Ipilimumab - Stichting Melanoom

Door Jan de Jong
Uitgezaaid melanoom dat niet meer chirurgisch kan worden verwijderd, kan worden
behandeld met onder andere ipilimumab. Dit middel stimuleert het eigen afweersysteem
van de patiënt. Bij ongeveer 20% van de patiënten is het werkzaam en kan dan leiden tot
een langdurig (definitief?) verdwijnen van de uitzaaiingen.
18
Ipilimumab
ter voorkoming van nieuwe
Patiënten met een melanoom stadium III, met uitzaaiin-
teurs geven in het artikel overigens geen informatie over
gen in de lymfklieren, en bij wie die lymfklieren (in tota-
de vervolgbehandeling. Ook (is er in)/bevat het artikel
liteit)/volledig zijn verwijderd, lopen toch nog steeds een
geen informatie over de kwaliteit van leven van de pati-
grote kans op terugkeer van de ziekte en op uitzaaiingen
ënten die aan het onderzoek hebben deelgenomen.
elders in het lichaam. Het ligt dan ook voor de hand om
Naar verwachting zal die informatie later worden ver-
te proberen bij deze patiënten die kans op terugkeer te
strekt als alle deelnemers lang genoeg zijn vervolgd.
verkleinen, bijvoorbeeld met ipilimumab. Het toedienen
Het is dus nog veel te vroeg om aan de groep patiënten
van geneesmiddelen in zo’n situatie heet adjuvante be-
met stadium III nu al standaard de adjuvante behande-
handeling.
ling met ipilimumab aan te bieden. Waarom toch aandacht voor dit onderzoek?
In april 2015 verscheen in de Lancet een artikel over een
onderzoek met betrekking tot patiënten met stadium III
Wat meteen opvalt is dat de patiënten een ruim drie-
melanoom. Aan de helft van deze patiënten werd – na
maal zo hoge dosis ipilimumab kregen toegediend dan
chirurgische behandeling – ipilimumab gegeven, gedu-
dat gebruikelijk is bij de behandeling van uitgezaaid me-
rende 3 jaar. De andere helft, de controlegroep, kreeg
lanoom, en ook nog eens 3 jaar lang werden behandeld.
een onwerkzame zoutoplossing (placebo) toegediend.
Bij uitgezaaid melanoom krijgt de patiënt vier maal een
dosis van 3 mg per kg lichaamsgewicht. In dit onderzoek
Adjuvante behandeling
15 maal een dosis van 10 mg per kg lichaamsgewicht.
De onderzoekers vonden bij de behandelde groep min-
Door de bijwerkingen moest meer dan de helft van de
der terugkeer van het melanoom (49% tegen 62%) en
patiënten al binnen een jaar stoppen.
als het terugkeerde, dan gebeurde dat gemiddeld 9
5 Patiënten overleden als gevolg van de bijeffecten van
maanden later ( 26 tegen 17 maanden) dan bij de con-
ipilimumab.
trolegroep. Of de overleving van de behandelde groep
uiteindelijk beter zal zijn is nu nog niet te beoordelen.
Opwegen
Zelfs als over enige jaren blijkt, dat deze vorm van adju-
Het is te verwachten, dat een deel van het nu gevonden
vante behandeling daadwerkelijk een betere overleving
voordeel van de adjuvante behandeling teniet wordt ge-
geeft dan afwachten en pas behandelen als er (niet
daan door een vervolgbehandeling. Immers, de patiën-
meer)/geen te opereren uitzaaiingen meer zijn, dan nog
ten uit de controlegroep hebben bij een recidief nog
blijft de vraag of dat wel opweegt tegen alle – vaak ern-
20% kans op een goede reactie op een behandeling met
stige – bijwerkingen die het middel, zeker in hoge dose-
ipilimumab in tegenstelling tot de behandelde groep,
ring geeft. Als alle patiënten met een stadium III adju-
waar duidelijk is dat de ipilimumab heeft gefaald. De au-
vant worden behandeld, wordt ongeveer de helft van
Melanoom Nieuws • Nummer 2 • juni 2015
www.stichtingmelanoom.nl
19
uitzaaiingen?
hen nodeloos behandeld, omdat zij ook zonder adjuvante behandeling geen uitzaaiingen meer zouden krijgen.
Wie gaat het betalen?
Een behandeling van uitgezaaid melanoom met ipilimumab kost in Nederland nu per behandelde patiënt
ongeveer € 80.000 (alleen prijs geneesmiddel). Ziekenhuizen hebben moeten beloven om de behandeling van
uitgezaaid melanoom te concentreren in een klein aantal
ziekenhuizen om een ruime vergoeding van dit middel te
krijgen. De nu onderzochte adjuvante behandeling kost
per patiënt ruim € 900.000. Als je rekening houdt met
vroegtijdig stoppen, zoals in deze studie, dan kost een
adjuvante behandeling toch nog wel ca. € 400.000 per
patiënt. Gaat de overheid hier dan ook nog mee akkoord?
Hebben de onderzoekers en de deelnemende artsen zich
afgevraagd of dit wel een haalbare zaak is? Of gaat de
farmaceut tegen die tijd de prijs verlagen? Is dit een onderzoek waar patiënten op zitten te wachten? Het zou
goed zijn als patiënten en hun vertegenwoordigers worden betrokken bij deze vormen van onderzoek ruim
voordat het besluit om het uit te voeren wordt genomen.
Het onderzoek is in 19 landen in Europa, Amerika en
Australië uitgevoerd door de EORTC, de Europese organisatie voor onderzoek naar kanker. Ook Nederlandse
centra hebben aan het onderzoek deelgenomen.
Bron: The Lancet, april 2015
www.stichtingmelanoom.nl
Melanoom Nieuws • Nummer 2 • juni 2015