Botontkalking - Albert Schweitzer ziekenhuis

Botontkalking
Inleiding
U heeft van de arts gehoord dat u (mogelijk) botontkalking heeft. De
medische benaming voor botontkalking is osteoporose. In deze
folder leest u meer over osteoporose.
Wat is osteoporose ?
Osteoporose wil zeggen dat uw botten veel minder sterk zijn
geworden. Botten hebben kalk (calcium) nodig om sterk en stevig te
blijven. Bij osteoporose verliezen de botten ‘botmassa’ (kalk en
andere mineralen) en structuur(verlies van botbalkjes), met als
gevolg dat ze broos worden. Als de botsterkte vermindert, is dit nog
geen osteoporose. We noemen het pas osteoporose als de
achteruitgang van de botsterkte ongewoon groot is, zodat de kans
op breuken sterk toeneemt.
Het probleem met osteoporose is, dat u er niets van merkt zolang er
geen botbreuk optreedt. U kunt al 30% van uw botmassa hebben
verloren op het moment dat u 'zomaar' een bot breekt!
Aanmaak en afbraak van botweefsel
Tijdens ons leven wordt voortdurend nieuw bot aangemaakt en oud
bot afgebroken. Bij kinderen en jonge volwassenen is de aanmaak
van bot groter dan de afbraak. De botten worden zwaarder en
steviger. In deze periode wordt de hoeveelheid bot aangemaakt die
bepalend is voor de rest van uw leven.
Tot het dertigste levensjaar stijgt de bothoeveelheid. Daarna is de
aanmaak en afbraak van botweefsel in evenwicht met elkaar. Voor
vrouwen verandert deze situatie rond de overgang. Het lichaam gaat
dan minder vrouwelijk hormoon oestrogeen maken. Dit hormoon
speelt een belangrijke rol bij de aanmaak en afbraak van botweefsel. Het lichaam breekt nu meer bot af dan het kan aanmaken.
Ook oudere mannen kunnen osteoporose krijgen. Osteoporose
komt vooral onder ouderen veel vaker voor. Vooral vanaf het 50e
levensjaar neemt het aantal mensen met osteoporose toe.
Gevolgen van osteoporose
Botbreuken
Gezonde botten breken niet zomaar door stoten of vallen. Als u
osteoporose heeft, wordt dat vaak ontdekt nadat u uw heup of pols
breekt. Ook kan een wervel inzakken. Dit kan gebeuren na een niet
eens zo ernstige val.
Kleiner en krommer worden
Als de botten in uw wervelkolom verzwakken, kunnen de wervels
inzakken. Met als gevolg, dat u kleiner wordt. Zijn er meerdere
wervels ingezakt, dan wordt uw rug meestal steeds krommer. Dat
kan pijnlijk zijn. Velen houden hier een chronische rugpijn aan over.
Maar er zijn ook mensen die alleen maar merken dat ze wat kleiner
en krommer worden en verder nauwelijks of geen pijn hebben.
Evenwichtsverlies
Door het inzakken van wervels, de verkromming van de
wervelkolom en de daardoor veranderde lichaamshouding kan uw
evenwichtsgevoel verminderen. Hierdoor is de kans op vallen (en
dus op botbreuken) groter.
Wat kunt u doen om (de gevolgen
van) botontkalking te verminderen?
Lichaamsbeweging
Beweeg voldoende. Bewegen heeft veel invloed op de botopbouw.
Regelmatig bewegen zorgt ervoor dat uw botten worden belast. Dit
zorgt voor een toename van de botsterkte. Ga ten minste drie keer
per week een half uur wandelen. Meer mag ook!
1
Roken
Roken vermindert de activiteit van botopbouwende cellen, waardoor
er minder nieuw bot wordt gemaakt. Roken is een verslaving, maar
het is niet onmogelijk om te stoppen. Via uw huisarts kunt u een
eenvoudige begeleidingsprogramma volgen. Daarmee is de kans
groter dat u ook echt stopt.
Voorkomen dat u valt
Als uw botten zwak zijn kan zelfs een eenvoudige val een botbreuk
veroorzaken. Daarom is het belangrijk om het risico op vallen te
verkleinen.
