Dit werk is gericht op het leerplan chemie van de derde graad A

Dit werk is gericht op het leerplan chemie van de derde graad A.S.O., meer bepaald voor de leerlingen
met de component wetenschappen en wiskunde in hun studierichting. Zowel in de inhoudstafel als in
de leereenheden zelf wordt het leerplan met twee graaduren duidelijk gemaakt, alsook de bijkomende
leerstof volgens het leerplan met drie graaduren en de extra leerstof met vier graaduren. "Nano"
draagt als ondertitel "Een venster op chemie en biochemie in het hoger onderwijs" omdat het tevens
een degelijke voorbereiding wil worden voor leerlingen die in de exacte en toegepaste wetenschappen
verder studeren. Vandaar dat de leerstof zeer ruim en gedetailleerd wordt aangereikt en zelfs meer
brengt dan het leerplan inhoudt.
Het handboek wordt ingedeeld in veertien hoofdstukken of leereenheden die telkens afsluiten met een
overzicht van de voorbije leerstof.
Voor leerkrachten die niet vertrouwd zijn met de tweede graad biedt een inleidend (en dus eerste)
hoofdstuk soelaas omdat daarin een overzicht wordt gegeven van chemiebegrippen die reeds bekend
of gekend zijn.
Daarna wordt gestart met het onderzoek van de fijnstructuur van atomen en moleculen om dan verder
kennis te maken met de verschillende stofklassen. De twee volgende leereenheden behandelen de
kwantitatieve en de energetische aspecten van de chemische reactie. Men blijft ietwat op zijn honger
zitten door het gemis aan voorbeelden en toepassingen in verband met bijvoorbeeld de leefwereld, de
toegepaste chemie, het leefmilieu. Het werkboek zal dit wel voor een deel kunnen compenseren, maar
in dergelijk breed informatiewerk had het er wellicht bij gekund.
In de volgende leereenheden over reactiesnelheid, chemische evenwichten en ionisatie-evenwichten
van zuren en basen is het wel gerealiseerd. Bijvoorbeeld om concrete illustraties te geven van het
chemisch evenwicht bij de vorming van grotten en de bereiding van ammoniak of wanneer het gaat
over het algemeen belang van buffermengsels (in de chemie en de biologie). En verder blijft het
aanbod groot, want ook heterogene evenwichten met ionen worden uitvoerig behandeld.
Zelfs voor de volgende hoofdstukken heeft men er nog 150 pagina’s voor over om werk te maken van
redoxreacties, chemische reacties in de koolstofchemie waarbij ook de synthesewegen worden
belicht, om te eindigen met polyfunctionele en macromoleculaire koolstofverbindingen, meer bepaald
organische stoffen in de levende natuur en kunststoffen.
Het werkboek is bedoeld voor het vijfde jaar en behandelt de eerste zeven leereenheden van het
handboek die gaan tot en met het chemische evenwichten.
Voorafgegaan door de richtlijnen voor experimenten worden twee thema’s behandeld: één over
keukenzout en één over water. Hierin komen de historische aspecten aan bod alsook de technische
realisaties (winning, toepassingen, milieu, …) samen met tal van wetenswaardigheden zoals
interessante websites. Verder sluit dit werkboek nauw aan bij het handboek. Elke leereenheid bestaat
nu uit vier rubrieken: de doelstellingen, een ruim aanbod van vragen (zo’n 140-tal), verschillende
opzoekingstaken waardoor het gebruik van ICT in de chemie ruime mogelijkheden biedt en
experimenten om daadwerkelijk op onderzoek uit te gaan.
In de addenda vinden we de R- en S-zinnen van vijfentwintig gevaarlijke stoffen en tabellen met
smeltpunten, kookpunten, dipoolmomenten en enthalpiewaarden. Voor nog meer cijfergegevens dient
men dan het handboek te raadplegen waar in de bijlagen zich meer dan tien tabellen bevinden.
"Nano, Een venster op chemie en biochemie in het hoger onderwijs" scoort inderdaad dubbel door
een diepgaande studie te maken en door informatie te brengen die leerlingen voorbereidt op verdere
studies in de chemie. Mits nog enkele aanpassingen tegenover het leerplan is het een lovenswaardig
en erg nuttig werk geworden.
(M. Van Linthout // In: Nova et Vetera. - 2004-2005 nr. 4)