV+3). Meisjes gemiddeld -­‐5% van de totale trainingsload. Periodiseringmodel Dubbel periodiseringsmodel. Tijdig relatieve rustweken in te plannen (2:1, 3:1, 3:2). 1 à 3 BT sessies per week. 6 à 8 triatlons, 1 à 3 duatlons per seizoen. In de winterperiode kunnen ook veldlopen, zwemwedstrijden en winterduatlons ingelast worden, maximaal 5 wedstrijden in totaal. Basisprogramma. Individuele accenten. Sportinfrastructuur trainingsachtergrond Coaching Wedstrijden Mobiliteit, stabiliteit Kracht Tactiek Vaardigheden Zwemmen Fietsen Lopen Start krachttraining met lage gewichten, in evenwicht en full range of motion (APHV+1). Hoog piramidaal en full range of motion (APHV+2 en APHV+3). Volledig vertrouwd in open water en kan de stijl aanpassen ifv de open water omstandigheden. Perfectioneren skills. Aanpassen beentakt en slagfrequentie ifv eigen mogelijkheden en wedstrijdsituatie. Trainen in de 4 wedstrijdslagen. Vervolmaken vaardigheden aan wedstrijdtempo. Kan in waaiers rijden. Warm-­‐up/cool down Aanvang van analytische oefenstof in functie van efficiënt lopen. Aanvang van hills in functie van efficiënt lopen en ter ondersteuning van de kracht-­‐ en stabilisatietraining. Kan zelfstandig een WU/CD uitvoeren. Starts/wissels Pontonstart. Perfectioneren wisseltechniek. Op-­‐ en afspringen van de fiets. Trainingsschema Begrijpt de samenhang tussen de trainingen ifv de korte en middellange termijn. Pacing Kan flexibel omgaan met de pacing strategie, ifv tactische en omgevingsfactoren. Ploegtactiek Kan samenwerken met bekenden in functie van een teamprestatie. Regels Weet waarom regels nodig zijn en past ze toe. Fair play Weet waarom. Weet waar de grenzen liggen. Sociale vaardigheden Mentale vaardigheden Voeding Beschrijft globaal eigen karakter. Stelt zelf prioriteiten. Geeft gedetailleerd aan wat goed ging in wedstrijd en wat niet. Voorkomt problemen, lost ze zelf op of zoekt hulp. Begrijpt dat keuzes moeten gemaakt worden tussen sport, hobby’s, schoolwerk, … Houdt een trainingsdagboek bij. Kan met iedereen praten en zich verstaanbaar maken in Frans en Engels. Kan persinterviews geven in het Nederlands. Empathie. Laat de groep beter trainen door verbale instructie te geven. Kan droomdoel formuleren alsook jaardoelen. Kan met hulp van trainer doelen formuleren. Kan taakconcentratie aanhouden tijdens een wedstrijd. Kan visualisatie toepassen in de wedstrijdvoorbereiding. Is gemotiveerd om de levensstijl aan te passen om de triatlonprestatie te verbeteren. Kan tot het uiterste gaan, maar weet dat 'train hard, but smart' de juiste houding is. Leert arouselniveau beheersen in wedstrijden van nationaal niveau. Kent verschil dorstlesser/energiedrank. Eet volgens de voedingsdriehoek. Heeft vast protocol voor wedstrijden. Kent zweetverlies. Neemt sportvoeding op training en wedstrijd indien nodig. Vervolg op de volgende bladzijde Hoofdstuk: Wat is talent? Sociale omgeving 26 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 Hygiëne Materiaalkennis Zwemmen Prestaties Lopen Wedstrijden Drinkt in het buitenland enkel flessenwater. Kent arbeid/rust principe en past dit toe. Is alert voor spierpijn en beginnende letsels. Communiceert naar de trainers en de medische staf. Kan materiaalkeuzes maken ifv de wedstrijdomstandigheden. Kan het materiaal onderhouden en eenvoudige herstellingen uitvoeren. Kan trainen met HF meter en rollen. Kan gebruik maken van ICT toepassingen voor communicatie en rapportering met betrekking tot de trainingen. 14 jaar: 150 ptn Jones Tabel (200/1500 tests). Minimaal 72 ptn in elke discipline. 16 jaar: 160 ptn Jones Tabel (200/1500 tests). Minimaal 75 ptn in elke discipline. Indien APHV meer dan 1 jaar verschilt met de gemiddelde APHV, dan is er een deliberatiemarge van 5 punten. Nationale top in triatlon in de eigen leeftijdscategorie. Eerste internationale ervaring (16 jaar) Aansluiten bij Top 12 ETU cup (17 jaar) Top 24 EK junioren op einde van de fase ‘training to train’ (17 jaar). Naast uithouding en kracht wordt ook de mentale ontwikkeling gestimuleerd zoals het leren voluit gaan, leren omgaan met verlies en tegenslag, leren omgaan met wedstrijdstress en het aanhouden van het concentratievermogen. In de opbouwtraining wordt de trainingsbelasting progressief opgedreven door het aantal trainingseenheden te vergroten. In een tweede fase, afhankelijk van het conditiepeil van de atleet, mag de duur van trainingseenheden worden verhoogd. Er wordt stilaan meer sport specifiek gewerkt. Het beoefenen van andere sporten wordt ingepast ter versterking van de sport specifieke ontwikkeling. Er gaat steeds meer aandacht naar het perfectioneren van de techniek van de atleet die hij moet kunnen benutten in de verschillende situaties en in stressvolle situaties. Het belang van de structuur van de trainingsperiodisering wordt belangrijker. TIP: Trainingsintensiteit en – volume als middel, niet als doel In de fase ‘training to train’ wordt het trainingsvolume en –intensiteit opgebouwd. Echter, het volume en de intensiteit zijn geen doel op zich, maar een middel om bepaalde doelstellingen te realiseren. Indien een atleet op technisch vlak fundamentele tekorten heeft, dan is het verhogen van het trainingsvolume en –intensiteit nog niet aan de orde en dient eerst de techniek bijgeschaafd te worden. Het opdrijven van het trainingsvolume en –intensiteit dient tevens samen te gaan met blessurepreventieve maatregelen. Hoofdstuk: Wat is talent? 27 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 FASE VAN OPBOUWTRAINING: ‘TRAINING TO TRAIN’ [BREEDTESPORT] APHV+1 – APHV+3 Fase van TALENTONTWIKKELING -
Start van de progressieve uitbouw van kracht en uithouding, indien de sportieve vaardigheden op een voldoende niveau beheerst worden. Het sportprogramma bestaat uit 15 % sport-­‐a-­‐specifieke oefeningen, 85% sport specifieke oefeningen. Het trainingsprogramma is geperiodiseerd volgens een dubbel periodiseringsmodel. Kies voor een mix van wedstrijdvormen (aquatlon, triatlon, duatlon, off-­‐road, …) in het nationale circuit. Benchmarks Sociale omgeving Sportinfrastructuur Coaching Zwemmen Lopen Stabilisatie/kracht 1 à 2x per week, 46 weken per jaar. Crosstraining Minimaal 1x per week onder de vorm van lichamelijke opvoeding, gymnastiek, sport-­‐ en spelvormen. Trainingsuren per jaar Technisch vervolmaken heeft prioriteit op de trainingsload. Maximaal 15% jaarlijkse toename in load. Periodiseringmodel Dubbel periodiseringsmodel aangepast aan schoolkalender. Relatieve rustweken in te plannen tijdens examenperiodes of na een intensief trainingsblok. 