in vlaanderens velden

“VAN DE LOOPGRAVEN NAAR EEN VERENIGD EUROPA”
Excursie naar Ieper en Brussel april 2013
Programma en tijdschema
Picasso Lyceum klas 3T
BESTUDEER DEZE INFORMATIE VÓÓR VERTREK EN NEEM HET MEE OP DE
UITWERKDAG, SAMEN MET HET BOEKJE MET DE LESSTOF.
-1-
Zoetermeer Nederland
2013-04
“VAN DE LOOPGRAVEN NAAR EEN VERENIGD EUROPA”
Excursie naar Brussel en Ieper 24 en 25 april 2013
Uitwerkdag excursie 26 april 2013
Programma en tijdschema
Picasso Lyceum klas 3T
Begeleidende docenten:
KAM, HOB, NWK, TIM, HOR, KOS, BER, DOK, HEY, VOG
Mobiele telefoonnummers leiding (alleen in zeer dringende gevallen): 0031614921065
LET OP:
Ieder dient steeds een paspoort of ID-kaart bij zich te hebben. Maaltijden,
overnachting, entreegelden van de programma-onderdelen, busvervoer en
ongevallen-verzekering zijn in de prijs begrepen. Alle overige consumpties zijn voor
eigen rekening. We zijn te gast dus we gedragen ons als zodanig. Wangedrag kan
leiden tot uitsluiting van overige excursies.
Hotel:
Menin Gate School Hotel
Kauwekijnstraat 1 - 8900 Ieper - België, www.menenpoort.com
Poppies School Hotel
G. De Stuersstraat 6 – 8900 Ieper – België, www.thepoppies.be
Beddengoed is aanwezig; zelf handdoeken meebrengen, pen en (mobiel met) fototoestel.
-2-
Zoetermeer Nederland
2013-04
PROGRAMMA IEPER/BRUSSEL 2013
Woensdag
24-apr
Opmerkingen
06:30
Leerlingen verzamelen in lokaal
Melden bij mentor voor laatste info
Controle bagage (geen blikjes, energy
drank, chips, kauwgom)
controle in lokaal:
06:45
3Ta: lokaal E04
3Tb: lokaal E06
3Tc: lokaal E08
3Td: lokaal E09
Instappen:
bus 1 50 3Tb (24) 3Tc (Joost, Jimmy, Jordin, Jaimy, Jackie, Nikita,
Marlous, Shelley) totaal 32 ll.
bus 2 50 3Ta (26) 3Tc (Bob, Steffan ,Cedric, Mark, Shaun, Sam,
Arnold, Randy) totaal 34 ll.
bus 3 50 3Td (25) 3Tc (Elaha, Anouk, Jimme, Fedde, Stephane,
Dion) totaal 31 ll.
07:00
Vertrek
10:00 - 10:30
Aankomst Ieper
10:30 - 12:15
Aankomst hotel, luisteren naar de instructive, inruimen kamers
indien mogelijk lunch, vrije tijd
12:15
Verzamelen bij de bus in de Janseniusstraat.
12:30 t/m
16:30
HOR-DOK-TIM-VOG
HOB-NWK-BER
KOS-KAM-HEY
Aankomst Janseniusstraat
Vertrek
Gids bepaalt de route van de slagveldentoer. Jullie maken
tijdens deze toer opdrachten. Neem een pen mee en maak
foto's voor de uitwerkdag!!!!!
Bus 1: start Hill 62
Bus 2: gaat als 2de naar Hill 62
Bus 3: sluit af bij Hill 62
16:30 - 17:45
17:45
Vrije tijd inclusief mogelijkheid naar hotel te gaan.
Verzamelen voor avondeten en ontvangst geld voor eten.
Geld gaat via de mentor.
Zie ook plattegrond van Ieper.
Verzamelen op het grote plein (bij de busstations)
18:00 - 19:00
Eten op eigen gelegenheid
19:00 - 19:30
Vrije tijd
19:30
Vertrek naar Last Post
20:00
Bijwonen Last Post
20:15
Filmavond/Game-avond of eventuele wandeling
22:15
Stil op de eigen slaapkamer (regel van het hotel)
Verzamelen zelfde plek op het plein
Locatie Poppies Hotel
-3-
Zoetermeer Nederland
2013-04
Donderdag
07:00
25-apr
Tas inpakken, kamer opruimen, controle
Opmerkingen
07:45
Ontbijt
08:15
Vertrek naar de bus
St. Janseniusstraat
8:30
Vertrek naar Brussel, afzetplek is Jubelpark.
