Paddenstoelen tegen kanker

20-10-13
Reformatorisch Dagblad (35)
Paddenstoelen tegen kanker
tekst Huib de Vries beeld RD
In zijn geboorteland Tsjechië trok Michal Heger er met zijn zusje, opa
en oma elk najaar op uit om paddenstoelen te verzamelen. „Wij
Tsjechen hebben een genetische predispositie voor paddenstoelen
zoeken. Zodra de eerste regenbuien zijn gevallen, trekt het hele land
het bos in.”
Zijn fascinatie voor paddenstoelen bleef in Nederland bestaan. Als
onderzoeksleider op de afdeling experimentele chirurgie van het
Amsterdamse Academisch Medisch Centrum startte Heger op persoonlijke
titel onderzoek naar de geneeskrachtige eigenschappen van paddenstoelen.
Ondersteund door een postdoc en een student geneeskunde. De laatste
maakte een overzicht van al de paddenstoelen die bekend zijn vanwege hun
kankerremmende werking. Met de postdoc ontwikkelde hij een methode om
de antikankerwerking van paddenstoelextracten wetenschappelijk vast te
kunnen stellen.
„Nadat we de paddenstoelen hebben verzameld, gedroogd en gemalen, los
ik het poeder op in water, methanol of chloroform. Daardoor kun je de
stoffen op basis van chemische eigenschappen scheiden. Ik isoleer de
verschillende componenten, droog die uit en los ze op in fysiologisch
bruikbare oplosmiddelen. Die gooi ik in het laboratorium bij kankercellen,
immuuncellen en normale cellen, om het effect te kunnen bepalen. We zijn
begonnen met extracten van paddenstoelen waarover al voldoende bekend
is, zoals de shiitake en de oesterzwam, om onze methode te valideren. Nu
gaan we ook onbekende paddenstoelen op hun antikankeractiviteit testen.”
Het meeste bestaande onderzoek naar paddenstoelen is volgens Heger
volstrekt ondermaats. „Vaak worden voorbarige of zelfs onjuiste conclusies
getrokken. Het feit dat we een effect zien bij in het laboratorium gekweekte
kankercellen, wil nog niet zeggen dat we dat ook zullen zien bij kankercellen
in het lichaam. De werking van het paddenstoelextract kan gedeeltelijk
ongedaan worden gemaakt in de darmen. Daarover is weinig bekend, omdat
er nog geen klinische studies zijn. Je moet ook onderzoeken wat de
extracten met gezonde cellen doen.”
Inmiddels staat voor de Amsterdamse onderzoeker wel vast dat veel
paddenstoelen een geneeskrachtige werking hebben. Voor het identificeren
epaper.refdag.nl/2013/10/19/035/index.html
1/2
20-10-13
Als onderzoeksleider op de afdeling experimentele chirurgie van het
Academisch Medisch Centrum doet Michal Heger op persoonlijke titel
onderzoek naar de geneeskrachtige eigenschappen van paddenstoelen.
Reformatorisch Dagblad (35)
van de exemplaren die hij uit Tsjechië meenam, werkt hij samen met een
taxonoom uit zijn geboorteplaats Brno. „Als zo’n paddenstoel een
kankerwerende werking blijkt te hebben, proberen we de verantwoordelijke
stof te identificeren en te isoleren. Dat doen we met hulp van een collega
van de afdeling medische biochemie in het AMC.”
In een latere fase van het onderzoek wil Heger paddenstoelextracten gaan toedienen aan kankerpatiënten. Zo mogelijk verpakt in nanoscopische
vetbolletjes, zogenaamde liposomen. „Die kun je intraveneus toedienen en via de bloedbaan naar de tumor leiden. Daarmee voorkom je dat extracten in de
darm hun antikankerwerking verliezen.”
Het onderzoek dat hij tot nu toe verrichtte, bevestigt wat in de literatuur aan de shiitake en de oesterzwam wordt toegeschreven. „Het extract van deze
paddenstoelen activeert het immuunsysteem. Sommige stoffen geven een soort label aan kankercellen, waardoor ons afweersysteem ze veel beter herkent
en vervolgens opruimt. Dat is een zeer intrigerend mechanisme. De effectiviteit van een bepaald paddenstoelextract varieert overigens per type kankercel.
Daar moeten we nog een verklaring voor zien te vinden.”