U kunt denken aan:
 Activiteiten zoals wandelen die u helpen om uw kracht en balans
te verbeteren.
 Het dragen van stevige, niet gladde schoenen.
 Als u niet goed helder kunt zien, kunt u uw ogen laten testen.
 Maatregelen nemen om vallen in huis te voorkomen. Zoals de
vloer opgeruimd houden, geen losse vloerkleden of losse
snoeren.
 Eventueel kunt u extra leuningen of beugels bij trappen, in de
badkamer of toilet aanbrengen.
Voedingsadviezen
Osteoporose is een langzaam proces. Van tevoren is niet vast te
stellen wanneer uw botten zó poreus zijn dat zij snel breken.
Daarom is het verstandig om vroegtijdig maatregelen te nemen om
botontkalking te voorkomen.
Calcium (kalk)
Om uw botten gezond te houden is het belangrijk dat u genoeg
calcium (kalk) binnenkrijgt. Uw lichaam heeft dagelijks calcium
nodig. Calcium krijgt u vooral via zuivelproducten. Als u vier
zuivelproducten per dag gebruikt, krijgt u voldoende calcium binnen.
Een glas (karne)melk of yoghurtdrank, een schaaltje yoghurt of vla,
maar ook kaas op de boterham mag u rekenen als een portie zuivel.
2
Maar calcium zit ook in andere voedingsmiddelen zoals spinazie,
broccoli, haring, garnalen en gedroogde vijgen.
Vitamine D
Vitamine D is nodig om calcium uit het voedsel in uw bloed op te
nemen. Onder invloed van zonlicht wordt er in uw huid vitamine D
gevormd. Via de voeding krijgt u vitamine D binnen door het eten
van vette vis, melk en eieren.
Zorg dat u voldoende calcium en vitamine D binnenkrijgt! Deze
voedingsstoffen zijn belangrijk voor het behoud van gezonde botten
en een lager risico op botbreuken.
Alcohol
Wees matig met alcohol. Drink niet meer dan één (vrouwen) of twee
glazen (mannen) alcohol per dag. Alcohol versnelt de botafbraak.
Bovendien vergroot te veel alcohol de kans op vallen.
Onderzoek
Om vast te stellen of u osteoporose heeft, wordt vaak een
botdichtheidsmeting gedaan. Dan wordt de botdichtheid van uw
lendenwervels en heup gemeten met een kleine hoeveelheid
röntgenstralen.
Behandeling van osteoporose
De achteruitgang van de botsterkte kan afgeremd worden met
medicijnen. Ook kan de botsterkte daarmee iets herstellen. Als de
osteoporose bij u beperkt is, is genezing mogelijk.
De internist stelt vast of u medicijnen tegen osteoporose nodig heeft.
Ook zal de internist nagaan wat de oorzaak van de osteoporose is.
3
Soms is er een duidelijk aanwijsbare oorzaak, zoals een andere
ziekte of het gebruik van een bepaald soort medicijnen. U heeft dan
secundaire osteoporose. De arts zal u hierover verder informeren.
Meer informatie
Meer informatie over osteoporose kunt u ook vinden op de website
www.osteoporosestichting.nl.
Stichting September geeft een boek uit met betrouwbare, praktische
informatie voor patiënten met osteoporose. Het gaat om het
Zorgboek Osteoporose. Dit kunt u bestellen via
www.boekenoverziekten.nl Ook is de uitgave te koop bij uw
apotheek. Veel zorgverzekeringen vergoeden het boek. Neemt u
voor informatie daarover vooraf contact op met uw eigen
zorgverzekering.
Tot slot
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Stel ze dan gerust
aan uw behandelend arts of bel naar de osteoporoseverpleegkundige. Ze beantwoorden uw vragen graag.
De osteoporoseverpleegkundigen zijn op dinsdag tussen 08.3016.00 uur telefonisch bereikbaar via tel. (078) 652 30 46. Op andere
dagen kunt u een bericht inspreken en wordt er zo spoedig mogelijk
contact met u opgenomen.
4
Albert Schweitzer ziekenhuis
oktober 2015
pavo 0298