Lesbrief Methodisch Handelen

Lesbrief Methodisch Handelen
Kerntaak 1
Opstellen van een plan van aanpak en activiteitenplan
(PW)
Opstellen van een plan van aanpak (MZ)
Cohort:
2014
Opleiding:
MMZ + MZ 4 Gorinchem + PW
Cohort 2014 –MMZ PW METHODISCH HANDELEN
VSH
1
Methodisch Handelen
Methodisch handelen in het pedagogisch werk
Petra is groepsleidster in kinderdagverblijf Nijntje. Naast de opvang van kinderen in haar eigen
groep, heeft Petra als taak om de kinderen die ontwikkelingsproblemen hebben, te observeren en
een plan van aanpak te schrijven. Ze gebruikt hierbij het protocol van het kinderdagverblijf.
Vanmorgen heeft Petra gewerkt op haar eigen groep. Aan het begin van de middag heeft Petra
een gesprek met haar collega Shirley; de leidster van de groep waar Pablo wordt opgevangen.
Pablo is een jongetje van 3 jaar dat sinds een paar maanden bij Nijntje komt. Shirley heeft
aangegeven dat het niet goed gaat met Pablo in de groep. Pablo kan niet goed samen spelen met
de andere kinderen; hij gedraagt zich vaak agressief, hij slaat, schopt en bijt andere kinderen. De
leidsters kunnen niet goed contact met Pablo krijgen. Samen met Shirley brengt Petra het gedrag
van Pablo in kaart.
Na het gesprek gaat ze met Shirley mee om Pablo in de groep te observeren. Ze gebruikt
daarvoor als hulpmiddel een observatielijst, die ze zoveel mogelijk invult. Om vier uur heeft Petra
een afspraak met de ouders van Pablo, die door haar zijn uitgenodigd om de problemen te
bespreken. Petra vertelt wat het doel is van het gesprek. Ze schetst een beeld van hoe Pablo het
doet in de groep, wat er goed gaat en wat niet. Ze wil van de ouders graag weten hoe zij hier
tegenaan kijken. Ze vraagt ook hoe Pablo thuis is en hoe hij omgaat met zijn oudere zusje. Aan
het eind van het gesprek spreekt ze met de ouders af dat ze een plan van aanpak zal schrijven,
dat ze over een week met hen zal bespreken.
Methodisch handelen in de maatschappelijke zorg
Moniek werkt als persoonlijk begeleider gehandicaptenzorg in een woonvoorziening voor mensen
met een verstandelijke beperking. Er is afgelopen week een nieuwe cliënt, meneer Kok, in de
woonvoorziening komen wonen. Hieraan voorafgaand heeft Moniek een intakegesprek gevoerd
met meneer Kok en diens familie en heeft ze de hulpvragen van meneer Kok in kaart gebracht.
Vervolgens heeft Moniek een ondersteuningsplan opgesteld, dat ze besproken heeft met collega’s.
Nu meneer Kok in de woonvoorziening is komen wonen, gaat ze dit plan verder uitwerken.
Vanochtend heeft Moniek de medicijnen van meneer Kok voor de dag klaargezet. Ze ziet erop toe
dat meneer Kok zijn medicijnen inneemt. ’s Middags neemt meneer Kok deel aan een activiteit.
Daarna heeft Moniek een gesprek met meneer Kok en zijn familie. Dit doet ze om een vinger aan
de pols te houden en te bespreken of meneer Kok het naar zijn zin heeft. Meneer Kok vertelt dat
hij graag meer activiteiten wil doen maar nog niet weet welke. Moniek gaat de komende dagen
samen met hem een activiteitenplan opstellen. Daarbij is het de bedoeling dat meneer Kok zoveel
mogelijk zelf bepaalt welke activiteiten hij wil ondernemen en wanneer. Monique houdt hierbij
rekening met zijn mogelijkheden en beperkingen.
Toelichting
In dit onderwijsprogramma leer je wat methodisch handelen inhoudt. Methodisch
handelen wil zeggen dat je bewust, doelgericht en volgens vaste stappen (methodisch)
