Jeugdculturen van 1950 tot nu

Jeugdculturen van 1950 tot nu
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave ................................................................................................................................. 1
Inleiding: .............................................................................................................................................. 1
Geschiedenis van de jeugdculturen ...................................................................................................... 3
De jaren 50 ....................................................................................................................................... 3
De jaren 60 ....................................................................................................................................... 3
De jaren 70 ....................................................................................................................................... 5
De jaren 80 ....................................................................................................................................... 6
De jaren 90 ....................................................................................................................................... 7
Een aantal jeugdculturen ...................................................................................................................... 8
Hippies ............................................................................................................................................. 8
Metalheads ..................................................................................................................................... 10
Punkers ........................................................................................................................................... 11
Hiphoppers ..................................................................................................................................... 13
Skinheads ....................................................................................................................................... 15
Skaters ............................................................................................................................................ 16
Nawoord ............................................................................................................................................. 17
Bronvermelding ............................................................................................................................. 17
Inleiding:
Je bent jong en wilt zelf je manier van leven bepalen. Je wilt lekker opvallen door je
gedrag en door je kleding. Je wilt grenzen aftasten om er vervolgens overheen te
gaan.
Er zijn verschillende jongerengroeperingen die elk op hun eigen manier zich kleden
en zich gedragen, deze groeperingen zijn door de tijd heen door de maatschappij
geaccepteerd. Door de tijd heen zijn er steeds sterker bepaalde jeugdgroeperingen
naar voren gekomen. Deze groepen kregen een steeds grotere aanhang en
vormden op den duur zelfs een subcultuur, vroeger waren de subculturen nog niet
volledig aanvaard door de maatschappij, maar tegenwoordig wel. Ook
tegenwoordig hebben we met subculturen te maken, maar daarover later meer.
Eerst zal hieronder een uitleg volgen, van wat een jeugd(sub)cultuur nu eigenlijk is,
hoe deze zich uit en wat ze doen (inhouden).
Een jongerencultuur is eigenlijk een bijzondere vorm van cultuur. Een cultuur is
een geheel van waarden, normen, opvattingen, rituelen, gedragsvoorschriften,
symbolen en tekens die worden gedeeld door de leden van deze groep of
samenleving. Een subcultuur is een cultuur die een andere cultuur deels overlapt,
maar die ook duidelijk hun eigen aspecten kennen. Een jongerencultuur is dus een
cultuur van een gedeelte van de jongere mensen in de samenleving. Jongeren
krijgen een toenemende zelfstandigheid (in de periode van 12 tot 20 jaar) en
vormen een groep met mede-jongeren waarbij zij zich op hun gemak voelen. Ook
al komen deze leden uit andere landen en kennen zij ze niet, ze voelen zich tot
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 1
dezelfde cultuur aangetrokken en dus tot elkaar. Een jongerencultuur kent geen
lang bestaan, sommige vinden geen aanhang of na een tijdje gaan de leden weg.
Ook kan het zo zijn dat de groep te veel aanhang krijgt en daarom een
mainstream wordt. Een jongerencultuur bestaat uit een harde kern en daaromheen
sympathisanten en de "meelopers" . De harde kern zorgt voor de vorm, ontwerpen
de stijl en vormen de "achterliggende" gedachte van de groep. De harde kern voelt
zich duidelijk meer dan de meelopers daarom verzinnen ze zelfs namen voor de
meelopers, denk aan: zwabbers (meeloop-gabbers) ook verzetten zij zich tegen
vermainstreaming (een echte cultuur worden).
Hoe de stijl van een jongerencultuur eruit ziet, bestaat uit drie elementen:
Image: het naar buiten toe eruit zien door middel van kleding, haardracht, make-up
en sieraden.
Houding: gezichtsuitdrukking, de manier van lopen, pose en de uiting van de
groep naar buiten toe.
Taalvariant: (=slang) typische woordenschat en wijze van uitspreken, ook hebben
ze bepaalde groeten en woorden die ze hierbij gebruiken.
De cultuur heeft veel geld over om de stijl te uiten. Meestal komen de harde
kernleden met nieuwe ideeën om de stijl "bij te werken".
De jongerencultuur vindt zichzelf de beste cultuur en vindt alle andere culturen, die
van de hunne afwijken, minder. Zo ook die van hun ouders; in de tijd dat een
jongere zich bij een jongerencultuur heeft aangesloten treden er vaker dan
voorheen meningsverschillen over opvattingen op tussen jongeren en hun ouders.
Dit is ook een reden waarom veel jongeren bij zo'n jongerencultuur gaan, maar ook
om alvast een beetje te proeven van de verantwoordelijkheid en het zelf kiezen,
wat ze op latere leeftijd onder de knie zullen moeten krijgen.
De tijd dat jongeren zo'n cultuur vergezellen is een mooie tijd om erachter te komen
wie ze nu echt zijn. De meeste jongeren willen bij een bepaalde groep horen,
omdat juist deze groep hen aanspreekt en dan vooral qua stijl en levensstijl (en
misschien omdat veel vrienden er al bij zitten). Men voelt zich met elkaar
verbonden in zo'n groep en ze vinden zichzelf de beste groep. Daarom worden
andere jeugdculturen al gauw als mindere gezien. Soms trekken de verschillende
culturen niks van elkaar aan, maar vaak is er sprake van rivaliteit of zelfs
regelrechte vijandigheid tussen de culturen. Denk hier aan bijvoorbeeld uitlachen,
uitschelden, krachtmetingen of zelfs (hevige) gevechten (de laatste kan zelfs
uitlopen tot erge bende-oorlogen.)
