Buitenlandse migratie vanaf de negentiende eeuw. De invloed van

Buitenlandse migratie vanaf de
19e eeuw
De invloed van de buitenlandse migratie
op de bevolkingssamenstelling
in Nederland
Han Nicolaas
Arno Sprangers
Symposium Volkstellingen
29 september 2006
Deze presentatie
• bronnen
• de (Volks)tellingen sinds 1795
• migratie in de 19e en 20e eeuw
• recente migratiestromen
• invloed op de samenstelling van de bevolking
• conclusies
Bronnen
• J. Lucassen en R. Penninx
• C. Oomens
• S. Castles & M. Miller
• Volkstellingen
• CBS (statistiek van de buitenlandse migratie)
• CBS (GBA-structuurtellingen)
(Volks)tellingen
• de tellingen van 1795 en 1815
• officiële Volkstellingen sinds 1829
• 1971: laatste Volkstelling
De telling van 1795
1971: laatste Volkstelling
• protest i.v.m. privacy (de alwetende overheid)
• 35 duizend mensen weigerden
Immigratie 17e – 19e eeuw
Migratie in de 19e en begin 20e eeuw
• officiële cijfers sinds 1865
• daarvóór ramingen van Oomens (1989)
• 19e eeuw: negatief migratiesaldo
• 1e helft 20e eeuw: Duitsers, Polen, joden,
Slovenen, socialisten, communisten
• ‘migratie’ in oorlogsjaren
Immigratie
x 1 000
140
120
statistiek van de
buitenlandse migratie
100
80
60
40
20
ramingen Oomens
0
1795 1805 1815 1825 1835 1845 1855 1865 1875 1885 1895 1905 1915 1925 1935 1945 1955 1965 1975 1985 1995 2005
Emigratie
x 1 000
140
120
100
statistiek van de
buitenlandse migratie
80
60
40
20
ramingen Oomens
0
1795 1805 1815 1825 1835 1845 1855 1865 1875 1885 1895 1905 1915 1925 1935 1945 1955 1965 1975 1985 1995 2005
Saldo buitenlandse migratie
x 1 000
70
60
statistiek van de
buitenlandse migratie
50
40
30
20
10
0
1795 1805 1815 1825 1835 1845 1855 1865 1875 1885 1895 1905 1915 1925 1935 1945 1955 1965 1975 1985 1995 2005
-10
ramingen Oomens
-20
-30
-40
-50
-60
-70
Bevolkingssamenstelling 19e eeuw
Vreemdelingen in Nederland
%
12
10
8
6
4
in het buitenland
geborenen
personen met een
niet-Nederlandse
nationaliteit
2
0
1795 1829 1839 1849 1859 1869 1879 1889 1899 1909 1920 1930 1947 1960 1971 1990 1992 2001 2006
Belgische vluchtelingen, 1914
Bevolkingssamenstelling 1909-1930
Italiaanse ijsverkopers, ca. 1930
Joodse vluchtelingen, 1936
Migratie na W.O. II
• immigratie vanuit Nederlands-Indië
• vertrek van landverhuizers
• arbeidsmigranten uit de wervingslanden
• Suriname onafhankelijk
• gezinshereniging en gezinsvorming
• asielzoekers
• uitbreiding Europese Unie
Indonesische repatrianten, 1958
Immigratie uit Indonesië / Ned. Indië
x 1 000
70
60
50
40
30
20
10
0
1945
1950
1955
1960
1965
1970
Bevolkingssamenstelling 1930-1960
Arbeidsmigranten uit wervingslanden
x 1 000
20
Turkije
overige Mediterrane
landen
15
10
5
Marokko
0
1945
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
Arbeidsmigranten, jaren ‘60
Retourmigratie van immigranten
uit 1964-1973
%
80
Spanjaarden
70
Italianen
60
Joegoslaven
50
40
Turken
30
Marokkanen
20
10
0
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
verblijfsduur in jaren
Suriname onafhankelijk, 1975
Surinaamse immigranten, 1975
Immigratie uit Suriname
x 1 000
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
Gezinshereniging en gezinsvorming:
aandeel vrouwen in immigratie
%
60
50
Turken
40
30
20
Marokkanen
10
0
1965
1966
1967
1968
1969
1970
1971
1972
1973
1974
Toenemende asielmigratie
x 1 000
60
asielaanvragen
50
40
30
20
inwilligingen
10
0
1985
1987
1989
1991
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
Immigratie uit de nieuwe EU-lidstaten
x 1 000
10
8
6
4
2
0
1995
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
Bevolkingssamenstelling 1971-2006
Migratie met de Antillen/Aruba
x 1 000
14
12
10
immigratie
8
6
4
emigratie
2
0
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
Aandeel Nederlanders in migratiestromen
%
100
90
80
70
emigratie
60
50
40
immigratie
30
20
10
0
1945
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
Autochtoon en allochtoon, 1990 en 2006
2006
1990
8%
9%
6%
11%
81%
86%
autochtonen
niet-westerse allochtonen
westerse allochtonen
Immigratie en de ontvangende
samenleving (I)
Immigratie en de ontvangende
samenleving (II)
(naar aanleiding van het voornemen een
gebouw in Stevensbeek in te richten als
asielzoekerscentrum, 1987)
“Ons dorp wordt nooit meer ons dorp. Die
mensen mogen hier niet komen!”
Immigratie en de ontvangende
samenleving (III)
Maar ook:
• kerkasiel, particuliere opvang van asielzoekers
• heftig verzet tegen uitzetting Gümüs (1996)
• onbegrip bij uitzetting scholiere Taïda Pasic uit
Kosovo (2006)
De laatste jaren
• dalende immigratie
• (sterk) toenemende emigratie
• gevolg: vertreksaldo
27 duizend in 2005
22 duizend januari-juli 2006
• oorzaken: economie, ‘kwaliteit van de samenleving’
Migratiesaldo sinds 1945
x 1 000
70
60
50
40
30
20
10
0
1945
-10
-20
-30
-40
-50
1950
1955
1960
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995
2000
2005
Conclusies
• 7,2 miljoen immigranten sinds 1795
• 6,6 miljoen emigranten
• wisselende migratiestromen in de loop der tijd
• maar ook: continue, langdurige migratiestromen
• Nederland emigratieland?
• Nederland multicultureel?
Nederland emigratieland?
cumulatief migratiesaldo
x 1 000
700
600
500
400
300
200
100
0
1795 1805 1815 1825 1835 1845 1855 1865 1875 1885 1895 1905 1915 1925 1935 1945 1955 1965 1975 1985 1995 2005
-100
-200
-300
-400
-500
Nederland multicultureel?
• ruim 220 bevolkingsgroepen per 1-1-2006
• bijna 200 nationaliteiten
• Indonesië: 393.057
• Guam / Nauru / Palau: 1
Migrant: leven in twee werelden
Vragen?
[email protected]