werkt. De stappen die je volgt bij methodisch handelen zijn altijd: beginsituatie bepalen,
hulpvragen en doelen formuleren, activiteiten plannen en uitvoeren en als laatste
evalueren.
Cohort 2014 –MMZ PW METHODISCH HANDELEN
VSH
2
Eindresultaat
Je handelt volgens methodische principes. Hiervoor:
-
Bepaal je de beginsituatie. Hiervoor heb je kennis nodig vanuit de
ontwikkelingspsychologie en over doelgroepen.
-
Observeer je en pas je verschillende manieren en methodes van observeren toe
-
Rapporteer je op zo’n manier dat het aansluit bij de dagelijkse praktijk
-
Formuleer je passende hulpvragen en maak je daarop aansluitende doelen.
-
Ben je in staat om een persoonsbeschrijving te maken van iemand
-
Maak je een plan van aanpak, een stappenplan, activiteitenplan en/of zelfs een heel
activiteitenprogramma
-
Gebruik je ICT op een passende manier om informatie te verzamelen en/of te
verwerken.
Kerntaak en werkprocessen
Je werkt aan de volgende werkprocessen:
Medewerker Maatschappelijke Zorg (niveau 3)
Kerntaak 1 Opstellen van een plan van aanpak
1.1 – Inventariseert hulpvragen van de cliënt
Pedagogisch Werk (niveau 3 + niveau 4)
Kerntaak 1 opstellen van een activiteitenprogramma en plan van aanpak
1.1 – Inventariseert de situatie en wensen van het kind
1.2 – Stelt een activiteitenprogramma samen
1.3 – Maakt een plan van aanpak
Cohort 2014 –MMZ PW METHODISCH HANDELEN
VSH
3
Toetsing
Een uitgebreide beschrijving van de toetsing staat in het werkboek voortgang. Dit
werkboek verschijnt rond februari 2015 op It’s Learning
Voortgang
MZ
PW
Schriftelijke
- Toets ontwikkelingspsychologie deel 1
X
X
1
toetsen:
- Toets ontwikkelingspsychologie deel 2
X
X
2
- Toets doelgroepen
X
X
2
- Werkstuk hulpvragen & doelen
X
X
4
- Werkstuk doelgroepen niveau 3 of niveau 4
X
X
4
X
X
4
- Verslag observeren niveau 3 of niveau 4
X
X
5
- Persoonsbeschrijving
X
X
6
- Bewijs methodisch handelen niveau 3 of niveau 4
X
X
6
- 2 BPV-opdrachten werkproces 1.2
N4
X
6
- 1 BPV-opdracht werkproces 1.3
N4
X
6
- Waarderingsformulieren kerntaak 1 starter
X
X
6
- Waarderingsformulieren kerntaak 1 gevorderde
X
X
7
- Advies BPV examinering kerntaak 1
X
X
7
X
X
7
Overige
toetsing:
- Bewijs informatie verzamelen voor plan van
aanpak en/of intake
BPV opdrachten
- Reflectieverslag waarderingsformulieren
gevorderde
Blok
Examinering
-
Zie werkboek examinering
* onder voorbehoud van wijzigingen
Tijdsplanning
KERNTAAK 1 OPSTELLEN VAN EEN PLAN VAN AANPAK (MZ)
KERNTAAK 1 OPSTELLEN VAN EEN ACTIVITEITENPROGRAMMA EN PLAN VAN AANPAK (PW)
aantal uur / blok / jaar 1 aantal uur / blok / jaar 2
1
2
X
X
3
4
5
6
X
X
7
8
Methodisch handelen
-
ontwikkelingspsychologie (beginsituatie)
-
doelgroepen + specifieke doelgroepen (beginsituatie)
-
WAP (blok 1 en 2)
-
hulpvragen & doelen formuleren
-
observeren / rapporteren / persoonsbeschrijving
-
plan van aanpak / activiteitenprogramma schrijven
X
X
Deze lesbrief bestaat uit het basisdeel methodisch handelen, in leerjaar 2 volgt de lesbrief gericht
op de uitstroom van de opleiding.
Cohort 2014 –MMZ PW METHODISCH HANDELEN
VSH
4
Ontwikkelingspsychologie
Onderwerpen
Boek cliënt en omgeving:
Thema 2.1 t/m 2.4 + 2.8
=
ontwikkelingspsychologie en pedagogiek (globaal)
Thema 3
=
Thema 3 = de baby
Thema 4
=
Thema 4 = de peuter
Thema 5
=
Thema 5 = het basisschoolkind
Thema 6
=
Thema 6 = de puber
Thema 7
=
Thema 7 = de adolescent
Thema 8
=
Thema 8 = de volwassene
Doelen