Wat volgt is een uitgebreid verslag volgen over de jeugdculturen in Nederland,
vanaf 1950. De meest grote culturen zullen worden behandeld. Over deze culturen
zal apart worden verteld, over dingen als kleding, taal, stijl enz. Alles bij elkaar is zo
een overzicht interessant, want het toont het belang van deze jongerenculturen en
tegelijk de relativiteit ervan. Het onthult de mogelijkheden voor jongeren om zichzelf
te realiseren, maar stipt tegelijk de gevaren van onverdraagzaamheid en blind
navolgen.
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 2
Geschiedenis van de jeugdculturen
De jaren 50
In de loop van de jaren vijftig, komen in Nederland de eerste jongeren subculturen
tot ontwikkeling. Dit komt voornamelijk doordat jongeren beschikking krijgen over
eigen geld en omdat ze meer vrije tijd hebben. Nieuwe ideeën ontstonden in de
hoofden van de jeugd. Overal in de
samenleving kwamen mensen in opstand
en dit was het begin van de jeugdculturen.
Er ontstonden verschillende muziekstijlen
waar vooral jongeren naar luisterden.
Rock 'n roll, Jazz, Folk, Beatniks. Hieruit
stamt de muziek van tegenwoordig. In de
jaren vijftig, kent Nederland twee jongeren
subculturen, de kuiven en de artistieken.
De kuivencultuur steunt op het voorbeeld
van
Amerikaanse
rock
'n
roll-en
filmsterren. De artistiekelingen halen hun
inspiratie deels uit Amerika en deels uit
Parijs. Onder de ouderen heerste hierdoor
grote paniek, ze wisten niet wat er zou
gaan gebeuren en vreesden het ergste.
Maar als we terugkijken is het moeilijk te
Figuur 1 De filmlegende James Dean
begrijpen wat de reden was van alle
drukte. Misschien dat de oudere mensen zagen wat komen ging? Als je naar de
drugsproblemen en de sociale problemen van de 90-er jaren kijkt, was er toen
weinig aan de hand. Misschien vreesde men de kleine scheurtjes in de stabiele
samenleving van die tijd. In de jaren 60 ging het alleen maar sneller.
Democratisering, ontkerkelijking en het verlies van respect voor het gezag. Oude
normen werden afgebroken en de jeugd had een doel.
De jaren 60
De jaren 60 waren de start van een andere tijd waarin de
jeugd iets had te vertellen en meer serieus genomen werd.
Bovendien werd de jeugd in de 60-er jaren niet meer als
een probleem gezien, maar als een consument. In die tijd
vormen in Nederland jongeren van 6 tot 19 jaar een groep
van 2,8 miljoen mensen die jaarlijks 3 miljard euro
uitgeven. Jongere kinderen kopen ook meer.
Figuur 2 The Beatles in
hun beginperiode
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 3
Dit was de periode van protest en
sitdown-acties. Jongeren streden
voor allerlei zaken. Dit was ook de
periode waarin jonge mensen
geïnteresseerd raakten in politiek,
in de rassenproblematiek. Blanke
beatniks en zwarte jongeren
streden samen tegen racisme. Ze
werden een deel van de
vrijheidsstrijd. De maatschappij
gaf de schuld aan de opvoeding.
Falende ouders waren de oorzaak
van deze problemen.
Veel jongeren hadden ideeën
over persoonlijke vrijheid en
grotere individualiteit. Jammer
genoeg zijn deze gedachten
zeldzaam
geworden.
De
tegenwoordige
jeugdculturen
hebben
vooral
computerspelletjes,
televisie,
pretentieloze muziek gebracht
Figuur 4 Parijs mei 1968
door commerciële media als
belangrijkste interessen. De media hebben veel geld verdiend aan Woodstock 2.
De daardoor aangetrokken jeugdculturen zullen
daardoor nooit meer volledig terugkeren. Aan het
begin van de jaren zestig, verschijnen de kikkers op
het jongerentoneel. Deze groep combineert een
aantal elementen van de kuiven, met die van de
artistieken. Eigen inbreng vormen de beatmuziek met
bijbehorende dans en de kledingstukken. Vanaf circa
1964 komt de soulcultuur op. Soulkikkers houden
van soulmuziek, zwarte muziek uit Amerika. Deze
groep leefde over het algemeen langs de andere
culturen heen en maakte als een van de enige (bijna)
geen ruzie met andere groepen. In 1965 word de
provo opgericht in Amsterdam. Provo is eigenlijk
geen echte jongerencultuur, in die zin, dat een eigen
muziekstijl ontbreekt, het was meer een ideologische
beweging. Wanneer deze beweging in 1967
ontbonden wordt, ontstaat als vanzelf de hippiecultuur. Als muziekstijl geven zij de voorkeur aan Figuur 3 Hippies
rockmuziek, underground, folksongs en protestsongs.
