Uitvoer naar de Arabische Republiek EGYPTE Reglementering ♦ Invoerreglementering & Documenten ♦ Zakendoen met Egypte ♦ Uitvoer van werken in Egypte Redactie: Koen Vanheusden, Expert reglementering STUDIE VERWEZNLIJKT TER GELEGENHEID VAN DE GEZAMENLIJKE ECONOMISCHE ZENDING NAAR EGYPTE VOORGEZETEN DOOR Z.K.H. PRINS FILIP (24 TOT 29 MEI 2008) ABH / APRIL 2008 INHOUDSTAFEL 1. INVOERREGLEMENTERING & DOCUMENTEN BIJ INVOER .................. 3 1.1 DOUANEREGLEMENTERING – ALGEMEEN KADER ................................................ 3 1.2 DOUANEREGLEMENTERING – INVOERFORMALITEITEN ............................... …………9 1.3 DOCUMENTEN BIJ INVOER IN EGYPTE............................................................. 16 1.4 PRODUCTCERTIFICATEN ............................................................................... 26 1.5 VERPAKKING EN ETIKETTERING..................................................................... 30 2. ZAKENDOEN MET EGYPTE ....................................................................... 33 2.1 INTERNATIONALE KOOPOVEREENKOMSTEN ..................................................... 34 2.2 AGENTUURCONTRACT – CONCESSIE VAN ALLEENVERKOOP ............................... 38 ▪ Agentuur ..................................................................................................... 39 ▪ Concessie van alleenverkoop .......................................................................... 42 2.3 INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT .................................................................. 42 3. UITVOEREN VAN WERKEN IN EGYPTE..................................................... 47 ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 2 I. INVOERREGLEMENTERING & DOCUMENTEN bij INVOER Helaas biedt de website van de Egyptische douane (Egyptian Customs Authority - www.customs.gov.eg/) weinig houvast aan wie op zoek is naar informatie over het Egyptische invoerregime. Deze website biedt namelijk enkel informatie in het Arabisch. Voor buitenlanders is de website van het Egyptische Ministerie van Financiën (www.mof.gov.eg/) dan een beter startpunt. Deze website heeft wel een Engelse pagina (www.mof.gov.eg/english) met links naar het Egyptische douanetarief en het Egyptische douanewetboek. Op de webpagina van het Egyptian International Trade Point op de site van het Ministry of Trade and Industry (www.tpegypt.gov.eg/Default.aspx) vindt u de adresgegevens van Egyptische douane-agenturen www.tpegypt.gov.eg/CustClear.aspx). Het Ministry of Trade and Industry heeft ook een afdeling “Trade Agreement Sector” (www.tas.gov.eg/english/) waar men de handelsakkoorden die Egypte heeft afgesloten (WTO, bilateraal, ..) kan opvolgen. Op de website www.egyptlaws.com/ kan men – tegen betaling – de meeste Egyptische wetteksten bestellen. 1.1. DOUANEREGLEMENTERING – ALGEMEEN KADER Praktische benadering van de Egyptische invoerregeling Hoewel Egypte lid is van WTO en van de Werelddouaneorganisatie en op 8 januari 2008 ook is toegetreden tot de “International Convention on the Simplification and Harmonization of Customs Procedures”, en hoewel een Ministerieel Besluit uit 2004 (Decreet N°. 17/2004) een beroepsprocedure tegen willekeurig douaneoptreden heeft gecreëerd, zijn de procedures om goederen in Egypte in te voeren uitermate complex. De ervaring leert namelijk dat de wijze waarop de douane deze procedures toepast, dikwijls sterk afwijkt van de tekst van de talrijke reglementen die deze procedures regelen. Bovendien heeft de douane een quasi onbeperkte vrijheid om bijkomende documenten en stukken op te vragen, wat de invoerprocedure helemaal kan lamleggen en grote kosten (“demurrage & detention”) meebrengt. In de “Corruption Perception Index 2007” van Transparency International (www.transparency.org) staat Egypte ver onderaan op de 105de plaats, samen met landen als Albanië en Burkina Faso en net voor landen als Moldavië, Rwanda en Oeganda. Contacten met de Egyptische overheid zijn dus over het algemeen vrij corruptiegevoelig en, zoals dat overal het geval is, is vooral de douaneadministratie bijzonder vatbaar voor corruptie: − Buitenlanders zijn dikwijls niet goed vertrouwd met de ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 3 Egyptische invoervoorschriften en elke documentaire fout kan door de Egyptische douaneadministratie worden uitgebuit; − Administratieve pesterijen ten aanzien van buitenlanders – die dikwijls worden verondersteld in overvloed te baden – worden maatschappelijk vaak als minder erg beschouwd dan ten aanzien van eigen bedrijven en onderdanen; − De douanewetgeving geeft de administratie doorgaans zeer veel vrijheid in de toepassing van de regels (de douane mag uitleg vragen, kan documenten aanvaarden…) en bij het bepalen van eventuele sancties (bevoegdheid tot dading). Van die subjectieve bevoegdheden wordt wel eens misbruik gemaakt; − Buitenlanders kunnen zich dikwijls niet verweren tegen administratieve willekeur (taal, afstand, kosten, …); − Het documentaire karakter van de procedures, de taalproblemen, de verschillen in wetgeving tussen het land van uitvoer en het land van bestemming en het gebrek aan communicatie tussen de administraties van de betrokken landen worden door importeurs en exporteurs maximaal in hun voordeel uitgebuit; − … Deze realiteit mag in de analyse van het Egyptische invoerregime nooit uit het oog verloren worden. Aan de andere kant mag men er echter ook geen verkeerde conclusies uit trekken en doen alsof er helemaal geen regels zijn: − hoe beter men de geldende regels kent en naleeft, hoe minder gemakkelijk men slachtoffer is van corruptie; − wie werkt met gevestigde bedrijven en met systemen van integrale kwaliteitszorg kan zich geen geur van corruptie veroorloven; − corruptie en omkoping zijn oplossingen op korte termijn. Wie wenst te investeren in een langdurige aanwezigheid op de Egyptische markt kan zich geen dergelijke wankele basis veroorloven. Het is voor Belgische bedrijven niet altijd eenvoudig om beide realiteiten met elkaar te verzoenen, maar toch zijn er enkele vuistregels in acht te nemen: − Laat de invoerformaliteiten in Egypte over aan uw klant (agent, distributeur, …) … ook als u in Egypte over een rep office beschikt. Verkoop dus niet DDP; − Laat u er niet toe verleiden om (bewust) zelf in frauduleuze mechanismen (onderfacturatie, tarificatiefraude …) mee te stappen. Als uw commerciële partner die keuze maakt, kan u dit niet altijd verhinderen maar laat hem daar dan in elk geval zelf alle verantwoordelijkheid voor dragen (door FOB te verkopen, via tussenvennootschappen, …). − Geef u er rekenschap van dat de kans reëel is dat uw producten, ook al doet u daar niet aan mee, in Egypte met verlaagde facturen, vervalste certificaten, verkeerde tariefnummers enz. worden ingevoerd als u niet met industriële partners werkt; − Leef de leveringsinstructies – en vooral de instructies ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 4 aangaande de douanepost waar de goederen moeten worden aangeboden – scrupuleus na. Als de zending via een douanier die niet “in het schema werd betrokken” moet worden ingeklaard, zijn de gevolgen vaak onoverzienbaar; − Gevestigde bedrijven nemen doorgaans zo weinig mogelijk risico’s. Structuren waar niets te rapen valt als het mis loopt en/of die snel kunnen worden opgedoekt (traders, agenten,…) zijn veel gevoeliger. Toch blijkt de kost van invoeren en uitvoeren, in weerwil van deze overwegingen, in Egypte beduidend lager te liggen dan in België. Dat blijkt tenminste uit de gegevens (voor een dry-cargo, 20-foot, full container load container) van de Wereldbank (www.doingbusiness.org/ExploreTopics/TradingAcrossBorders/). Egypte - Export Procedure (2007) Duur (in dagen) Voorbereiding documenten Kost (in USD) per container 10 104 Douane-afhandeling en technische controle 1 90 Haven- en terminalhandling 2 170 Binnenlands vervoer en behandeling 2 350 15 714 Totaal: Egypte - Invoer Procedure (2007) Duur (in dagen) Voorbereiding documenten Kost (in USD) per container 12 104 Douane-afhandeling en technische controle 2 90 Haven- en terminalhandling 2 185 Binnenlands vervoer en behandeling 2 350 18 729 Totaal: Egypte is – althans volgens deze gegevens – dus goedkoper dan België … maar wel veel trager. België - Export Procedure (2007) Duur (in dagen) Kost (in USD) per container Voorbereiding documenten 3 350 Douane-afhandeling en technische controle 1 250 Haven- en terminalhandling 1 350 Binnenlands vervoer en behandeling 3 650 Totaal: 8 1,600 Duur Kost (in USD) België - Import Procedure ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 5 (2007) (in dagen) per container Voorbereiding documenten 5 350 Douane-afhandeling en technische controle 2 250 Haven- en terminalhandling 1 350 Binnenlands vervoer en behandeling 1 650 Totaal: 9 1,600 Vrijhandelsakkoorden De bevoorrechte handelsrelaties tussen Egypte en de Europese Unie dateren al van bijna 30 jaar geleden (Verordening nr. 2213/78 van 26/09/1978 - PB L 266 dd 27/09/1978) maar werden in de loop der jaren steeds verder uitgebreid. Sedert 01/01/2004 worden de invoerrechten tussen de Europese Unie en Egypte niet langer eenzijdig in het voordeel van Egypte maar wederzijds afgebouwd en kunnen ook bepaalde EU-goederen bij invoer in Egypte tariefverlaging of zelfs –vrijstelling genieten (Besluit nr. 2003/913/EG van de Raad van 19/02/2003 betreffende de sluiting in de vorm van een briefwisseling inzake de voorlopige toepassing van de bepalingen in verband met de handel en aanverwante zaken van de Euromediterrane Overeenkomst waarbij een associatie tot stand wordt gebracht tussen de Europese Gemeenschappen en hun lidstaten, enerzijds, en de Arabische Republiek Egypte, anderzijds (P.B. nr. L 345 van 31/12/2003). Dit zgn. “Interimakkoord” werd met ingang van 1 maart 2006 opgevolgd door het definitieve associatieakkoord (Besluit Nr. 1/2006 van de associatieraad EU-Egypte van 17/02/2006 tot wijziging van Protocol nr. 4 (2006/185/EG) P.B. nr. L 73 dd 13/03/2006). Na vijftien jaar, dus tegen 2018, zouden in toepassing van dit akkoord in de handel tussen de EU en Egypte geen invoerrechten meer van toepassing zijn. Voor meer informatie: COMESA − www.eudelegation.org.eg/en/eu_and_country/association.htm − ec.europa.eu/taxation_customs/customs/customs_duties/ru les_origin/introduction/index_en.htm − ec.europa.eu/world/where/egypt/index_en.htm − ec.europa.eu/external_relations/euromed/ Egypte is lid van de COMESA (Common Market for Eastern and Southern Africa) waartoe ook Angola, Burundi, de Comoren, D.R. Congo, Djibouti, Eritrea, Ethiopië, Kenya, Madagascar, Malawi, Mauritius, Rwanda, de Seychelles, Soedan, Swaziland, Uganda, Zambia en Zimbabwe behoren. De onderlinge invoertarieven worden binnen dit regionale blok geleidelijk afgebouwd en het uiteindelijke doel van COMESA is de vorming van een douane-unie. Binnen COMESA worden goederen “van oorsprong” geacht wanneer zij ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 6 − ofwel geheel en al verkregen zijn − ofwel minder dan 60% van de CIF-waarde aan ingevoerde materialen bevatten − ofwel minstens 35% van de EXW aan toegevoegde waarde bevatten (in uitzonderlijke gevallen volstaat 25% toegevoegde waarde). Meer info: www.comesa.int/trade/ GAFTA Samen met verschillende andere lidstaten van de Arabische Liga (Bahrein, Irak, Jemen, Jordanië, Koeweit, Libanon, Libië, Marokko, Oman, Palestijnse Autonome Gebieden, Qatar, Saoedi-Arabië, Soedan, Syrië, Tunesië en de Verenigde Arabische Emiraten) vormt Egypte de “Greater Arab Free Trade Agreement” (GAFTA). Deze vrijhandelszone is in januari 2005 in werking getreden. Als gevolg hiervan zijn de invoerrechten voor producten van Arabische oorsprong afgeschaft, met uitzondering van enkele producten zoals landbouwproducten en textiel. Goederen worden van oorsprong wanneer 40% van de EXW-waarde werd toegevoegd. Door GAFTA is de “Agadir Agreement for the Establishment of a Free Trade Zone between the Arabic Mediterranean Nations” in onbruik gevallen. Het akkoord van Agadir was in 2004 tot stand gekomen tussen Jordanië, Tunesië, Marokko en Egypte met het oog op de vestiging van een Arabische vrijhandelszone in het Middellandse Zeebekken. Omdat al zijn leden eveneens lid zijn van GAFTA, heeft Agadir zijn nut verloren. Meer info: − www.arableagueonline.org/ − www.arabji.com/ArabGovt/ArabLeague.htm Bilaterale vrijhandelsakkoorden Egypte en Turkije hebben eind december 2005 een handelsakkoord getekend om de onderlinge handel en investeringen te bevorderen. De invoerrechten zullen in toepassing van dit akkoord gefaseerd worden afgebouwd maar dit akkoord past ook in het initiatief tot oorsprongscumulatie in de MEDA-zone. Daarom moet Egypte ook met de andere landen uit het Middellandse Zeegebied waarmee de EU een associatieakkoord heeft afgesloten bilaterale handelsakkoorden sluiten. Dat is intussen het geval met Libanon, Syrië, Marokko, Tunesië, Libië, en Jordanië. GSP In het kader van het “General System of Preferences” (GSP) geniet Egypte als ontwikkelingsland ook in tal van landen waarmee (nog) geen vrijhandelsakkoord werd afgesloten voor een hele reeks goederen tariefpreferentie. Anderzijds verleent Egypte tariefverlaging bij invoer uit de minst ontwikkelde landen (GSTP). Israël Hoewel Egypte lid is van Arabische Liga die al in 1948, bij de stichting van de staat Israël, een boycot ten aanzien van de handel met Israël heeft uitgevaardigd, past het land deze boycot niet toe. Toen Egypte in 1979 een vredesverdrag afsloot met Israël, kwam wat Egypte betreft namelijk formeel een einde aan de boycot. Dat belet niet dat ondernemers in Egypte op eigen initiatief (openlijk of ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 7 feitelijk) Israëlische goederen kunnen weigeren. ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 8 1.2. DOUANEREGLEMENTERING – INVOERFORMALITEITEN Het Egyptische invoerregime wordt in hoofdzaak geregeld door de Law n° 121/1982 die de registratie van importeurs regelt, door de douanewet (Law n° 66/1963, as amended), door de Law n° 118/1975 on Import and Export en door de uitvoeringsbepalingen (Decree by the Minister of Foreign Trade & Industry no.770/2005 Issuing the Executive Regulation To Implement Import and Export Law no.118/1975 as well as Inspection and Control Procedures of Imported And Exported Goods). Wettelijk kader Wie in Egypte bedrijfsmatig goederen wil invoeren, moet zich laten registreren bij de “General Organization for Export and Import Control” (GOEIC - www.goeic.gov.eg/), een afdeling van het Egyptische Ministry of Foreign Trade and Industry (Law 121/1982). Bij de registratie moet al worden meegedeeld welke goederen men wil invoeren. Bovendien moet de importeur alle invoeren via een Egyptische bank betalen. Verplichte registratie van importeurs Na registratie reikt het GOEIC een “Importer Card” uit, die bij inklaring moet worden voorgelegd. Om de drie jaar moet de registratie vernieuwd worden. In principe kunnen alleen Egyptische onderdanen en vennootschappen een “Importer Card” bekomen maar in het kader van investeringsprojecten kan hierop een uitzondering worden gemaakt. Buitenlandse bedrijven die in Egypte geen productieeenheid hebben maar een rep office, kunnen evenwel alleen goederen die voor de werking van dat kantoor vereist zijn invoeren in Egypte. Zoals dat in veel andere Arabische landen het geval is, kunnen buitenlanders, ongeacht of zij ten persoonlijke titel dan wel onder een vennootschap handelen, dus niet voor eigen rekening goederen of diensten in Egypte invoeren. In de praktijk zal dit doorgaans meebrengen dat zij een beroep moeten doen op een plaatselijk agent of distributeur die de goederen onder zijn verantwoordelijkheid in Egypte zal invoeren. Het concrete gevolg van deze registratieplicht is dat het niet mogelijk is om in Egypte als buitenlandse onderneming EXW te kopen of DDP te verkopen – voor zover deze leveringsvoorwaarden volgens de definitie van Incoterms 2000 worden toegepast. Verplichting tot rechtstreekse uitvoer naar Egypte Een Ministerieel besluit van november 1998 (Ministerial Decree N° 619/1998) bepaalt dat consumentengoederen rechtstreeks vanuit het land van oorsprong in Egypte moeten ingevoerd worden. In 1999 werden enkele uitzonderingen op deze regel geformuleerd (Decree n° 423/1999), m.n. voor goederen die uit transithavens komen of die geassembleerd worden, maar de algemene regel blijft toch dat het land van herkomst van de goederen ook het land van oorsprong moet zijn. ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 9 Krachtens de Import & Export Law n° 118/1975 mogen de meeste producten in Egypte worden ingevoerd. Er geldt wel een invoerverbod voor slachtafval van kippen, kippenvleugels en kippenlever, goederen met religieus gevoelige kentekens, tweetakt motorfietsen zonder injectiepomp, asbest, remschoenen van asbest, tonijn met GGO-olie en een groot aantal pesticiden. Invoerverboden Ook is het principieel verboden tweedehandsgoederen in te voeren. Een uitzondering wordt gemaakt voor productielijnen, machines, apparaten en onderdelen, voertuigen en reserveonderdelen, sportmateriaal en sportapparaten, containers, wapens, vliegtuigwielen, schroot en metaalresten (inclusief gebruikte rails), plastic afval, kladpapier, oud papier (kranten en tijdschriften) en gebruikte boeken en vodden. U kan deze lijsten consulteren op de website van de “General Organization for Export and Import Control” (GOEIC www.goeic.gov.eg/daleel2.html). Op deze website kan u ook nagaan welke bijzondere regels gelden (bv. computers max 10 jaar oud) en bij welke administratie de vereiste vergunning moet worden aangevraagd. Voorts geldt een invoerverbod voor gevaarlijke chemische stoffen en bepaalde pesticiden (Ministerial Decree 147/1996), gevaarlijk afval (Law 4/1994), ozonafbrekende stoffen (Montreal Conventie), gebruikt telecommunicatiemateriaal (art. 46 Telecommunications Law), tweedehandse personenwagens (Decree 580/1998). Egypte is op 4 januari 1978 toegetreden tot de “Convention on the International Trade in Endangered Species”. De handel in beschermde dieren en planten en producten hiervan is daardoor, behoudens vergunning, verboden (zie www.cites.org/common/directy/e/egypt.html). Invoervergunningen Voor zover de importeur geregistreerd is (zie hieronder), zijn invoeroperaties doorgaans niet aan een afzonderlijke invoervergunning onderworpen. Niettemin gelden voor tal van goederen verplichte kwaliteitscontroles (zie verder). Egypte kent geen quota of tariefquota bij invoer. Praktisch – de aangifte Binnen 24 uur na aankomst van het schip moet de kapitein bij de douane een manifest indienen met daarop alle goederen aan boord van zijn schip. Als geen gebruik gemaakt wordt van een geregelde scheepslijn of als de rederij geen agent heeft in Egypte, moet dit manifest in de haven van vertrek door de douane geviseerd worden (art. 32 Customs Law). Voor luchtvracht moet het manifest bij aankomst worden ingediend. De bepalingen in de Egyptische douanewet aangaande de invoeraangifte (art. 43-49 Customs Law) bevatten geen bijzondere termijnen voor het indienen van de aangifte maar als de goederen binnen 4 maanden geen douanebestemming hebben gekregen, kunnen zij openbaar worden verkocht (art. 126 Customs Law). Voor bederfbare goederen gelden kortere termijnen. In alle havens van Egypte mogen goederen acht dagen gratis worden opgeslagen (“free time”). Na deze termijn worden ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 10 opslagkosten (“detention”) in rekening gebracht. Ingevoerde goederen kunnen zes maanden in een douane-entrepot worden opgeslagen (art. 72 Customs Law). Deze termijn kan éénmalig met drie maanden worden verlengd. Als de goederen niet worden wederuitgevoerd en de opslagkosten niet worden betaald, kunnen de goederen na 1 maand door de douane openbaar worden verkocht (art. 77 Customs Law). De retributie (“customs surcharge”) die in het verleden werd geheven voor de administratieve formaliteiten bij inklaring, inspectie en tariefindeling werd in september 2004 afgeschaft (Ministerial Decree 1230/2004). Bevoegde administratie: Director General of Customs Customs Authority Ministry of Finance Tower 3, Third Floor Nasr City, Cairo www.customs.gov.eg In de praktijk duurt het vaak wel twee weken voordat alle invoerformaliteiten afgehandeld zijn. Als het product niet voldoet aan één of andere vereiste, kan dit de invoer helemaal blokkeren. De procedure dan opnieuw op gang trekken is tijdrovend (termijnen die snel 3 maanden in beslag nemen) en bijzonder duur. Invoerrechten Het Egyptische tarief van invoerrechten (goederennomenclatuur) volgt het geharmoniseerd systeem (“Harmonised Commodity Description and Coding System” - HS) van de Wereld Douaneorganisatie en kent vooral ad valorem rechten (percentagerechten berekend op de douanewaarde). Egypte heeft zijn douanetarief aangepast aan de wijzigingen die het HS in 2007 heeft ondergaan (Presidential Decree n° 39/2007). Het Egyptische douanetarief 2008 kan geraadpleegd worden op de website van het Egyptische Ministerie van Financiën: www.mof.gov.eg/english/sitemap (klik onder “Customs” de hyperlink “Customs Tariff”). Europese exporteurs kunnen hiervoor echter ook terecht op de MarketAccess Database van de Europese Commissie (mkaccdb.eu.int/). Voor de invoerrechten, - ga naar “Applied Tariffs Database” - selecteer “Egypt”. - voer vervolgens de eerste 4 (of 6) cijfers van het douanetarief of een goederenomschrijving in het Engels in; - door de zoekfunctie aan te klikken verschijnen (na een copyright notice) de invoerrechten; - onder de hoofding “MFN” vindt u het derdelandstarief en onder “EU” het preferentiële tarief dat voor EU-goederen van toepassing is; - als u vervolgens de tariefcode van het product aanklikt, krijgt u de bijkomende rechten (GST, accijnzen, …). Aangezien de MarketAccess Database enkel via een Europese server kan worden geconsulteerd en uitsluitend het MFN-tarief ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 11 meedeelt, is het aangewezen om het Egyptische tarief rechtstreeks te consulteren wanneer goederen die geen EU-oorsprong hebben worden geleverd. Het Egyptische douanetarief bevat voornamelijk waarderechten. In 2004 werd het aantal tariefbanden teruggebracht van 27 naar 6. Het gewogen gemiddelde van de Egyptische invoerrechten daalde daarmee van 14,6% naar 9,1% en ook de uitvoerrechten en bijkomende heffingen bij invoer werden afgeschaft. In 2007 werden de invoerrechten verder verlaagd tot: − 2% voor grondstoffen, primaire voedingswaren en bepaalde milieuvriendelijke goederen − 5% voor investeringsgoederen (uitgezonderd transportmiddelen) − 10% voor intermediaire goederen − 20% voor verbruiksgoederen en − 30% voor duurzame consumptiegoederen. en semi-duurzame Daardoor daalde het gewogen gemiddelde invoerrecht tot 6,9%. Voor alcoholhoudende dranken, tabak en personenauto's gelden hogere invoerrechten en voor IT-goederen geldt een tariefvrijstelling in toepassing van het Information Technology Agreement (ITA) dat binnen WTO werd afgesloten en waartoe Egypte in 2003 is toegetreden. Als de normale marktwaarde van een in Egypte ingevoerd product in het land van oorsprong of herkomst hoger ligt dan de prijs bij uitvoer naar Egypte, kan de Egyptische overheid antidumpingheffingen opleggen. De bevoegde instantie is het “Trade Remedies Department” van de “Trade Agreements Sector” (TAS) van het Ministry of Trade and Industry (www.tas.gov.eg/English/Trade%20Remedies/About/#). In toepassing van de talrijke vrijhandelsakkoorden die Egypte heeft afgesloten (zie hoger) kan op overlegging van het vereiste certificaat van oorsprong (zie verder) en een bewijs van rechtstreeks vervoer tariefverlaging bekomen worden. Vrijstellingen Bij invoer van machines, apparatuur, transportmaterieel, vervoermiddelen, productielijnen en onderdelen in het kader van investeringsprojecten kan (eventueel gedeeltelijk) vrijstelling van invoerrechten worden genoten. Voor meer details kan men terecht op het “Egyptian Investment Portal” bij het Ministry of Investment (www.investment.gov.eg/ kijk in het “Information Center” onder “Laws and Regulation”). Daarnaast kan gehele of gedeeltelijke vrijstelling van invoerrechten worden verleend voor onder meer: − giften, schenkingen overheid; en monsters bestemd − assemblageonderdelen, waarvan het eindproduct ten minste uit 40 procent lokaal geproduceerde onderdelen bestaat; − terugkerende goederen, wegens weigering of beschadiging, waarvoor reeds invoerrechten zijn betaald; − provisie, brandstoffen en andere goederen bestemd voor ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 12 voor de schepen en vliegtuigen in internationaal verkeer. Vrijstellingen worden eveneens verleend bij invoer voor veredelingsdoeleinden onder borgstelling of met terugbetaling / drawback (art. 98-100 en 102-106 Customs Law). De veredelde goederen moeten binnen een periode van 2 jaar worden verwerkt in een eindproduct en weer uitgevoerd. Deze termijn kan door de Minister van Financiën verlengd worden. Met ingang van 1 juli 2001 heeft Egypte zijn regels voor het vaststellen van de douanewaarde grotendeels in overeenstemming gebracht met de "Customs Valuation Agreement" van GATT/WTO. De Egyptische regels zijn dan ook min of meer vergelijkbaar met die welke in de Europese Unie gehanteerd worden. Douanewaarde De douanewaarde bij invoer is in principe gebaseerd op de transactiewaarde van de goederen, inclusief alle kosten en uitgaven om de goederen tot hun plaats van aankomst in Egypte te brengen (= CIF/CIP border value - art. 22 Customs Law). Als de factuur in buitenlandse munt is opgesteld, wordt de waarde naar Egyptische pond omgerekend tegen de wisselkoers op de dag van de douaneaangifte. Bij uitvoer geldt de FOB-waarde, exclusief de exportheffing, als douanewaarde (art. 24 Customs Law). Aangezien onderfacturatie een probleem blijft, behoudt de Egyptische douane een grote onderzoeksbevoegdheid. In de praktijk wordt de douanewaarde vaak gecontroleerd aan de hand van prijslijsten die elk jaar bij buitenlandse fabrikanten en distributeurs worden opgevraagd. Als geen prijslijsten beschikbaar zijn, wordt de hoogste “Egyptische verkoopprijs” van de goederen als uitgangspunt genomen. Als de douane vermoedt dat er sprake is van onderfacturatie, kan de factuurwaarde worden verhoogd met een zgn. “improvement percentage” tussen 10 en 30%. Discussies over de douanewaarde geven vaak aanleiding tot beroepsprocedures. Free Trade Zones De handel in de vrije zones van Egypte wordt geregeld door de Investment Law n° 8/1997. Egypte kent 10 openbare vrije zones naast verscheidene particuliere vrije zones: 1. Alexandria Public Free Zone 2. Nasr City Public Free Zone 3. Port Said Public Free Zone 4. Suez Public Free Zone 5. Ismailia Public Free Zone 6. Damietta Public Free Zone 7. Media Public Free Zone 8. Shebin El- Kom Public Free Zone 9. Qeft Public Free Zone 10. Port Said East Port Public Free Zone Goederen die in deze zones worden ingevoerd zijn niet onderworpen aan de gewone douaneprocedures en zijn vrijgesteld van invoerrechten en andere indirecte belastingen. De uitbater van de vrijhandelszones (GAFI) heft in de plaats hiervan − een kleine bijdrage (tussen 100 en 1.000 USD) op het ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 13 geïnvesteerde bedrag; − 1% van de CIF-waarde van alle goederen die – met uitzondering van transit – in de zone worden ingevoerd en uitgevoerd of − 1% van de bruto inkomsten indien de activiteiten geen goederenleveringen maar diensten betreffen. De vergunningen worden uitgereikt door de “General Authority for Investment and Free Zones” (GAFI): General Authority for Investment and Free Zones (GAFI) Salah Salem St., Cairo Exhibition Area, Egypte Internet: www.gafinet.org Egypte is niet aangesloten bij de ATA-conventie (Admission Temporaire/Temporary Admission) en de tijdelijke invoer in Egypte kan dus niet via een ATA-carnet worden geregeld. De tijdelijke invoer moet daarom ter plaatse geregeld worden (art. 101 Customs Law). Tijdelijke invoer Tijdelijke invoer onder vrijstelling van invoerrechten in Egypte is mogelijk wanneer een bankgarantie met een geldigheidsduur van ten minste zes maanden wordt geopend ten bedrage van de invoerrechten en bijkomende heffingen die bij definitieve invoer zouden verschuldigd zijn geweest. Deze garantie moet worden goedgekeurd door één van de geaccrediteerde Egyptische banken. Goederen moeten in principe binnen een jaar weer worden uitgevoerd. Deze periode kan, als daar goede redenen voor zijn, worden verlengd. De goederen mogen niet in Egypte worden gebruikt. Tabak of beperkt houdbare producten komen om evidente redenen niet in aanmerking. Over tijdelijk ingevoerde