Het NTMB-zorgsysteem is een systeemcertificaat. Het gaat oa na of

Producten groenbeheer – Bodemafdekkingsmaterialen (versie 18/03/2016)
PRODUCTEN GROENBEHEER
FICHE BODEMAFDEKKINGSMATERIALEN
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
Inhoud
INHOUD ......................................................................................................................................... 1
1. TOEPASSINGSGEBIED ............................................................................................................... 2
2. OVERWEGINGEN VOORAF ....................................................................................................... 2
2.1. Is aankopen de meest duurzame optie?......................................................................................... 2
2.2. Juiste keuze type bodemafdekkingsmateriaal ................................................................................ 2
3. TECHNISCHE BEKWAAMHEID ................................................................................................... 3
3.1. NTMB-zorgsysteem ....................................................................................................................... 3
4. TECHNISCHE VEREISTEN ........................................................................................................... 3
4.1. Biologisch afbreekbare geotextielen – Standaardbestek 250 .......................................................... 3
4.2. NTMB-zorgsysteem ....................................................................................................................... 3
5. UITVOERINGSVOORWAARDEN ................................................................................................ 4
6. OPMERKINGEN M.B.T. DE FICHE?............................................................................................. 4
Bijlage 1
Voor- en nadelen van verschillende bodemafdekkingsmaterialen ............................................. 5
////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////
pagina 1 van 6
Producten groenbeheer – Bodemafdekkingsmaterialen (versie 18/03/2016)
1.
Toepassingsgebied
Gebruik deze fiche wanneer je duurzame bodemafdekkingsmaterialen wil aankopen volgens de procedures
voor overheidsopdrachten (levering van producten). Deze fiche vormt een aanvulling op een ‘algemene fiche
producten groenbeheer’ en bouwt hierop voort. Gebruik daarom beide productfiches samen.
Bodemafdekkingsmaterialen zijn materialen die gebruikt worden om de bodem af te dekken om ofwel
ongewenste vegetatie tegen te gaan (bv. minder onkruidgroei), ofwel ongecontroleerde verdamping tegen
te gaan (vocht vasthouden).
Je vindt in deze fiche geen criteria voor:
 (Half)verhardingen
(Half)verhardingen zijn materialen die in de praktijk de bodem geheel of gedeeltelijk afdekken. Hun doel
is echter anders dan dat van bodemafdekkingsmaterialen, o.a. het toegankelijk maken van terrein.
Daarom worden ze in deze fiche niet besproken. In de ‘fiche onderhoud (half)verhardingen’ vind je meer
informatie over types (half)verhardingen en het onderhoud ervan.
2.
Overwegingen vooraf
2.1.
Is aankopen de meest duurzame optie?
Ga eerst na of je wel bodemafdekkingsmaterialen moet aankopen. Misschien bezorgt je eigen werking wel
genoeg materialen. Zo kan je bv. snoeihout … uit groenonderhoud verhakselen om goede houtsnippers te
creëren of kan je het gemaaide gras gebruiken om de bodem te bedekken.
2.2.
Juiste keuze type bodemafdekkingsmateriaal
Denk niet alleen aan het materiaal dat je zelf hebt, maar ook waarvoor je de bodemafdekking nodig hebt. De
bodem afdekken met je eigen (verhakseld) houtafval is wel duurzaam, maar niet in alle gevallen aangewezen.
Je vindt in de bestrijdingsgids op de website Zonder is Gezonder1 (VMM) terug welke preventietechnieken
tegen onkruid het best werken in welke omstandigheden. Zowel levende bodemafdekkingsmaterialen (o.a.
voor preventie van onkruid tussen bomen en struiken) als geotextielen (voor preventie bij nieuwe aanleg)
komen aan bod.
Op de website van het ANB2 vind je, per beheerseenheid, technische beheerrichtlijnen. O.a. in de technische
beheerrichtlijnen voor ‘Kruidachtigen’ en ‘Recreatieve infrastructuur’ vind je telkens informatie over de
verschillende bodemafdekkingsmaterialen die bij deze beheerseenheden ingezet kunnen worden.
Bijlage 1 bij deze fiche geeft je ook een beknopt overzicht van voor- en nadelen van verschillende
bodemafdekkingsmaterialen om je te helpen je keuze te maken3.
1
https://www.zonderisgezonder.be/bestrijdingsgids
http://www.natuurenbos.be/nl-BE/natuurbeleid/groen/Beheerplan/technische_richtlijnen
3 De Chambre Syndicale des Améliorants Organiques et Supports de Culture (Fr), werkte de voor- en nadelen van verschillende bodemafdekkingsmaterialen in nog meer detail uit in een overzichtelijke tabel. Zie http://www.cas-asso.com/uploads/rte/File/Paillage/CAS-ficheMO-paillageA4.pdf
2
pagina 2 van 6
Producten groenbeheer – Bodemafdekkingsmaterialen (versie 18/03/2016)
3.
Technische bekwaamheid
3.1.
NTMB-zorgsysteem
Het NTMB-zorgsysteem4 is ontwikkeld voor producenten en leveranciers van natuurtechnische
milieubouwmaterialen (NTMB-materialen). Deze materialen worden onderverdeeld in levend materiaal
(bijvoorbeeld plantgoed), hout en afgeleide producten (bijvoorbeeld naaldhout), natuurtechnische
geotextielen (bijvoorbeeld biodegradeerbare textielen) en natuurtechnische composieten (bijvoorbeeld
voorbeplante kokosrol). Het NTMB-zorgsysteem is dus onder meer relevant voor producenten en leveranciers
voor geotextielen.