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 4
De jaren 70
In de jaren zeventig, komen de rasta's opzetten. De
rasta's vormen een spirituele beweging met een
eigen muziek (reggae), een eigen geloof (rastafari)
en een sterk zwart bewustzijn. In de Verenigde
Staten ontstaat rond 1970 de hardrockers of de
metalheads, de oudste muziekvariant binnen deze
stroming heet heavy metal, zwaar versterkte
gitaarrock met een denderende beat. Deze stroming
wordt vaal agressief afgeschilderd door hun ruige
uiterlijk, de wilde dansen en de harde muziek met
teksten over (zelf)moord, oorlog en geweld. Rond
1976 komen de disco's op in Nederland. Dit is
oorspronkelijk een zwarte en homocultuur, afkomstig Figuur 5 Punk
uit Amerika, maar in Nederland heeft deze subcultuur over het algemeen blanke
twintigers tot leden. Bij disco's gaat het er in de eerste plaats om een goede tijd
hebben en lekker lang en heftig dansen in de seksueel uiterst tolerante sfeer van
de discotheken. Hier wordt veel drugs gebruikt (vooral cocaïne) om langer door te
kunnen gaan. In 1977 breekt de punk door in Nederland. Deze cultuur was
opzienbarend door de haardracht, geverfd in alle kleuren van de regenboog en in
de meest vreemde vormen geknipt. Kleding was meestal zwart en gescheurd, door
veiligheidsspelden bijeengehouden. Pogo was de dans (op en neer springen).
Punks hadden verschillende achtergronden. Binnen de punkbeweging bestonden
meerdere subculturen: beehive punks en in politiek geïnteresseerde punks.
Anarchisme is een onderdeel van hun levensfilosofie. Op deze manier zijn ze niet
in een hokje te stoppen en staan ze los van alle politieke partijen. Ongeveer
tegelijkertijd met de punk, waait de skinhead beweging over vanuit Engeland. De
stijl van de skinheads is agressief. De kleding is ontleend
aan het traditionele arbeidersleven van Engeland:
bretellen, spijkerbroeken met omgeslagen pijpen, kale
koppen en werkmansschoenen. Verder zijn legerkleding,
tatoeages en piercings vaak terug te vinden bij deze
subcultuur. In de jaren 60 was de leuze "De jeugd heeft de
toekomst". De jaren 70 hadden ook een leuze: "De jeugd
heeft geen toekomst" (No Future). Men noemde hen 'de
buitengesloten generatie'. De punk scène had geen
positieve aspecten. Hoe kunnen die gevonden worden in
een cultuur die tot doel had overal tegen te zijn?
De subculturen reageerden verschillend op de
economische crisis van de jaren 70. Skinheads wilden de
oude normen en waarden van de arbeiders terugbrengen.
Punks vielen deze juist aan.
Figuur 6 Skinhead
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 5
De jaren 80
De jaren 80 hebben minder te betekenen dan de jaren 60 en 70. Verschillen tussen
groepen jongeren zijn minder makkelijk te zien. En er zijn veel verschillende types:
kakkers, punks, hiphop,
rasta's,
disco's,
alternatievelingen,
hippies,
drop
outs,
dijkers,
rockers,
blowers, etc. Dit maakt
het moeilijk onderscheid
te maken. Overal zag je
graffiti, hardrock, punk,
new wave, jongerencentra. Jeugdculturen werden
een
normaal
verschijnsel.
Veel
veranderingen
in
de
Figuur 8 Breakdance in Moskou
samenleving ontstonden
door
de
jeugd.
De
commercie verdiende veel aan de jeugd. En de strijd tegen de samenleving was
voorbij. Jeugdcriminaliteit groeide, er ontstonden
jeugdbendes. In de jaren 80 ontstonden er maar
weinig nieuwe jeugdculturen: die van de jaren 70
bleven bestaan. De hiphop cultuur en de
housecultuur waren de grootste nieuwe
subculturen, maar ze hebben weinig met elkaar
te maken. Rond 1980 kwam de hiphop cultuur in
Nederland, deze cultuur kwam uit Amerika.
Aanhangers waren vooral jongeren uit de ghetto's
die weinig mogelijkheden hadden in de
maatschappij. Dit was een van de meest zuivere
culturen die ooit ontstaan is. In deze cultuur
waren ook een aantal subculturen zoals rap
(sprekend zingen), breakdance, electric boogie
(eigen dansstijl) en graffiti (illegaal beschilderen Figuur 7 Skaters
van muren met spuitbus en stift). Deze kunstvorm werd overgenomen door
buitenlandse jongeren en door blanke jongeren uit de lagere milieus. Je zag veel
breakdancers op straat en graffiti was "in". In de jaren tachtig komen uit de
punkscene vier nieuwe jongerenculturen voort: new wave, hardcore, straightedge en alto's. New wave ontstaat rond 1980 en is een niet zo agressieve tak van
de punk. De muziek is melodieuzer. Begin jaren tachtig komt de hardcorepunk
tevoorschijn. Volgens hen is ideologisch in orde zijn, belangrijker dan het uiterlijk.
Deze jongerencultuur blijft vrij klein qua omvang. Uit de hardcorehoek komt rond
1980 ook de straight-edge voort. In tegenstelling tot veel andere jongerenculturen
uit die tijd, wijzen zij seks, roken, drugs en drank af, maar gaan wel uit hun dak op
hardcore muziek. De alto's hebben een bepaalde levensstijl, die aan moet geven
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 6
dat de aanhangers kritisch in het leven
staan en zich niks laten wijsmaken door
bijvoorbeeld commercie en mode. De
muzikale voorkeur loopt uiteen: folk,
rock, bowie, hardcore en metal. In de
jaren tachtig komen ook de skaters in
Nederland.