Je legt uit wat ontwikkelingspsychologie is

Je herkent de ontwikkelingspsychologie in je eigen ontwikkeling

Je herkent de ontwikkelingsfasen van de mens

Je beschrijft de lichamelijke, cognitieve, sociaal-affectieve
ontwikkelingsaspecten

Je beschrijft de ontwikkelingsfasen van baby, peuter, schoolkind,
puber, adolescent en volwassene.
Informatie te vinden:
Verplicht lesboek:
Cliënt en omgeving (SAW 3)
Uitgeverij Angerenstein
ISBN: 978 90 85 241 485
Aanvullende informatie:
Martine Delfos – Ontwikkeling in vogelvlucht
Rita Kohnstamm – Kleine Ontwikkelingspsychologie
Kennis van Doelgroepen - A.C. Verhoef (ISBN 97 8904 251 3006)
Internet
Cohort 2014 –MMZ PW METHODISCH HANDELEN
VSH
5
Doelgroepen
Onderwerpen
Boek cliënt en omgeving:
Thema 1
=
doelgroepen
Thema 9
=
mensen met een beperking algemeen
Thema 13
=
mensen met een zintuiglijke beperking
Thema 14
=
mensen met een verstandelijke beperking
Thema 16
=
pervasieve ontwikkelingsstoornissen (met uitzondering van 16.5 / 16.6
Stoornis van Rett en Desintegratiestoornis)
Thema 17
=
gedragsproblematiek
Thema 18
=
mensen met psychische problemen
Doelen

Je onderkent het belang van het onderscheiden van doelgroepen.

Je benoemt welke doelgroepe n er binnen pedagogisch werk en
maatschappelijke zorg zijn.

Je beschrijft van de doelgroepen algemene kenmerken.

Je benoemt op welke wijze je in de praktijk om kunt gaan met
cliënten uit de verschillende doelgroepen.
Informatie te vinden:
Boek:
Cliënt en omgeving (SAW 3)
Uitgeverij Angerenstein
ISBN: 978 90 8524 148 5
Achtergrondinformatie: Digitale content op www.profi-leren.nl. Hier worden regelmatig
nieuwe en actuele thema’s geplaatst die aansluiten bij de theorie.
Internet
Cohort 2014 –MMZ PW METHODISCH HANDELEN
VSH
6
Hulpvragen en doelen formuleren
Onderwerpen
Boek methodisch begeleiden
Thema 2
=
De methodische cyclus
Doelen

Je formuleert het probleem (volgens de PES-methode)

Je formuleert hulpvragen

Je formuleert SMART-doelen

Je legt een relatie tussen de beginsituatie van het kind of de
cliënt en zijn/haar hulpvragen en doelen.