1 à 3 BT sessies per week. 6 à 8 triatlons, 1 à 3 duatlons per seizoen. In de winterperiode kunnen ook veldlopen, zwemwedstrijden en winterduatlons ingelast worden, maximaal 5 wedstrijden in totaal. Basisprogramma. Individuele accenten mogelijk. Wedstrijden Mobiliteit, stabiliteit Kracht Tactiek Vaardigheden Zwemmen Fietsen Lopen Warm-­‐up/cool down Aanvang van analytische oefenstof in functie van efficiënt lopen. Aanvang van hills in functie van efficiënt lopen en ter ondersteuning van de kracht-­‐ en stabilisatietraining. Kan zelfstandig een WU/CD uitvoeren. Starts/wissels Verbeteren wisseltechniek. Veilig en vlot op-­‐ en afspringen van de fiets. Trainingsschema Begrijpt de samenhang tussen de trainingen ifv de korte en middellange termijn. Pacing Kan flexibel omgaan met de pacingstrategie ifv de eigen mogelijkheden en de omgevingsfactoren. Ploegtactiek Kan samenwerken ifv een teamprestatie. Regels Weet waarom regels nodig zijn en past ze toe. Fair play Weet waarom. Weet waar de grenzen liggen. Sociale vaardigheden Mentale vaardigheden Voeding Hygiëne Materiaalkennis Start krachttraining met lage gewichten, in evenwicht en full range of motion (APHV+1). Hoog piramidaal en full range of motion (APHV+2 en APHV+3). Volledig vertrouwd in open water en kan de stijl aanpassen ifv de open water omstandigheden. Verbeteren van de skills. Aanpassen beentakt en slagfrequentie ifv eigen mogelijkheden en wedstrijdsituatie. Trainen in tenminste 3 wedstrijdslagen. Vervolmaken vaardigheden aan wedstrijdtempo. Kan in waaiers rijden. Beschrijft globaal eigen karakter. Stelt zelf prioriteiten. Geeft gedetailleerd aan wat goed ging in wedstrijd en wat niet. Voorkomt problemen, lost ze zelf op of zoekt hulp. Begrijpt dat keuzes moeten gemaakt worden tussen sport, hobby’s, schoolwerk, … Houdt een trainingsdagboek bij. Empathie. Laat de groep beter trainen door verbale instructie te geven. Kan droomdoel formuleren alsook jaardoelen. Kan met hulp van trainer doelen formuleren. Kan taakconcentratie aanhouden tijdens een wedstrijd. Kan visualisatie toepassen in de wedstrijdvoorbereiding. Is gemotiveerd om aanpassingen in zijn levensstijl aan te brengen om de triatlonprestatie te verbeteren. Kan tot het uiterste gaan, maar weet dat 'train hard, but smart' de juiste houding is. Leert arouselniveau beheersen in wedstrijden van nationaal niveau. Kent verschil dorstlesser/energiedrank. Eet volgens de voedingsdriehoek. Heeft vast protocol voor wedstrijden. Neemt sportvoeding op training en wedstrijd indien nodig. Kent arbeid/rust principe en past dit toe. Is alert voor spierpijn en beginnende letsels. Communiceert naar de trainers en gaat tijdig te rade bij de (sport)arts. Kan materiaalkeuzes maken ifv de wedstrijdomstandigheden. Kan het materiaal onderhouden en eenvoudige herstellingen uitvoeren. Kan trainen met HF meter en rollen. Hoofdstuk: Wat is talent? trainingsachtergrond Fietsen Secundair onderwijs. Woont thuis aangepast aan de sport. Ouders stimuleren en ondersteunen het kind. Trainers en ouders kaderen het wedstrijdresultaat in functie van de ontwikkeling. Atletiekpiste, 25m zwembad, bos/park omgeving, gym-­‐ en powerzaal, video-­‐instructie. Max 6 atleten per 25m baan. Trainer B of hoger opgeleid. De clubcoach kan beroep doen op experts/coaches in functie van een bepaalde vraag of problematiek. De clubcoach stuurt de experts/assistent coaches aan (coördinerende functie). Technisch vervolmaken heeft prioriteit op de trainingsload. Trainingsvolume in functie van de mogelijkheden van de atleet. Regeneratie, UC, WC en snelheid. 28 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 FASE VAN AANSLUITINGSTRAINING: ‘TRAINING TO COMPETE’ [TOPSPORT] APHV+4-­‐22 jaar TRANSITIE naar topsport -
De training staat in functie van de specifieke sportdiscipline en in functie van het individueel profiel van de atleet. De technische en tactische training is steeds sportspecifiek. Wedstrijdprogramma is een mix van Continental cups, World cups en nationale wedstrijden met een piek op het EK en het WK. Fase van specialiseren (triatlon OD, triatlon LD, duatlon). Selectiemoment in functie van het belofteteam (Be Gold), topsportstatuten BLOSO, Topsport Defensie (TSD). Kritieke periode in functie van doorstroming naar het mondiaal topniveau (talentconfirmatie). Benchmarks Zwemmen Secundair en hoger onderwijs. Kotleven. Situatie is volledig aangepast aan topsport (gespreid studieprogramma). Ondersteunende rol van partner en/of peers. Atletiekpiste, 25/50m bad, gym-­‐ en powerzaal, video-­‐instructie, park en bosomgeving. Max 4 atleten van homogeen prestatieniveau per 25m baan. Trainer A of hoger opgeleid. Federatiecoach, clubcoach, of personal coach. De coach begeleidt 2-­‐5 atleten. De coach functioneert in een team met andere experts/coaches. De coach stuurt de experts/assistent coaches aan (coördinerende functie). Be gold project van de federatie en een ondersteunende rol vanuit de triatlonclub. 16-­‐30 (17-­‐18 jaar) à 17-­‐42 (22 jaar) km per week. Alle trainingsvormen zijn mogelijk. Fietsen 160-­‐300 (17-­‐18 jaar) à 200-­‐350 (22 jaar) km per week. Alle trainingsvormen zijn mogelijk. Lopen 30-­‐65 (17-­‐18 jaar) à 40-­‐85 (22 jaar) km per week. Meisjes -­‐5%. Alle trainingsvormen zijn mogelijk. Stabilisatie/kracht 2 à 4x per week, 46 weken per jaar. In functie van individuele noden. Crosstraining Hoofdzakelijk in de relatieve rustperiode en dit steeds volgens individuele noden. Trainingsuren per jaar 830u (17-­‐18 jaar) – 1010u (22 jaar). Meisjes -­‐4%. Periodiseringmodel Dubbel periodiseringsmodel. Mesostructuur 2:1 en 1:1. 3 à 4 BT sessies per week. Wedstrijden Mobiliteit, stabiliteit, kracht 8 à 10 triatlons, 1 à 3 duatlons per seizoen. In de winterperiode kunnen ook veldlopen, zwemwedstrijden en winterduatlons ingelast worden, maximaal 5 wedstrijden in totaal. In functie van de individuele noden. Zwemmen Perfectioneren van de zwemvaardigheden aan wedstrijdtempo en met wedstrijdstress. Fietsen Perfectioneren van de fietsvaardigheden aan wedstrijdtempo en met wedstrijdstress. Lopen Perfectioneren van de loopvaardigheden aan wedstrijdtempo en met wedstrijdstress. Warm-­‐up/cool down Vaste routines voor WU/CD, aangepast aan de omstandigheden. Starts/wissels Perfectioneren techniek aan wedstrijdtempo en onder wedstrijdstress. Trainingsschema Kan flexibel inpassen in het eigen weekprogramma met behoud van de doelstellingen van het schema. Pacing Kan pacing strategie aanpassen ifv eigen mogelijkheden en wedstrijdverloop. Ploegtactiek Samenwerken ifv prestatie. Zo nodig zich wegcijferen ifv teamresultaat of het resultaat van een ‘kopman’. Regels Compleet begrip en acceptatie van de sportspecifieke regels. Fair play Weet waar de grenzen liggen; gaat er niet over. Sportinfrastructuur Tactiek Vaardigheden trainingsachtergrond Coaching Sociale vaardigheden Mentale vaardigheden Voeding Hygiëne Heeft inzicht in eigen mentale vaardigheden. Kan problemen prioretiseren. Minimaliseert negatieve effecten op eigen functioneren. Wint aan zelfstandigheid om levensstijl vorm te geven. Creëert omgeving die levensstijl ondersteunt. Kan een weekplanning maken en toepassen rekening houdend met sport / werk / studies / herstel / familie / vrienden / … Werkt met een digitaal agendasysteem om de planning overzichtelijk op te maken. Kan vlot communiceren in Frans en Engels. Kan persinterview geven in Frans en Engels. Weet anderen op training en wedstrijd door (non)verbale instructie te motiveren. Kan doelen situeren in de ontwikkeling als topatleet en rekening