Dit
is
de
enige
jongerencultuur die rond een sport is
ontstaan, het uithalen van ingewikkelde
stunts op hun skateboard is dat ook een
van de belangrijkste herkenningpunten
van de skaters. Rond 1987 bereikt de
Figuur 9 Gabbers
house Nederland, deze van oorsprong
zwarte danscultuur is een verzamelnaam
voor diverse muziekvarianten, die met elkaar gemeen hebben, dat ze op de
computer zijn gemaakt. De acid house is daarvan de meest toonaangevende
variant.
De jaren 90
In de jaren negentig, bereikt een stortvloed aan informatie de mens, via de
uitbreiding van televisiekanalen, de zendtijd en de digitale snelweg, waarop steeds
meer mensen zijn aangesloten. Jongeren maken veel gebruik van deze
mogelijkheden en kunnen zo mensen van hun jongeren-(sub)cultuur in binnen- en
buitenland nu zeer snel bereiken.
In het begin van de jaren negentig, raakt de Acid house op z'n retour, maar treden
er andere housevarianten op, zoals de techno en de Goatrance. Ook komt er een
echte Nederlandse, de gabberhouse of hardcore. Gabbers gaan uit hun dak op
super harde en snelle muziek en hebben hun eigen dansvorm, het hakkûh. Verder
zijn ze duidelijk herkenbaar door hun dure Australian (of Cavello) trainingspak, Air
Max Nikes, bomberjacks, vaak met vlaggetjes op de mouw, een baseballpet en een
geheel of gedeeltelijk kaalgeschoren hoofd. Gabbers worden vaak agressief
afgeschilderd en in verband met drugs gebracht. Alhoewel lang niet alle gabbers zo
zijn. Vanaf circa 1995, groeit de populariteit van jungle in Nederland. Deze
housevariant afkomstig uit Londen, combineerde elementen uit de techno en ragga
(elektronische reggae) en is een stuk softer dan gabber, niet alleen qua muziek,
maar ook qua sfeer en stijl. Na de eerste housedode in 1993, stelt burgemeester
Thijn van Amsterdam een meldingsplicht in voor houseparty's, zodat er voor meer
veiligheid en controle gezorgd kan worden.
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 7
Een aantal jeugdculturen
Hippies
"Alles was zo nieuw, zo sprankelend en zo vol leven….. Je kon de zindering
in de lucht heel sterk voelen. Zo veel mensen waren bezig met dingen anders
te doen."
De naam "hippies" is overgenomen uit Amerika, waar de hippie beweging in 1965
ontstond in California en New York. Tussen 1970 en 1975 trok de hippiecultuur
zoveel jongeren aan totdat zij verwaterde en mainstream werd. Bij die stroom
droegen de jongens en meisjes lang haar vaak tot
over de schouders. De meesten hadden een lange
pony of een scheiding in het midden. De voorkeur
ging uit naar steil haar. En ook "afro-kapsels" waren
erg in. Zowel jongens als meisjes kleurden hun haar
vaak (oranje) rood met Henna.
Ook lieten veel mannen een snor of een baard staan,
dat deden ze om niet te verwijfd te lijken met hun
lange haren. In die tijd droegen de meisjes weinig of
geen make-up.
Bij feesten en pop concerten zag je verscheidene
hippies, vooral meisjes met kleurrijke bodapaint. Qua
kleding zagen hippies er armoedig uit en droegen
vooral tweedehandskleding. Ze hielden van vale
verwassen T-shirts en versleten spijkerbroeken.
Overhemden en grote uitgezakte truien deden het ook Figuur 11 Hippie
heel goed. Aan de voeten droegen ze laarzen of
sandalen. Vooral in 1970 kwamen de felle en vrolijke kleuren meer in de mode. De
stoffen waren effen of hadden een patroon zoals cirkels, spiralen of blokjesprint.
Ook droegen ze graag kleding met bloemetjes erop. Voor jongens waren er
heupbroeken met uitlopende pijpen, overhemden jasjes en dassen. Meisjes
droegen vooral korte broeken en super korte rokjes en jurkjes. En de zonnebrillen
met hele grote glazen. Later kwamen
de plateauzolen in. De meest
kenmerkende hippie kleding was die in
exotische stijl. Veel Indiase kleding en
veel enkel- en armbanden en veel
kettingen. Al snel vond je in Nederland
veel van dit soort winkels waar ze
zulke kleding verkochten.
Hippies hielden niet van luxe dingen,
ze verafschuwden dure snelle auto's.
Alles moest het liefst zo goedkoop en
Figuur 10 San Francisco 1966: Make love not war
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 8
zo zuinig mogelijk. Met hun eigen
vervoermiddel of liftend trokken ze
over de hele wereld. Ze bleven vaak lang weg. Om zichzelf te bewijzen en te leren
kennen trokken velen er alleen op uit.
Hippies hielden van psychedelische rock, een combinatie van rock, blues, country
en western, folk en indiaanse ragas. Deze muziek was eenvoudig van melodie en
emotioneel. Ook oosterse muziek
werd veel beluisterd. Ze luisterden
meestal samen naar muziek,
mediteerde en blowden. Hippies
zagen dansen als een vorm van
zelfexpressie. Ze gingen veel naar
concerten die vaak in de openlucht
plaats vonden daarbij ging het hun
vooral om het samen zijn.
Hippies dronken vooral thee, geen
smaakjes maar vooral kruidenthee
alweer een kenmerk uit India. Ze
aten
vegetarisch
zoals Figuur 12 Peace
peulvruchten en
veel granen.
Hippies wilden het liefst onbespoten eten en verbouwden de groenten vaak zelf.