Je bedenkt passende doelen bij de hulpvragen
Informatie te vinden:
Boek:
Methodisch begeleiden (SAW 3)
Uitgeverij Angerenstein
ISBN: 978 90 8524 149 2
Achtergrondinformatie: Digitale content op www.profi-leren.nl. Hier worden regelmatig
nieuwe en actuele thema’s geplaatst die aansluiten bij de theorie.
Internet
Cohort 2014 –MMZ PW METHODISCH HANDELEN
VSH
7
Observeren en rapporteren
Onderwerpen
Boek Communicatie en organisatie
Thema 17
=
Observeren
Thema 18
=
Rapporteren
Doelen

Je beschrijft wat observeren is en geeft aan waarom observeren
belangrijk is

Je kiest doelbewust voor een observatiemethode en je bereidt een
observatie systematisch en methodisch voor

Je kiest doelbewust voor een rapportagemethode en je legt de
verkregen gegevens vast in een rapportage

Je schrijft rapportages met objectief en subjectief taalgebruik en
geeft de verschillen aan tussen deze twee.

Je interpreteert de observatiegegevens
Informatie te vinden:
Boek:
Communicatie en Organisatie (SAW 3 + 4)
Uitgeverij Angerenstein
ISBN: 978 90 8524 150 8
Achtergrondinformatie: Digitale content op www.profi-leren.nl.
-
DC 23: het observatieplan
Internet
Cohort 2014 –MMZ PW METHODISCH HANDELEN
VSH
8
Persoonsbeschrijving
Mogelijke onderwerpen
Boek Communicatie en organisatie
Boek Cliënt en omgeving
Thema 17
=
Observeren
Thema 18
=
Rapporteren
Thema 3 t/m 8
=
Ontwikkelingspsychologie
Boek Maatschappelijke zorg SAW 3 (voor MMZ)
Thema 3
=
Ontwikkeling van mensen met een verstandelijke beperking
Thema 6 t/m 14
=
Achtergrond informatie over beperkingen MZ
Boek MZ Gehandicaptenzorg SAW 4 / MZ Specifieke doelgroepen SAW 4
Thema 4 t/m 11
=
Achtergrond informatie over beperkingen gericht op de GZ
Thema 7, 8, 12 t/m 16
=
Achtergrond informatie over beperkingen gericht op de SD
Boek Pedagogisch werk SAW 3
Thema 4.3
=
Individuele gesprekken met kinderen
Thema 5.5
=
Analyse en plan van aanpak
Thema 9.5
=
Stappenplan voor de begeleiding van individuele kinderen
Thema 17
=
Lichaamstaal herkennen en begrijpen
Doelen

je observeert een kind / cliënt

je schrijft een objectieve persoonsbeschrijving

je signaleert, interpreteert en trekt conclusies

je stelt een begeleidingsvraag/hulpvraag vast

je formuleert doelen

je onderbouwt je conclusies vanuit de theorie
Informatie te vinden:
Algemeen (uitgeverij Angerenstein):
Communicatie en Organisatie
Cliënt en omgeving
ISBN: 978 90 8524 150 8
ISBN: 978 90 85241 485
Pedagogisch werk:
Boeken:
Pedagogisch Werk SAW3/SAW4
Pedagogisch kader
Uitgeverij Angerenstein
Kindercentra 0-4 jaar & 4-13 jaar
ISBN : 978 90 85 241 522 (PW3)
Uitgeverij Elsevier gezondheidszorg
ISBN: 978 90 85 241 409 (PW4)
ISBN: 978 90 352 3055 2
Maatschappelijke zorg (uitgeverij Angerenstein):
Maatschappelijke zorg SAW 3
Gehandicaptenzorg SAW 4
ISBN : 978 90 85241 515
ISBN: 978 90 85 241 607
Specifieke doelgroepen SAW 4
ISBN: 978 90 85 241 614
Achtergrondinformatie: Digitale content op www.profi-leren.nl.
Internet
Cohort 2014 –MMZ PW METHODISCH HANDELEN
VSH
9
Plan van aanpak / activiteitenprogramma schrijven
Onderwerpen
Thema 1 = Planmatig werken
Thema 3 = Een draaiboek maken
Doelen