goederen die niet worden wederuitgevoerd, moeten de invoerrechten verhoogd met 10 procent en de gederfde rente alsnog betaald worden. Film- en fotoapparatuur: voor het tijdelijk invoeren van film- en fotoapparatuur is een vergunning nodig. Personenwagens Passagiersvoertuigen mogen, nadat een carnet de passage is overlegd, tijdelijk in Egypte worden ingevoerd. Het “Carnet de Passage” (of triptiek, toldoorgangsboekje - CDP) is een document dat vergelijkbaar is met het ATA-carnet en dat vooral door toeristen wordt gebruikt om met hun eigen motorvoertuig (camper) in bepaalde landen te mogen binnenkomen zonder betaling van invoer/transitrechten. Een automobielclub (voor België is dat RACB) staat dan borg dat het voertuig ook daadwerkelijk terug wordt uitgevoerd (en niet lokaal verkocht zonder betaling van rechten). Op de website www.aitgva.ch/AIT_Site/Public/InterDocs/ CPD_countries.htm kan u nagaan in welke landen het CPD vereist is. Het carnet kan in België worden aangevraagd bij de: RACB Aarlenstraat 53, B – 1040 Brussel ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 14 Tel.: 02 287 09 11 E-mail: [email protected] Kost: 220 EUR (incl. lidmaatschap) + 15 EUR portkosten - te storten op bankrekening 310-0028116-72, met melding “CPD + naam + port”). Hierbij moet een borg of een bankwaarborg (waarop je dossierkosten en een provisie moet betalen) en, tenzij men zelf een huis heeft, een solidaire borgstelling door een persoon die eigenaar is van een woning worden voorgelegd die de “theoretische rechten bij invoer” moet dekken. De geldigheid van het Carnet is 1 jaar maar de aanvangsdatum van geldigheid kan vrij gekozen worden op het moment van aanvraag. Voorts moet de persoon op wiens naam het Carnet wordt uitgereikt ook eigenaar van het voertuig zijn. Is dit laatste niet het geval, dan moet een kopie van de identiteitskaart van de eigenaar bij de benodigde documenten worden gevoegd. Het carnet wordt uitgegeven in een A4-formaat, en telt 5 - 11 - of 25 pagina's, afhankelijk van het aantal landen waarvoor het gebruikt moet worden. De bij aanvraag voor te leggen documenten zijn: − Fotokopie van de grijze (roze) kaart of inschrijvingsbewijs (voertuig met Belgische nummerplaat). De transitplaten worden niet aanvaard; − Fotokopie van de identiteitskaart van de eigenaar van het voertuig; − Fotokopie van borgstelling; − Origineel document voor de bankgarantie bijvoegen (doorgaans 50% van de actuele waarde van het voertuig met een minimum van 1 250 EUR); − Naam van de chauffeur(s) en telefoon of gsm-nummer; − Verplichte terugkeer van het voertuig naar België. de identiteitskaart van de solidaire Na ontvangst van alle documenten, kan het boekje een week later worden afgehaald. Mits bijbetaling van 15 EUR kan het ook aangetekend terug gestuurd worden. Monsters en reclamemateriaal Egypte is aangesloten bij de “International Convention to Facilitate the Importation of Commercial Samples and Advertising Material” (untreaty.un.org/ENGLISH/bible/englishinternetbible/partI/chapter XI/subchapA/treaty5.asp). Monsters worden in principe zonder invoervergunning of betaling van invoerrechten toegelaten. De monsters mogen echter niet voor verkoop bestemd zijn of een waarde van meer dan 500 Egyptische pond hebben. Daarnaast moeten de monsters bestemd zijn voor een Egyptische importeur. De producten mogen niet voorkomen op de lijst van invoerverboden. Als de douane van mening is dat de monsters verkoopbaar zijn en/of een waarde hebben van meer dan 500 Egyptische pond, kan ondertekening van “Customs Form 93” worden verlangd. In dit document verklaart de importeur de goederen later weer te exporteren. De importeur of eigenaar dient dan een borg ter hoogte van de invoerrechten en bijkomende heffingen te betalen. Terugbetaling vindt plaats na bewijs van wederuitvoer. De wederuitvoer moet binnen twaalf maanden plaatsvinden. ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 15 Medische monsters moeten voldoen aan de regelingen voor farmaceutische producten, en voedselmonsters aan de regelingen voor voedingsmiddelen. Het is aan te raden monsters als bagage mee te nemen. Monsters die per luchtpost of -vracht zijn verstuurd, zijn onderhevig aan dezelfde importformaliteiten als normale goederenzendingen. Het kan dan enkele weken duren voordat de douane de monsters vrijgeeft. Neem vooraf contact op met de Egyptische importeur om te bepalen hoe de monsters het snelst en zonder problemen kunnen worden ingevoerd. 1.3. DOCUMENTEN BIJ INVOER IN EGYPTE Informatie over de documenten die bij inklaring in Egypte moeten worden voorgelegd vindt men op de “Market Access Database” van de Europese Commissie (mkaccdb.eu.int/) Voor de invoerformaliteiten gaat u naar “Exporters Guide to Import Formalities” Algemeen − selecteer het betrokken land (Egypte), − voer vervolgens de eerste 4 (of 6) cijfers van het douanetarief of een goederenomschrijving in het Engels in en dan krijgt men een lijst met de nodige documenten − door op het betrokken document te klikken, krijgt men informatie over dat document (hoe aanvragen, eventueel een model ...). Documenten die zendingen naar Egypte begeleiden moeten hetzij in het Arabisch, hetzij in het Engels worden opgesteld (eventueel vertaling bijvoegen). Als op documenten en/of verpakking wordt verwezen naar een adres in Egypte wordt best gebruik gemaakt van de officiële benaming voor Egypte: "Arab Republic of Egypt". Over het algemeen geeft de Egyptische importeur (agent, distributeur of joint-venture partner) de nodige instructies aangaande de documentaire verplichtingen (B/L, factuur, shipping list, contract, invoervergunning, inspectiecertificaat …). Vaak is het pas wanneer de kredietbrief (L/C) wordt geopend, dat de koper aanduidt welke documenten hij precies nodig heeft. Legalisatie Handelsdocumenten die bij invoer in Egypte moeten worden voorgelegd (facturen, contracten, certificaten …) moeten worden ondertekend door een statutair gemachtigde persoon en moeten in principe gelegaliseerd worden. Egypte is niet toegetreden tot het Apostilleverdrag (Verdrag tot afschaffing van het vereiste van legalisatie van buitenlandse openbare akten, Den Haag, 05.10.1961; Wet van 5 juni 1975, B.S. 7 februari 1976). Als men documenten (bv facturen) voor gebruik in Egypte wil laten legaliseren moet het document eerst geviseerd worden door de Kamer van Koophandel (VOKA) van de zetel van de exporteur en daarna door de FOD Buitenlandse Zaken vereist. In tegenstelling tot andere Arabische landen is geen legalisatie door de ArabBelgium-Luxemburg Chamber of Commerce vereist. FOD Buitenlandse Zaken ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 16 Dienst Legalisatie C2.1 Bezoekadres: Karmelietenstraat 27 Postadres: Karmelietenstraat 15 B - 1000 Brussel (Loketten open van maandag tot vrijdag van 9u00 tot 12u30 en van 13u30 tot 15u30 – kostprijs : 10 EUR) Meer info:www.diplomatie.be/nl/services/legalisation/docBel.asp Pas daarna kan het document consulair gelegaliseerd worden door de diensten van de Ambassade van Egypte te Brussel (kostprijs “commercial legalisation”: 80 EUR - voorzie 2 extra exemplaren). AMBASSADE EGYPTE Uruguaylaan, 19 Consulaire afdeling: ingang Woudlaan 10 (zelfde gebouw) B - 1000 BRUSSEL Tel: 02/663.58.20, 663.58.00, 663.58.28 & 663.58.08 Het Ministerial Decree n° 1859/2004 bepaalt dat deze legalisatieprocedure voor goederen met EU-oorsprong kan worden vervangen door het zegel van douane van de lidstaat van uitvoer. Niettemin zal de Egyptische importeur (in de L/C) doorgaans vragen om de documenten te laten legaliseren omdat hij niet het risico wil lopen dat de douane bij de inklaring de geldigheid of authenticiteit van één of ander document in twijfel trekt. Een factuur heeft tal van functies. Op privaatrechtelijk vlak bevestigt zij het bestaan van een schuld in geld van de geadresseerde (de klant/debiteur) ten voordele van de afzender van de factuur (de leverancier/schuldeiser) en van de modaliteiten ervan (betalingstermijn, munt …). Tevens is de factuur een uitnodiging aan de geadresseerde om zijn schuld te betalen en vormt zij een beschrijving van een overeenkomst. Zo geldt de factuur dus ook, allereerst tegen de leverancier die de factuur heeft uitgereikt, als het bewijs van de overeenkomst. Handelsfactuur De factuur is echter veel meer dan dat. Een factuur kan ook een kredietfunctie hebben (omdat zij het mogelijk maakt de gefactureerde schuldvordering over te dragen of in pand te geven) en zij vormt het centrale document in het BTW-gebeuren (informatie over de toepasselijke BTW-regeling, controledocument en basis voor de uitoefening van recht op aftrek door de afnemer). Zij vormt voor de transportverzekeraar een beschrijving van de aard en waarde van de goederen, enz. In de internationale handel komen daar nog tal van functies bij en afhankelijk van het doel waarvoor men de factuur concreet wil gebruiken, zal de factuur bepaalde bijkomende vermeldingen moeten bevatten. Factuur als document ter ondersteuning van de invoeraangifte in Egypte De exportfactuur is het basisdocument voor de uitvoeraangifte (uit de EU) en de invoeraangifte (in Egypte). Zij bezorgt de douane en alle andere partijen die bij de douaneformaliteiten betrokken zijn (douaneagent …) de elementen voor het vaststellen van het goederentarief, voor het bepalen van de douanewaarde, voor de toepassing van de handelspolitieke maatregelen (vergunningen, contingenten ...) en voor het verzamelen van de statistische informatie. ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 17 Daarom is het belangrijk dat de exportfactuur niet alleen aan de voorschriften die gelden in het land van de exporteur voldoet – in België moet zij als uitgaande factuur kunnen worden verwerkt – maar in de mate van het mogelijke ook alle gegevens bevat die de importeur nodig heeft om de invoeraangifte in Egypte te kunnen invullen. De factuur wordt, om in Egypte als document ter ondersteuning van de invoeraangifte te kunnen worden gebruikt, best minstens in vier exemplaren worden opgemaakt. Alle exemplaren moeten worden ondertekend (met leesbare naam en functieaanduiding) door een volgens het handelsregister (KBO) bevoegd persoon en gelegaliseerd. Het factuurmodel (layout, …) is vrij. De factuur moet voorts de gewone gegevens bevatten: − datum en nummer; − identiteit partijen (met vermelding van Arab Republic of Egypt); − ordernummer; − bankgegevens exporteur; − betalings- en leveringsconditie (nummer van de L/C); − aantal colli; − nauwkeurige goederenbeschrijving oorsprong, bruto- en nettogewicht); − land van oorsprong en herkomst; (HS-nummer, − eenheidsprijs met vermelding eventuele korting; − totaalbedrag met eventuele korting; − naam van de expediteur; − datum van verzending. merk, Gegevens moeten overeenstemmen met eventueel voorafgaande proformafactuur; factuurbedrag mag niet hoger zijn dan proformabedrag De factuur moet in het Engels of Arabisch worden uitgereikt. Frans wordt ook aanvaard. Documentair krediet De factuur is verder het “document de référence” voor het opstellen van de transportdocumenten, de verzekeringscertificaten, de uitvoering van het documentair krediet... In het kader van de betalingscondities (L/C) kunnen dan ook bijzondere factuurvermeldingen noodzakelijk zijn. Om het goed functioneren van het documentair krediet te garanderen, moet de verkoper (en zijn bank) er bij het opstellen van de facturen met name op toezien dat 1 ; de factuur werd uitgereikt door de begunstigde van het documentair krediet, diegene dus voor wie de betaling onder L/C bestemd is ; de factuur werd gericht aan de aanvrager van het documentair krediet (de koper), tenzij het L/C zelf anders bepaalt ; de factuur niet “pro-forma” of “provisional” wordt genoemd ; de factuur de goederen omschrijft in overeenstemming met de goederenomschrijving die het L/C gebruikt 1 CH. del BUSTO, ICC Guide to Documentary Credit Operations, ICC Publication 515, 1994, p. 9899. ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 18 ; op de factuur geen bijkomende elementen ter beschrijving van de goederen worden opgenomen die vragen zouden kunnen doen rijzen aangaande de hoedanigheid of de waarde van de goederen ; de goederenspecificaties, prijs en betalingsvoorwaarden op de factuur letterlijk overeenstemmen met die van het L/C ; iedere andere informatie (merken, nummering, transportinformatie ...) op de factuur overeenstemt met de informatie op de andere begeleidende documenten (paklijst, transportdocumenten ...) ; de facturatiemunt overeenkomt met die van de wissel onder het L/C ; het totale factuurbedrag het beschikbare bedrag van het documentair krediet niet overschrijdt ; de factuur de hele levering betreft die door het L/C gedekt wordt (tenzij deelleveringen toegelaten zijn) ; de factuur, indien zo vereist in het L/C, ondertekend, geviseerd, gelegaliseerd, consulair gelegaliseerd ... is ; de informatie op de factuur aangaande transport, verpakking, gewicht, vrachtkosten en andere kosten van transport, behandeling en opslag ... overeenstemt met de gegevens die op andere documenten vermeld worden ; het correcte aantal originelen, duplicaten en/of kopieën van de factuur wordt uitgereikt. Voor nadere details kan men de “International Standard Banking Practice for the Examination of Documents under Documentary Credits” (2007 Revision for UCP 600), ICC Publication n° 681, 88p. consulteren. Merk op: als voor de betaling met een documentair krediet wordt gewerkt of met een documentair incasso, worden de factuur en de andere handelsdocumenten niet rechtstreeks naar de klant verstuurd maar via de bank. Dat betekent dat, in de mate dat bepaalde documenten de goederen moeten vergezellen, extra exemplaren moeten worden uitgereikt. In dit geval hebben de bepalingen van de L/C of de documentaire instructies vanuit het standpunt van de verkoper overigens VOORRANG op de geldende administratieve bepalingen. Voor een exporteur is het namelijk belangrijker dat de geleverde goederen betaald worden, dan dat zij in het land van bestemming kunnen worden ingevoerd. Proformafactuur Een proformafactuur wordt vaak gevraagd voor de financiering (opening L/C), voor de aanvraag van een invoervergunning of wanneer een voorschot of voorafbetaling wordt gevraagd. Vaak geldt zij als orderconfirmatie en zij wordt doorgaans, zoals de factuur, ondertekend en van een firmazegel voorzien. Kan ook worden gebruikt bij tijdelijke invoer, leveringen zonder betaling,… Voor de proformafactuur gelden geen bijzondere vormvoorschriften. Zorg er, zeker wanneer de proforma wordt gebruikt in het kader van een L/C, wel voor dat de uiteindelijke factuur naar het evenbeeld van de proforma kan worden opgesteld. Paklijst Is de gedetailleerde lijst van de verscheepte goederen met o.m. de hoeveelheden, het aantal eenheden, afmetingen, bruto- en ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 19 nettogewicht. Het document moet in minstens 3 exemplaren worden bijgevoegd en moet in het Engels of Arabisch (eventueel Frans) worden opgesteld. Vermeldingen (volg instructies klant): per collo merken, nummers, netto- en brutogewicht, de uitwendige afmetingen en de inhoud. De gegevens op de paklijst moeten exact overeenkomen met die van de vrachtbrief. Certificaat van oorsprong Een EUR 1-certificaat, geviseerd door de douane, en een bewijs van rechtstreeks vervoer (vrachtbrief) zijn nodig als men bij invoer in Egypte tariefpreferentie wil bekomen wegens EG-oorsprong (EUtarief) zonder dat van cumulatie gebruik wordt gemaakt. Omdat Egypte behoort tot de landen die de Pan-Euro-MediterraneCumulatie toepassen, kan de preferentiële oorsprong ook worden verkregen door grondstoffen, materialen en bewerkingen in andere landen van deze cumulatiezone te cumuleren met de grondstoffen, materialen en bewerkingen in de EU/Egypte. Als dit het geval is moet het EUR-MED formulier in plaats van de EUR 1 worden gebruikt. De lay-out van het EUR-MED document lijkt sterk op het EUR-1 en het certificaat moet eveneens door de douane geviseerd worden. Indien de preferentiële oorsprong als gevolg van MEDAcumulatie werd bekomen, mag dus geen EUR1 maar moet een EUR-MED-certificaat (en een bewijs van rechtstreeks vervoer) worden bijgevoegd. ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 20 ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 21 Oorsprongsvermeld ing op factuur Voor “toegelaten exporteurs” volstaat een geijkte oorsprongsvermelding op de uitgereikte factuur (of proformafactuur) onder verwijzing naar het nummer van de vergunning. Voor leveringen met een EXW-waarde beneden 6.000 EUR volstaat een factuurvermelding, zonder verwijzing naar het vergunningsnummer. Ook hier bestaat een EUR1-versie en een EUR-MED-versie/ Engelse versie EUR1: The exporter of the products covered by this document (customs authorisation No ... ) declares that, except where otherwise clearly indicated, these products are of ... preferential origin. ............................. (Plaats en datum) ........................................................................................... . (Handtekening en naam in hoofdletters van de exporteur) Engelse versie EUR-MED: The exporter of the products covered by this document (customs authorisation No ... ) declares that, except where otherwise clearly indicated, these products are of ... preferential origin. − cumulation applied country/countries) − no cumulation applied with ... (name of the ............................. (Plaats en datum) ........................................................................................... . (Handtekening en naam in hoofdletters van de exporteur) De EUR1, EUR-MED en de overeenkomstige oorsprongsverklaringen op factuur blijven 4 maand geldig. Zij moeten dus in deze periode bij de douane van het land van invoer worden overgelegd. GAFTA, COMESA,… Als men bij invoer in Egypte in toepassing van een ander akkoord (GAFTA, COMESA, …) tariefpreferentie wil bekomen, moet bij inklaring het overeenstemmende certificaat van oorsprong worden voorgelegd. Specimen GAFTA-certificaat van oorsprong: ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 22 Niet-preferentiële Als de goederen niet aan de criteria voldoen om preferentiële oorsprong te genieten, moet een (economisch) certificaat van ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 23 oorsprong worden voorgelegd (Decree n° 619/1999). Dit certificaat wordt uitgereikt door de Kamer van Koophandel (VOKA) en moet gesteld zijn in het Engels of Arabisch. oorsprong – Kamer van Koophandel Als land van oorsprong kan de vermelding “European Community” of “European Community (Belgium)” worden vermeld. De vermelding van het individuele land van oorsprong is voor Europese goederen niet vereist (Import Circulair n° 31 van 1999). Aantal exemplaren Doorgaans wordt overlegging van minstens 2 exemplaren gevraagd. Indien een individueel land van oorsprong vermeld wordt, moet het certificaat worden gelegaliseerd door de consulaire diensten van Egypte in dat land. Rechtstreeks vervoer Consumentengoederen (duurzame en verbruiksgoederen) moeten volgens het Decree n° 619/1999 in principe rechtstreeks vanuit het land van oorsprong naar Egypte worden verscheept. Een uitzondering op deze regel wordt gemaakt voor farmaceutische producten; deze goederen hoeven niet in het land van verscheping geproduceerd te zijn. In toepassing van het genoemde decreet uit 1999 mag bij invoer uit de EU uit elke EU-haven naar Egypte verscheept worden. Ook mogen producenten van consumentengoederen sinds oktober 1999 de goederen vanuit hun hoofdvestiging, branchevestiging of distributiekantoor versturen. Industriële goederen uit derde landen kunnen dus wel via België naar Egypte worden geëxporteerd. In dat geval is een in België opgemaakt certificaat van oorspong of een kopie van het certificaat van oorsprong, opgemaakt in het land waar de goederen geproduceerd zijn, vereist. Vrachtbrief Bij inklaring moet de vrachtbrief (B/L voor zeevervoer; AWB voor luchtvracht) aan de Egyptische douane worden voorgelegd. In plaats van de Ocean B/L kunnen ook een Seawaybill, Express B/L, … worden gebruikt maar deze documenten hebben, zoals de AWB, niet het karakter van “goederentitel”. Zij kunnen dus niet door endossering worden overgedragen maar laten wel toe dat de koper, zonder in het bezit te zijn van zijn origineel exemplaar van de vrachtbrief, in het bezit van de goederen kan treden. Dat kan een voordeel zijn (geen “detention” bij vertraging in de verzending van de documenten) maar ook een nadeel (bij documentaire incasso’s). Een orderconnossement is toegestaan als op de B/L een notifyadres is vermeld. Vraag aan de scheepvaartlijn instructies voor een correcte endossering van de B/L! Connossementen gelegaliseerd. (bills of lading) hoeven niet te worden Ingeval voor de betaling met een L/C wordt gewerkt, zal de kredietopenende bank meestal vragen dat (1) de B/L aan haar order wordt geconsigneerd met (2) de verplichting de aanvrager van het krediet te verwittigen van de aankomst van de goederen. Op die manier verzekert de bank zich ervan (1) dat de koper de goederen niet in ontvangst kan nemen ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 24 zonder de gewenste waarborgen te stellen en (2) dat de koper aan de andere kant toch tijdig de ontvangst voorbereidt teneinde het betalen van “detention” te vermijden. Als het om gevaarlijke goederen gaat, moet een “dangerous goods declaration” de zending vergezellen. Verzekeringscertificaat Contractueel kan de verkoper zich ertoe verbinden om een transportverzekering af te sluiten. Dat is bijvoorbeeld het geval bij een CIF- of CIP-verkoop. Doorgaans wordt de transportverzekering evenwel door de Egyptische importeur afgesloten (verkoop FOB/FCA, CFR/CPT). Form EX Als de koper de invoer niet met eigen middelen financiert en een beroep doet op een bankkrediet om de import te financieren moet hij voorafgaandelijk bij de bank een importfinancieringsverzoek indienen. Bij dit verzoek moet ook een proforma factuur en een kopie van de ‘importer’s card’ worden voorgelegd. Eén exemplaar wordt door de bank geviseerd en afgestempeld en aan de importeur terugbezorgd en moet door de importeur, samen met de invoeraangifte bij inklaring aan de douane worden voorgelegd. Een tweede exemplaar gaat naar het Ministerie van Handel en een derde exemplaar blijft bij de bank. Op deze manier verifieert Egypte dat goederen ter waarde van het krediet Egypte worden ingevoerd. Kostprijs: tussen 5 en 750 EGP. ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 25 1.4. PRODUCTCERTIFICATEN Een hele reeks producten mag alleen in Egypte worden ingevoerd als zij vooraf bij het bevoegde Egyptische ministerie (meestal het “Ministry of Health” - www.mohp.gov.eg/) geregistreerd werden. Het gaat onder andere om voedingsmiddelen, veevoederadditieven, cosmetica, farmaceutische en medische producten, insecticiden en kleding- en textielproducten. Deze registratie moet via de agent of distributeur/importeur worden aangevraagd. Afhankelijk van het geval moet bij de ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 26 registratieaanvraag één van de volgende documenten worden overlegd: een analysecertificaat, een certificaat van samenstelling, een certificaat van vrije verkoop (“free sale certificate”) of een gezondheidscertificaat. Alle certificaten moeten gelegaliseerd worden bij de Kamer van Koophandel van de zetel van de exporteur, bij de FOD Buitenlandse Zaken en bij de Egyptische ambassade te Brussel. Dieren en producten van dierlijke oorsprong Bij invoer van dieren, dierlijke producten en diergeneeskundige producten is een invoervergunning vereist van de “General Organization for Veterinary Services” (GOVS) bij het Ministry of Agriculture and Land Reclamation. Ministry of Agriculture and Land Reclamation Department of Foreign Agricultural Relations General Organization for Veterinary Services Nadi El Said St., Dokki, Cairo, Egypt www.agri.gov.eg/ De toelating moet voorafgaand aan de verzending worden aangevraagd en de zending zelf moet vergezeld gaan van een EUgezondheidscertificaat dat kan worden bekomen bij het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV): www.favv-afsca.fgov.be/sp/export/export_nl.asp. Naast de controles die door het FAVV uitgevoerd moeten worden, moet elke zending eveneens gecontroleerd worden door een inspecteur die zijn opdrachten ontvangt van de Egyptische autoriteiten (GOEIC). Deze inspecties worden verricht nadat de contracten zijn afgesloten en pas nadat de inspectiekosten betaald zijn, krijgt men de documenten die bij inklaring moeten worden voorgelegd. De producten moeten rechtstreeks uit het land van oorsprong naar Egypte verscheept worden en afhankelijk van de gezondheidssituatie in het land van oorsprong (vogelgriep, BSE, … ) kunnen tijdelijke beschermingsmaatregelen van toepassing zijn. Laat de importeur de toestand controleren! Soms is een CITESvergunning vereist. Halal Niet alleen bij de uitvoer van vlees, vers of diepgevroren of van pluimvee, maar ook voor andere levensmiddelen (pasta’s, zuivel, chocolade …), verpakking voor levensmiddelen, cosmetica en verzorgingsproducten naar Egypte, wordt vaak de overlegging van een Halal-certificaat gevraagd. “Halal” betekent dat een product is toegestaan en is het tegengestelde van “haram”, wat betekent dat een product niet wettelijk is en dus niet is toegestaan. Producten waarvan niet duidelijk is of zij “halal” dan wel “haram” zijn, worden ‘mashbooh’ (verdacht) genoemd. Voedsel met ingrediënten zoals gelatine, enzymen, emulgatoren enz., wordt doorgaans als ‘mashbooh’ beschouwd omdat de herkomst van deze ingrediënten twijfelachtig kan zijn. Andere termen die in deze context gehanteerd worden zijn “makrooh” en “dhabiha”. “Makrooh” wil zeggen dat het product “religieus wordt afgeraden”. Dat geldt bijvoorbeeld voor voedsel waarvan de consumptie schadelijk is voor het lichaam. “Dhabiha” ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 27 wil zeggen geslacht volgens de Islamitische methode 2 . − In principe zijn alle levensmiddelen/producten toegestaan, behalve die welke in de Koran expliciet worden verboden. Het gaat o.m. om de volgende producten − aas en bloed evenals varkensvlees (Koran, hfdst II, vers 173). Het varken is het enige landdier dat specifiek wordt verboden in de Koran. Karkassen moeten dus ook ‘uitgebloed’ zijn. − vlees van aan een natuurlijke dood of in de natuur gestorven dieren (Koran, Hfdst V, vers 3). − alcohol en andere verslavende of toxische stoffen (Koran, Hfdst V, vers 90). Voorts is het verplicht om tijdens de slachting van dieren de naam van Allah te zeggen (Koran, Hfdst VI, vers 119). Het “Halal Slaughter Certificate” of halal-certificaat is een certificaat dat bevestigt dat de dieren conform de islamitische ritus zijn geslacht en dat het product is “toegestaan”. In die zin is het certificaat dus vergelijkbaar met het Kosher-certificaat dat bij leveringen aan Joodse afnemers vaak wordt gevraagd. Het certificaat moet bij uitvoer in principe de transportdocumenten vergezellen. In België wordt de Halal-controle gedaan via het “Islamitisch en Cultureel Centrum van België” (tel.: 02 735 21 73 – volg telefonische instructies). Planten en producten van plantaardige oorsprong Ook bij de invoer van planten en plantaardige producten en meststoffen is een vergunning van het “Ministry of Agriculture and Land Reclamation” (Central Agricultural Pesticide Laboratory) vereist. Het duurt soms een tijdje voordat de vergunning wordt verleend dus men vraagt ze best tijdig aan zodat ze bij de inklaring kan worden voorgelegd. Planten die genetisch gemanipuleerd werden mogen enkel via bijzonder gemachtigde importeurs en op overlegging van een "Free Sale Certificate", uitgereikt door het land van oorsprong, worden ingevoerd. Ingevoerde planten en plantproducten moeten vergezeld gaan door een Fytosanitair certificaat. Egypte aanvaardt fyto’s uitgereikt door de bevoegde instellingen van de EU-landen (in België het FAVV – zie www.favv.be/sp/export/prod-veg_nl.asp). Voedingswaren Alle ingevoerde voedingswaren worden bij aankomst in Egypte aan inspectie onderworpen. Bovendien controleert de “General Organization for Export and Import Control” (GOEIC) de labels op hun overeenstemming met de Egyptische normen (zie website van de Egyptian Organization for Standards and Quality www.eos.org.eg/Public/en-us/Default). Om indien nodig een “product recall” te kunnen organiseren moet iedere zending vergezeld gaan van een “batch number certificate”. 