Hippies dronken niet of nauwelijks alcohol. Een enkele keer wijn of tequilla.
Hippies waren ook graag stoned. Dat lukte het beste met hasj en wiet. Blowen
hoorde er bij.
Er gebeurde vaak ongelukken met te veel drugs. Omdat ze er ook veel mee
experimenteerden.
Hippies troffen elkaar in cafés en jongerencentra
en bij popconcerten. Ze waren veel buiten te
vinden, zowel in de natuur als op straat. Vaak
woonden ze met anderen samen in één huis. Het
interieur was vaak tweedehands en met oosterse
accenten. En vaak veranderden ze het.
Ze waren een hechte groep, ze communiceerden
veel met elkaar en deden nooit echt iemand
kwaad. Je hoorde volgens hen vriendelijk en
gastvrij te zijn en veel samen te delen. Ze
vonden het milieu erg belangrijk en hielden erg
van de natuur. In hun relatie hadden ze veel
seks. De meesten hadden ernaast ook seksuele
contacten met anderen. Veel relaties gingen
daardoor kapot. Hippies dachten heel laconiek
over opvoeding dus het gebeurde regelmatig dat
ze bewust of onbewust zwanger raakten en
kinderen kregen. Ze vonden het maar niets om
Figuur 13 Hippiegirl
eerst te studeren en daarna een burgerlijk
bestaan te leiden. Je moest naast je studie veel
ruimte nemen voor andere dingen. Ze waren vaak kunstenaars of schilders of
hadden meerdere baantjes.
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 9
Metalheads
"Het was zo bruut gewoon, ik vond het heerlijk"
Metal bestaat nu ongeveer 30 jaar en
heeft zich van een kleine subcultuur tot
een grote en ook opvallende beweging
ontwikkeld. De meest oorspronkelijke
vorm is Heavy Metal, een vorm van
hardrock, die aan het eind van de jaren
60 begin jaren 70 ontstond met bands als
Deep Purple en Led Zeppelin. Aan het
eind van de jaren 80 leek Metal enigszins
in te zakken, omdat er toen allerlei
verschillende vormen van ontwikkeld
waren die zeer populair werden. Een paar
voorbeelden zijn Blackmetal dat rond het
midden van de jaren '80 ontstond en de
zwaardere en nog agressievere vorm
daarvan: Death Metal in het begin van de
jaren 90. Ruig, agressief, hard, energiek,
dynamisch en authentiek zijn de
trefwoorden voor zowel de muziek en de
levensstijl. Metalheads vinden hun haar
heel belangrijk en verzorgen het goed.
Figuur 14 Metalhead uit Toronto
Het is lang en bijvoorkeur sluik en hoe
meer hoe beter: volume wordt op prijs
gesteld. Een snor en een baardje of duivelssik mag, maar zonder kan ook. De
kleding moet een ruige en onverschillige indruk maken: verscheurde broeken en Tshirts, long sleeves met gaten in de ellebogen, mouwloze jacks of vesten van daim
of leer, lange leren jassen of jacks en als schoeisel sportschoenen, maar nu kisten,
motorlaarzen of cowboylaarzen.
Motorlaarzen worden soms aan de voorzijde voorzien van metalen platen. Zwart is,
zeker bij Death en Black Metal, de
favoriete kleur maar ook blauwe of
stonewashed jeans behoren nog
steeds tot hun kledingstijl. De broek,
die ook van leer kan zijn heeft een
strak of recht model, het shirt wordt er
los overheen gedragen en daar
overheen een mouwloos vest. De
basiskleur van de T-shirts en long
sleeves is zwart en zowel voor- als
achterzijde en mouwen hebben prints
van bands of choquerende plaatjes.
De T-shirts worden vaak bij concerten
gekocht. Tot een jaar of 5 geleden was Figuur 15 Metalbabes
een spijkerjasje, met of zonder
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 10
mouwen, en indien mouwloos meestal over het leren jack heen gedragen, een
geliefd kledingstuk.
Vrouwelijke Metalheads dragen ongeveer hetzelfde als de jongens en daarnaast
ook hele korte leren rokjes, strakke truitjes en bloesjes of bustiers met metalen
versieringen, netpanty's en schoenen met hoge hakken en metalen stukjes erop.
Het beeld is stoer en sexy. Het ruige imago van Metalheads wordt vooral
opgeroepen door de metalen versieringen op de kleding. Bovendien dragen zowel
jongens als meisjes zwartleren halsbanden en armbanden met metalen
klinknagels.
De armbanden kunnen heel breed zijn en de arm van pols tot elleboog bedekken.
Daarnaast dragen jongens en meisjes ook kettingen om de hals en de taille of aan
de riem met als hanger een omgekeerd kruis een pentagram of een ander symbool
uit de sfeer van zwarte magie en satanisme. Doods- en andere duivelsymboliek
komen veelvuldig voor, ook in de tatoeages waarvan de meeste Metalheads en wel
een of meerdere van hebben. Verdere accessoires zijn metalen ringen en
oorbellen, en ook piercings, zowel in wenkbrauw, onderlip, en neus als in tepel of
navel. Jongens en vooral bandleden maken hun ogen vaak op met zwarte zware
randen. Voor meisjes is zware opmaak verplicht: het gezicht is wit, de lippenstift
donker of fel rood met donkere randen, de wenkbrauwen worden geaccentueerd en
om de ogen worden zwarte randen gezet.