houden met de finaliteit. Flexibel omgaan met doelen ifv gewijzigde omgeving. Kan taakconcentratie terugvinden bij verstoring in wedstrijdsituaties. Kan visualisatie toepassen in de wedstrijdvoorbereiding en tijdens wedstrijden van Europees niveau. Is gemotiveerd om prioriteit op topsport te leggen. Identiteit = internationale topatleet. Kan tot het uiterste gaan; durft berekende risico’s nemen. Voldoende zelfkennis om het arouselniveau te beheersen in wedstrijden van Europees niveau. Kan zelf een correcte maaltijd samenstellen/bereiden. Gebruikt supplementen slechts na advies van sportarts/diëtist/trainer. Past voeding aan ifv gezondheid, prestatie en herstel. Volgt ontwikkelingen op vlak van voeding en/of laat zich door experts adviseren. Is waakzaam voor voedselveiligheid in het buitenland. Vermijd in risicolanden het gebruik van slaatjes, ijs, … Is alert voor spierpijn en beginnende letsels. Communiceert naar de trainers en de medische staf. Vervolg op de volgende bladzijde Hoofdstuk: Wat is talent? Sociale omgeving 29 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 Materiaalkennis Zwemmen Prestaties Lopen Wedstrijden Kan het materiaal gebruiken, onderhouden, vervangen, aanpassen en optimaliseren ifv prestaties. Kan trainen met een vermogensmeter. 18 jaar: 165 ptn Jones Tabel (200-­‐1500m tests). Minimaal 77 ptn in elke discipline. 20 jaar: 160 ptn Jones Tabel (400/3000m tests). Minimaal 77 ptn in elke discipline. J: 4/1500m: 4:15 (19 jaar) – 16:30 (22 jaar) M: 4/1500m: 4:35 (19 jaar) – 17:45 (22 jaar) J: 3/10k: 8:40 (19 jaar) – 30:00 (22 jaar) M: 3/10k: 09:36 (19 jaar) – 34:00 (22 jaar) Behaalt tenminste top 8 op het EK of top 16 op het WK in de eigen leeftijdsgroep (junioren, U23). U21: ITU ranking < 200 U23: ITU ranking < 150 Daar waar de trainingsdoelstellingen in de opbouwtraining (‘training to train’) eerder nog pasten in de algemene atletische ontwikkeling, zijn ze in deze fase van ‘training to compete’ bijna helemaal bepaald door de specifieke behoeften van de atleet. De training is gericht op de maximale ontwikkeling van alle sportspecifieke en prestatiebepalende factoren. Desalniettemin worden ook de indirecte prestatiebepalende factoren opgedreven tot het optimale niveau en daar gestabiliseerd. De betrokkenheid van de atleet in de planning en het trainingsproces wordt steeds nadrukkelijker. Een onvoorwaardelijk engagement naar topsport van de atleet en zijn omkadering is essentieel. Essentieel voor deze fase is: •
•
Het profiel van de sterke en zwakke eigenschappen van de atleet te kennen. Dit profiel moet vanuit een brede en multidisciplinaire visie opgesteld worden. Elementen die opgenomen dienen te worden zijn: §
Fysiologisch profiel. §
Morfologisch profiel. §
Profiel van de fysieke belastbaarheid (bewegingsapparaat). §
Profiel van de bewegingskwaliteit in de triatlondisciplines. §
Sociale context van de atleet en zijn omgeving. §
Mentaal profiel. §
Materiaal, trainingsaccommodatie, … De atleet zijn mogelijkheid tot reageren en aanpassen te kennen voor de verschillende trainingsoefeningen (trainingsgevoeligheid). Hoofdstuk: Wat is talent? Dit vraagt een voortdurende opvolging van de conditieontwikkeling en een regelmatige evaluatie van de uitgevoerde trainingen waaruit moet blijken of de atleet optimaal op het afgewerkte trainingsprogramma gereageerd heeft. 30 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 TIP: Hoe de training evalueren? Standaardisatie Validiteit Meetfrequentie Kostprijs (indicatief) Conditietest (veldtest/labotest): ++++ ++ + 50 à 200 EUR/test Trainingstest (performance indicator): +++ +++ ++ 0 à 50 EUR/test Trainingsdagboek: ++ ++++ ++++ 0 à 15 EUR/maand De verschillende evaluatiemethoden vullen elkaar perfect aan. Maak als trainer gebruik van elk van deze methoden om een zo compleet mogelijk beeld van de atleet te krijgen en het trainingsproces op te volgen en bij te sturen. Hoofdstuk: Wat is talent? Een digitaal trainingsdagboek is een ideale tool om de trainingsplanning en het trainingsproces op te volgen. 31 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 FASE: ‘TRAINING TO COMPETE’ [BREEDTESPORT] > APHV+4 -
De training staat in functie van de specifieke sportdiscipline en in functie van het individueel profiel van de atleet. De technische en tactische training is steeds sportspecifiek. Wedstrijdprogramma is een mix wedstrijdvormen in het nationale circuit. Benchmarks Sociale omgeving Secundair en hoger onderwijs. Kotleven. Ondersteunende rol van partner en/of peers. Sportinfrastructuur Atletiekpiste, 25/50m bad, gym-­‐ en powerzaal, video-­‐instructie, park en bosomgeving. Max 6 atleten per 25m baan. Trainer B of hoger opgeleid. Clubcontext en/of personal coaching. De coach kan beroep doen op experts/coaches in functie van een bepaalde vraag of problematiek. De coach stuurt de experts/assistent coaches aan (coördinerende functie). Coaching Tactiek Vaardigheden trainingsachtergrond Zwemmen Fietsen Lopen Stabilisatie/kracht 2 à 4x per week, 46 weken per jaar. In functie van individuele noden. Crosstraining Hoofdzakelijk in de relatieve rustperiode en dit steeds volgens individuele noden. Trainingsuren per jaar Technisch vervolmaken heeft prioriteit op de trainingsload. Maximaal 15% jaarlijkse toename in load. Periodiseringmodel Dubbel periodiseringsmodel. Mesostructuur 2:1 en 1:1. 2 à 3 BT sessies per week. Wedstrijden Mobiliteit, stabiliteit, kracht 8 à 10 triatlons, 1 à 3 duatlons per seizoen. In de winterperiode kunnen ook veldlopen, zwemwedstrijden en winterduatlons ingelast worden, maximaal 5 wedstrijden in totaal. In functie van individuele noden. Zwemmen Verbeteren van de zwemvaardigheden. Fietsen Verbeteren van de fietsvaardigheden. Lopen Verbeteren van de loopvaardigheden. Warm-­‐up/cool down Vaste routines voor WU/CD, aangepast ifv omstandigheden. Starts/wissels Verbeteren van de vaardigheden. Trainingsschema Kan flexibel inpassen in het eigen weekprogramma met behoud van de doelstellingen van het schema. Pacing Kan pacing strategie aanpassen ifv de eigen mogelijkheden en het wedstrijdverloop. Ploegtactiek Samenwerken ifv prestatie. Zo nodig zich wegcijferen ifv teamresultaat. Regels Compleet begrip en acceptatie van de sportspecifieke regels. Fair play Weet waar de grenzen liggen; gaat er niet over. Sociale vaardigheden Mentale vaardigheden Voeding Hygiëne Materiaalkennis Heeft inzicht in eigen mentale vaardigheden. Minimaliseert negatieve effecten op eigen functioneren. Wint aan zelfstandigheid om levensstijl vorm te geven. Creëert omgeving die levensstijl ondersteunt. Kan een weekplanning maken en toepassen rekening houdend met sport / werk / studies / herstel / familie / vrienden / … Weet anderen op training en wedstrijd door (non)verbale instructie te motiveren. Kan flexibel omgaan met doelen ifv gewijzigde omgeving. Kan taakconcentratie terugvinden bij verstoring in wedstrijdsituaties. Kan zelf een correcte maaltijd samenstellen/bereiden. Gebruikt supplementen slechts na advies van sportarts/diëtist/trainer. Past voeding aan ifv gezondheid, prestatie en herstel. Is waakzaam op voedselveiligheid in het buitenland. Vermijd in risicolanden het gebruik van slaatjes, ijs, … Is alert voor spierpijn en beginnende letsels. Communiceert naar de trainer en de (sport)dokter. Kan materiaalkeuzes maken ifv de wedstrijdomstandigheden. Kan het materiaal gebruiken, onderhouden, vervangen, aanpassen ... Hoofdstuk: Wat is talent? Technisch vervolmaken heeft prioriteit op de trainingsload. Trainingsvolume in functie van de mogelijkheden van de atleet. Alle trainingsvormen zijn mogelijk. 32 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 FASE VAN TOPSPORTTRAINING: ‘TRAINING TO WIN’ Vanaf 23 jaar ‘WORLD CLASS PERFORMANCE -
