“Misschien liggen geloof en wetenschap dan toch dichter bij mekaar

WETENSCHAP EN GELOOF DEEL 1 GEBOREN AARTSVIJANDEN?
De (schijnbare) tegenstelling tussen wetenschap en geloof. Een kunstmatig in stand gehouden
debat? Misschien verraden de diepste geheimen van de kosmos toch meer over het bestaan van
God dan we denken. Of... dan de wetenschap wil toegeven. Wetenschap en geloof, geboren
aartsvijanden? Het eerste deel van een driedelige reeks over wetenschap én geloof!
STIJN EN DE STERREN
Stijn en de sterren, de titel van een
theatershow van Stijn Meuris over
kosmologie (de wetenschap over het
heelal). Eén ding heb ik gemeen met
Stijn Meuris, zijn passie voor muziek
én voor wetenschap. Een universum
zonder God is zijn conclusie. Voor mij
draagt de kosmos, tot in het kleinste
detail, de onmiskenbare stempel van de
almachtige, buitengewoon grote God, die
mijn leven richting geeft, smaak geeft én
waardevol maakt!
Een tegenstelling... Het werd een harde confrontatie toen we door Stijn
Meuris’ redactie werden uitgenodigd met ons Filadelfia Gospelkoor om een
uitzending van het VRT programma ‘Man bijt hond’ op te fleuren. Stijn
schreef de tekst, die wij met het gospelkoor zouden zingen... In zijn typische,
nogal cynische schrijfstijl, vond hij het nodig ook God een tik uit te delen.
“Wij zijn een koor, verbonden aan een kerk, en hebben over bepaalde
zaken wel een andere zienswijze”. Of hij daarmee rekening wilde
houden en zijn tekst aanpassen? Onze vraag kon op weinig begrip
rekenen. Hij zal het zich ongetwijfeld nog herinneren. Uiteindelijk verloor
Meuris zijn zelfbeheersing en stuurde ons tot verbijstering van zijn redactie
en muzikanten, de laan uit!
J.S. Bach
Zanger en wetenschapsfanaat, Stijn Meuris
“Misschien liggen
geloof en wetenschap dan
toch dichter bij
mekaar dan we
denken...”
HET WETENSCHAPPELIJK DOGMA
Geloof en wetenschap. Aan tegenstellingen geen gebrek... Reeds
verscheidene decennia geleden verwees de wetenschap elk
geloof in het bovennatuurlijke, en dus ook in God, voorgoed naar
de prullenmand. Het wetenschappelijk dogma. Terecht? Of
een emotionele reactie op de eeuwenlange dogmatische
houding van de kerk tegenover wetenschap? Emotie en
dogma’s... Niet onmiddellijk wat je met wetenschap associeert.
Of is het toch een verwoede poging om de mensheid ‘Van God
los’ te trekken, om het in de woordenschat van, jawel, Stijn
Meuris te zeggen? In elk geval leert de geschiedenis ons dat
dogma’s niet eeuwig stand houden.
Een ernstige waarschuwing voor de wetenschap, die in haar poging om de kosmos te begrijpen zónder God,
opnieuw en opnieuw op haar eigen grenzen en... inderdaad, op God Zelf lijkt te botsen! Misschien liggen geloof
en wetenschap dan toch dichter bij mekaar dan we denken...
HET BREIN VAN GOD
De Bijbel beschrijft het gesproken Woord Gods als een buitengewoon machtig instrument. Alles wat God doet,
gedaan heeft en zal doen, doet Hij via dat gesproken Woord. Het gesproken Woord Gods is een immense
bron van kracht, energie, die elk menselijk bevattingsvermogen, ja, zelfs de kosmische schaal
overstijgt! Vanuit dat gesproken Woord ontstond volgens de Bijbel het ganse universum. God ‘sprak’ en uit het
niets ontstond op één enkel ogenblik de ganse kosmos!
PAGINA 1
WWW.GOSPELKERKFILADELFIA.BE
WETENSCHAP EN GELOOF DEEL 1
GEBOREN AARTSVIJANDEN?
Een bijna 6000 jaar oude theorie over het ontstaan van het heelal
die zware stormen heeft moeten doorstaan. Te simpel, naïef, maar in
het licht van de huidige wetenschappelijke inzichten wel
verbazingwekkend accuraat!
Waarschijnlijk besefte hij zelf amper de draagwijdte van wat hij zei,
Stephen Hawking, de wereldbefaamde en één van dé
toonaangevende kosmologen van deze tijd. Een briljant brein in een
verlamd lichaam, zelf overtuigd atheïst. Hij noemde het huidige
wetenschappelijk onderzoek naar dé ultieme theorie, die alles in het
heelal beschrijft, een zoektocht naar ‘het brein van God’. En voor een
klein stukje had hij gelijk.