2 Voor meer info zie o.m. M. N. RIAZ, M. M. CHAUDRY, Halal Food Production, Oktober 2003, 296 p.; www.ifanca.org/; Voor een overzicht van de verschillende religieuze voedingswarenwetten, zie www.food-info.net/nl/national/religie-intro.htm ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 28 Eventueel is ook een stralingscertificaat vereist. Egypte volgt de codex alimentarius. Op het ogenblik dat de goederen in Egypte ter inklaring worden aangeboden, moeten zij nog minstens de helft van hun shelf life hebben. Landbouwproducten mogen enkel in het jaar dat zij geoogst werden in Egypte worden ingevoerd. Zie ook www.favv.be/sp/export/denree-ani_nl.asp Consumentengoederen Voor meer dan 100 consumentengoederen, voedingswaren, onderdelen, bouwmaterialen en elektronische apparaten legt bijlage 8 bij het Decree n° 770 /2005 tot uitvoering van de Law n° 118/1975 (zoals gewijzigd – consulteerbaar op www.goeic.gov.eg/EN_ImpExpEXE.pdf) de verplichting op dat bij inklaring het bewijs wordt overgelegd dat zij aan de Egyptische normen voldoen. Het Decreet bepaalt ook de kost van deze inspectie (maximum 10.000 EGP). Preshipment inspectie Goederen die een internationaal erkend veiligheidslabel dragen (bv. het CE-merk) zijn principieel vrijgesteld van de inspectie door het GOEIC maar omdat dit juridische problemen zou meebrengen (uitvoeringsdecreet tot aanduiding erkende keurmerken), werd ervoor gekozen de mogelijkheid te creëren om de conformiteitsinspectie al voorafgaand aan de verscheping naar Egypte wordt uitgevoerd - preshipment inspectie / VOC – Verification of Conformity) uit te voeren. De “General Organization for Export and Import Control” (GOEIC - www.goeic.gov.eg/ heeft BIVAC/Veritas het (www.bureauveritas.com/wps/wcm/connect/bv_com/Group) contract toegewezen om deze controles uit te voeren (www.bureauveritas.com.eg/). Afval en gevaarlijke producten De Law n° 4/1994 verbiedt de invoer en doorvoer van gevaarlijk afval door Egypte. Schepen die het Suez-kanaal passeren kunnen niettemin een doorvoervergunning aanvragen maar dan zal een bijzondere milieuheffing worden opgelegd. Gevaarlijke goederen mogen enkel door daartoe gemachtigde importeurs worden ingevoerd. Voor een aantal van deze goederen, met name die, opgesomd in bijlage 1 bij het Decree n° 770 /2005 tot uitvoering van de Law n° 118/1975 (zoals gewijzigd – consulteerbaar op www.goeic.gov.eg/EN_ImpExpEXE.pdf), geldt een invoerverbod. Medische sector Geneesmiddelen, pharmaceutische supplementen, cosmetica, dieetproducten, babymelk, insecticiden voor huishoudelijk gebruik en pesticiden moeten bij het bevoegde departement van het Ministry of Health and Population geregistreerd worden. Hierbij moet vaak ook de prijs worden vastgelegd. Doorgaans moet bij de registratieaanvraag een "Free Sale Certificate" en een analysecertificaat worden gevoegd. Voor geneesmiddelen geldt een bijzondere registratieprocedure en is telkens een invoervergunning vereist. Die procedure moet ook gevolgd worden bij de invoer van dieetproducten. ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 29 Aangezien personenwagens slechts in het eerste jaar van hun productie in Egypte mogen worden ingevoerd (Decree n° 194/1997), is de invoer van tweedehandse voertuigen praktisch gezien niet mogelijk. Ook de invoer van tweedehandse autoonderdelen is grotendeels verboden. Voertuigen en voertuigonderdelen Bij de invoer moet een “manufacturer’s certificate” worden voorgelegd en in bepaalde gevallen is een bijzondere vergunning van de “General Authority for Roads and Bridges” vereist. Op dit certificaat moet het chassisnummer en de te gebruiken brandstof vermeld staan en moet de fabrikant vermelden dat het voertuig geschikt is voor gebruik in een land met een tropisch klimaat. Kleding en textiel De uitvoer van kleding- en textielproducten is voorbehouden aan buitenlandse bedrijven die bij de “General Organization for Export and Import Control” (GOEIC) geregistreerd staan (Decree 161/2004). De registratieaanvraag kan door een gemachtigde van de buitenlandse fabrikant of door de Egyptische importeur worden ingediend. Voor merkkledij moet een verklaring worden bijgevoegd dat de verkoper eigenaar of licentiehouder van dit merk is. Katoenproducten moeten in het land van oorsprong en in Egypte gefumigeerd worden. Voor bepaalde producten (weefsels voor industriële doeleinden, plastic tapijten voor de bescherming van stranden, producten voor medische doeleinden, zonneschermen, tenten, zeilen voor boten en surfplanken …) gelden vereenvoudigingen. 1.5. VERPAKKING & ETIKETTERING Verpakking Egypte past sedert 1 oktober 2005 ISPM N°15 integraal toe (WTO Notificatie G/SPS/N/EGY/2 van 6 september 2005). Alle houten verpakkingsmaterialen moeten m.a.w. in overeenstemming met de ISPM n°15-norm behandeld (begassing of warmtebehandeling) en gemarkeerd zijn. De aanbrenging van het ISPM 15-merk volstaat en, tenzij dat contractueel wordt afgesproken moet dus geen bijkomend fytosanitair certificaat worden voorgelegd. Verpakking per oorsprong Goederen moeten ingepakt worden overeenkomstig het land van oorsprong. Dozen mogen dus alleen producten uit hetzelfde land van oorsprong bevatten. Etikettering Egypte heeft bijzonder complexe regels aangaande de etikettering van ingevoerde goederen. Consulteer daarom steeds met uw importeur. Op de verpakking van de goederen moeten steeds de volgende zaken in het Arabisch (Engels of Frans) vermeld staan: − naam van de producent; ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 30 − merknaam: − technische specificaties; − internationale specificaties die aangeven hoe de goederen getransporteerd en behandeld moeten worden; − land van oorsprong; − productiedatum; − uiterste gebruiksdatum (voor alle bederfbare goederen). Gelijke goederen moeten op gelijke wijze verpakt worden en de goederen moeten voorzien zijn van een internationale streepjescode. Machines en onderdelen Bij machines en onderdelen moet op elk product het land van oorsprong staan. Ook moet er een handleiding bijgevoegd zijn met daarin een tekening van de onderdelen, beschrijving van de montage en het gebruik, onderhoudsvoorschriften, een beschrijving van de elektrische circuits en aanwijzingen voor veilig gebruik. Huishoudelijke apparaten Op elektrische huishoudelijke apparaten, zoals koelkasten, vriezers, airconditioning en wasmachines, moet het land van oorsprong staan. Daarnaast moet op een opvallende plaats een etiket met het energieverbruik worden aangebracht. Voedingsmiddelen Voor voedingsmiddelen zijn de etiketteringsregels nog strenger. Op elke verpakking moeten in het Arabisch en in één andere taal (Engels of Frans) vermeld zijn: naam van de producent met daarbij de merknaam, land van oorsprong, naam en soort van het goed, naam en adres van de importeur, productiedatum en houdbaarheidsdatum, manier van consumptie, de ingrediënten, hoe het product bewaard moet worden, netto- en brutogewicht, gebruikte kleur- en smaakstoffen. Bij dierlijke producten, met uitzondering van vis, moeten de naam van het slachthuis, de woorden “Islamic Slaughter” en de datum van het slachten tevens op de verpakking worden vermeld. Ook in elke verpakking moet een kaartje zitten waarop deze gegevens minimaal in het Arabisch zijn vermeld. Voor zuivelproducten moet op elk etiket staan of het product is gemaakt met verse melk, poedermelk of een combinatie daarvan. In het laatste geval moet het percentage verse melk en poedermelk vermeld worden. Voor kleine verpakkingseenheden kunnen soepeler regels gelden. Kleding en textielproducten Voor confectiekleding, linnen, vloerkleden en tapijten (met uitzondering van sokken en import voor medische doeleinden of industriële veiligheid) moet een geweven label worden bijgevoegd met de volgende gegevens in het Arabisch: naam fabrikant, maat, soort materiaal, onderhoudsinstructies, land van oorsprong en naam van de importeur. Meer info: F. DEHOUSSE, K. GHÉMAR, T. IOTSOVA, “Egypt” in In-depth analysis of trade and investment barriers in certain third country ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 31 markets in the area of labelling and marking requirements (Final Report), mkaccdb.eu.int/madb_barriers/studyDetails.htm?studyref=111111 8 ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 32 II. ZAKENDOEN met EGYPTE Contracten met Egypte – zin en onzin In de analyse van de juridische waarde van overeenkomst moet men dan vertrekken uitgangspunten. Niet het algemene, theoretische maar de concrete context waarin een ondernemer een contract of van de juiste kader is relevant opereert. Concreet moet hij zich de volgende vragen stellen: 1. waarvoor heb ik het contract nodig? 2. waar moet het contract worden nageleefd/afgedwongen? Als men de problematiek vanuit deze analyse benadert kan een contract, ook in relaties met Egyptische klanten en leveranciers, wel degelijk afdwingbaar zijn. Al te vaak wordt een contract hoofdzakelijk gezien als een instrument om de tegenpartij ergens toe te dwingen en te straffen als zij in haar verplichtingen tekort schiet (als bewijs in geval van geschil). Een contract wordt in veel gevallen inderdaad pas gelezen als er een conflict is gerezen en aangezien veel bedrijven juridisch advies uitstellen tot het ogenblik dat zij volledig zijn vastgereden, worden ook advocaten vaak in eerste instantie met deze functie van het contract geconfronteerd. Een contract is evenwel veel meer dan dat: − het is ook een document waarmee men zich als Europese ondernemer kan verdedigen tegen – mogelijks onterechte – aantijgingen van de (Egyptische) tegenpartij. In die gevallen zal de procedure met het oog op zijn uitvoerbaarheid dikwijls voor een Europese rechtbank gevoerd worden en is het belang van de schriftelijke overeenkomst evident; − een contract kan een bewijsstuk zijn t.o.v. uw bank om een kredietvraag te staven; − goede contracten voorkomen latere interpretatieproblemen, technische misverstanden, wrijvingen allerhande, onnodig tijdverlies, dure procedures enz. Onvoorziene problemen vinden er vaak een aanzet tot oplossing; Maar de belangrijkste functie van het contract is dat zij een precies draaiboek moet vormen van de gemaakte afspraken. Als partijen niet eens over een opsomming van de verplichtingen die zij hebben aangegaan beschikken, hoe kunnen zij die verplichtingen dan ooit nakomen? Daarom: − contractonderhandelingen verplichten de partijen duidelijk te formuleren wat zij van elkaar verwachten en waartoe zij zelf bereid zijn. Geschillen ontstaan dikwijls over aspecten van de samenwerking waarover men - al dan niet bewust niet gesproken heeft. − contractonderhandelingen kunnen een meer directe, persoon-lijke relatie tot stand brengen tussen de personen die bij de exporteur en de importeur instaan voor de uitvoering van de transactie. Problemen kunnen worden ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 33 opgelost voordat zij tot geschillen uitgroeien en persoonlijke relaties kunnen een basis vormen voor meer intense handel. Bovendien is men doorgaans geneigd overeenkomsten met "bekende" bedrijven meer loyaal uit te voeren. − contracten bevatten richtlijnen en informatie voor collega's die niet bij de onderhandelingen betrokken waren (zo bv. zijn leveringstermijn, technische specificaties, verpakking enz. essentieel voor de productiemensen, de betalingscondities voor de financiële, de leveringsvoorwaarden voor de logistiek, de documentaire verplichtingen voor de boekhouding enz.). Zelfs los van mogelijke problemen m.b.t. de afdwingbaarheid van de gemaakte afspraken, is het daarom, ook in relaties met Egyptische contractanten, zeer belangrijk een gedetailleerd en duidelijk contract af te sluiten dat ‘een gedetailleerd draaiboek van de gemaakte afspraken’ vormt. Een contract mag m.a.w. – en dat geldt voor de internationale handel in het algemeen – niet worden herleid tot een wapen dat in het licht van een mogelijk geschil moet gescherpt worden, maar moet worden beschouwd als een geschreven verslag van het akkoord dat na de onderhandelingen werd bereikt met als bedoeling de voorzienbare problemen zoveel mogelijk te voorkomen. 2.1. INTERNATIONALE KOOPOVEREENKOMSTEN Recht en contracten Het kooprecht, en zeker het internationale kooprecht is van aanvullend recht. Dat betekent dat het contract, al dan niet aangevuld door algemene voorwaarden, de eerste bron is van de rechten en verplichtingen van partijen die in een internationale commerciële transactie aangaan. Het contract kan dus meestal perfect tegen de geldende algemene rechtsregels ingaan. Dit houdt echter ook een risico in. Als partijen het over een bepaald punt (toepasselijk recht, bevoegde rechtbank, termijn voor klachten over de conformiteit enz.) moeilijk eens worden, durven zij die clausules namelijk wel eens weglaten uit de overeenkomst. Zij stellen het probleem dan uit tot wanneer het zich voordoet. Die werkwijze is bijzonder gevaarlijk. Als het probleem zich dan toch voordoet, zal immers het recht dat op de overeenkomst toepasselijk is (de gebruiken, verdragen, nationale wetgeving enz.) en niet de “wil der partijen”, die duistere punten regelen. Met andere woorden, het is niet omdat een twistpunt niet in een overeenkomst uitdrukkelijk geregeld is, dat het geen oplossing zal krijgen. Wat een overeenkomst bepaalt, is dus belangrijk. Maar welke aangelegenheden NIET in het contract geregeld zijn en wat het toepasselijke recht daarover zegt, is dat evenzeer. Hoed u dus voor een struisvogelpolitiek. De rangorde van toepasselijkheid is dus: 1. de bepalingen van de koopovereenkomst; 2. de bepalingen van de overeengekomen algemene voorwaarden voor de aspecten die niet in (1) zijn geregeld; ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 34 3. de bepalingen van het internationaal kooprecht voor de aspecten die niet in (1) en (2) zijn geregeld, en 4. de bepalingen van nationaal toepasselijk recht voor die onderwerpen die niet door (1), (2) en (3) geregeld zijn. Contracten en modelcontracten Bij het opstellen van een internationaal contract kan men zich laten inspireren door zgn. “modelcontracten”. Toch moeten bedrijven steeds voorzichtig blijven bij het gebruik van dergelijke modellen. Een contract moet immers weergeven wat de partij die het contract voorstelt zelf concreet wil en nodig heeft. Niet wat “een gemiddelde” contractant in een “gemiddelde” situatie nodig heeft. Ieder bedrijf, iedere bedrijfstak heeft inderdaad zijn specifieke behoeften, zijn eigen bijzondere omstandigheden en die laten zich niet gemakkelijk in “modellen” vangen. Het contract dat een firma wil voorstellen moet daarmee rekening houden, daaraan worden