Perfectioneren van de fysiek-­‐conditionele, technische en tactische vaardigheden. Periodisering ifv een hoog consistent prestatieniveau in de triatloncircuits (WC, WTS) en piekwedstrijden (EK, WK, OS). Het trainingsprogramma bevat quasi uitsluitend sportspecifieke trainingen en blessurepreventief werk. Prestatiemaximalisatie door technologische innovaties en bijzondere trainingstechnieken, voedingssupplementen, etc. Benchmarks Zwemmen Topsport en studies, professionele sport. Situatie is volledig aangepast aan topsport. Ouders en partner ondersteunen de topsporter. Atletiekpiste, 25/50m bad, gym-­‐ en powerzaal, acclimatiesatiezaal, video-­‐instructie, bos/park. Max 3 atleten van homogeen prestatieniveau per 25m baan. Trainer A of hoger opgeleid. Federatiecoach, clubcoach of personal coach. De coach begeleidt 2-­‐5 atleten. De coach functioneert in een team met andere experts/coaches. De coach stuurt de experts/assistent coaches aan (coördinerend). 17-­‐45km, alle trainingsvormen mogelijk in functie van de individuele noden. Fietsen 200-­‐450km, maxima dames -­‐8%. Alle trainingsvormen mogelijk in functie van de individuele noden. Lopen 40-­‐120km, maxima dames -­‐10%. Alle trainingsvormen mogelijk in functie van de individuele noden. Stabilisatie/kracht 2 à 4x per week, 46 weken per jaar, in functie van individuele noden. Crosstraining Enkel in off-­‐season en in functie van individuele noden. Trainingsuren per jaar 1060 – 1155u per jaar. Maxima dames – 10%. Periodiseringmodel Alle modellen mogelijk, keuze ifv de gewenste piekperiodes. 2-­‐5 BT sessies per week. Wedstrijden Mobiliteit, stabiliteit, kracht 10 à 12 triatlons, 0 à 2 duatlons per seizoen. In de winterperiode kunnen ook veldlopen, zwemwedstrijden en winterduatlons ingelast worden, maximaal 6 wedstrijden in totaal. Stabilisatie, mobilisatie en krachtprogramma's vanuit specifieke individuele noden. Zwemmen Complete beheersing van de zwemvaardigheden aan wedstrijdtempo en met wedstrijdstress. Fietsen Complete beheersing van de fietsvaardigheden aan wedstrijdtempo en met wedstrijdstress. Lopen Complete beheersing van de loopvaardigheden aan wedstrijdtempo en met wedstrijdstress. Warm-­‐up/cool down Vaste routine WU/CD, aangepast ifv omstandigheden. Starts/wissels Perfectioneren aan wedstrijdtempo en onder wedstrijdstress. Trainingsschema Pacing Kan over het trainingsschema inhoudelijk discussiëren met de trainer en zelf voorstellen formuleren om het schema te optimaliseren. Kan pacing strategie aanpassen ifv eigen mogelijkheden en wedstrijdverloop. Ploegtactiek Samenwerken ifv prestatie. Zo nodig zich wegcijferen ifv teamresultaat of het resultaat van een ‘kopman’. Regels Compleet begrip en acceptatie van de sportspecifieke regels. Fair play Weet waar de grenzen liggen. Zoekt zo nodig grenzen op, maar gaat er niet over. Sportinfrastructuur Tactiek Vaardigheden trainingsachtergrond Coaching Sociale vaardigheden Mentale vaardigheden Voeding Hygiëne Materiaalkennis Maakt een reële inschatting van de kans om de wereldtop te halen. Weet welke vaardigheden bij te sturen. Overziet de gevolgen van de topsportkeuze. Anticipeert op problemen en handelt desgevallend. Schakelt de juiste mensen in. Behoud focus op de gestelde doelen. Weet alle teamleden (atleten en kader) in trainingen en wedstrijden optimaal te motiveren. Kan op zeer gedetailleerde wijze doelen stellen op korte (jaarniveau) en middellange termijn (Olympiade) die leiden naar Top 8 plaats op de OS. Kan concentratie terugvinden bij verstoring in wedstrijdsituaties, ook bij hoge wedstrijddruk. Kan visualisatie toepassen in de wedstrijdvoorbereiding en tijdens de wedstrijd, zelfs onder extreme wedstrijddruk of vermoeidheid. Materiële en financiële motivatoren ondersteunen de intrinsieke motivatie. Kan actuele prestatieniveau volledig aanboren. Kan arouselniveau beheersen in wedstrijden van het hoogste niveau. Kan zelf een correcte maaltijd samenstellen/bereiden. Gebruikt supplementen slechts na advies van sportarts/diëtist/trainer. Past voeding aan ifv gezondheid, prestatie en herstel. Volgt ontwikkelingen op vlak van voeding en/of laat zich door experts adviseren. Schakelt steeds tijdig medische staf in. Vermijd verhoogde risico's op blessures/ziekte. Respecteert steeds arbeid/rust. Volgt de evoluties van het materiaal op de voet en kan optimale keuzes maken. Vervolg op de volgende bladzijde Hoofdstuk: Wat is talent? Sociale omgeving 33 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 Prestaties Zwemmen J: 1500m: 16:15 (personal best) 9
M: 1500m: 17:30 (personal best) Lopen J: 10k: 29:30 (personal best) Wedstrijden Grote regelmaat in prestaties op WC, WTS, EK en WK met uitschieters op podium niveau. Finaliteit Top 8 OS. Eerste 2 jaar van de Olympiade: ITU ranking => Top 75 Laatste 2 jaar van de olympiade: ITU ranking Top 50 M: 10k: 33:30 (personal best) De trainingsdoelstellingen worden vanuit het oogpunt van prestatieregelmaat (triatloncircuits) en prestatiemaximalisatie (EK, WK, OS) opgesteld. Dit wil niet zeggen dat er steeds met een korte termijn focus wordt gewerkt. Het behalen van een Olympisch ticket moet jaren op voorhand gepland worden. De atleet maakt gebruik van toegelaten methoden en middelen ter ondersteuning van een topprestatie. De training wordt via sportwetenschappelijke begeleiding en technologische ondersteuning geoptimaliseerd. FASE VAN DROP-­‐OUT: ‘ACTIVE FOR LIFE’ Elke topatleet komt op het moment dat de topsportcarrière naar het einde loopt. Soms, maar niet altijd, gaat dit gepaard met tegenvallende resultaten, stagnatie in de resultaten, een verminderde motivatie of letsels. De topatleet valt weg uit de topsportpiramide. Dit betekent het einde van de topsportloopbaan. Maar dit hoeft zeker niet het einde te betekenen van een engagement in de sport. Meer zelfs, we pleiten voor een leven lang actief zijn in de triatlonsport. Dit kan als competitiesporter op een lager prestatieniveau, als recreatieve sporter, sportvrijwilliger, coach, … De federatie voorziet in deze na-­‐topsportfase een begeleidende rol. Hoofdstuk: Wat is talent? Ex-­‐topatleten Luc Van Lierde en Kathleen Smet actief als jeugdtrainers bij de federatie 9
Voor podiumniveau OS en Grand Final is een PB van 28:30 (heren) of 32:30 (dames) vereist. 34 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 BIJLAGE 1: TIPS VOOR DE JEUGDTRAINER 1.