Kosmoloog, Stephen Hawking
DE ‘BIG BANG’
De moderne kosmologie en deeltjesfysica heeft de laatste decennia een ware omwenteling veroorzaakt in ons
begrip van het heelal én haar ontstaan. Op dit ogenblik bestaan er uiterst solide wetenschappelijke theorieën, die
de extreme omstandigheden in de eerste stadia van het heelal beschrijven. Omstandigheden, die men inmiddels
kan recreëren in kolossale machines, deeltjesversnellers, zoals de Large Hadron Collider in het CERN, het
Europese wetenschappelijk centrum voor kernonderzoek.
Een machine zo groot als een ganse stad, de Large Hadron Collider
In zulke deeltjesversnellers onderzoeken fysici de allerkleinste subatomaire deeltjes, de fundamentele
bouwstenen van alles wat bestaat! En dit zijn de opmerkelijke conclusies: alles, het ganse heelal, alle materie,
alle energie, de krachten die erin werkzaam zijn, de ruimte én de tijd, ze ontstonden op één enkel ogenblik uit...
het niets! De wetenschap is bij machte het ganse verloop van dit ontstaan, dat zich in een tijdspanne
van minder dan één seconde heeft afgespeeld, te beschrijven. Een speciale tijdseenheid, Plancktijd, is
ingevoerd om die seconde op te delen in minuscule tijdseenheden.
Eén miljardste van een miljardste van een seconde nà het ontstaan van het heelal was er nog geen materie,
tijd of ruimte. Enkel, wat de wetenschap beschrijft als, een oneindige hoeveelheid pure energie, geconcentreerd
in een puntje kleiner dan een atoom! Dit zijn uiterst extreme omstandigheden waar alle huidige wetten van de
fysica falen. Om je een idee te geven over welke astronomische hoeveelheid energie het gaat. Het is alle energie van de 200 miljard sterrenstelsels, die elk honderden miljarden sterren bevatten, dus
200.000.000.000.000.000.000 sterren die elk minstens de energie van onze zon bevatten, geconcentreerd in
één enkel punt, zó klein dat het onzichtbaar is voor de krachtigste microscoop!
De wetenschap kan beschrijven hoe, binnen die éne seconde,
die ‘energie’ in een enorme explosie uit elkaar spatte, werd
omgezet naar materie, hoe de ruimte vorm kreeg, sterren
gevormd werden, en uiteindelijk onze nachthemel kleuren.
Fysici kunnen terugkeren naar die allereerste seconde,
waarin het heelal ontstond. Binnen die seconde kunnen ze
beschrijven wat er gebeurde tot één miljardste van een
miljardste van een seconde nà het allerbegin! Maar net
dààrvoor wordt het plots heel stil onder
wetenschappers...
PAGINA 2
WWW.GOSPELKERKFILADELFIA.BE
De ‘Big Bang’, energie die omgezet wordt naar materie
WETENSCHAP EN GELOOF DEEL 1
GEBOREN AARTSVIJANDEN?
Niet dat men niet gezocht heeft. Talloze theorieën zijn de revue gepasseerd om te begrijpen hoe dat minuscule
puntje, naar kosmische maatstaven oneindige energie, dat alles wat zich in het universum bevindt én tijd en
ruimte bevatte, daar terechtgekomen is. Men wéét dat het er was, maar tast compleet in het duister over hoe
het is kunnen ontstaan... Een 6000 jaar oude theorie geeft misschien het antwoord: God ‘sprak’... en Bang!!!
“Toeval... Onze
aarde staat op exact
de juiste afstand
van de zon. Verder
zou alles bevriezen,
dichter zou al het
water verdampen en
leven onmogelijk
maken.”
DE GRENZEN VAN HET TOEVAL
Makkelijk natuurlijk, daar waar de wetenschap het antwoord schuldig
blijft, God inroepen. Wel, er is slechts één alternatief: toeval. Tja, en wat
doe je dan als je net het bestaan van God als optie definitief verbannen
hebt? Dan ga je voor die éne andere optie, al is die stilaan gênante
vormen aan het aannemen. Dogmatisch denken, het kan je uiteindelijk
in je blootje zetten... Indien de wetenschap één les van de kerk kan
leren, dan is het deze wel. Sinds Charles Darwin, die voor zijn
evolutiethteorie uitgeroepen is tot dé meest invloedrijke wetenschapper
allertijden, wordt ons ganse universum gedreven door... toeval. Maar
toeval impliceert altijd een enorm aantal mogelijkheden, waarvan dan
die éne perfecte optie ‘toevallig’ de juiste is. Merkwaardig genoeg
ontdekt men, niet alleen in de kosmologie, maar in àlle takken van de
wetenschap, zóveel dergelijke ‘toevalligheden’ dat het werkelijk gênant
aan het worden is.