Heger acht het niet onmogelijk dat behandeling met paddenstoelextracten een alternatief wordt voor chemotherapie. „Voorwaarde is dat deze behandeling
een hogere effectiviteit heeft met maximaal dezelfde bijwerkingen.” Komend jaar wil de wetenschapper de onderzoeksresultaten tot nu toe publiceren.
Daarna vraagt hij subsidie aan voor vervolgonderzoek. „Binnen drie jaar hoop ik onze bevindingen te kunnen testen bij patiënten.”
De algemene scepsis in Nederland ten opzichte van geneeskrachtige stoffen in voedingsmiddelen noemt Heger kortzichtig. „Ik doe ook onderzoek naar
curcumine, een stof uit de geelwortel. Er zijn duizenden artikelen over de antikankerwerking daarvan, maar klinisch oncologen associëren zulke berichten
met figuren als Jomanda. Ze beseffen te weinig dat moeder natuur de meest geavanceerde organische synthesefabriek ter wereld is. Het maakt mij niet uit
of een chemotherapeuticum door een groot farmabedrijf is gemaakt of door een schimmel in het bos. De vraag is of het wérkt.”
© Reformatorisch Dagblad | Pagina 35 | 19 oktober 2013
epaper.refdag.nl/2013/10/19/035/index.html
2/2
20-10-13
epaper.refdag.nl/2013/10/19/035/index.html
Reformatorisch Dagblad (35)
1/2
20-10-13
epaper.refdag.nl/2013/10/19/035/index.html
Reformatorisch Dagblad (35)
2/2
20-10-13
Reformatorisch Dagblad (35)
Onbekend en onbemind
epaper.refdag.nl/2013/10/19/035/index.html
1/2
20-10-13
Reformatorisch Dagblad (35)
Een bijzondere groep paddenstoelen vormen de
vleeseters, soorten die insecten van binnenuit verteren. Bij
ons komt de Cordyceps militaris voor, oftewel de
rupsendoder. beeld Wikimedia
In Azië zijn medicinale paddenstoelen een begrip. Op Nederlandse bodem doen zelfs natuurgenezers er weinig mee. Ten onrechte, vindt
complementair arts Ton Windgassen. „Paddenstoelextracten zijn nog geen alternatief voor chemotherapie, maar wel een goede aanvulling.”
Populair word je er niet mee, weet Ton Windgassen. Voor reguliere artsen behoort het voorschrijven van paddenstoelextracten tot de kwakzalverij. Zelfs
onder zijn vakgenoten kent de complementair arts uit Amstelveen weinig collega’s die iets met paddenstoelen doen. „Een aantal geeftwel eens een
paddenstoelextract als algemene afweerstimulans. Een kleine groep, waartoe ik behoor, maakt er gebruik van in de complementaire kankerbestrijding.”
Na zijn medische studie specialiseerde Windgassen zich in de natuurgeneeskunde. Naast zijn werk als natuurarts is hij parttime voorlichter van het
Nationaal Fonds tegen Kanker (NFtK), de alternatieve tegenhanger van KWF Kankerbestrijding. Het NFtK ondersteunt onder meer het onderzoek naar de
kankerremmende werking van curcumine door wetenschapper Michal Heger. „Als het aan ons ligt, komt er ook meer geld en aandacht voor onderzoek naar
medicinale paddenstoelen. Zodat we meer zicht krijgen op de werkzame stoffen in paddenstoelen, de gewenste concentratie en de beste toedieningsvorm.”
De potentie van paddenstoelen staat voor Windgassen buiten kijf. De Amstelveense arts schrijft mengsels van paddenstoelextracten voor bij mensen met
een afweerprobleem en bij kankerpatiënten. „Het wachten is op geïsoleerde stoffen die in hoge concentratie bij de tumorcel kunnen worden gebracht. In de
huidige vorm kun je er niet van verwachten dat ze de tumor tot nul reduceren. Dat wordt wel gesuggereerd door leveranciers van medicinale paddenstoelen,
maar bij hen weegt financieel gewin zwaarder dan wetenschappelijk bewijs.”
„Paddenstoelextracten zijn nog geen alternatief voor chemotherapie, maar wel een goede aanvulling”, constateert Windgassen. „Het is sowieso gezond om
regelmatig paddenstoelen en kruisbloemige groenten te eten. Die remmen aantoonbaar kankervorming. Zelf eet ik minstens één keer per week een bakje
shiitake en een flinke stronk broccoli.”
© Reformatorisch Dagblad | Pagina 35 | 19 oktober 2013
epaper.refdag.nl/2013/10/19/035/index.html
2/2