Je schrijft een plan van aanpak voor een cliënt of kind of groep

Je past de vijf stappen van de methodische cyclus toe
(beginsituatie, hulpvraag, ‘smart’-doelen, activiteit(en), evalueren)

Je maakt een draaiboek

Je werkt samen en stemt af met anderen
Informatie te vinden:
Boek:
Methodisch begeleiden (SAW 3 + 4)
Uitgeverij Angerenstein
ISBN: 978 90 85 241 49 2
Achtergrondinformatie:
Digitale content Angerenstein
Internet
Cohort 2014 –MMZ PW METHODISCH HANDELEN
VSH
10
WAP – Werken aan prestaties/projecten
Onderwerpen
Thema 1 = Planmatig werken
Thema 2 = Methodische cyclus
Thema 3 = Een draaiboek maken
In de WAP ga je het eerste half jaar actief aan de slag met projecten die te maken hebben met
methodisch handelen.
Doelen

Je schrijft een plan van aanpak voor een activiteit / prestatie /
project

Je past de vijf stappen van de methodische cyclus toe

Je formuleert: “SMART’ doelen.

Je maakt een draaiboek

Je werkt planmatig

Je evalueert

Je werkt samen en stemt af met anderen
Informatie te vinden:
Boek:
Methodisch begeleiden (SAW 3 + 4)
Uitgeverij Angerenstein
ISBN: 978 90 85 241 49 2
Achtergrondinformatie:
It’s learning – vakken – WZ WAP
Cohort 2014 –MMZ PW METHODISCH HANDELEN
VSH
11
TOETSMATRIJS Ontwikkelingspsychologie deel 1 versie A
COHORT 2014 MZ OA PW SCW
Boek: Cliënt en omgeving
Aantal
Thema 2 - Ontwikkelingspsychologie en pedagogiek
vragen
-
Menselijk gedrag
1
-
Gedragsaspecten
1
-
Gedragsdeterminanten en psychosociale factoren
2
-
Aanleg factoren (erfelijkheid/persoonlijkheid, temperament)
1
-
Organische factoren (lichamelijke/biochemische/hormonale factoren)
1
Thema 3 - Baby
-
Lichamelijke & motorische ontwikkeling (fijne-/grof, reflexen, zitten/kruipen)
2
-
Zintuiglijke ontwikkeling: tast, zicht, reuk, etc.
2
-
Cognitieve ontwikkeling
2
-
Leren (ervaringsleren, herhalingsleren, imiterende leren)
2
-
Fasen in de taalontwikkeling, mijlpalen in de taalontwikkeling
1
-
Sociaal affectieve ontwikkeling, hechting / scheidingsangst
3
Thema 4 - Peuter
-
Lichamelijke ontwikkeling
5
-
Cognitieve ontwikkeling (pre–operationele fase, spel, magisch denken,
5
taalontwikkeling, exploratiegedrag)
-
Sociaal- affectieve ontwikkeling (egocentrisme)
4
Thema 5 – Jonge basisschoolkind - kleuter
-
Egocentrisme, lichamelijke ontwikkeling
-
Pre-operationele fase, fases taalontwikkeling (fases kunnen benoemen),
differentiatiefase
-
2
2
Sociaal-affectieve ontwikkeling, aspecten (samen spelen en samen
delenverwerking van angst, begin intern geweten, ontwikkeli ng eigen
identiteit, aandacht voor geslachtsdelen), Imitatie / identificatie
4
Totaal aantal multiple choice vragen = 40
Cohort 2014 –MMZ PW METHODISCH HANDELEN
VSH
12
TOETSMATRIJS Ontwikkelingspsychologie deel 2 versie A
COHORT 2014 MZ OA PW SCW
Boek: Cliënt en omgeving