Kenmerkend voor het geluid van Metal zijn het enorme volume, de zware drums en
bas met een heftige beat. Als er gezongen wordt is dat vaak krachtig en wordt er
geschreeuwd en gekrijst. Bij veel popconcerten gaan Metalheads helemaal uit hun
dak en zijn helemaal kapot daarna. Hun motto is: heel je leven lang feesten. Ze
dansen niet, ze headbangen alleen, op het ritme van de muziek hoofd en haren
heen en weer zwaaien. En ritmisch tegen elkaar opspringen en tegen elkaar
opslaan. Ze drinken alleen maar bier en gooien daar ook mee. En er wordt ook wel
eens een joint gerookt. Ze houden altijd protesten tegen de samenleving door hun
muziek.
Punkers
"Chaos dat was wat je wou. 's Nachts leven.
Bier drinken, wanneer je wilde. Nooit meer naar
je werk gaan. Leven om te leven. Muziek
maken, omdat je muziek wilt maken. Kunst
omdat je kunst wilt maken."
Figuur 16 Haar is heel belangrijk
Punkmuziek ontstond in de Verenigde Staten
als een poging de authentieke underground
van de jaren 60 te doen herleven. Daar kreeg
Punk ook zijn naam: "Punk" is slang voor
straatschoffie, wat paste bij het ongepolijste
geluid, gedrag en uiterlijk van de muziekanten.
Deze muziek werd rond 1975 in Engeland
opgepikt door bands. Ongeveer in 1977 brak
Punk ook door in Nederland. In Nederland
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 11
werden studenten van de kunstacademie de eerste punkers. Vrij snel breidde de
aanhang uit met vaak veel jongere mensen.
Haar was heel belangrijk voor punkers. Meerdere stijlen waren mogelijk als het
maar afwijkend was. Mensen
hadden lokken, pieken, kleuren,
delen kaal, getoupeerd haar.
Dat laatste kwam het meeste
voor, zowel bij jongens als bij
meisjes.
Het
opvallendste
kapsel was wel de hanenkam.
De kam zetten deed je met
zeep. Je haar was pas echt
punk met een opvallend
kleurtje. Meisjes hielden van
een
opvallende
make-up.
Lange lijnen om de ogen, ook
wel tekeningen in het gezicht.
Met zwart. Om de ogen wel
Figuur 17 Piercings en tattoos
vaak wat extremere kleuren:
roze, paars. Heel veel met
potlood werken. Randjes om je lippen, of
helemaal zwarte lippen.
Vooral je ogen moesten heel heftig. Zeker
bij concerten waren ook veel jongens in die
stijl opgemaakt.
Op kledinggebied deden punkers heel veel
zelf.
Ze
kochten
veel
bij
de
tweedehandswinkel. Later kwamen er
speciale winkeltjes voor punkers. Vele van
hen
versierden
hun
kleding
met
metaalwerk,
zoals
studs,
kettinkjes,
buttons, kroonkurken, veiligheidsspelden
en scheermesjes. Punkers droegen veel Tshirts maar die werden wel aan de
punkmode aangepast. Van de T-shirts
gingen de mouwen eraf en de hals eruit.
Ook broeken werden omgebouwd. Een
broek deden ze in een emmer met chloor
en zo kregen ze aparte vlekken. Punkers
droegen vaak zwarte spijkerbroeken van
het merk Lois. Ze moesten helemaal strak Figuur 18 Geen "Millet" voor een punker
om je benen zitten en daarom werden de
pijpen ingenomen. Elke punker had wel een zwart leren jack, die ze zelf versierden.
Als schoeisel kozen veel punkers voor zwarte, puntige laarsjes, soms ook wel
versleten basketbal schoenen. Als accessoires waren met studs versierde leren
riemen, halsbanden en polsbanden in de mode. Ze droegen ook veel ringetjes en
oorbellen. Sieraden werden veel zelf gemaakt. Veel punkers hadden piercings en
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 12
niet alleen in oren. Dat deden ze vaak zelf of bij elkaar. Tatoeages waren ook
populair. Meestal zaten die op arm of schouder, maar er waren ook veel punkers
die tatoeages op hun vingers hadden. Dat deden ze ook vaak bij zichzelf en bij
anderen. Punkers bekommerden zich weinig om hun lichaamverzorging, ze wasten
zich niet vaak en trokken zich niet veel aan van hygiëne. Vaak woonden ze in een
kraakpand en daar was geen warm water. Meisjes konden dezelfde kleding als
jongens dragen, maar ze kozen ook vaak voor rokjes. En het liefst heel strak, heel
erg kort en van leer. Daaronder netpanty's met gaten of roze, rode of groene
panty's. Punkers moesten zich ook aan de "kledingcodes" houden, anders werden
ze door andere Punkers als Hippies beschouwd. Punkmuziek was hard en
energiek en er zit geen melodie in. Bij het optreden is de act van de band erg
belangrijk. De tekst stelt niet veel voor maar dat is ook niet te bedoeling. Veel
punkers zaten in een bandje. Bier was de drank voor de punkers en ook jenever en
wodka. Veel punkers gebruikten ook drugs. Er werd veel geblowd en speed of
heroïne was erg populair. In veel leegstaande grote gebouwen woonden de
punkers samen. De meubels kwamen van de kringloop of het grofvuil. Punkers
liepen vaak mee met demonstraties en andere acties. Dat was één van hun
dagelijkse bezigheden. Het verzet tegen de maatschappij was sterk agressief. Het
was de bedoeling dat je er extreem uitzag en je extreem gedroeg. De punk
ideologie legde sterk de nadruk op persoonlijke autonomie en individualisme.