Ons ganse heelal wordt beschreven door vier fundamentele krachten (o.a. zwaartekracht, elektro
magnetisme), die in een perfecte verhouding tegenover elkaar staan. Computersimulaties hebben
aangetoond dat, indien die verhouding ook maar een klein beetje zou worden gewijzigd, het universum
niet eens zou kúnnen bestaan. Toeval... Onze aarde staat op exact de juiste afstand van de zon. Verder zou
alles bevriezen, dichter zou al het water verdampen en leven onmogelijk maken. Toeval... Onze atmosfeer bevat
exact die chemische samenstelling in een exacte verhouding om de schadelijke zonnestralen tegen te houden,
die anders leven zouden vernietigen. De huidige problemen met klimaatopwarming tonen aan hoe delicaat dit
evenwicht is. Toeval... Onze aarde heeft een uitzonderlijk sterk magnetisch veld, dat schadelijke kosmische
straling, zoals zonnewinden, van het aardoppervlak weghoudt. Het effect hiervan zien we in het spectaculaire
poollicht. Maar zonder dit magnetische veld zouden we zelfs geen atmosfeer hebben! Toeval... De aarde heeft
een lichte helling in haar as tegenover de zon, die de temperatuursverschillen veroorzaakt, waardoor wij
seizoenen kennen. Seizoenen zijn onontbeerlijk om de levenscycli in stand te houden. Toeval...
De aarde heeft een uitzonderlijk grote maan, die ‘toevallig’ 400 maal kleiner is dan de zon én 400 maal dichter
bij de aarde staat, waardoor ze aan de hemel exact even groot zijn en het prachtige schouwspel van een
zonsverduistering mogelijk maakt! Het is trouwens ook de maan, die door haar zwaartekracht op de aarde, die
schuine as in stand houdt. Allemaal louter toeval...
Toeval, dat al even ‘toevallig’ op één en dezelfde plaats plaatsvindt.
Sterker nog, hoe meer de wetenschap onderzoekt, van de
buitengewoon machtige krachten in het heelal tot in de
minuscule wereld binnen een atoom. Hoe meer men
onderzoekt, hoe meer men tot de verbijsterende vaststelling
komt dat àlles in ons universum onderworpen is aan perfect
uitgemeten wetten in een volmaakt evenwicht! Trouwens, dit
levert een interessante paradox op. Hoe kan toeval, dat per
definitie onwetmatisch is, een zo sterk door wetten bepaald
universum voortbrengen? Misschien toch de Goddelijke optie nog
eens proberen?
Totale zonsverduistering
HET GEHEIM VAN DE WISKUNDE
Zoals gezegd vertrekt de Goddelijke optie van het gesproken Woord van God. God sprak en in dat Woord zat,
aldus de wetenschap(!), een onbevattelijke hoeveelheid energie, àlle wetten van de fysica én de tijd en ruimte
waarbinnen die wetten zich zouden afspelen. Zeer moeilijk te bevatten, zonder begrip van wat het Woord van
God juist is. Het Woord van God wordt beschreven in wat wij ‘taal’ of ‘spraak’ noemen. In dit verband, even een zijsprong naar Darwins evolutietheorie. Hoewel er, zoals Darwin opmerkte, een
duidelijke fysieke overeenkomst is tussen de mens en sommige diersoorten (99% (!) met de chimpansee),
gaapt er een enorme kloof tussen de mens enerzijds en àlle diersoorten, anderzijds.
PAGINA 3
WWW.GOSPELKERKFILADELFIA.BE
WETENSCHAP EN GELOOF DEEL 1 GEBOREN AARTSVIJANDEN?
Hoe kan 1% verschil in DNA zulk een groot verschil verklaren? Wel, laat ons die verschillen eens bekijken.
Hoewel er geen twijfel over bestaat dat ook dieren zowel gevoel, wil áls verstand hebben, zijn antropologen het
erover eens dat de ‘aard’ van onze intelligentie, ons fundamenteel onderscheidt van de dieren. Dat verschil in intelligentie komt tot uiting op twee gebieden: taal én... wiskunde! Uiteraard, ook dieren brengen
geluiden voort, die hen toelaten te ‘communiceren’. Maar daar zit hem net het verschil. Waar het bij dieren
beperkt blijft bij elementair ‘communiceren’, heeft God in de mens, via ‘taal’, naast communicatie, ook
het vermogen gelegd om de geestelijke realiteit, uitgedrukt in Gods Woorden (taal), te begrijpen én er
deel aan te hebben! Complexe taal met ruime grammaticale structuren zijn onontbeerlijk om ‘geestelijke’
begrippen, zoals gerechtigheid, vrede, liefde,... vorm te geven. Taal is meer dan communicatie. Het beschrijft de
geestelijke realiteit. Een realiteit, die van een hogere orde is dan de natuurlijke wereld én er ook rechtstreeks
invloed op heeft. God sprak, en vanuit dat Woord ontstaan dingen in de natuurlijke wereld!