Aantal
Thema 5 - Het basisschoolkind jonge schoolkind
vragen
Lichamelijke ontwikkeling
1
-
Cognitieve ontwikkeling (concreet operationele fase)
3
-
Sociaal-affectieve ontwikkeling
2
-
Thema 5 - Het basisschoolkind oudere schoolkind
-
Lichamelijke ontwikkeling
1
-
Cognitieve ontwikkeling + Reflectie oudere schoolkind + taalontwikkeling
1
-
Sociaal-affectieve ontwikkeling
2
Thema 6 – De puber
-
Indeling van de jeugdjaren / lichamelijke ontwikkeling
2
-
Cognitieve ontwikkeling
2
-
Sociaal-affectieve ontwikkeling
2
-
Normovertredend gedrag
2
Thema 7 = de adolescent
-
Adolescent / Lichamelijke ontwikkeling van de adolescent
2
-
Cognitieve ontwikkeling
2
-
Sociaal affectieve ontwikkeling
2
Thema 8 – de volwassene
Indeling volwassenheid / kenmerken volwassenheid
1
Jong volwassene:
-
Lichamelijke ontwikkeling
1
-
Cognitieve ontwikkeling
1
-
Sociaal-affectieve ontwikkeling
1
Middelbare leeftijd
-
Lichamelijke ontwikkeling
1
-
Sociaal affectieve ontwikkeling
2
Vroege ouderdom
-
Lichamelijke ontwikkeling
2
-
Sociaal affectieve ontwikkeling
2
Ouderdom
-
Begrip ouderdom/wat is oud, (dubbele) vergrijzing, ontgroening
1
-
Lichamelijke ontwikkeling
1
-
Cognitieve ontwikkeling
1
-
Sociaal affectieve ontwikkeling
2
Totaal aantal multiple choice vragen = 40
Cohort 2014 –MMZ PW METHODISCH HANDELEN
VSH
13
TOETSMATRIJS DG Doelgroepen versie A
COHORT 2014 MZ PW
Boek Cliënt en omgeving
Aantal
Thema 1 - Doelgroepen
vragen
-
Doelgroepindeling / Welzijnsbedreiging
1
-
Doelgroepomschrijving, -beschrijving, doelgroepen SAW
1
Thema 9 – mensen met een beperking algemeen
-
Terminologie
1
-
Soorten beperkingen
3
-
Hulpvragen
1
-
Verliesverwerking
1
Thema 13 – mensen met een zintuiglijke beperking
-
Auditieve beperking / ontwikkeling
1
-
Visuele beperking / ontwikkeling
1
Thema 14 – mensen met een verstandelijke beperking
-
Begrip verstandelijke beperking / niveau-aanduidingen
2
-
Ontwikkeling mensen met verstandelijke beperking
2
-
Syndroom van Down
3
-
Participeren in de samenleving
1
-
Begeleiden van mensen met een verstandelijke beperking
1
Thema 16 – Pervasieve ontwikkelingsstoornissen (niet 16.5 en 16.6)
-
Begripsbepaling
1
-
Autisme
2
-
Stoornis van Asperger
1
-
PDD – NOS
2
-
Behandelings- en begeleidingsmethodieken
1
Thema 17 – Gedragsproblematiek
-
Gedragsproblematiek
1
-
Antisociaal gedrag
1
-
Oppositioneel opstandig gedrag
1
-
ADHD
2
-
Faalangst
2
-
Behandeling gedragsproblematiek
1
Thema 18 – mensen met psychische problemen
-
Psychische aandoening / ontstaan psychische problemen
1
-
Indeling psychische problemen
1
-
Angst / dwangstoornissen
1
-
Schizofrenie
1
-
Depressiviteit
1
-
Borderline persoonlijkheidsstoornis  kenmerken
1
Totaal aantal multiple choice vragen = 40
Cohort 2014 –MMZ PW METHODISCH HANDELEN
VSH
14