Bus 1+ 2 + 3:
Verzamelpunt wordt dan afgesproken!
10:30 - 11:00
Binnengaan gebouw EESC
Binnenkomst in gebouw per klas op
alfabetische volgorde.
11:00 - 12:30
Bezoek EESC voor debat over Europa
EESC (Europees Economisch en Sociaal Comité)
ID bij de hand hebben!!
12:30
Vertrek naar binnenstad Brussel met de metro.
Bus 1+ 2 + 3:
Verzamelpunt wordt dan afgesproken!
13:00 - 15:00
In de binnenstad lopen jullie de Manneke Pis speurtocht.
15:00
Verzamelen voor vertrek naar Jubelpark.
15:45
Vertrek naar Zoetermeer! WEES OP TIJD!!!
18:00
Aankomst op school
Vrijdag
08:30 - 12:30
26-apr
Uitwerkdag op school:
Uitwerken van 1 van de 3 opdrachten die
je hebt gekozen.
Jullie hebben keuze uit: PowerPoint WOI, een poster of
stripverhaal over WOI en oorlogsgedichten vormgeven.
Verzamelpunt: pleintje voor kathedraal St. Michel,
zie plattegrond op opdrachtformulier (wordt dan
uitgereikt.)
Opmerkingen
Opdrachten moeten vandaag helemaal
worden afgemaakt.
Neem pennen, potloden, stiften, lesboekje
Maatschappijleer leerlingen maken een PWP over het
Europees bestuur en de geschiedenis van de E.U.
De instructie krijgen jullie van je vakdocent.
WO1, USB stick en dit boekje mee!!
-4-
Zoetermeer Nederland
2013-04
INLEIDING BIJ DE EXCURSIE
Nu de Europese Unie (EU) zich steeds meer uitbreidt, ontstaat er meer belangstelling voor de
ontstaansgeschiedenis ervan. Sommigen menen dat in de loopgraven van de eerste Wereldoorlog in
België en Frankrijk de kiem ligt van de Europese eenwording.
Het vredesverdrag van Versailles na de oorlog legde vooral het verliezende Duitsland harde
vredesvoorwaarden op. Behalve vluchtelingenstromen leverden het verdrag ook haat- en
wraakgevoelens op. In de Tweede Wereldoorlog zouden deze hun uiting vinden. De Tweede
Wereldoorlog wordt dan ook door veel mensen gezien als voortzetting van de Eerste Wereldoorlog.
In de periode van wederopbouw na de Eerste Wereldoorlog, waren er ook al in verschillende landen
ideeën om te gaan samenwerken. De Volkenbond werd in 1919 opgericht met de bedoeling via deze
organisatie 'een einde aan alle oorlogen' te maken. In de jaren 1930 echter verdween het
enthousiasme al snel door het opkomend fascisme en nationaal-socialisme.
De officiële ontstaansgeschiedenis van de Europese Unie begint dus pas na de Tweede
Wereldoorlog. De Europeanen waren na twee wereldoorlogen en miljoenen doden vastbesloten
ervoor te zorgen dat nooit meer op een dergelijke schaal dood en verderf kan worden gezaaid. In de
aanvangsjaren gebeurde de samenwerking tussen zes landen en spitste ze zich vooral toe op handel
en economie. Momenteel omvat de EU 27 landen en ongeveer 500 miljoen mensen.
De Europese vlag is niet alleen het symbool van de Europese Unie, maar ook van de eenheid en de
identiteit van Europa. De cirkel van gouden sterren staat voor de solidariteit en de harmonie tussen
de volkeren van Europa. Het aantal sterren heeft niets te maken met het aantal lidstaten. Er zijn
twaalf sterren omdat dit cijfer traditioneel een symbool is van perfectie, volledigheid en eenheid. De
vlag blijft dan ook dezelfde, ongeacht de uitbreidingen van de EU.
INTERNATIONALISERING
Alles en iedereen wordt steeds mobieler. Niet alleen telefoneren, ook studeren! Jaarlijks vertrekken
heel wat studenten naar alle uithoeken van de wereld voor hun studie. In het verenigde Europa is het
een voordeel wanneer je in het buitenland stage hebt gelopen of zelfs gestudeerd!
Stagelopen en/of studeren in het buitenland is beslist een unieke en vooral ook leuke ervaring die je
leven verrijkt. Je maakt niet alleen kennis met het onderwijs buiten de Nederlandse grenzen, maar
ook met het daarbij horende studentenleven én met andere culturen. In deze geglobaliseerde tijden
is het zeker een extra troef bij de start van je carrière. Maar het is vooral een stap vooruit voor
jezelf, als mens.