Zorg voor een meerjarenplanning en jaarplanning. Met jeugd werken is steeds met de blik op de toekomst. 2.
Richt je trainingsdoelstellingen op de ambities, de verwachtingen en het niveau van de jonge atleet. In de recreatieve sport moeten sociaal-­‐affectieve doelen prioritair aan bod komen. Sport moet plezierig blijven. Denk aan de periode van de FUNdamentals. 3.
Bewaak het evenwicht tussen belasting en herstel. Slechts door een goed evenwicht tussen beide kan er supercompensatie plaatsvinden. Wees waakzaam voor periodes van sterke lichamelijke veranderingen en verminderde belastbaarheid. Verminder zo nodig de trainingsbelasting. 4.
Training houdt niet alleen een fysieke belasting, maar ook een sociale en mentale belasting in. De trainer moet zich hiervan bewust worden dat al deze ‘stressfactoren’ het herstelproces beïnvloeden. 5.
Bewaak een golfpatroon in de trainingsbelasting, zowel op jaarbasis, maandbasis, weekbasis als op het niveau van een enkele trainingssessie. 6.
Houd rekening met de schoolbelasting. Kinderen hebben naast de sportieve bekommernissen in eerste plaats de schooltaken te volbrengen. Voorzie de nodige rustmomenten tijdens de examens. 7.
Varieer. 8.
Vermijd al te vroege specialisatie. Specialiseer pas vanaf jeugd A leeftijd in triatlon of duatlon en pas vanaf elite leeftijd naar afstand (lange afstand, korte afstand). 9.
Vermijd al te vroeg resultaatgerichte training (wedstrijdtempo training). 10. Wees voorzichtig met het weg-­‐selecteren van kinderen die wat minder presteren. Misschien zijn ze laat matuur en beschikken ze toch over het nodige sportief talent. Bepaal daarom de APHV. Evalueer tevens de trainingsachtergrond, meet de kwaliteit van de motoriek en neem deze informatie mee in de interpretatie van bepaalde testwaarden. 11. Beschikt een kind niet over het talent om het topsportproject verder te doorlopen, biedt dan alternatieven aan, bijvoorbeeld in breedtesport, jeugdbestuur, trainersopleiding etc. Promoot een Hoofdstuk: Bijlage 1: Tips voor de jeugdtrainer actieve en gezonde levensstijl. 12. Let op met training in extreme weersomstandigheden. De thermoregulatie bij jonge kinderen is nog niet volledig ontwikkeld, waardoor ze minder goed koude en warmte verdragen. 13. Leer kinderen de basisbeginselen van gezonde voeding en hygiëne. 14. Wees attent voor meisjes die ten gevolge van de training menstruatiestoornissen ervaren. Verwijs de atlete naar de sportarts. 15. Leer jonge atleten, van zodra ze op gestructureerde wijze trainen, een trainingslogboek bij te houden. 35 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 BIJLAGE 2: TALENTMODEL VAN DE VTDL IN MEETBARE GROOTHEDEN Test Gemeten eigenschapp(en) Relatie genetische aanleg en ontwikkeling 200m zwemmen – 1500m lopen 400m zwemmen – 3000m lopen Leuvense motivatie vragenlijst Vlaams Sportkompas vVO2max = f(VO2max en efficiëntie) vVO2max = f(VO2max en efficiëntie) Motivatieprofiel Fysiek quotiënt Motorisch quotiënt Biologische rijpheid (APHV) Bewegingskwaliteit (analytisch) Bewegingskwaliteit in de sport Maximal Lactate Steady State (MLSS) Maximal Fat Oxidation Rate (MFOR) vVO2max – MAP vLAmax Globale lichaamscontrole en stabiliteit Coachability Mentale vaardigheden Trainingsachtergrond ° Capaciteit/vermogen ° Periodisering ° Intensiteitscontrasten ° Volume (#uur/week/maand/jaar) ° Specifiek /a-­‐specifiek # ziekte/blessuredagen Thuis/gezinssituatie Studie/werksituatie Financiële situatie Antropometrische eigenschappen ° Gestalte ° Gewicht ° Vetpercentage ° Vet vrije massa ° Somatotype ° Skeletale leeftijd, biologische ontw. vVO2max – Maximal Aerobic Power MLSS MFOR Wedstrijdprestatie ° finishtijden ° deeltijden per discipline Aanleg en ontwikkeling Aanleg en ontwikkeling Aanleg Aanleg en ontwikkeling Aanleg (beperkt: ontwikkeling) Aanleg Aanleg (beperkt: ontwikkeling) Ontwikkeling Ontwikkeling basiseigenschappen en wedstrijdprestatieontwikkeling Statisch Dynamische Evaluatie Video analyse Lactaattest Performance matrix Interview en observaties Trainingsdagboekanalyse Vragenlijst Antropometrie Performance indicators Wedstrijdprestatie Aanleg en ontwikkeling Ontwikkeling basiseigenschappen en wedstrijdprestatieontwikkeling Ontwikkeling basiseigenschappen en wedstrijdprestatieontwikkeling Aanleg en ontwikkeling Hoofdstuk: Bijlage 2: Talentmodel van de VTDL in meetbare grootheden Topatleet Toptalent Fase Aanleg en ontwikkeling Wedstrijdprestatie-­‐ontwikkeling Wedstrijdprestatie-­‐ontwikkeling 36 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 BIJLAGE 3: HET VLAAMS SPORTKOMPAS Het Vlaams Sportkompas (VSK) is een wetenschappelijk gevalideerde testbatterij die toelaat een profiel op te maken van de antropometrische, fysieke en motorische kenmerken van een jonge sporter. Deze tests kunnen aangewend worden in het kader van sportoriëntering en talentdetectie. De testresultaten worden uitgedrukt in een quotiënt dat op dezelfde wijze dient geïnterpreteerd te worden als een IQ-­‐test (intelligentie quotiënt). Een score 100 komt overeen met het gemiddelde voor een gegeven populatie. De spreiding (standaarddeviatie) bedraagt 15. Dit wil zeggen dat tussen 85 en 115 68% van de populatie ligt en tussen 70 en 130 95%. Een score van 115 wil dus zeggen dat de atleet bij de 84% beste scoort van de populatie (P84). Het fysiek quotiënt is een maat voor fysieke ontwikkeling. Elementen van lenigheid, kracht, sprongvermogen, snelheid en uithouding laden sterk op het fysiek quotiënt. Het motorisch quotiënt geeft aan hoe succesvol een kind nieuwe motorische vaardigheden aanleert en ontwikkelt. Het quotiënt wordt berekend op basis van evenwichts-­‐ en vaardigheidstests. De testleider kan op basis van het VSK profiel van de sporter adviseren welke clusters van sporten het best bij de mogelijkheden van de sporter aansluiten. Een sporter die kiest voor een sport die op het lijf geschreven is, zal hierin succesvoller zijn en allicht ook meer voldoening halen en langer sportactief blijven. