Persbericht promotie Bosch

Persbericht promotie Bosch
Sekse verschillen in de impact van stress op ontwikkeling stressysteem tijdens
puberteit
Stressvolle gebeurtenissen, roken en geslachtshormonen beïnvloeden het adolescente
stresssysteem. Dit blijkt uit een onderzoek onder 715 zestienjarigen van Nienke
Bosch van de Afdeling Psychiatrie van het UMCG. Zij bestudeerde welke sociale,
psychologische en biologische factoren het adolescente stresssysteem vormen en
beïnvloeden. Het onderzoek maakt deel uit van TRAILS, een grootschalig,
langlopend onderzoek naar de geestelijke, lichamelijke en sociale ontwikkeling van
ongeveer 2.500 jongeren in Noord-Nederland. Bosch promoveert op 26 januari aan
de Rijksuniversiteit Groningen op dit onderzoek.
In haar onderzoek stelde Bosch de jongeren bloot aan een stressvolle taak waarbij de
aanmaak van het stresshormoon cortisol werd gemeten. De hoeveelheid cortisol werd
vervolgens in verband gebracht met de invloed van negatieve/stressvolle gebeurtenissen
gedurende de gehele levensloop – vanaf de prenatale periode tot en met het moment voor
de afname van de stresstaak. De negatieve/stressvolle gebeurtenissen gedurende de
levensloop waar in dit onderzoek naar is gekeken omvatten o.a. stress van de moeder
tijdens en kort na de zwangerschap, roken en alcoholgebruik tijdens de zwangerschap,
vroeggeboorte, overlijden van een gezinslid, uithuisplaatsing, verslavingsproblematiek
van de ouders en pesten. Jongeren die veel negatieve/stressvolle gebeurtenissen tijdens
hun leven hadden meegemaakt, bleken anders op de stresstaak te reageren dan jongeren
met weinig eerdere stressvolle ervaringen. De manier waarop de cortisolreactie op de
stresstaak samenhing met stressvolle gebeurtenissen hing af van de levensfase waarin
deze gebeurtenissen plaatsvonden. Veel negatieve omstandigheden tijdens de
zwangerschap hingen samen met een hogere cortisol productie, maar chronische stress
tijdens de adolescentie hing samen met een lagere cortisol productie tijdens de stresstaak.
Dit resultaat ondersteunt de hypothese dat het zich ontwikkelende brein gevoelig is voor
invloeden van stress. De resultaten tonen verder dat het stresssysteem van meisjes
gevoeliger is voor chronische stress in de puberteit dan dat van jongens. Mogelijk dat
vrouwelijke hormonen hierin een belangrijke rol in spelen. De onderzoekers concluderen
dat ouders tijdens de zwangerschap een bepalende invloed op de vorming van het
stresssysteem bij hun kinderen hebben.
Roken verminderde de hoeveelheid cortisol aanmaak tijdens de stresstaak. Dit bleek bij
alle rokende jongens op te treden, maar bij de meisjes uitsluitend tijdens de eerste fase
van de menstruatiecyclus, de folliculaire fase. Bij rokende meisjes was in de eerste fase
van de cyclus zelfs helemaal geen cortisol reactie meer te zien. Roken had geen effect op
de cortisolreactie bij meisjes tijdens het tweede deel van de menstruatiecyclus en meisjes
die de anticonceptie pil slikken. Naast stressvolle omgevingsinvloeden hebben jongeren
dus zelf door hun leefstijl – roken in dit onderzoek – ook een bepalende invloed op het
functioneren van het stresssysteem.
Het onderzoek werd gefinancierd door NWO.
Curriculum Vitae
Nienke Bosch (Groningen, 1974) studeerde psychologie aan de RUG. Haar
promotieonderzoek is verricht in het kader van TRAILS (TRacking Adolescents’
Individual Lives Survey), een groot, langlopend onderzoek naar de geestelijke,
lichamelijk en sociale ontwikkelingen van ongeveer 2.500 jongeren in Noord-Nederland.
TRAILS wordt uitgevoerd door het ICPE (Interdisciplinair Centrum Psychiatrische
Epidemiologie) van het UMCG. De titel van haar proefschrift is ‘Adolescents in stress:
the ups and downs of the psychophysiological stress response’. Na haar promotie blijft
Bosch als onderzoeker verbonden aan de Afdeling Psychiatrie van het UMCG.
Promotie: 26 januari, 2011
Noot voor de redactie - Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de afdeling
persvoorlichting van het UMCG, bereikbaar op telefoonnummer (050) 361 22 00.