We gaan naar Brussel, omdat het de hoofdstad is van het verenigd Europa en we brengen een
bezoek aan Ieper, waar we de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog vinden.
-5-
Zoetermeer Nederland
2013-04
IEPER (www.ieper.be)
Wie vandaag door Ieper loopt, kan niet ontsnappen aan het oorlogsverleden van de stad. Twee van
haar bekendste bouwwerken, de Lakenhallen op de Grote Markt (waarin het museum ‘In Flanders
Fields’ is gevestigd in het centrum van de stad) en de Menenpoort hier vlakbij, zijn het middelpunt
van het oorlogstoerisme. De stad is immers de geschiedenis in gegaan als één van de gevaarlijkste
plaatsen in het geallieerde front (Ypres Salient) en gaf – ongewild –haar naam aan het gas (Ieperiet)
dat er als wapen werd ingezet. Hierin ligt de symboolwaarde van de stad. Ieper is een eeuwige
herdenking van de waanzin van de moderne oorlog
In de 9e eeuw (vroege Middeleeuwen) ontstond Ieper. De stad werd een belangrijk handelscentrum
met 200.000 inwoners. De stad Ieper was ook in de Middeleeuwen al het toneel van vele
veldslagen. In de 13e eeuw was Ieper een van de 3 grootste steden van West-Europa.
Ook al zie je er niks meer van, in de Eerste Wereldoorlog is Ieper nagenoeg met de grond gelijk
gemaakt. Na de oorlog gingen stemmen op om de stad niet weer op te bouwen, maar zo te laten
liggen, als gedenkteken. In de jaren '20 is men begonnen Ieper weer op te bouwen in de originele
stijlen op kosten van Duitsland. Pas in 1984 werd het laatste project afgerond.
-6-
Zoetermeer Nederland
2013-04
IEPER EN DE EERSTE WERELDOORLOG: YPRES SALIENT
Rond Ieper, in West-Vlaanderen, liggen slagvelden en loopgraven waarvan de sporen nog altijd
heel zichtbaar zijn. Enkele maanden na de Duitse inval in België op 4 augustus 1914 liep het front
vast bij die mooie, middeleeuwse stad. Van oktober 1914 tot oktober 1918 bevond het slagveld zich
op luttele kilometers van het centrum.
De loopgraven lagen van noord naar zuid in een boog rond Ieper. De loopgraven hebben de
zigzagvorm, omdat een (hand)granaat dan minder effect had. In die fameuze Ieperboog of Ypres
Salient werden maar liefst vier bloedige veldslagen uitgevochten.
Sommige van die slagen waren zo gruwelijk dat zij een eigen naam kregen, zoals de Slag om
Passendale. “We died in Hell - They called it Passchendaele”, dichtte een soldaat.
Honderdduizenden soldaten vochten er weken, maandenlang, tussen de rottende en stinkende lijken.
Veel van die lijken zijn nooit geborgen en rusten nog altijd in de vette Vlaamse klei.
Ieper zag de ene verschrikking na de andere. Enkele kilometers buiten de stad werd voor het eerst
gifgas gebruikt. De stad zelf werd volledig in puin gebombardeerd. Aan beide zijden deserteerden
soldaten; ze werden door hun krijgsraden ter dood veroordeeld en geëxecuteerd
Gedurende de hele Eerste Wereldoorlog zou de frontlijn tussen Duitsers en geallieerden, die rond
Ieper vooruitsprong, nooit verder dan elf kilometer van de stad verwijderd liggen.
Het Duitse leger zou er nooit in slagen de geallieerde linies lange tijd te doorbreken. Zo werd Ieper
symbool van taai verzet, maar ook van gruwelijk bloedvergieten.
Het Westelijk Front in de Eerste Wereldoorlog
-7-
Zoetermeer Nederland
2013-04
De Eerste Slag om Ieper
De Britten bezetten Ieper vanaf 14 oktober 1914. De Slag van Langemark luidt op 21 oktober 1914
het begin van de Eerste Slag om Ieper in. Pas als het Duitse oppercommando op 22 november 1914
besluit het offensief te staken is de slag gestreden.
De Tweede Slag om Ieper
De Tweede Slag om Ieper gaat op 17 april 1915 van start als zware mijnladingen onder de Duitse
stellingen tot ontploffing worden gebracht. Tijdens deze slag wordt er kennisgemaakt met een
nieuw wapen: chloorgas, ook wel mosterdgas of yperiet genoemd. Later krijgen de troepen
gasmaskers mee. Soms zelfs twee: als het ene niets uithaalt, kan het andere misschien helpen... Als
de Tweede Slag om Ieper is afgelopen, blijven de Duitsers en geallieerden de komende jaren toch
kleine uitvallen doen om enkele meters grond te bemachtigen.