Het NTMB-zorgsysteem is een systeemcertificaat. Het gaat o.a. na of de producenten en leveranciers de keten
goed bewaken en waarheidsgetrouwe verklaringen (kunnen) afleggen over hun producten. Het NTMBzorgsysteem heeft voor elk materiaal immers ook technische criteria waaraan het materiaal moet voldoen. Dat
aan die criteria is voldaan, moet blijken uit het conformiteitsattest dat de producent zelf opstelt.
Door bij de technische bekwaamheid al eisen op te nemen over het NTMB-zorgsysteem (of een ander,
gelijkwaardig systeem), verzeker je je van productverklaringen die uit een goed
werkend, en dus geloofwaardig systeem voortvloeien. In de brochure ‘‘NTMB
opnemen in bestekken’ van het Dept. LNE5 vind je hoe je het NTMB-zorgsysteem
kan opnemen in bestekken.
4.
Technische vereisten
De mogelijke technische vereisten hangen sterk af van het materiaal.
4.1.
Biologisch afbreekbare geotextielen – Standaardbestek 250
Niet-biologisch afbreekbare folies en textielen hebben een zwaardere milieu-impact dan andere
bodemafdekkingsmaterialen. Dat komt o.a. omdat ze niet natuurlijk afgebroken worden en achterblijven als
afval in de bodem. Meestal zijn er heel wat alternatieven die eenzelfde functie kunnen vervullen.
Wanneer je toch een folie of een textiel nodig hebt, overweeg dan biologisch afbreekbare geotextielen. Het
Standaardbestek 2506 (of typebestek 250) voor de wegenbouw bevat standaardeisen voor het opstellen van
bestekken voor werken in verband met wegenbouw, rioleringen en groenaanleg. Hoofdstuk 3 (vanaf sectie 69)
bespreekt biologisch afbreekbare geotextielen in zijn algemeenheid en geeft voor verschillende types een
classificatie en functie. Je kan de criteria uit het standaardbestek 250 overnemen of in je bestek vermelden dat
de gebruikte bodemafdekkingsmaterialen biologisch afbreekbare geotextielen moeten zijn die voldoen aan de
bepalingen uit het standaardbestek 250.
4.2.
NTMB-zorgsysteem
Zowel voor geotextielen als voor levende materialen (planten als bodembedekker) voorziet het NTMBzorgsysteem in bindende technische criteria. De producenten maken voor elk materiaal een
conformiteitsattest op dat aangeeft dat het materiaal aan de bindende technische criteria voldoet. Het is
daarom een belangrijk bewijsmiddel voor de producent en leverancier. Aangezien de criteria erg uiteenlopend
4
www.lne.be/themas/milieu-en-infrastructuur/NTMB-zorgsysteem
http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/natuurtechnische-milieubouw-opnemen-in-bestekken-via-sb250-versie-3-1
6 http://www.wegenenverkeer.be/standaard-bestek-250/category/standaardbestek-250.html
5
pagina 3 van 6
Producten groenbeheer – Bodemafdekkingsmaterialen (versie 18/03/2016)
zijn voor de verschillende materialen, zou het in het kader van deze fiche te ver gaan om alle mogelijke
passende vormen van bewijs op te sommen.
De geleverde producten voldoen aan de bindende technische criteria uit het lastenboek van het ‘NTMBzorgsysteem van producenten en leveranciers van natuurtechnische oeverbeschermingsmaterialen’7:
[Neem relevante bindende technische criteria op]
Bewijsmiddelen:
 Conformiteitsattest opgemaakt volgens bepalingen uit het NTMB-zorgsysteem
 Andere passende vormen van bewijs
5.
Uitvoeringsvoorwaarden
In de ‘algemene fiche producten groenbeheer’ vind je sommige uitvoeringsvoorwaarden die ook toegepast
kunnen worden op bodemafdekkingsmaterialen. Zowel opleiding als verpakking zijn relevant.
De omzendbrief van 26 mei 2004 betreffende de kwaliteit van houtsnippers voor gebruik als mulchmateriaal 8
geeft aan de Vlaamse gemeentebesturen richtlijnen over het aanbieden van kwaliteitsvol mulchmateriaal aan
hun burgers. De criteria uit de richtlijn zijn ook interessant voor het aankopen van mulchmateriaal, zoals
houtsnippers, door overheden.
De opdrachtnemer levert kwaliteitsvol mulchmateriaal. Daartoe volgt hij bij de productie ervan volgende
voorwaarden:
 Enkel gezond en zuiver snoeihout komt in aanmerking voor verhakselen tot mulchmateriaal. Fijn
groenmateriaal (gras, bladafval, haagscheersel, groen van coniferen …) is niet toegelaten, uitgezonderd
indien bij particulieren het eigen snoeiafval wordt verhakseld. Het produceren van mulchmateriaal uit
afvalhout (bouw- en sloopafval, paletten …) wordt eveneens niet toegestaan.
 Het mulchmateriaal moet vrij zijn van geur en verontreinigingen.
 De grofheid moet zich voor 90% bevinden tussen 10 en 50mm.
 De opslag van het verhakselde snoeihout is beperkt tot max. 2 maanden; het teveel dient afgevoerd te
worden naar een vergunde composteringsinstallatie.
De voorgestelde normen zijn eenvoudig na te leven en kunnen gecontroleerd worden. Met een werkschema
moet aangetoond kunnen worden dat de selectiecriteria worden opgevolgd en dat op de juiste wijze
verhakseld en opgeslagen wordt.
6.
Opmerkingen m.b.t. de fiche?
Het is voor de Vlaamse overheid belangrijk dat deze fiche gebruikersvriendelijk is voor alle aankopers. Hoe
meer aankopers hun ervaringen m.b.t. het gebruik van (de criteria uit) deze fiche delen, hoe beter we de fiche
kunnen maken. Aarzel dus niet om je opmerkingen door te geven.
Departement Leefmilieu, Natuur en Energie
Team Interne Milieuzorg
E-mail: [email protected]
Tel.: 02 553 80 17
7
http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/lastenboek-ntmb-zorgsysteem-voor-producenten-en-leveranciers-van-natuurtechnischeoeverbeschermingsmaterialen
8 http://emis.vito.be/actuele_wetgeving/openbaar-afvalstoffenmaatschappij-voor-het-vlaamse-gewest-26-mei-2004-omzendbrief
pagina 4 van 6
Producten groenbeheer – Bodemafdekkingsmaterialen (versie 18/03/2016)
Bijlage 1 Vooren
nadelen
bodemafdekkingsmaterialen
a.