“Of had Stephen Hawking dan
toch gelijk dat de mens
eindelijk Gods brein heeft
doorgrond? Of is het God,
die, aldus de Bijbel, de mens
schiep naar Zijn beeld en
gelijkenis?”
Wiskunde
Maar er is meer... Ook wiskunde is iets zeer merkwaardig. Wiskunde is een héél specifiek redeneringsvermogen,
eigen aan, jawel, de mens, dat hem in staat stelt specifieke patronen en structuren te bestuderen. Merkwaardig
genoeg beschrijven net dié wiskundige patronen de realiteit in de ganse kosmos! Van de wetten van de
zwaartekracht, die het heelal vormgeven, tot de realiteit in het binnenste van een atoom, ze worden allemaal
door wiskunde beschreven! Sterker nog, het menselijk wiskundig denkvermogen heeft hem in staat
gesteld, aan de hand van louter wiskundige logica, zaken in de kosmos exact te voorspellen, ook al
gingen ze in tegen ons ‘natuurlijk begrip’ van de realiteit!
Een prachtig voorbeeld is de relativiteitstheorie van Albert Einstein, waar
tijd plotseling een rekbaar begrip werd, dat beïnvloed wordt door onze
massa en de snelheid waarmee we bewegen!? Het is zelfs zo dat de
realiteit op kosmische schaal, maar ook op sub-atomaire schaal ons
natuurlijk begrip zo overstijgt dat we ze enkel kúnnen begrijpen via
wiskunde! Een zware kluif voor evolutionisten, of de evolutie zou op 100
jaar tijd wel een zéér grote sprong moeten gemaakt hebben in het
menselijk brein... Of had Stephen Hawking dan toch gelijk dat de mens
eindelijk Gods brein heeft doorgrond? Of is het God, die, aldus de Bijbel,
de mens schiep naar Zijn beeld en gelijkenis? En in die mens zowel de
machtige taal legde, die de geestelijke realiteit beschrijft én de kosmos
tot aanzijn riep, àls de taal (wiskunde) die die kosmos beschrijft?
2 hersenhelften
PAGINA 4
WWW.GOSPELKERKFILADELFIA.BE
Albert Einstein
GELOOF IS WETENSCHAP
Geloof en wetenschap, misschien liggen ze toch niet zover uit mekaar
als we denken. Sterker nog, ‘geloof’ is wetenschappelijk
vastgesteld in ons brein! In onze hersenen heeft men een gebied
ontdekt dat de aanwezigheid van ‘iets’ vaststelt zonder dat het
‘gezien’ werd. De activatie van dat gebied, via electroden, werd door
‘gelovigen’ beschreven als het gevoel van de nabijheid van God! Gekend
is dat in onze linker en rechter hersenhelft parallelle gebieden tegenover
mekaar liggen, die gelijkaardige functies verwerken. Merkwaardig
genoeg ligt dat ‘aanwezigheidsggevoel’ nét tegenover, jawel, het
‘taal’-centrum!
WETENSCHAP EN GELOOF DEEL 1
GEBOREN AARTSVIJANDEN?
Zijn geloof en wetenschap gedoodverfde tegenpolen? Integendeel! Echt geloof ís wetenschap. Net als
wetenschap vertrekt geloof vanuit beweringen, leerstellingen, die door de praktijk dienen bevestigd te worden.
Waar geloof is geen blinde, dogmatische aangelegenheid, maar wordt uiteindelijk bewezen, voor wie
het aandurft, op basis van duidelijke gegevens, de proef op de som te nemen! Is er dan geen enkel
verschil? Toch wel. Wetenschap onderzoekt de natuurlijke wereld, geloof de onzichtbare, geestelijke realiteit. De
tegenstelling ontstaat, hoe kan het ook anders, op de grens van beide werelden. Daarover meer in de 2e
aflevering van Geloof en Wetenschap: ‘Het onzichtbare, de waarneming voorbij’.
Tom Mualaba
PAGINA 5
WWW.GOSPELKERKFILADELFIA.BE
Gospelkerk Filadelfia - Guldenschaapstraat 30A - 1800 Vilvoorde - Tel. +32 2 252 46 44 - [email protected]