De Derde Slag om Ieper
Met de Slag om Passendale gaat op 31 juli 1917 de Derde Slag om Ieper van start. De Britse
generaal sir Douglas Haig vermoedt dat deze slag de Duitsers eindelijk zal doen wankelen. Er staan
op dat moment bijna een miljoen manschappen tegenover elkaar. De slag zal tot 10 november 1917
duren.
De Vierde Slag om Ieper
Op 1 maart 1918 bezette het Duitse leger het plaatsje Diksmuide, 25 km. boven Ieper. Als oefening
voor een komende Duitse aanval, lijkt het de generaals nuttig Diksmuide aan te vallen… Ze plannen
deze ‘oefening’ voor 18 maart 1918. Zo wordt de Vierde Slag om Ieper gestreden.
Wapenstilstand
11 november 1918, 11 uur in de ochtend: Wapenstilstand. Aan alle offensieven komt een eind en
enkele dagen later beginnen de Duitsers zich terug te trekken uit de Franse en Belgische streken die
ze nog bezetten. Het begraven van de doden kan beginnen.
Ieper en omgeving
-8-
Zoetermeer Nederland
2013-04
De Menenpoort
In deze poort zijn de namen gebeiteld van de 54.896 geallieerde soldaten die nooit werden
teruggevonden op de slagvelden. Deze poort was vroeger de poort waarlangs de soldaten vertrokken
naar het front; velen een zekere dood tegemoet.
Last Post aan de Menenpoort
Telkens om 20 uur 's avonds wordt onder de Menenpoort de Last Post geblazen. Dit is een
eerbetoon van de bevolking aan de bevrijders van Ieper. Dit gebeurt iedere dag, weer of geen weer,
door de plaatselijke brandweer.
Ieper in 1918 …
-9-
Zoetermeer Nederland
2013-04
Hill 60 en 62 Sanctuary Wood
Even buiten Ieper ligt Hill 62. Er is een café met een soort uitstalling van allerlei zaken uit de Eerste
Wereldoorlog. Let op de ‘kijkdozen’ waarin je honderden foto’s van het frontleven kunt zien. Deze
plek is vooral bekend vanwege zijn originele gerestaureerde loopgraven.
Hill 62 bevat de enig resterende loopgraven uit wereldoorlog I en bevindt zich op slechts 200 meter
van de vroegere frontlinie. Het museum en de kijkkasten met dia's zijn ondergebracht in een
speciaal gebouwd cafeetje. De collectie bestaat uit ca. 2000 stukken Engels, Duits en Frans
oorlogsmateriaal. Op het terrein zelf bleven loopgraven en overwelfde gangen bewaard zoals ze
waren bij het einde van de oorlog in 1918.
Loopgraaf bij Hill 62 Sanctuary Wood
Hill 60 is een heuvel even buiten Ieper waar fel werd gestreden tijdens de Eerste Wereldoorlog.
De heuvel is circa 60 meter hoog en 230 meter lang. Hill 60 is onderdeel van een heuvelrug nabij
Ieper. Op 10 december 1914 werd Hill 60 veroverd door het Duitse leger. De Britse 171e Tunneling
Company begon echter meteen tunnels onder de Hill te graven. In april 1915 waren de tunnels klaar
en waren zes mijnen geplaatst onder de Duitse posities. Op 17 april 1915 om 19.05 uur werden de
mijnen tot ontploffing gebracht. De explosies verwoestten de verdedigingswerken van de Duitsers.
De Britten konden Hill 60 innemen, zij verloren hierbij zeven man. De overwinning was echter van
korte duur: op 18 april werden de Britten na een nachtelijke Duitse aanval weer verdreven van de
heuvel. Britse versterkingen zorgden voor een nieuw offensief, en met succes: de heuvel kwam
weer in Britse handen.
- 10 -
Zoetermeer Nederland
2013-04
Adolf Hitler in de loopgraven
Dit is dus de enige plek waar echte loopgraven uit de Eerste Wereldoorlog bewaard
zijn gebleven. Het schijnt dat korporaal Adolf Hitler hier heeft gevochten. In de
Eerste Wereldoorlog was hij munitieloper. Hitler heeft 2 keer het IJzeren Kruis 2e
klas gekregen voor moedige daden om zijn gewonde kameraden van het slagveld te
halen.