aangepast en moet daarom meer zijn dan een losse collage van clausules die toevallig in verschillende “modellen” of “checklists” werden aangetroffen. Bovendien is elk product, elke markt, elke koper en elke verkoper anders en heeft elke partij andere belangen: een ideaal contract voor een leverancier (de verkoper) ziet er dus helemaal anders uit dan een “ideaal” contract voor de koper. Internationale commerciële relaties geven tenslotte aanleiding tot andere problemen dan de binnenlandse handel. Contracten die men met binnenlandse contractanten gebruikt, kunnen daarom niet zonder meer naar het buitenland “geëxporteerd” worden. Aan de andere kant is het wel degelijk interessant om een “modelcontract” te gebruiken ... maar dan op het niveau van de onderneming. Dus dat een onderneming “haar eigen modelcontract” uitwerkt: één goed uitgebalanceerd, nauwkeurig overwogen model dus dat zij in de situaties waar het toepasselijke recht aan partijen voldoende vrijheid laat om de overeenkomst naar eigen inzichten te organiseren gaat gebruiken voor elke internationale relatie die zij m.b.t. het voorwerp van haar “model” aangaat. Op die manier kan de onderneming A. schaalvoordelen creëren: − aangezien al haar relaties door dezelfde - of sterk vergelijkbare - contractbedingen worden geregeld, kan de onderneming ervaringen in één contract toepassen op haar hele contractnetwerk − één investering in degelijk juridisch advies kan dan over een hele reeks contracten worden afgeschreven B. concurrentie in haar eigen distributienetwerk vermijden; dit is wellicht het belangrijkste voordeel van een model op het niveau van de onderneming die zo − haar onderhandelingspositie versterkt (alle leveranciers werken onder deze voorwaarden) − een samenhangende organisatie kan creëren (op het gebied van logistiek, prijszetting, verpakking, ...) en − vermijdt dat de medecontractanten mekaars contracten gebruiken als argument om hun eigen contractuele situatie ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 35 afnemers/ te verbeteren. Conclusie: Beter dan voor ieder land afzonderlijk een “nationaal” model te hanteren, gebruikt de onderneming – in relaties met zelfstandige partners – één enkel model dat zij eventueel laat vertalen. Weens Koopverdrag Egypte heeft het Weens Koopverdrag (CISG) al op 6 december 1982 geratificeerd en op 1 januari 1988 is dit verdrag voor Egypte in werking getreden. Egypte is daarmee één van de weinige Arabische landen die het verdrag toepassen. Bovendien heeft Egypte bij de ratificatie geen reserves laten acteren. Ook België heeft het Weens Koopverdrag geratificeerd en het concrete gevolg hiervan is dat het Egyptische recht aangaande de internationale koop van roerende goederen dezelfde regels volgt als die welke in België van toepassing zijn. Het Weens Koopverdrag heeft als supranationaal recht namelijk principieel voorrang op de nationale regels van de ratificerende landen. Het Weens Koopverdrag regelt, in de mate dat het contract deze zaken niet regelt, weliswaar de belangrijkste aspecten van de internationale koop (ontstaan van de overeenkomst, risicoovergang, conformiteit, levering, sancties, ...), doch niet de eigendomsoverdracht. Die materie wordt nog steeds door het onderliggende nationale recht geregeld. Vormvereisten Het Weens Koopverdrag bepaalt, net zoals het Egyptische interne recht, dat de verbintenis vormvrij is. Formeel is er – behalve in specifieke wettelijk voorgeschreven gevallen – dus geen geschrift nodig om een naar Egyptisch recht geldende afspraak te maken. Zonder geschrift zal het evenwel bijzonder moeilijk zijn om het bestaan van de afspraak te bewijzen. Daarom worden internationale koopovereenkomsten in principe best schriftelijk aangegaan. Eigendom Wat de eigendomsregeling betreft, volgt Egypte een regeling die analoog is aan die welke in het Belgische interne recht geldt: de eigendom gaat reeds over bij de wilsovereenstemming, of, voor soortgoederen (handelskoop), bij de individualisering. Eigendomsvoorbehoud In het burgerlijke wetboek van Egypte (Engelse vertaling beschikbaar op www.tashreaat.com/Latin_web/index.htm) wordt het eigendomsvoorbehoud geregeld onder het hoofdstuk “Verkoop” (art. 430). Article 430 In a credit sale the vendor may stipulate that the transfer of ownership to the purchaser is subject to integral payment of the price, even if the thing sold has been delivered. If the price is payable by installments, the contracting parties may agree that the vendor may retain a part of the price by way of damages should the sale be cancelled for non-payment of all the installments. The judge may, however, according to circumstances, reduce the amount of damages agreed, by applying the provisions of paragraph 2 of Article 224. ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 36 When all the installments have been paid, the transfer of the ownership of the thing sold shall be deemed to have taken place as from the date of sale. The provisions of the three preceding paragraphs are applicable even if the contracting parties have described the contract of sale as a contract of lease. Verjaring De verjaring van vorderingen wordt niet door het Weens Koopverdrag geregeld maar Egypte is op het ogenblik van zijn toetreding tot het Weens Koopverdrag ook toegetreden tot de “Convention on the Limitation Period in the International Sale of Goods”. Het toepassingsgebied van voornoemd verdrag stemt overeen met dat van het Weens Koopverdrag (CISG - internationale koop van roerende lichamelijke goederen, tussen partijen gevestigd in landen die het verdrag toepassen of als het recht van een land dat het verdrag toepast op de overeenkomst van toepassing is). Openbare verkopen, gedwongen verkopen, consumentenkoop en zakelijke zekerheden die in de koopovereenkomst werden bedongen vallen niet onder de toepassing van het verdrag. Vorderingen verjaren volgens het verdrag 4 jaar nadat de vordering opeisbaar is geworden (in het interne Egyptische recht geldt een standaard verjaringstermijn van 15 jaar - art. 374 CC). In bepaalde gevallen kan de verjaring gestuit worden, maar hierdoor kan de totale verjaringstermijn niet tot meer dan 10 jaar oplopen. Als de overeenkomst door Belgisch recht beheerst wordt geldt een algemene verjaringstermijn van 10 jaar. Betaling De Centrale Bank van Egypte is verantwoordelijk voor het monetaire beleid en op de website van de bank (www.cbe.org.eg/cbe.htm) vindt u heel wat interessante informatie (tekst van de basiswetgeving, koersen, namen van geregistreerde banken, …). Egypte heeft de meeste wisselbeperkingen in 1991 opgeheven en in 2003 (law n° 88/2003) werd de koers van het Egyptische Pond (EGP) vrijgelaten. De koers van het EGP wordt dus door vraag en aanbod op de financiële markten bepaald en particulieren en bedrijven kunnen via geregistreerde banken, zonder voorafgaande transfervergunning van de Centrale Bank, vrij internationale betalingen doen en ontvangen en deviezen in- en uitvoeren. In 2004 werd de verplichting om exportinkomsten in EGP om te zetten eveneens opgeheven. Enkel wanneer de invoer via een bankkrediet wordt gefinancierd moet een bijzonder formulier EX worden gehanteerd (zie hoger). Belgische bedrijven kunnen dus zonder probleem een rekening in Egypte openen en zij kunnen dit doen in EGP, EUR of USD. Niettemin is het aangewezen om contracten in Egypte alleen in harde valuta af te sluiten. Het meest gangbaar hierbij zijn de USD. De EUR is echter in opmars. In de praktijk verloopt de betaling meestal via de “agent” in Egypte: − de exporteur factureert in EUR of USD aan de Egyptische agent; ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 37 − Betalingscondities de Egyptische agent factureert op zijn beurt in EGP aan de klant. Over het algemeen bestaat er weinig vertrouwen in de kredietwaardigheid en betrouwbaarheid van Egyptische klanten (Delcredere klasseert Egypte in de hoogste commerciële risicoklasse - www.delcredere.be/). Ook de mogelijkheid om bij geschil in Egypte een gerechtelijk incasso te doen, worden niet hoog aangeslagen. Zodra de transactie enig belang vertoont, wordt daarom meestal gekozen voor een geconfirmeerd documentair krediet. Als de transactie onvoldoende belangrijk is om de administratie en kost van een L/C te verantwoorden, vormt voorafbetaling een alternatief zolang de relatie geen duurzaam karakter heeft gekregen. De opening van de L/C kan geruime tijd in beslag nemen (2 tot 4 maanden). Bovendien stellen Egyptische bedrijven en overheidsinstellingen, gelet op de hoge kredietkosten in Egypte, de betaling onder L/C liefst zo lang mogelijk uit. Krediettermijnen van 120 tot 150 dagen zijn dan ook niet ongebruikelijk. Bedrijven met volatiele prijzen houden daar best rekening mee. Vaak is het pas op het ogenblik van notificatie van de L/C dat de precieze leveringsen documentaire instructies worden meegedeeld. Lees de L/C daarom aandachtig na want de betaling zal van de naleving van de L/C-instructies afhangen. Bij invoer uit Egypte wordt vaak met een documentair incasso gewerkt maar bij uitvoer naar Egypte is deze techniek niet zonder risico. Het documentair incasso (D/P, D/A) verplicht de klant immers niet om de goederen af te nemen. Als de goederen al zijn aangekomen, kan de koper daarom weleens in de verleiding komen om bijkomende kortingen te vragen. Mijd deze techniek in elk geval als de goederen niet onder een Ocean B/L reizen. 2.2. AGENTUURCONTRACT – CONCESSIE VAN ALLEENVERKOOP Buitenlanders zijn, ongeacht of zij ten persoonlijke titel dan wel onder een vennootschap handelen, in Egypte niet gemachtigd om om voor eigen rekening goederen of diensten in te voeren. Bovendien mogen alleen Egyptische bedrijven die over een “Importers Card” beschikken bij de douane in eigen naam goederen ter inklaring aanbieden. Daarbij komt dat de invoerformaliteiten in Egypte bijzonder complex zijn en dat het zonder goede relaties met de Egyptische douane bijzonder moeilijk is om een aangifte te doen aanvaarden. Hoewel Egypte geen wettelijke verplichting kent om bij levering aan private ondernemingen in Egypte een ‘agent’ aan te stellen (voor de publieke sector bestaat die verplichting wel) moeten Belgische bedrijven die naar Egypte willen exporteren in de praktijk dus meestal wel een “agent” in Egypte aanstellen die de goederen onder zijn verantwoordelijkheid op de markt zal brengen. In Europa, waar het statuut van de handelsagent door de Richtlijn 86/653/EEG van 18 december 1986 geharmoniseerd werd, bedoelt men met een agentuur (“commercial agency”) de techniek waarbij een natuurlijke persoon of vennootschap als zelfstandige ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 38 tussenpersoon wordt aangesteld om in naam en voor rekening van de vertegenwoordigde firma (de “principaal”) op te treden. De handelsagent koopt de goederen dus niet zelf aan om ze nadien te verkopen, maar de vertegenwoordigde firma zal de orders rechtstreeks aan de klant leveren en factureren. Hiertegenover staat de distributeur, ook importeur, wederverkoper, concessionaris of alleenverkoper genoemd, die wel zelf de goederen van de exporteur koopt om ze daarna in een bepaald gebied (“rayon”) door te verkopen. Bij een distributeur zijn er m.a.w. twee verkoopfacturen: één van de exporteur aan de wederverkoper en één van de wederverkoper aan de klant en de tussenpersoon zal zich doorgaans van de invoerformaliteiten kwijten. Dit onderscheid, dat in Europa vanzelfsprekend is, wordt in Egypte niet altijd gemaakt aangezien de distributeur naar Egyptisch recht geen benoemde overeenkomst vormt. Vanuit juridisch oogpunt worden beide distributietechnieken in Egypte doorgaans dan ook op gelijkaardige wijze behandeld waarbij de “distributeur” vaak als een commissionair die in eigen naam optreedt en voor de douane dus de koper/importeur van de goederen is wordt beschouwd. ► Agentuur Het Egyptische agentuurrecht is gebaseerd op Wettelijk kader − art. 699-717 van het Burgerlijk Wetboek aangaande de lastgeving − art. 148-191 van het Wetboek van Koophandel (Law n° 17/1999) aangaande de (commercial agency) − de wet op de handelsvertegenwoordiging nr. 120/1982 en het bijbehorende decreet nr. 343/1982 Art. 148 van de Commercial Code definieert de “commercial agency” als de tussenpersoon die beroepshalve, d.w.z. op zelfstandige wijze, optreedt in handelstransacties voor rekening van een derde partij. Definitie Het Wetboek van Koophandel onderscheidt binnen de “commercial agency” twee subcategorieën: − wanneer de tussenpersoon in eigen naam maar voor rekening van een principaal rechtshandelingen stelt, hebben we te maken met een “commissioned agency” (commissionair, art. 166-176) − wanneer de tussenpersoon op voortdurende wijze in een bepaald rayon wordt belast met de promotie, onderhandeling en het afsluiten van transacties in naam en voor rekening van de principaal, hebben we te maken met een “contracts agency” (handelsagent – art. 177-190). Ook in art. 1 van de Law n° 120/1982 dat de registratie van de agent regelt, dekt de definitie van de ‘commercial agent’ beide types van tussenpersonen. Overheidsinstellingen en -bedrijven – met uitzondering van het Egyptische Ministerie van Defensie – kunnen geen offertes van buitenlandse leveranciers aannemen, als deze niet via een Egyptische agent zijn aangeboden. Voorwaarden voor registratie Als agent kunnen zowel publieke ondernemingen als privébedrijven of natuurlijk personen worden aangesteld. Zij moeten wel ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 39 de Egyptische nationaliteit hebben en ingeschreven staan in het register voor commerciële agenten van het Egyptische ministerie van Economie en Buitenlandse Handel. Deze registratie blijft vijf jaar geldig maar is hernieuwbaar. Zij mogen geen ambtenaar zijn of directe verwante van een hoge ambtenaar of een persoon die een politiek mandaat uitoefent. Exclusiviteit Bij inschrijving op een tender van de Egyptische overheid moet de ‘agent’ op exclusieve basis worden aangesteld. In de offerte moet dan ook het commissiepercentage dat de agent wordt toegekend vermeld worden. Bij levering aan particulieren is het mogelijk verschillende agenten aan te stellen voor verschillende producten of verschillende doelgroepen maar gelet op de vele registratieformaliteiten die de agent moet vervullen is het weinig waarschijnlijk dat een agent zijn aanstelling aanvaardt als