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat het motorisch quotiënt een sterk verband heeft met het succes als triatleet op latere leeftijd. De motorisch vaardige atleten hebben dus meer kans om tot een toptriatleet uit te groeien. Dit is een belangrijk gegeven in het kader van talentidentificatie. Uit de testgegevens van de VTDL stellen we vast dat het motorisch quotiënt, en niet zozeer het fysiek quotiënt, een sterk verband heeft met het prestatievermogen op maximale zwem-­‐ en looptests. Dit kan wijzen op het belang van een sterke motorische vaardigheid op het prestatievermogen(ontwikkeling). Hoofdstuk: Bijlage 3: Het Vlaams Sportkompas 37 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 BIJLAGE 4: HET TRAJECT TOT HET VERWERVEN VAN MEESTERSCHAP In de trainingsliteratuur treft u regelmatig de stelling aan dat de vorming van een sportief talent tot topsporter circa 10 jaar en 10.000 trainingsuren vergt. Deze stelling klopt als een gemiddelde richtlijn en onder voorwaarde dat dit traject wordt ondersteund met close-­‐feedback loops. Dit wil zeggen dat het trainingsproces intensief opgevolgd en geoptimaliseerd wordt. Niet alleen volumeparameters (uren training) zijn van tel in het ontwikkeling van talent naar topatleet, maar uiteraard ook kwaliteitsparameters. De realiteit toont ook aan dat topatleten soms op veel kortere termijn tot topprestaties kunnen komen. Het is dus een sterk individueel verhaal. In het voorliggende raamplan hebben we per leeftijdscategorie richtlijnen gegeven rond de inhoudelijke aspecten van de training, het vereiste begeleidingskader alsook de globale trainingsvolumes. In de onderstaande grafiek vindt u alvast een schematisch overzicht van het trainingsvolume doorheen de jeugdjaren tot aan het verwerven van het ‘meesterschap’, namelijk op het moment van ‘topatleet’. Met deze opbouw voorzien we structureel van de nodige trainingsvolumes die alle kansen open houden om tot meesterschap te komen. 12000 10000 8000 6000 4000 Hoofdstuk: Bijlage 4: Het traject tot het verwerven van meesterschap Cumulatief trainingsvolume (uren training) 2000 0 Meisjes Jongens 10 11 12 13 400 840 1325 1809 2319 2958 3710 4490 5318 6192 7104 8039 8993 9993 400 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 800 1240 1750 2430 3230 4060 4940 5870 6840 7850 8910 10010 Leeftijd (jaar) Ontwikkeling in trainingsvolume, van talentdetectie tot topatleet 38 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 BIJLAGE 5: DE MODALITEITEN VAN KRACHTTRAINING Bron: BLOSO BP opleiding krachttraining Aanleren van oefenstof Herhalingen 3*10-­‐12hh Aandachtspunten Technische perfectie Van bewuste sturing naar automatiseren 3*10-­‐12hh Geen spiervermoeidheid In balans brengen van spierkettingen Vergroten van bewegingsbereik en -­‐
mogelijkheden Sport a-­‐specifiek Metabool effect Sport a-­‐specifiek 15 à 20 RM Hoog piramidaal Capilarisatie spieren vergroten 12-­‐15 RM 8-­‐10 RM Sterkere prikkel naar krachtwinst (meer fast twitch fibers) Krachtwinst (1 RM) In totaal +/-­‐ 40 Stationsvorm Vb. 3*15hh; 2*20hh; 15-­‐12-­‐
10hh,… Afwisselen flexie-­‐extensie patroon In totaal +/-­‐ 30 Vb. 12-­‐10-­‐8hh, 3*10hh,… In totaal +/-­‐ 20 Vb. 8-­‐6-­‐4hh Analytische oefeningen Afwisselen flexie-­‐extensie patroon Rustige uitvoering Gans het lichaam trainen 5-­‐8 RM Sterkere prikkel naar krachtwinst (meer fast twitch fibers) Krachtwinst in alle ‘beschikbare vezels’ Uitvoeren over volledige ROM Externe bewegingsbaan Actieve en passieve lenigheid Vergroten kracht-­‐uithouding Analytische en globale oefeningen In totaal +/-­‐ 15 Vb. 3*5hh 1-­‐5 RM In totaal +/-­‐ 5 Hoofdstuk: Bijlage 5: De modaliteiten van krachttraining In balans brengen van spiergroepen (o.a. agonist/antagonist) Krachtwinst (1 RM) Overload RM Krachtwinst (1 RM) in Slow twitch en ook een deel fast twitch fibers Analytische oefeningen Afwisselen flexie-­‐extensie patroon Rustige uitvoering Functionele transfer Niet voor triatlon/duatlon Krachtwinst omzetten in functie van de sportbeweging Sportgerelateerde ketenoefeningen (>< sportspecifieke beweging) Fine tuning (supra) Maximaal Doelen Laag piramidaal Volume Range of motion Evenwicht Initiatie Type Afronden trainingsproces Laatste individuele aandachtspunten Neurale prikkeling Geen vermoeidheid uitlokken 39 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 BIJLAGE 6: DE VTDL TOPSPORTPIRAMIDE Het topsportmodel dat de VTDL focust op een zo accuraat mogelijke talentidentificatie en zo optimaal mogelijke begeleiding van het toptalent. Hierdoor wordt vermeden dat er een overdreven drop-­‐out plaats vindt doorheen dit ontwikkelingstraject. Elite&
U23&
U21&
GF/WK&
EK&
WTS&
WC&
ETU/J&
ITU&
WTSR&
A0&
Top$3$
Top$3$
&$
&$
&$
&$
Top$3$
A1&
Top$16$
Top$8$
Top$12$
&$
&$
Top$24$
Top$16$
A2&
Top$24$
Top$16$
Top$20$
Top$3$
&$
Top$64$
Top$24$
B&
&$
Top$24$
Top$32$
Top$16$
Top$3$
Top$124$
Top$64$
A1&
Top$10$
Top$5$
Top$20$
Top$8$
&$
&$
Top$100$
A2&
Top$16$
Top$8$
Top$32$
Top$12$
Top$3$
&$
Top$150$
B&
Top$24$
Top$16$
&$
Top$20$
Top$8$
&$
&$
A1&
Top$16$
Top$8$
Top$32$
Top$12$
Top$3$
&$
Top$150$
A2&
Top$24$
Top$16$
&$
Top$20$
Top$8$
&$
Top$200$
Top$16$
&$
&$
B&
JUN&
Minimaal$160$ptn$(400&3000m)$+$77$ptn$/$discipl.$$
A1&
Top$16$
Top$8$
&$
&$
&$
&$
&$
A2&
Top$24$
Top$16$
&$
&$
Top$3$
&$
&$
Top$8$
&$
&$
B&
Minimaal$165$ptn$(200&1500m)$+$77$ptn$/$discipl.$
Jeugd&A&
Minimaal$160$ptn$(200&1500m)$+$75$ptn$/$discipline$en$MQ$>$100$(VSK)$
Jeugd&B&
Minimaal$150$ptn$(200&1500m)$+$72$ptn$/$discipline$en$MQ$>$100$(VSK)$
Jeugd&C&
RichFnggevend:$140$ptn$(200&1500m)$+$65$ptn$/$discipline.$MQ$>$100$(VSK)$
Hoofdstuk: Bijlage 6: De VTDL topsportpiramide Het VTDL topsportmodel De criteria om in een VTDL topsportproject te worden opgenomen zijn terug te vinden op de VTDL website. We verwijzen graag naar de VTDL website voor de meest recente procedures en criteria. 40 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 BIJLAGE 7: VERKLARENDE WOORDENLIJST A Aanleg: eigenschap die (hoofdzakelijk) genetisch is bepaald. Bvb gestalte. ADL: afkorting voor alledaags leven. Dit verwijst naar alledaagse motorische vaardigheden. Aerobe drempel: intensiteit waarbij de hoogste inbreng vanuit de vetverbranding wordt gerealiseerd. Deze intensiteit komt overeen met de hoogste intensiteit aan een rust-­‐lactaatniveau (syn. maximal fat oxidation rate). Anaerobe drempel: is de hoogst mogelijke intensiteit die nog volledig via aërobe energielevering kan gedekt worden (syn. Maximale lactaat steady state). APHV: afkorting voor age at peak height velocity, de leeftijd van maximale groeisnelheid (syn. groeispurt). Arbeid/rust principe: Er kunnen slechts positieve trainingsaanpassingen plaatsvinden indien er een juiste balans is tussen de trainingsbelasting en het herstel. Zie ook supercompensatieprincipe. B Bewegingsschool: Organisatie die een brede motorische ontwikkeling aanbiedt aan jonge kinderen (kleuterleeftijd). Biologische