b.



c.

van
verschillende
Organische materialen
Bodemafdekkende planten (levend materiaal)
 Erg duurzame bodemafdekking
 Ruim assortiment - waarvan een deel ook in de winter groenblijvend is
 Kan bij de aanplant gecombineerd aangebracht worden met andere materialen
Organische schors, snippers, pellets …
 Beschermt de bodem tegen structuurverval na zware regen of hagel
 Is een beschermende bovenlaag voor nuttige insecten en bodemdieren en hun overwintering (ecotuin)
 Remt kieming van onkruiden
 Verschillende types met elk hun eigen voor- en nadelen:
 Boomschors
 Primair materiaal
 Verteert minder snel dan houtsnippers (gaat langer mee)
 Houdt bodem langer vochtig
 Bescherming tegen vorst
 Houtsnippers
 Secundair materiaal
 Goedkoop
 Laat weinig licht door en het verteringsproces bemoeilijkt het ontkiemen van zaden
 Zorgt voor een verzuring van de bodem
 Let op! Kies gezond hout
 Cacaodoppen
 Secundair materiaal (restproduct van chocolade-industrie)
 Gaat langer mee dan houtsnippers
 Zorgt voor een verzuring van de bodem
 Duur
 Stropellets
Niet-organische materialen
Lava
 Vochtregulerend: neemt dankzij zijn porositeit water op en laat dan langzaam door bij droogte
 Niet optimaal om onkruidgroei te vermijden
Biodegradeerbare doeken en folie
 Breekt heel traag af (snelheid ook afhankelijk van bodemsamenstelling, vochtigheid …)
 Geweven en niet-geweven doeken of geperforeerde folies laten water door
Schelpen
 Gelijkaardige kenmerken als een granulaat
 Zorgen voor een kalkaanrijking van de bodem
Synthetische materialen
Anti-worteldoek
 Geweven en niet-geweven doeken – kies best niet-geweven doek voor onkruidpreventie
 Moet steeds gecombineerd worden met ander bodemafdekkingsmateriaal of beplanting
 Niet duurzaam en later moeilijk te verwijderen uit de bodem
pagina 5 van 6
Producten groenbeheer – Bodemafdekkingsmaterialen (versie 18/03/2016)

Niet biodegradeerbare folie
 Laat indien niet geperforeerd geen water door
 Later moeilijk te verwijderen uit de bodem
pagina 6 van 6