Selectieve aandacht voor schuldige kennis

Selectieve aandacht voor
schuldige kennis
Bruno Verschuere
Promotor: Prof. Dr. Geert Crombez
Opbouw
doctoraatspresentatie

‘Leugendetectie’:




controverse
verschillende technieken
Schuldige kennis test
Selectieve aandacht voor schuldige
kennis
Leugendetectie
Detectie van liegen
- nonverbaal gedrag
- verbaal gedrag
- fysiologische reacties
> polygraaf
Polygrafie

Meting fysiologische reacties:





Ademhaling (abdominaal/thoracaal)
Huidgeleiding
Hartslag
Leugenrespons = ?
Daarom: geen meting van ‘liegen’, wel
van lichamelijke opwinding bij liegen
Relevantie?


Toegepast in meer dan 30 landen
(waaronder België)
Gebruikt in:




Veiligheidsinstanties (vb: FBI, CIA)
Personeelsselectie (beperkt sinds FPPA, 1988)
Strafrechtelijk onderzoek
Psychologisch instrument: gebruikt door
rechercheurs, niet door psychologen
(Grote) controverse
Maatschappelijk, juridisch
 Academisch

Theoretische onderbouwing?
 Validiteit/betrouwbaarheid


Is kritiek terecht?
> 10 verschillende technieken
 Twee belangrijkste:

Controle-vragen techniek (CVT)
 Schuldige kennis test (SKT)

Controlevragentechniek (CVT)

Meten fysiologische reactie bij:

misdrijf-relevant vragen (R)


(emotionele) controle vragen (C)


Vb: « Heeft u maandag het geld gestolen? »
Vb: « Voor maandag, heeft u ooit iets gestolen? »
Assumpties:



Enkel schuldige liegt op R
R is bedreigender
Autonome reactie op R > C
Belangrijkste kritieken CVT

Othello-effect



kans vals positieven te hoog
(5-40%; Lykken, 1998)
Zwakke theoretische onderbouwing
Conclusie BPS (1986):

« polygraph = not acceptable in psychometric
terms»
Schuldige Kennis Test (SKT)

Enkel schuldige bezit bepaalde informatie
omtrent misdrijf
 « Als jij de dader bent, weet je welke kleur de
rok van het slachtoffer was. Was deze: »
groen
 blauw
 zwart
 geel


= controle-item
= correcte alternatief (schuldige kennis)
= controle-item
= controle-item
Consistent verhoogde autonome reactie op
schuldige kennis items: schuldig!
SKT: wetenschappelijk
onderbouwde polygrafie


Bescherming voor onschuldigen
Betere theoretische onderbouwing
Autonome reactie = oriënteringsreflex (OR) naar
relevante stimulus
(Lykken, 1959; Ben-Shakhar, 1994; Sokolov, 1996)
Oriënteringsreactie
Stimulus:
globale analyse:
nieuw/relevant ?
Neen
Habituatie
Ja
Oriëntering
Oriënteringsreactie
(vervolg)


OR: organisme richt zich naar stimulus
OR = meetbaar:




Overt gedrag
Hartslagdaling
Huigeleidingsrespons (SCR)
Toegepast op SKT:



Correcte alternatief = enkel relevant voor schuldige
Ontlokt signaal-OR
Meetbaar met polygraaf (SCR)
Eigen onderzoek: de
cognitieve inbreng
Literatuur: OR // selectieve aandacht
 Hulstijn (1979)
 Dawson & Schell (1982)
 Cowan (1988, 1995)
 Öhman (1979, 1992)
OR: de cognitieve visie

Informatieverwerkingsvisie op OR:


Functionaliteit OR: verbeteren
informatieverwerking (Cowan, 1995)
OR gaat gepaard met overgang van
automatische naar gecontroleerde verwerking
(Öhman, 1992)


Meten: RT op secundaire taak (Siddle, 1991)
Onderzoeken mechanismen SKT:


Traditioneel aan de hand van fysiologie
Met cognitieve visie op OR kan ook gebruik
gemaakt worden van cognitieve paradigmata
Studie 1:
stipclassificatietaak

Hypothese:


Stipclassificatietaak



Stippen (taak-relevant): horizontaal of verticaal?
Vooraf: aanbieding twee foto’s (taak-irrelevant)
Manipulatie: ervaring met irrelevante stimulus




Schuldige kennis eist aandacht op
N = onbekend
LK = bekend
SK = bekend & relevant
Predictie:

Schuldige kennis als taak-irrelevante stimulus eist
aandacht op en interfereert met stipclassificatie
x
:
Resultaten
stipclassificatietaak


Conform predictie: HE: RT (SK) > RT (LK)
Effect toestandsangst?



Mediaansplit: LA (<36), HA (>39)
HE enkel significant voor HA
Hypothese:

SK enkel voldoende signaalwaarde voor hoog
angstigen
Stipclassificatie:
vervolgstudie

Hypothese:


Optie1: foto’s uitkiezen



Indien signaalwaarde SK voldoende groot is,
zullen ook laagangstigen RT-vertraging vertonen
PPn ‘kiezen’ SK-items (cfr. Ben-Shakhar, 1994)
Voorlopige analyse: gedeeltelijke replicatie
Optie2: « EQ »- polygraaftest



Stressinductie: EQ-test
« Tracht emoties onder controle te houden »
Sterkere signaalwaarde schuldige kennisitems
Volgende onderzoeken

Toetsen alternatieve verklaringen



Perfectioneren paradigma



Vermijding? korte SOA
OR? Fysiologie: SCR, HR
Habituatie? % neutrale items verhogen
Strategische verwerking? Geheugentest
Toetsen gekende factoren SKT

Motivatie, liegen, extraversie,…
Samenvattend: doelstellingen
doctoraat

Maatschappelijk


Theoretisch




Wetenschappelijk studie van polygrafie
Onderbouwing SKT toetsen
Bijdrage aan onderzoek: OR & aandacht
Introductie cognieve paradigma
Toegepast

Detectie van schuldige kennis aan de hand van
RT’en?
Bedankt voor uw aandacht,
Bruno Verschuere