Hiphoppers
"Het mooie van hiphop dat is
de originaliteit… Je mag wel
nadoen, je mag wel afkijken,
maar je moet er iets mee
doen. Je moet gewoon jouw
manier van denken en leven
verwerken in je eigen
muziek of je eigen dans."
Hiphop komt van oorsprong uit
Figuur 19 Hiphoppers
New York en was een zwarte
danscultuur. Het begon in 1975 toen DJ Hollywood in een discotheek in een zwarte
wijk in South Bronx de hiphop draaide. En zo ontstond er ook een nieuwe manier
van dansen: Breakdancen en Electric boogie.
Vanuit New York breidde de hiphop cultuur zich over Amerika uit. In Nederland
waren de eerste hiphoppers vanaf 1979 actief. In de jaren 80 groeide het nog meer
uit en in de jaren 90 werd het publiek breder doordat R&B en reggae erbij kwamen.
In de jaren 80 hadden veel hiphoppers een "Blockheadmodel" Eind jaren 80
kwamen er meer rapgroepen en die hadden dreadlocks (je haar in soort strengen
vastdraaien, en veel gel erin gooien), die haarstijl werd toen door veel hiphoppers
overgenomen. Anderen hadden grote krullen die ze ook vaak kleurden, en ze
deden er ook veel vet in. Eerst droegen de eerste breakdancers joggingbroeken
maar die ruilde ze later in voor trainingspakken. Hun trainingspakken waren
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 13
meestal van merken als Puma, Adidas, Kappa en Fila. Ze hadden ook altijd
sportschoenen aan. Meestal van het merk Adidas.
Er was ook een soort hiphoppers die graffiti spoot. Deze hiphoppers droegen in
tegenstelling tot de Breakdancers donkere kleding en grote truien en broeken die
makkelijk zaten. Ook hadden ze meestal petten op.
Schoenen werden op een speciale manier geveterd, namelijk de veter om je voet
gewikkeld of onder de lip van de schoen doorgehaald zodat de schoen open stond.
Ook hadden ze een spinmuts op, om goed op hun hoofd te kunnen draaien bij het
dansen. Zo gebruikten ze polsbanden tegen blessures. Na 1985 maakten de
sweatsuits plaats voor de spijkerbroeken, met stoere jassen erop en een
baseballpet.
Kenmerkend voor deze periode zijn de grote gouden kettingen met grote hangers
eraan.
Om te laten zien bij welke groep ze hoorden, lieten ze
meestal een tatoeage zetten met een afdruk van een
belangrijk teken van die groep. Meisjes hadden niet echt
een speciale kledingstijl, maar zagen er wel sportief uit. Pas
later gingen ze meer jongenskleding dragen, zoals grote
truien en broeken. Kleding en uiterlijk waren erg belangrijk
voor hiphoppers. En als je een "goed" merk aanhad dan
hoorde je er echt bij en had je veel aanzien. Hiphop muziek
heeft een beetje van Soul, Funk en Reggae. Belangrijk voor
deze muziek waren de DJ's. Zij maakten muziek
doormiddel van platen te draaien op draaitafels. Later
gingen ze ook muziek maken met gezongen teksten. Zo
iemand heette een rapper. Rappers kozen woorden uit die
goed in het ritme pasten. Rappers werden absolute sterren
in de hiphopmuziek. Halverwege de jaren '80 werd de Figuur 20 Hiphopsters
sobere muziekstijl populair van Run DMC en LL Cool J. Ze
rapten vooral over het harde leven in de Getto's. Hun uitstraling was vaak macho
en agressief. Muziek was erg belangrijk voor hiphoppers, dus ze trainden heel hard
en heel lang om op nieuwe muziek te kunnen dansen. Hiphoppers hadden hun
eigen taal, ze bedachten overal een term voor en allerlei namen voor elkaar. Door
middel van graffiti werden teksten met rare termen op grote openbare bouwwerken
en vervoermiddelen gespoten. Het waren vaak grote en kunstzinnige ontwerpen.
Ze werden op het gebied van kleding, taal, dansstijl en gedrag geïnspireerd door
films, bekendheden en videoclips. In het begin gebruikten ze geen alcohol of drugs.
Omdat anders je lichaam gedesoriënteerd raakt en ze niet goed meer kunnen
breakdancen. Later gingen ze joints en marihuana gebruiken en er werd veel bier
gedronken. Hiphoppers wilden altijd de beste zijn, en deden erg hun best om een
goed aanzien te krijgen. Hiphoppers kwamen meestal uit de Getto en troffen elkaar
meestal 's avonds op straat. Je had speciale groepen die uit één bepaalde wijk
kwamen en die zochten dan ruzie met de andere wijkgroepen om zichzelf te
bewijzen. In het begin waren er vooral veel jongens die hiphopper waren, maar er
kwamen steeds meer meisjes bij die ook gingen rappen. Dat waren meestal wat
stoerdere meisjes dan anderen.
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 14
Skinheads
"Trots op je achtergrond, op je land, dat hoort bij skins. Je eigen brood
verdienen, werken, fun maken, je mond niet dicht houden.. Wij gaan ons niet
zielig voelen."