leeftijd: Leeftijd gebaseerd op de biologische ontwikkeling (maturatie). Botdensiteit: Dichtheid van het botweefsel. Een hogere botdensiteit houdt verband met sterker botweefsel en een hogere belastbaarheid. Botmineralisatie: Mineralengehalte van het botweefsel. Breed bewegen: gevarieerd bewegen, polyvalent bewegen. Breedtesport: sportbeoefening in recreatieve of competitieve context, echter niet op het hoogste internationale niveau. BT: afkorting van breakthrough. Training waarbij een acute overload wordt gecreëerd. Hoofdstuk: Bijlage 7: Verklarende woordenlijst C Capaciteit: verwijst naar de hoeveelheid energie dat een energiesysteem kan leveren. Capaciteitstraining is bijgevolg gelinkt aan het ‘volhouden’ van een inspanning; aan het ‘duurvermogen’. CD: afkorting van cooling down. Het beëindigen van de inspanning met activiteiten aan lage intensiteit en dit om het herstel te bevorderen. D Drop out: het uitvallen uit een project of uit de sport. E Extensieve duur: verwijst naar duurinspanningen die qua intensiteit de aërobe drempel (vetdrempel) niet overschrijden. 41 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 F Feedback: het geven van informatie met als doel het leerproces te optimaliseren. Feedback kan gericht zijn op het resultaat of op het proces (uitvoering). Fine tuning: gaat over de laatste trainingsaccenten in functie van het bereiken van een topconditie. Men zou het plastisch ‘de scherpe kantjes afronden’ kunnen noemen. Functionele transfer: trainingsmethodieken die tot doel hebben om de algemene conditie af te stellen op de wedstrijdspecifieke vereisten. Fundamentals: Elementaire motorische vaardigheden. H Hoog piramidaal: krachttrainingsmethodiek die een toename in de maximale kracht in de slow en fast twicht fibers beoogt. Deze methodiek maakt de brug van volumetraining, met voornamelijk aanpassingen in de slow twitch fibers, naar laag piramidaal training, die vooral aanpassingen in de fast twicht fibers beoogt. Houdingstraining: Trainingsvorm waarbij een gezonde lichaamshouding wordt aangeleerd en vervolmaakt en dit in alledaagse bewegingen en sport-­‐as-­‐specifieke bewegingen. I Intensieve duur: verwijst naar duurinspanning die qua intensiteit boven de aërobe drempel en onder de anaërobe drempel liggen. Er is een verhoogde lactaatspiegel, zonder lactaataccumulatie. ITU: afkorting van International Triathlon Union. Dit is de officiële wereldfederatie voor triatlon en multisport. K Kalenderleeftijd: de reële leeftijd volgens de kalender. Kracht: is een natuurkundige grootheid die, uitgeoefend op een lichaam, daarin een spanning of druk doet ontstaan, of die het lichaam van beweging doet veranderen, doet versnellen. Hoofdstuk: Bijlage 7: Verklarende woordenlijst L Laag piramidaal: krachttrainingsmethodiek die een toename in de maximale kracht (1 RM) in de fast twitch fibers beoogt. Lenigheid: bewegingsbereik in een gewricht. Men onderscheidt: actieve lenigheid: bewegingsbereik dat kan gerealiseerd worden vanuit actief spierwerk en passieve lenigheid: bewegingsbereik dat kan bereikt worden via de inwerking van een uitwendige kracht (bvb zwaartekracht, partner, …). Lichaamsplan: Het beeld dat een persoon van zijn eigen lichaam heeft met betrekking tot het motorisch functioneren. LTAD: Long Term Athlete Development: plan dat focust op de harmonieuze ontwikkeling van de jeugdige atleet. LTAD houdt hierbij onder meer rekening met de biologische rijpheid van de atleet. 42 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 M Macrocyclus: periode tussen 2 piekwedstrijden of wedstrijdperiodes. Omvat een algemene voorbereiding, een specifieke voorbereiding, een tapering, een wedstrijdperiode en een rustperiode. MAP: afkorting voor maximal aerobic power. De MAP verwijst naar het vermogen aan VO2max. Mesocyclus: periode in de training van 3 à 6 weken. MFOR: afkorting voor maximal fat oxidation rate. Syn. Aerobe drempel. Microcyclus: periode in de training van doorgaans 1 week. MLSS: afkorting voor maximale lactaat steady stage. Syn voor anaërobe drempel. Motoriek: betreft de basismotorische eigenschap die refereert naar het gecoördineerd kunnen aansturen van het bewegingsapparaat (spieren). Multimove: project waarbij kinderen een brede motorische vorming wordt aangeboden. P Pacing: Tempogevoel, indelen van het tempo tijdens een inspanning. PB: afkorting voor personal best of persoonlijke bestprestatie. Periode (in de training): syn macrocyclus. Periodiseren Het organiseren van de trainingseenheden in een tijdsperspectief en dit om het realiseren van de trainingsdoelstellingen te optimaliseren. POF: afkorting voor pass or fail. Dit verwijst naar een niet delibereerbaar selectiecriterium. Prevalentie: Het voorkomen van een aandoening op een specifiek moment in de bevolking. Dit wordt doorgaans uitgedrukt in het aantal patiënten per 1000 personen. Hoofdstuk: Bijlage 7: Verklarende woordenlijst Prikkelgevoeligheid: mate waarin een persoon vatbaar is voor trainingsprikkels. Atleten die snel en sterk aanpassen aan de trainingsprikkels hebben dus een grote prikkelgevoeligheid. Dit kan beoordeeld worden aan de veranderingen in de tijd, ten gevolge van een trainingsinterventie (δ/t). R Range of motion: syn: bewegingsbereik. Amplitude dat in een gewricht kan gehaald worden. Zie ook lenigheid. Regeneratie: syn. Actief herstel. Trainingen die tot doel hebben om het herstelproces te bevorderen. De duur van de training is kort en de intensiteit is laag. Regeneratietrainingen lokken geen ‘overload’ prikkel uit, maar bevorderen de trainingsaanpassingen door het stimuleren van het supercompensatieproces. RM: afkorting voor repetitie maximum. Het RM geeft aan hoeveel technisch juiste herhalingen met een opgegeven belasting mogelijk zijn. Bvb 8 RM: 8 technisch correcte herhalingen zijn mogelijk met het opgegeven gewicht. ROM: afkorting: range of motion. 