“Observeren en stimuleren van spraak en taal bij peuters”

Logopedische Dienst Maas & Waal
Marieke Guelen
Kim Strik
24 november 2008
Welkom
Logopedische Dienst Maas & Waal:
“Preventie op logopedisch gebied”
Telefonisch spreekuur op donderdag tussen
9:00-12:00 uur Tel: 06-14449425
e-mail: [email protected]
Logopedisch spreekuur op het Consultatiebureau
2e donderdag van de maand 13:00-14:00 uur
(tijdens schoolweken)
Inhoud

Hoe leren kinderen spraak en taal?

Verschillen en overeenkomsten tussen eentalige
ontwikkeling en meertalige ontwikkeling.

Advies: Welke taal? Wanneer? Hoe?

Aanpak: Begeleiden van de meertalige opvoeding

Casus bespreking.
Hoe leren kinderen taal en spraak
Verschil tussen spraak en taal
Spraak
Het uitspreken van klanken en woorden;
de klankvorming.
Taal
Het gebruiken van de taalregels.
Taal is een ruim begrip
Hoe leren kinderen woorden?

Concept van een woord

Labellen: huis, maison …

Raamwerk van kenmerken van het woord:
Woordenweb
Ontwikkeling van de moedertaal?
 Een
goede beheersing van de moedertaal
is van groot belang voor het leren van een
tweede taal (of derde taal).
Oftewel:

‘De eerstetaalmuren moeten sterk zijn
dan kan het tweedetaaldak er pas goed
op’ (drs. Jenta Sluijmers, hoofd vakgroep Logopedie NL)
Meertaligheid
 Simultane
meertaligheid
Kinderen verwerven twee of meer talen vanaf de
geboorte (alle talen worden vóór het eerste
levensjaar aangeboden)
 Successieve
meertaligheid
Kinderen verwerven aanvankelijk één taal
waarna later een tweede en eventueel een
derde taal wordt verworven
Simultane meertaligheid
 Ontwikkelingproces
komt sterk overeen
met het ontwikkelingsproces van eentalige
kinderen.
De kwaliteit en kwantiteit van het
taalaanbod (in beide talen) moet wel
voldoende zijn.
Successieve meertaligheid

Ontwikkelingsproces van de eerste taal
(moedertaal) verloopt hetzelfde als de ontwikkeling
van eentalige kinderen.

Ontwikkelingsproces van de tweede taal verloopt
gedeeltelijk anders:
- geen brabbelfase
- kinderen spreken vanaf het begin in een of
meerwoord zinnen
- kennis van de eerste taal wordt toegepast in de
tweede taal
Successieve meertaligheid
 Stille
periode (‘Silent period’):
gedurende een periode niet in de tweede
taal spreken.
- deze stille periode kan wel een jaar duren
- verwerving van de tweede taal staat niet stil.
Welke taal? Wanneer? Hoe?
-
meerdere talen aanbieden hoeft geen
probleem te zijn.
-
ouders spreken allebei de taal met het
kind die ze zelf voldoende beheersen
-
‘hartentaal’: in deze taal kun je jezelf het
beste uitdrukken
Welke taal? Wanneer? Hoe?
 Verschillende
-
strategieën:
één ouder – één taal strategie, of
de één situatie - één taal strategie
- thuistaal anders dan de
omgevingstaal
Onzekerheid van ouders
-
Omgevingstaal belangrijker dan de
moedertaal. (verkeerde opvatting!)
-
Kind weigert in de moedertaal te spreken
-
Taalverlies in de moedertaal kan optreden
Aanpak
 Begeleiden
van de meertalige
ontwikkeling:
- Wat is de achtergrond, de cultuur en de
gewoontes van het gezin
- Welke keuzes hebben ouders gemaakt in
hun meertalige opvoeding?
Belangrijke informatie








Wat is de nationaliteit en samenstelling van het gezin?
Wat is de moedertaal van het kind?
Praat het kind volgens de ouders goed in de moedertaal?
Welke taal/talen worden er met het kind gesproken en door
wie?
Beheersen de ouders het Nederlands (enigszins)? Zo niet,
is er een contactpersoon?
Bezoekt het kind een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf?
Sinds wanneer komt het kind in aanraking met het
Nederlands?
Worden er thuis boekjes gelezen met het kind en wordt er
over boekjes gepraat? (in de moedertaal)
Begeleiden van een meertalig kind
•
Dwing het kind niet om te spreken.
•
Gebruik eenvoudige taal, ondersteuning door
gebaren, concreet materiaal en mimiek.
•
Volg de initiatieven van het kind en voeg taal
toe.
•
Motiveer en maak kinderen enthousiast voor
beide talen. Laat het kind weten dat het ‘knap’ is
om twee talen te spreken.
Actie ondernemen

Wanneer een kind in geen van beide talen gelijk
op lijkt te gaan met wat op die leeftijd verwacht
mag worden, is nader onderzoek zinvol.

Verwijzing naar de Logopedische dienst voor
advies kan altijd.

Logopedische behandeling wordt alleen vergoed
indien er een stoornis is in de eerste taal
(moedertaal)
Casus

Misha; een meisje van 2,8 jaar spreekt met haar ouders
Marokkaans. Misha is een vrolijk en enthousiast meisje.
Ze zoekt contact met andere kinderen en de leidster op
de peuterspeelzaal, maar spreekt nog niet.
Moeder maakt zich zorgen.

Welke gegevens heb je nodig om een goed advies te
kunnen geven?
Meertaligheid
 Website:
www.kindentaal.nl
Logopedische Dienst Maas & Waal
Marieke Guelen
Kim Strik