Skinheads waren voor het eerst in 1968 in
Engeland te zien. Ze kwamen volgens hen op
voor de arbeiders belangen. En vonden dat je
hard moest werken voor je geld. Naast hun
werk hielden ze zich bezig met bier drinken
met andere skinheads, zich afzetten tegen de
maatschappij, en voor zichzelf opkomen. Een
kenmerk van skinheads is hun kale kop, en
daaraan hebben ze ook de naam skinheads
te danken. De meisjes waren niet helemaal Figuur 21 Typische symbolen van
kaal, maar hadden een blonde pluk naar extreemrechtse skinheads
voren. Ze hadden meestal kleding aan die op arbeiderskleding leek, bijvoorbeeld
grote stevige schoenen met stalen neuzen, grote
spijkerbroeken met je pijpen opgerold, grote Tshirts met bretellen er overheen, het liefst heel
smal en rood. Ook was legerkleding met
legerkistjes erg in. En vooral het bomberjack was
heel populair. De verschillende kleuren veters in
hun kisten, lieten zien bij welke groep je hoorde.
In Skinhead muziek stonden de teksten centraal
en de teksten gingen over maatschappelijke
problemen. Dansen deden ze niet, alleen
springen op het ritme en tegen elkaar aan
Figuur 22 Neo-nazi skinconcert
duwen. Op concerten werd veel met bier gegooid
en er werd veel gevochten tijdens concerten. Dan gingen de verschillende groepen
tegen elkaar vechten vaak vielen daar ook doden bij. Voetbal was de sport van de
skinheads omdat het een echte arbeiderssport was. Er werd veel gedronken en
drugs gebruikt zoals speed en coke. Naar buiten toe leken skinheads heel
agressief maar binnen de groep zijn ze heel hecht. Er waren veel meer mannen
dan vrouwen, maar de vrouwen die er waren deden dan ook met alles mee.
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 15
Skaters
"Eigenlijk is het zo dat het om die plank met wielen gaat en daaromheen kan
je er van alles bij halen."
De cultuur komt oorspronkelijk uit de
Verenigde
Staten,
waar
het
belangrijkste kenmerk van een skater
wordt gemaakt: het skateboard. Het
kwam rond de jaren 80 al wel een
beetje in Nederland maar rond 1993
werd het heel populair. Hun uiterlijk
wordt bepaald door het skaten. Ze
hebben kort haar, dragen een wijde
broek,
een
wijd
T-shirt
en
sportschoenen.
Bij Skaters hebben de topskaters een
voorbeeldfunctie, zij brengen dingen
in de mode.
Vroeger droegen skaters grote
Figuur 23 I love New York Skate Jam
joggingbroeken. Daarna kwamen de
wijde spijkerbroeken waarbij het kruis
tussen de knieën hing, maar die broeken
werden gedragen door skaters die zelf niet
skaten. Sieraden dragen ze niet, maar
piercings en tatoeages kunnen wel. Skaters zijn
erg individualistisch maar worden door mensen
gezien als een groep. Skateboarden zijn erg
belangrijk voor een skater, dus versieren en
verzorgen ze de skateboarden goed. Ook is het
belangrijk dat je elke keer weer nieuwe trucs
kan met je skateboard. Eén van hun dagelijkse
bezigheden is dan ook het oefenen en
bedenken van nieuwe trucs. Als skaters iets
anders doen dan skaten, dan zijn bier drinken
en wiet roken het enige wat ze doen. Iedereen
kan meedoen met skaten, ze laten iedereen Figuur 24 Skater in Rusland
toe in hun groep. Alleen voor meisjes is het moeilijk om een skater te zijn, er zijn
maar weinig meisjes die een "echte" skater zijn.
Niet alleen binnen de eigen groep maar ook naar buiten toe, zijn skaters erg
tolerant.
Ze hebben ook veel respect voor andere jeugdculturen.
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 16
Nawoord
Met dit overzicht hebben wij een goed beeld gekregen van de jeugdculturen van
vroeger en tegenwoordig. De jeugdculturen zijn door de tijd heen steeds erg
veranderd. Ook zijn er jeugdculturen "uitgestorven" en mainstream geworden. Zo
zal het over een tijd ook zijn, de jeugdculturen die nu bestaan zullen veranderen,
uitbreiden of uitsterven. Als de culturen uitbreiden en een mainstream worden
zullen ze meer invloed in de maatschappij krijgen. De jongerenculturen worden
door de rest van de bevolking uiteindelijk meestal wel geaccepteerd. Het zijn
tenslotte zelfmanifestaties van jongeren in onze cultuur. Op die manier komen ze
ook uit voor hun mening. Dat zijn soms best extreme acties en dat brengt dan
onrust in de buitenwereld.
De vraag is of de jeugdculturen niet meer en meer op elkaar gaan lijken waardoor
het allemaal niet meer zo extreem meer zal zijn. De hippies en de punkers zijn
vroeger grote mainstreams geweest, maar daar zijn er nu nog maar een paar van
over.
De jeugd is de toekomst, wordt nog altijd beweerd. Inderdaad kunnen we in deze
randstromingen van de maatschappij vernieuwende tendenzen aan voelen komen.
Laten we de vinger op de pols houden...
Bronvermelding
Boek:
de Leeuw, Kitty, Sjouk Hoitsma, Ingrid de Jager, Peter Schonewille (red.): Jong!,
Jongerencultuur en stijl in Nederland 1950-2000.
Internet:
1. http://teleacnot.kennisnet.nl/schooltv/aspecten/cult/shock/index.html
2. http://www.internetcollege.nl/verslagen/view.php3?id=5355
Peter Keersmaekers - Godsdienst 3de jaar: Omgaan met verschil - p. 17