43 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 S Snelheid: de basismotorische eigenschap om een beweging aan een hoge snelheid uit te voeren. Souplesse: de eigenschap die refereert naar een efficiënte pedaleertechniek en een vlotte trapfrequentie in het fietsen. Sportoriënteren: Een atleet advies verlenen over de cluster van sporten die het best aansluit met het profiel van de atleet. Stabiliteit: Eng: core stability. Verwijst naar de spierwerking van dieper gelegen spiergroepen die in hoofdzaak een ondersteunende, stabiliserende functie hebben. Stabilisatietraining: training van de core stability. T Topsport: sportbeoefening waarbij het behalen van topprestaties op EK/WK/OS/YOG de doelstelling is. Trainingsdagboek: dagboek waarin de trainingen en andere relevante parameters dagelijks worden genoteerd. Een trainingsdagboek kan op papier gemaakt worden, maar er zijn ook digitale systemen. Trainingsload: is het product van de trainingsintensiteit en het trainingsvolume. Trainingsplan: is een uitgewerkte strategie hoe de training in de tijd wordt opgebouwd om de vooropgestelde trainingsdoelen te bereiken. TSD: Afkorting voor Topsport Defensie. Dit gaat over een tewerkstellingsproject voor topsporters georganiseerd door Defensie. U UC: afkorting van uithoudingscapaciteit. Dit zijn trainingsvormen die tot doel hebben de mogelijkheid om meer arbeid te leveren via aërobe energieleveringsprocessen op te bouwen. De trainingen kenmerken zich door een lange duur, een lage tot matige intensiteit (extensief) en kunnen korte intensieve prikkels bevatten. Hoofdstuk: Bijlage 7: Verklarende woordenlijst UV: afkorting van uithoudingsvermogen. Dit zijn trainingsvormen die tot doel hebben om een hoger vermogen (watt) te ontwikkelen via aërobe energieleveringsprocessen. De trainingen kenmerken zich door een relatief lange duur aan een intensiteit rond de maximale lactaat steady state of rond wedstrijdintensiteit. V Vermogen: verwijst naar de hoeveelheid energie per tijdseenheid dat een energiesysteem kan leveren (watt). Vetdrempel: zie ook aërobe drempel. Vetpercentage: Procentueel aandeel van de vetmassa in de totale lichaamsmassa. Vet vrije massa: Massa van de vetvrije lichaamsdelen (bot, spier, …) Visualisatie: mentale techniek om scenario’s of bewegingen mentaal voor te stellen als een vorm van mentale herhalingstraining of simulatietraining. vLAmax: afkorting voor de maximale lactaatproductiesnelheid. 44 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 VO2max: afkorting voor de maximale zuurstofopname. De maximale zuurstofopname geeft aan hoeveel zuurstof (l/min) een persoon kan opnemen en verbruiken tijdens inspanning. De maximale zuurstofopname wordt soms ook relatief uitgedrukt ten opzichte van het lichaamsgewicht (ml/kg/min). VSK: Afkorting voor Vlaams Sport Kompas. Voor meer toelichting: zie bijlage 3. VTDL: Afkorting voor Vlaamse Triatlon en Duatlon Liga vzw. W WC: afkorting van weerstandscapaciteit. Dit zijn trainingsvormen die tot doel hebben de mogelijkheid om meer arbeid te leveren via anaërobe energieleveringsprocessen op te bouwen. De trainingen worden als intervaltrainingen georganiseerd en kenmerken zich door fracties van 10 à 30 sec aan een zeer hoge tot maximale intensiteit, onderbroken door rustintervallen van tenminste 3x de inspanningsduur. Wetenschappelijk onderzoek: is de zorgvuldige, verifieerbare en systematische studie van een bepaalde kwestie volgens conventies zoals deze binnen de wetenschap gelden. Een wetenschappelijk onderzoek wordt slechts gepubliceerd in een vaktijdschrift, na de kritische review van tenminste 2 wetenschappelijke experts te hebben doorstaan. WU: Afkorting van Warming up: opwarming. De activiteitsgraad opdrijven om opgewarmd en voorbereid te zijn op de inspanning die volgt. WV: afkorting van weerstandsvermogen. Dit zijn trainingsvormen die tot doel hebben om een hoger vermogen (watt) te ontwikkelen via anaërobe energieleveringsprocessen. WV trainingen kunnen georganiseerd worden als intervaltraining met korte (10-­‐30”), intensieve inspanningen met weinig rust (cf ‘broken swims’) of als intervaltrainingen met middellange (30-­‐90”), intensieve inspanningen. Deze trainingen veroorzaken een sterke lactaatopstapeling in de spieren en de bloedbaan. Hoofdstuk: Bijlage 7: Verklarende woordenlijst 45 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 REFERENTIES EN AANBEVOLEN LITERATUUR WEBSITES www.ltad.ca http://www.nedtriathlonbond.org/Startpagina/Topsport/Meerjarenopleidingsplan/tabid/163/language/nl-­‐
NL/Default.aspx http://www.britishtriathlon.org/performance/index.php http://www.ausport.gov.au/participating/got_talent http://www.topsportvlaanderen.be/Topsporters/Ik-­‐word-­‐topsporter/Van-­‐talentvolle-­‐jongere-­‐tot-­‐
topsporter/Vlaams-­‐Sport-­‐Kompas http://www.samenintopform.be/ http://www.triathlon.org http://vtdl.triathlon.be http://www.eetexpert.be http://www.gezondsporten.be http://www.baanvier.be http://www.multimove.be BOEKEN Malina, Bouchard, Bor-­‐Or, 2004, Growth, Maturation, and Physical Activity, Human Kinetics. Olbrecht, J, sa, Planning, periodizing and optimizing swim training, 282p (ISBN 978-­‐90-­‐7815-­‐806-­‐6) Olbrecht, J, sa, Plannen, periodiseren, trainen bijsturen en winnen, 239p (ISBN 978-­‐90-­‐7815-­‐807-­‐3) Hoofdstuk: Referenties en aanbevolen literatuur Pedagogische cel Vlaamse Trainersschool, sa, Ontwikkelingsleer. NOC*NSF, 2009, Smeden tot goud, 108p. 46 RAAMPLAN TRIATLON [ versie voor de clubtrainers] 2013 ARTIKELS Beunen, G., & Malina, R. M. (1988). Growth and physical performance relative to the timing of the adolescent spurt. Exercise and sport sciences reviews, 16, 503–540. Ford, P., De Ste Croix, M., Lloyd, R., Meyers, R., Moosavi, M., Oliver, J., Till, K., et al. (2011). The Long-­‐Term Athlete Development model: Physiological evidence and application. Journal of Sports Sciences, 29(4), 389–402. Helsen, W. F., Baker, J., Michiels, S., Schorer, J., Van Winckel, J., & Williams, A. M. (2012). The relative age effect in European professional soccer: Did ten years of research make any difference? Journal of Sports Sciences. Malina, R. M., Bouchard, C., & Bar-­‐Or, O. (2004). Growth, maturation, and physical activity. Mirwald, R. L., Baxter-­‐Jones, A. D. G., Bailey, D. A., & Beunen, G. P. (2002). An assessment of maturity from anthropometric measurements. Medicine & Science in Sports & Exercise, 34(4), 689–694. Philippaerts, R. M., Vaeyens, R., Janssens, M., Van Renterghem, B., Matthys, D., Craen, R., Bourgois, J., et al. (2006). The relationship between peak height velocity and physical performance in youth soccer players. Journal of Sports Sciences, 24(3), 221–230. Tucker, R., & Collins, M. (2012). What makes champions? A review of the relative contribution of genes and training to sporting success. British Journal of Sports Medicine, 46(8), 555–561. DANKWOORD Hoofdstuk: Dankwoord De auteur dankt allen die meegeholpen hebben bij de realisatie van deze tekst. 47