Hij heeft niet lang aan het front gediend, hij werd door een granaatscherf geraakt en
heeft de rest van de oorlog in een revalidatiecentrum doorgebracht, "tussen allemaal
gekken die voor geen goud terug wilden naar het front om hun land te dienen",
schreef hij later in Mein Kampf. Over de 2 IJzeren Kruizen heeft hij later nooit wat
gezegd, omdat hij die heeft gekregen van een joodse luitenant.
Adolf Hitler
als korporaal
aan het front
Tyne Cot Cemetry
Bijna 47.000 gesneuvelde soldaten worden hier herinnerd onder 11.956 zerkjes en op een
monument voor 34.957 vermiste soldaten.
De naam Tyne Cot verwijst naar de Tyne, een rivier in Noord-Engeland. Cot verwijst naar het
woord cottage (schuur): tijdens de oorlog stond er op de plek waar nu de begraafplaats is een kleine
houten schuur. Het monument bestaat uit een Cross of Sacrifice, dat centraal staat, met daarachter
de authentieke begraafplaats of Battle Cemetery en de Stone of Remembrance.
Tyne Cot Cemetary: de grootste Britse militaire begraafplaats op het vasteland
- 11 -
Zoetermeer Nederland
2013-04
The Missing Memorial, het monument voor de vermisten, ligt aan de achterzijde van het kerkhof en
werd opgericht omdat de Menenpoort te klein bleek om alle vermisten op te vermelden. Op de
graven van de niet te identificeren gesneuvelden vind je onder meer de volgende
standaardinscripties:
- A soldier of the Great War
- Known unto God
- Their glory shall not be blotted out
Wat is de rol van de poppies?
Klaprozen (in het Engels: poppies) bloeien als andere planten in de buurt dood
zijn. Klaprozenzaden kunnen jarenlang op de grond liggen en pas beginnen
groeien als de nabije planten en struiken weg zijn, bijvoorbeeld als de grond
werd omgespit. Natuurlijk was de grond rond de loopgraven in de Eerste
Wereldoorlog grondig 'omgespit' door de gevechten en bombardementen.
In Flanders Fields is een gedicht van de Canadese militaire arts en dichter John
McCrae. De definitieve versie schreef hij op 8 december 1915. In Flanders
Fields is daarom de naam van het oorlogsmuseum in Ieper. McCrae stierf toen
hij nog tijdens de oorlog in een veldhospitaal werkte aan longontsteking en
hersenvliesontsteking in januari 1918. Hij werd 45 jaar oud.
McCrae moet honderden klaprozen hebben zien bloeien toen hij in 1915 het gedicht schreef.
Maar de klaproos heeft nog een andere betekenis in ‘In Flanders fields’. Sommige klaprozen
worden gebruikt om opium en morfine van te maken; morfine is een sterk verdovend middel dat
vaak werd gebruikt om de pijn van verwonde soldaten te stillen - soms voor eeuwig. De laatste
verzen van het gedicht duiden op de verdovende werking van morfine.
Klaprozen zijn, mede door dit gedicht, dus het symbool geworden van de Eerste Wereldoorlog.
IN FLANDERS FIELDS
IN VLAANDERENS VELDEN
In Flanders fields the poppies blow
Between the crosses, row on row
That mark our place; and in the sky
The larks, still bravely singing, fly
Scarce heard amid the guns below.
In Vlaanderens velden bloeien de klaprozen
tussen de kruizen, rij aan rij,
die onze plaats aanwijzen. En aan de hemel
blijven de leeuweriken vliegen en dapper kwelen,
tussen 't geschut beneden nauwelijks te horen.
We are the Dead. Short days ago
We lived, felt dawn, saw sunset glow
Loved, and were loved, and now we lie
In Flanders fields.
Wij zijn de Doden. Enkele dagen geleden nog
leefden we, voelden de ochtendstond, zagen de gloed van de
avondzon,
beminden en werden bemind en nu liggen wij, gevelden,
In Vlaanderens velden
Take up our quarrel with the foe
To you from failing hands we throw
The torch; be yours to hold it high.
If ye break faith with us who die
We shall not sleep, though poppies grow
In Flanders fields.
Zet onze strijd met de vijand verder
Met falende handen reiken wij u over
de toorts. Aan u haar hoog te dragen.
Doet gij dit niet, dan zullen wij in deze aarde
geen rust kennen, ondanks de klaprozen
In Vlaanderens velden.
- 12 -
Zoetermeer Nederland
2013-04
- 13 -
Zoetermeer Nederland
2013-04