hem geen exclusiviteit wordt verleend. De keuze van een agent moet met grote zorg worden gemaakt. Goede connecties van de agent met de Egyptische overheid is erg belangrijk bij het verkrijgen van opdrachten. Contract Het contract met een “agent” moet schriftelijk worden aangegaan en moet, met het oog op zijn registratie (zie hoger), door de Egyptische ambassade gelegaliseerd worden. Het opstellen van een contract met een agent wordt grotendeels aan de wil van de partijen overgelaten. Dikwijls wordt een bepaalde duur van één jaar afgesproken, van jaar tot jaar verlengbaar. Buitenlandse bedrijven kunnen ook een agent inschakelen op projectbasis (voor de duur van het project). Retentierecht De agent heeft een retentierecht over de goederen van de principaal tot voldoening van zijn commissieclaims en onkostenvergoedingen (art. 159). Opzegging De overeenkomst kan te allen tijde worden opgezegd maar als onvoldoende of geen opzegging werd verleend of wanneer de contractuele opzeggingsvoorschriften niet werden nageleefd, kan een opzeggingsvergoeding verschuldigd zijn. De opzegging moet op een ernstige en redelijke grond gebaseerd zijn want anders kan een schadevergoeding worden gevorderd (art. 163). Rechtskeuze – bevoegde rechtbank Het Egyptische agentuurrecht bepaalt dat in geval van geschil de rechtbank van de zetel van de agent bevoegd is (art. 164) en Egyptisch recht van toepassing is (art. 165). Deze bepalingen, gekoppeld aan de registratieverplichting maken het in de praktijk bijzonder moeilijk om de overeenkomst met een Egyptische agent aan vreemd recht te onderwerpen. Commissionair – bijzonderheden De principaal heeft het recht de transactie te weigeren als de agent/commissionair tegen een lagere prijs dan de afgesproken prijs verkoopt. Als de commissionair het prijsverschil voor eigen rekening neemt, kan de principaal de transactie niet weigeren (art. 167). De commissionair mag de naam van de principaal voor wie hij optreedt vrijgeven tenzij de principaal dit uitdrukkelijk verboden heeft. Deze vrijgave wijzigt de aard van de overeenkomst niet. Als de principaal hem daartoe opdracht geeft, moet de commissionair de naam van zijn principaal trouwens vrijgeven. Doet hij dat niet, dan wordt hij zelf medegarant voor de uitvoering van de overeenkomst (art. 173). ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 40 Aard van de verbintenissen Juridisch bestaan er geen rechtstreekse verbintenissen van de klant tegen de principaal en andersom. De klant heeft enkel aanspraken ten aanzien van de agent en de agent ten aanzien van de principaal (art. 174). Als de agent failliet gaat vooraleer de prijs betaald is, mag de principaal niettemin rechtstreeks betaling vorderen bij de klant (art. 174). De commissionair staat, tenzij anders overeengekomen (delcrederebeding) niet garant voor de betaling van de transactie. Is er wel een delcredereafspraak gemaakt, dan heeft de agent recht op een delcrederevergoeding (art. 176). Handelsagent – bijzonderheden In de bepalingen aangaande de “contracts agent” vinden we voorschriften terug die sterk doen denken aan de wettelijke regeling van de handelsagentuur in de Europese Unie. Exclusiviteit Tenzij anders overeengekomen kan een principaal niet meer dan één “contracts agent” (handelsagent) aanstellen voor hetzelfde rayon en dezelfde goederen en kan een handelsagent in een bepaald rayon en voor een bepaald product slechts één principaal vertegenwoordigen (art. 179). Contract Het agentuurcontract moet schriftelijk worden aangegaan en ten minste de volgende zaken regelen (art. 180): Duur − aard en omvang van de bevoegdheid van de agent; − rayon en producten die de agent vertegenwoordigt; − vergoeding van de handelsagent (commissiepercentage; in principe niet vatbaar voor gerechtelijke herevaluatie – art. 150); − duur van de overeenkomst als zij voor een bepaalde duur werd afgesloten. Als de agent bijzondere investeringen moet doen (inrichting showroom, opslagfaciliteiten, onderhouds- en hersteldienst, …) moet de agentuur voor een termijn van minstens 5 jaar worden verleend (art. 181). De agent heeft, behoudens uitdrukkelijk akkoord van de principaal, geen incassobevoegdheid en treedt steeds op als vertegenwoordiger van de principaal (art. 182) Commissie De vergoeding van de agent is in principe een commissiepercentage, berekend op de verkoopprijs (art. 183). Als de agent exclusiviteit geniet (wat in toepassing van art. 179 verondersteld wordt), heeft hij recht op indirecte commissie op directe verkopen in zijn rayon (art. 184). Het recht op indirecte commissie kan contractueel evenwel beperkt of gemoduleerd worden. Loyauteit Er is een wederzijdse loyauteitsverplichting: de principaal moet de agent alle vereiste informatie bezorgen (art. 185) en de agent moet de rechten van de principaal vrijwaren (art. 186). Bovendien rust op de agent een confidentialiteitsverplichting (art. 187). Uitwinningsvergoeding Als in het contract geen bepaalde duur werd vastgelegd, kan de principaal de overeenkomst enkel wegens zware fout van de agent beëindigen. In alle andere gevallen kan de agent aanspraak maken op een uitwinningsvergoeding. Ook als de agentuur voor een bepaalde duur werd aangegaan maar niet werd vernieuwd kan de agent recht hebben op een uitwinningsvergoeding, te bepalen door de rechtbank.Dit recht op uitwinningsvergoeding kan contractueel ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 41 niet worden uitgesloten (art. 188). Andersom is de agent eveneens een vergoeding verschuldigd aan de principaal als hij de overeenkomst op een ongepast ogenblik en zonder ernstig motief beëindigt. Om aanspraak te kunnen maken op een uitwinningsvergoeding moet de agent nieuwe klanten hebben aangebracht of de omzet op de bestaande klanten in aanzienlijke mate hebben verhoogd. Het bedrag van de vergoeding wordt bepaald in functie van het inkomensverlies dat de agent lijdt en de voordelen die de principaal geniet (art. 189). Bovendien moet het verzoek om een uitwinningsvergoeding te krijgen binnen 90 dagen na de opzegging worden geformuleerd. Alle andere vorderingen uit de handelsagentuur verjaren twee jaar na afloop van het contract (art. 190). De rechtbank van het rayon waarvoor de agent werd aangesteld is bevoegd voor alle geschillen uit de handelsagentuur (art. 191). Bevoegde rechtbank ► Toepassing wetgeving commercial agency Concessie van alleenverkoop De concessie van alleenverkoop is in Egypte – in tegenstelling tot in België – niet aan bijzondere wettelijke voorschriften onderworpen. Principieel kunnen partijen daarom in hun overeenkomst wel vrij hun onderlinge rechten en verplichtingen afspreken maar in de praktijk zal het statuut van de “commercial agent” doorgaans echter met dat van de distributeur gecombineerd worden. 2.3. INTERNATIONAAL PRIVAATRECHT Procederen in Egypte Iedere Europese advocaat en ondernemer gruwelt bij het idee dat hij voor een Egyptische rechtbank een procedure zou moet voeren. Egyptische rechtbanken zijn namelijk overbelast, werken langzaam, lijden aan corruptie en de kwaliteit van de lagere rechters laat vaak te wensen over. Gerechtelijke procedures in Egypte botsen vaak op onverwachte obstakels. Niets is wat het lijkt en op elk ogenblik kan iets onverwachts gebeuren. Beschuldigingen van steekpenningen en corruptie beheersen het verloop van de procedure vaak en dit irriteert en frustreert buitenlandse rechtzoekenden. Volgens juristen (D. MERZABAN, American Chamber of Commerce in Egypt, Business monthly April 2003) zijn de problemen met het Egyptische gerechtelijk apparaat niet alleen procedureel van aard, maar hangen zij samen met de lokale cultuur. Procederen is voor sommige Egyptische bedrijven immers een “spel”. Voor belachelijke bedragen vanaf 20 EGP worden procedures opgestart. Door dergelijke lage sommen te vorderen, vermijdt de eiser immers de hoge gerechtskosten (7% van de vordering) zonder dat hij een schadevergoeding aan de tegenpartij riskeert. De partij die de procedure (als eiser of verweerder) wint kan zijn gerechtskosten naar Egyptisch recht namelijk niet aan de tegenpartij ten laste leggen. Juridische disputen kunnen in deze context jaren aanslepen. In Egypte is een juridische procedure inderdaad geen ‘laatste uitweg’ ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 42 en dit in tegenstelling tot de situatie in Europa waar partijen de kosten van de procedure en de gevolgen van een eventuele afwijzing van de vordering moeten afwegen tegen de inzet. In Europa worden “tergende en roekeloze” vorderingen snel door de rechter afgewezen maar in Egypte kan het wel twee jaar duren voordat een vordering zonder enige grond wordt afgewezen. Egyptische rechtbanken zijn, onder meer daardoor, vreselijk overbelast. Eén enkele burgerlijke rechter moet rond 50 zaken per dag behandelen Nog erger is het gesteld in de strafrechtbanken die ook fiscale geschillen, douanegeschillen en geschillen van productaansprakelijkheid behandelen. Strafrechters moeten tot 300 zaken per dag behandelen en volgen routineus het standpunt van het openbaar ministerie. Ondernemers worden zonder verpinken tot gevangenisstraffen veroordeeld en ondernemers hebben er geen vertrouwen in dat hun zaak op correcte wijze zal worden behandeld. Gerechtelijke procedures zijn dan ook vaak een onderhandelingstechniek om de tegenpartij tot een buitengerechtelijke regeling te dwingen. De Wereldbank verzamelt op zijn website www.doingbusiness.org/ voor alle landen ter wereld de wijze waarop contracten gerechtelijk kunnen worden afgedwongen. Onder de pagina “Enforcing Contracts” (www.doingbusiness.org/ExploreTopics/EnforcingContracts/) wordt meer precies land per land een overzicht gemaakt van de tijd, de kost en de procedurestappen tussen de inleiding van de procedure en de tenuitvoerlegging. Wat deze informatie nog interessanter maakt is dat telkens ook de contactgegevens van de advocatenkantoren worden meegedeeld die deze informatie hebben verzameld. Uit dit overzicht blijkt dat een gerechtelijke procedure in Egypte gemiddeld dubbel zo lang aansleept als in België en dat ook de advocatenkosten dubbel zo hoog liggen. ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 43 Verdragen België heeft met Egypte geen overeenkomst gesloten aangaande de wederzijdse erkenning van rechterlijke uitspraken. Dat bemoeilijkt de tenuitvoerlegging van Belgische rechterlijke uitspraken in Egypte. Niettemin erkent het Egyptische recht buitenlandse vonnissen en arresten op basis van wederkerigheid voor zover − de exclusieve bevoegdheid van Egyptische rechtbanken niet werd geschonden − de buitenlandse rechtbank zijn bevoegdheid volgens de toepasselijke regels van IPR heeft aanvaard − de geschilpartijen geldig werden gedagvaard en in de buitenlandse procedure werden vertegenwoordigd − het buitenlandse vonnis of arrest in kracht van gewijsde is gegaan − de buitenlandse uitspraak niet strijdig is met een Egyptisch vonnis of arrest en de Egyptische openbare orde en goede zeden niet schendt. Het exequaturverzoek dient volgens de gewone procedure te worden ingeleid voor de rechtbank van eerste aanleg van de plaats waar de uitvoering wordt gezocht. België en Egypte hebben wel alle twee het Verdrag van New York van 1958 (“Overeenkomst inzake Erkenning en Tenuitvoerlegging van Buitenlandse Arbitrale vonnissen”) geratificeerd. Arbitrale uitspraken kunnen daardoor eveneens ten uitvoer worden gelegd. Arbitrage In 1994 heeft de Egyptische regering een nieuwe arbitragewet (Law No. 27/1994 Promulgating the Law Concerning Arbitration in Civil and Commercial Matters) uitgevaardigd. Deze wet is gebaseerd op de modelwet van de United Nations Commission on International Trade Law (UNCITRAL) en maakt Egypte toegankelijker voor internationale arbitrage. De belangrijkste Egyptische handelsarbitrage is het instantie voor internationale Cairo Regional Center for International Commercial Arbitration (CRCICA) 1 El-Saleh Ayoub Street, Zamalek, ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 44 Cairo Egypte www.crcica.org.eg/ Het CRCICA heeft in Alexandria en Port Said afdelingen opgericht: − het Alexandria Centre for International Maritime Arbitration (ACIMA) − het Alexandria Centre for International Arbitration (ACIA) − het Mediation & ADR Centre − het Port Said Arbitration Centre for Commercial and Maritime Op de website van het CRCICA kan de tekst van de Egyptische arbitragewet worden ingeladen evenals de arbitrageprocedure van het CRCICA en de kosten. Geschillenbeslechting en exequatur Hoewel clausules aangaande de geschillenregeling doorgaans achteraan in de overeenkomst komen en de onderhandelingen “afsluiten”, vormen zij het werkelijke sluitstuk, de basis van de juridische organisatie van elke overeenkomst. Aangezien dit thema niet tot het “operationele gedeelte” van de afspraken behoort – de onderneming zou van deze bepaling liever nooit toepassing moeten maken – laten ondernemers deze materie niettemin vaak over aan hun juridische adviseurs … en, omdat zij niet telkens opnieuw advies willen inwinnen, aan standaardoplossingen (“boilerplate clauses”). Nochtans volstaat het geenszins om een sluitend contract te onderhandelen en af te spreken welke wet van welk land van toepassing zal zijn als het contract geen antwoord biedt. Minstens even belangrijk is de garantie dat koper en verkoper de wettelijke voorschriften en contractuele afspraken ook effectief kunnen afdwingen. De zekerheid m.a.w. dat de prijscalculatie die op basis van de bereikte afspraken werd gemaakt, klopt. Er bestaan verschillende technieken van internationale geschillenbeslechting die elk hun voor- en nadelen hebben (kostprijs, afdwingbaarheid, snelheid, ...). Bovendien kunnen de duur en de kosten van procedures, juridische vertegenwoordiging, enz.van land tot land en van procedure tot procedure sterk verschillen. Daarom bestaan geen `standaardoplossingen' en moet een ondernemer voor elke situatie opnieuw onderzoeken welke techniek van geschillenbeslechting het meest geschikt is. Het antwoord op die vraag hangt af van verschillende factoren: bent u waarschijnlijk verweerder (bv. de verkoper die vooraf betaald werd) of eiser (bv. de opgezegde handelsagent)? Moet de vertrouwelijkheid van de rechtspleging gewaarborgd blijven? Waar is er uitvoering van het vonnis mogelijk? … Het antwoord op deze vragen zal bepalen hoe snel – of hoe traag – de procedure zou moeten verlopen, wat ze mag kosten, of de uitvoering gemakkelijk moet zijn dan wel quasi onmogelijk, enz. Als intellectuele eigendomsrechten en bedrijfsgeheimen op het spel staan, gaat u bijvoorbeeld best niet naar een openbare rechtbank maar in arbitrage. Hierbij mag men overigens nooit uit het oog verliezen dat, ook in het geval dat men in de overeenkomst geen regeling van geschillenbeslechting afspreekt, eventuele geschillen moeten kunnen worden opgelost. Alleen zal in dat geval de door de ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 45 toepasselijke wetgeving opgelegde werkwijze gevolgd moeten worden en niet de contractueel gekozen techniek. Dat betekent dat het ontbreken van een keuze in het contract, weze het voor de geschillenregeling, weze het voor het toepasselijke recht, niettemin steeds een keuze inhoudt… maar dan voor de wettelijke regeling. ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 46 III. UITVOEREN van WERKEN in EGYPTE Als een Belgische onderneming een offerte wil opstellen voor het uitvoeren van een project in Egypte, komen uiteraard diverse aspecten aan bod: financiële, logistieke, technische,… Daarnaast moet ook rekening worden gehouden met diverse wettelijke – administratieve voorschriften. Ieder onderzoek van deze aspecten moet zich in eerste instantie op de volgende thema’s toespitsen: 1. toegang tot het land − van personen (visa en werkvergunningen) − van goederen (registraties en toelatingen - let hier eventueel ook op uitvoerregelingen - vergunningen dubbel gebruik) 2. fiscale kwesties − invoerrechten op de goederen − indirecte belastingen op de diensten − directe belastingen op de bedrijfswinst − directe belastingen op de lonen van de gedetacheerde personeelsleden 3. sociale kwesties (gedetacheerd personeel) − detachering − sociale zekerheid − arbeidsrecht 4. financiële kwesties − betalingszekerheid - bid bond - performance bond − wisselreglementering 5. contractuele kwesties − geschillenbeslechting − toepasselijk recht Zonder concreet project voor ogen (gaat het om een openbare aanbesteding - wat zijn de voorwaarden van het lastenboek - is de bestelling al binnen - kan er worden onderhandeld; ...?) is het niet mogelijk om deze aspecten concreet te behandelen maar het behoeft geen betoog dat Egypte geen 'open economie' is. Dat betekent in ieder geval al dat met de volgende elementen rekening moet worden gehouden. Visa en werkvergun-ningen Elke Belg die naar Egypte reist, moet in het bezit zijn van een internationaal paspoort dat nog minstens 6 maanden geldig is, voorzien van een geldig visum. Voor een bezoek van minder dan 30 dagen volstaat het voorleggen van een identiteitskaart die nog minstens 3 maanden geldig is en een pasfoto. Men moet dan bij aankomst in Egypte een ad hoc immigratiekaart invullen en 15 USD betalen voor aflevering van het visum. Het is aangeraden met een ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 47 fotokopie van de identiteitsdocumenten te reizen. Deze faciliteit geldt niet voor verblijf dat geen toeristisch karakter heeft: dan is steeds een internationaal paspoort en een 'business visum' of een echte werkvergunning vereist. De procedure voor het verkrijgen van een werkvergunning kan drie maanden in beslag nemen. De vergunning geldt meestal voor tien maanden en is redelijk eenvoudig te verlengen. De werkgever moet een schriftelijk verzoek, een kopie van het paspoort van de buitenlandse werknemer, een kopie van het arbeidscontract en een “expatriate arrival form” aan het “Ministry of Manpower” (www.manpower.gov.eg/) overleggen. Het “expatriate arrival form” is verkrijgbaar bij de “General Authority for Investment and Free Zones” (GAFI). Over het algemeen duurt de “safety check” procedure een maand, waarna de buitenlandse werknemer per brief de goedkeuring van het “Investment Security Department” ontvangt. Deze brief dient met de uitslag van een aidstest, het paspoort en het aanvraagformulier aan het “Ministry of Manpower” and Training overhandigd te worden. De kosten van een werkvergunning zijn 300 EGP. Meer info: Invoer van goederen − www.egyptian-embassy.de/entry.htm. U vindt hier ook de kostprijs van de verschillende soorten van visa. − www.emigration.gov.eg/Index.aspx Eenieder die - anders dan als toerist - in Egypte goederen wenst in te voeren moet geregistreerd staan bij de “General Organization for Export and Import Control” (GOEIC) van het “Ministry of Foreign Trade and Industry” en over een "Importer Card" beschikken (zie hoger - douaneformaliteiten). Het is dan ook zeer aangewezen om alle douaneformaliteiten aangaande goederen die in het kader van de werken worden ingevoerd contractueel aan de opdrachtgever (“importeur”) toe te vertrouwen. Egypte past het ATA carnet niet toe en voor de tijdelijke uit/invoer en wederuit/invoer van uitrusting moeten dus de gewone douaneprocedures (eventueel onder borgstelling) gevolgd worden. Fiscale kwesties Directe belastingen Sinds 1997 is tussen België en de Arabische Republiek Egypte een overeenkomst van toepassing tot het vermijden van dubbele belasting en het voorkomen van het ontgaan van belasting inzake belastingen naar het inkomen (Overeenkomst tussen het Koninkrijk België en de Arabische Republiek Egypte tot het vermijden van dubbele belasting en het voorkomen van het ontgaan van belasting inzake belastingen naar het inkomen van 3 januari 1991). Hierdoor wordt mogelijke discussie over een (dubbele) belasting van de inkomsten uit het project vermeden. Werven met een duur van meer dan 6 maanden worden door dit verdrag als een vaste vestiging beschouwd. Voor gedetacheerd personeel geldt de 183-dagen regeling. ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 48 Meer info: www.fisconet.fgov.be (ga naar “Directe belastingen”', dan “Wetgeving' en dan ‘Internationaal”, dan “Overeenkomsten tot het vermijden van dubbele belasting”, dan “In werking” en dan “Databank” of rechtstreeks naar www.fisconet.fgov.be/nl/?frame.dll&root=V:/ sites/FisconetNldAdo.2/&versie=04&type=verdr!INH&). Indirecte belastingen Voor indirecte belastingen kan worden verwezen naar − wat de invoerrechten - op de ingevoerde goederen betreft: de market access database (mkaccdb.eu.int/mkaccdb2/indexPubli.htm) − wat de BTW - op de gepresteerde diensten - betreft: www.salestax.gov.eg/eindex.htm en www.salestax.gov.eg/docs/preface.html De Egyptische BTW-wetgeving voorziet dat ook diensten aan BTW onderworpen (kunnen) zijn. Betaling Los van eventuele kredietverzekeringen (politiek en/of commercieel risico) wordt vaak met allerhande “bonds” gewerkt. Hierbij de volgende - algemene - opmerkingen: A. Bid bond: de leverancier moet vaak een biedingsgarantie openen tot zekerheid dat wanneer het contract hem wordt toegewezen, hij de bestelling ook aanvaardt. Het komt voor dat de opdrachtgever zijn beslissing over de toewijzing van het contract telkens uitstelt en de verlenging van de bond vraagt onder het dreigement dat zij anders wordt opgevraagd. Organiseer de bid bond daarom zo dat hij automatisch en zonder enige sanctie vervalt wanneer de bestelling binnen een zekere periode niet is toegewezen. B. Performance Bond: de leverancier moet vaak ook een uitvoeringsgarantie stellen waarbij hij tot een zekere termijn na levering conformiteit, service etc. garandeert. Bepaal duidelijke termijnen en procedures voor de definitieve oplevering tot bevrijding van deze garantie (uiterste termijn, ONAFHANKELIJKE inspectie, ...). Dikwijls zijn deze borgstellingen zo georganiseerd dat de leverancier compleet afhankelijk is van de goede wil van zijn klant om bevrijd te worden van de performance bond. C. Payment Bond: verifieer steeds of de koper/opdrachtgever via de documenten, keuringen, certificaten enz. die nodig zijn om de betaling te innen, zijn betalingsverplichtingen niet kan ontlopen. Contractuele voorzorgen Gelet op de complexiteit van de procedures en de bijzonderheden van de Egyptische markt (waar je zonder overheidsbijstand weinig kan ondernemen), is het aangewezen om alle formaliteiten en kosten m.b.t. de toegang tot Egypte naar de opdrachtgever door te schuiven (hij zal dat veel goedkoper kunnen organiseren dan de Belgische firma) en de overeenkomst “voorwaardelijk” af te sluiten. Daardoor wordt de overeenkomst - en de uitvoeringsverplichting pas definitief nadat alle voor de werken vereiste vergunningen zijn ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 49 bekomen. Dit kan door in de overeenkomst op te nemen: A. een clausule die bepaalt dat de overeenkomst pas tot stand komt na − het bekomen van de exportvergunningen (indien vereist), − de formele bevestiging van de toekenning van visa, invoervergunningen, werkvergunningen ... en − het stellen van de vereiste betalingszekerheid - pas hierna is het immers mogelijk om een realistische planning te maken B. een clausule die alle fiscale en parafiscale implicaties (vooral kosten) naar de klant doorschuift, bijvoorbeeld: "De overeengekomen prijs is een nettoprijs ( ... INCOTERMS 2000 [leveringsterm invullen]) en alle heffingen die verschuldigd zijn in toepassing van de wettelijke of reglementaire voorschriften van het land waar de klant gevestigd is of waar de werf gelegen is, ongeacht hun aard [directe belastingen (vennootschapsbelasting, bronheffing,…), indirecte belastingen (invoerrechten, BTW,…), sociale lasten (sociale zekerheidsbijdragen, loonbelasting…), administratieve kosten (aanvraag vergunningen en toelatingen voor de leverancier en zijn personeel, legalisaties…), financiële kosten (transferbelastingen…) ...], zijn niet in de prijs inbegrepen en zijn voor rekening van de opdrachtgever. De opdrachtgever zal deze heffingen, indien verschuldigd door de aannemer, bij voorkeur rechtstreeks betalen, maar als zij op de betalingen aan de aannemer werden ingehouden, zullen zij aan de nettoprijs worden toegevoegd. De opdrachtgever staat voorts in voor alle kosten, vergunningen en formaliteiten, nodig om de overeengekomen prijs op de betaaldag op de bankrekening van de aannemer te betalen evenals om de nodige toelatingen voor de uitvoering van de werken, de detachering van het personeel en het gebruik van de nodige machines en materialen te bekomen. Indien de werken vertraging oplopen wegens redenen die met deze verplichtingen verband houden, is de opdrachtgever bovendien een vergoeding verschuldigd ten belope van …..€ per dag vertraging." C. een overmachtsclausule in te bouwen voor het geval iets misloopt: "In the event of the buyer or seller being prevented from, rendered incapable of or delayed in the performance of the contract by the occurrence of an event of force majeure as defined below, the performance of the contract will be suspended as long as the event of force majeure remains effective until the expiry of a period of ___ days. If as a result of the event of force majeure performance of the contract becomes permanently impossible, or if at the expiry of the period referred to above, it is not possible to decide whether the event of force majeure makes the performance of the contract permanently impossible, the parties will meet with each other according to the conditions set out below. Will be considered as an event of force majeure all circumstances independent of the control of the party who invokes force majeure, arising after the date of the conclusion of the contract preventing or making impossible or delaying the performance of the contract ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 50 under normal conditions. In the sense of this clause there are classified for the purposes of the contract as being independent of the control of the party invoking force majeure, events such as war, insurrection, natural catastrophe, embargo, national strike, or the issuing of laws or regulations by public or local authorities or any other event whether of the same kind as above enumerated or not, independent of the control of the party invoking force majeure. The party who invokes force majeure must notify the other party by registered letter within ___ days of his having knowledge of the event of force majeure. The end of the event constituting force majeure must similarly be notified within ___ days. If as a result of force majeure the party invoking it cannot execute his obligations under the contract for a period of ____ days, the parties shall meet forthwith to consider, negotiate and decide upon: (a) if the further performance of the contract is clearly impossible, the conditions for an agreed termination of the contract; or (b) if it is possible to continue the performance of the contract, the appropriate modifications to the price, period of delivery and other terms of the contract. If the parties are unable to agree within a period of ___ days from the expiry of the said period of ____ days the consequences resulting from the event of force majeure, the dispute shall be submitted to arbitration in accordance with clause ___. The division of the costs incurred by the parties in the execution of the contract up to the time of the force majeure force event will be agreed between the parties. In default of such agreement within ___ days the disagreement shall be referred to arbitration under clause ___ and shall be divided by the arbitrator between the parties in such a way as he considers just and reasonable in all the circumstances of the case." D. een prijszettingsclausule die toelaat om bij vertraging de prijs aan te passen. E. een arbitragebeding aangezien er geen wederzijdse erkenning is van rechterlijke uitspraken moet worden teruggegrepen naar arbitrage. Egypte is namelijk wel toegetreden tot de “New York Convention on the Recognition and Enforcement of Foreign Arbitral Awards” (1958). Voorts zijn er enkele aspecten die eerder organisatorisch belangrijk zijn: − uitbreiding (indien mogelijk) van beroepsaansprakelijkheidsverzekering de bestaande − uitbreiding van de bestaande arbeidsongevallenverzekering − aanmelding detachering (tot 1 jaar kan de Belgische sociale zekerheid doorlopen) (Verzameling gegevens afgesloten in April 2008) ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 51 Voor bijkomende informatie: AGENTSCHAP VOOR BUITENLANDSE HANDEL - ABH Montoyerstraat 3 B - 1000 Brussel 02 206 35 11 02 203 18 12 [email protected] www.abh-ace.org ABH / April 2008 ABH-ACE – Voor info en opmerkingen: [email protected] 52