‘(Thuis-) Zorg in Beweging’ Taskforce innovatieve arbeidsorganisatie Synergie: innovatie van werk & organisatie Dr. Matthijs Almekinders Slotcongres 15 april 2008 1 Innovatie van werk & organisatie Introductie Context en trends: verwachtingen & eisen Traditioneel organiseren werkt niet meer* Paradigma shift: andere aanpak en inrichting* *De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 2 Introductie Zoon middenstander Commerciëel dienstverlening Ondernemer ex-Bestuursvoorzitter care-organisatie € 300 mln Denkende doener? Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 3 Context & trends: verwachtingen & eisen Globalisering Toekomstbestendige zorg? • Kosten • Personeel • Amerikaanse ordening leidend: - ondernemingsgewijze productie, ‘red tape’ Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 4 Context & trends: verwachtingen & eisen Europa: marktwerking (versterking consumentenmacht) Anti-kartel • Aanbestedingen • Transparantie • Schaalvergroting, internationalisering • Institutionalisering, bureaucratisering VERGRIJZING Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 5 Context & trends: verwachtingen & eisen Nederland: Modernisering Publieke Stelsel Marktwerking • Keuzevrijheid • Kwaliteitsverhoging • Innovatie • Kostenbeheersing (prijsconcurrentie) Verschuiving van Publiek naar Privaat VERGRIJZING Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 6 Context & trends: verwachtingen & eisen Hogere prestatie-eisen aan (ouderen-)zorg - Meer Klanten - Klanten willen meer: flexibiliteit / diversiteit - Zorgverzekeraars/overheid: hogere eisen * modernisering (versobering) * meer eigen verantwoordelijkheid - Irrationele verwachtingen - Sterke invloed politiek Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 7 Context & trends: verwachtingen & eisen ‘VRIJWILLIGERSMARKT’ Informele zorg 1993 2003 87 % 80 % beroepszorg thuis 13 % 20 % + 50 % Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 8 Context & trends: verwachtingen & eisen Waarom andere aanpak / inrichting? ZORGVRAAG Ministerie VWS: personeelsbehoefte zorg 2020: 1.176.000 medewerkers (nu 563.000) = tussen nu en 2020: + 300.000 FTE’s erbij?? Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 9 Context & trends: verwachtingen & eisen Waarom andere aanpak / inrichting? AANBOD zorgvraag omvang beroepsbevolking Probleem ! 2005 2020 Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 10 Context & trends: verwachtingen & eisen Waarom andere aanpak / inrichting? Reflectievraag 1 Welke zijn de belangrijkste eisen en verwachtingen waarmee je organisatie te maken heeft? - Merk je dat die eisen veranderen? - Kan je organisatie zich makkelijk aanpassen? Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 11 Traditioneel organiseren werkt niet meer Personeel Kritische succesfactor Strategische resource # 1 Meer van hetzelfde is niet mogelijk: HOGERE TOEGEVOEGDE WAARDE: INNOVEREN! Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 12 Traditioneel organiseren werkt niet meer arbeidsdeling versterken leiding en control smalle taken onzichtbare cirkel vervreemding / verloop weinig leermogelijkheden Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 13 Efficiency Kwaliteit Flexibiliteit Innovatie Traditioneel organiseren… denken • arbeidsdeling • gecentraliseerde besluitvorming: leiding & control • sterke hierarchie • regels & procedures doen disfuncties: • trage & complexe communicatiestructuur en besluitvorming • ingewikkelde planningsystemen • apathische, niet betrokken medewerkers • hoge kosten overhead Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 14 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ • • • • • Wie is & wat wil Sensire Maatschappelijke (zorg) onderneming Resultaat van fusies, overnames en groei Omzet 2005: ± € 300 mln # medewerkers 2005: ± 14.500 Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 15 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ • • • • • • Producten: Verpleging Verzorging 85 % van omzet Huishoudelijke hulp Woonservices/diensten Voedingsadviezen Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 16 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ • - Producten (vervolg): Maatschappelijk werk Kraamzorg JeugdGezondheidsZorg Kinderopvang Peuterspeelzaalwerk Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 17 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ Functioneel ingedeelde organisatie: - Hoofdkantoor met (omvangrijke) centrale staven - Staf is machtig - Veel verschillende afdelingen - Uitvoering is afhankelijk en ‘ver’ weg - Centrale aanmelding - Gedeelde verantwoordelijkheden Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 18 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ ‘Beter presteren!’ Benchmark thuiszorg Doelmatigheid Onderdeel Sensire I ++ Onderdeel Sensire II + Klanten-raadpleging + ++ Medewerkersraadpleging Best Practise = 3 x ++ ± ± Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 19 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ Problemen bij Sensire: Oktober 2001 • traditionele werkverdeling • - veel overlegnoodzaak • - weinig flexibiliteit • gebrekkige coördinatie medewerkers bij klant • gevoel afhankelijkheid bij klanten Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 20 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ Problemen bij Sensire: Oktober 2001 e.v. • suboptimale betrokkenheid medewerkers • veel wisseling medewerkers bij klant • weinig regelruimte uitvoerende medewerkers Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 21 Context & trends: verwachtingen & eisen Waarom andere aanpak / inrichting? Reflectievraag 2 Hoe zijn de (core) uitvoerende processen nu georganiseerd in jouw organisatie? Hoe lopen die door je organisatie? Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 22 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ WAT WILDE SENSIRE? • ‘menselijke maat’ terug • uitdagend & zinvol werk • betere resultaten > slagvaardigheid > innovatie Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 23 Paradigma shift: andere aanpak & inrichting WAT TE REALISEREN? • Meer doelmatigheid • Grotere klanttevredenheid (> privaat geld) • Betere kwaliteit van arbeid VERBETERING OP ALLE DRIE: EEN MUST! Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 24 Paradigma shift: andere aanpak & inrichting KLANTEN H I G H T O U C H I N D I V I D U A L I S M E Maatzorg Diversiteit Keuze I C Zingeving T Betrokkenheid H I G H ‘High Tech – High Touch’ T E C H MEDEWERKERS 25 Paradigma shift: andere aanpak & inrichting T Toegankelijkheid IV Beroepszorg optimaliseren III Informele zorg stimuleren II Zelfzorgcapaciteit maximaliseren I Onzekerheid reduceren Preventie 26 Paradigma shift: andere aanpak & inrichting R Resultaten D Nieuwe propositie C Techniek B Nieuwe coalities A Arbeidsorganisatie Missie, visie & strategie 27 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ Sociotechniek bij Sensire In 2001: Grootschaligheid & complexiteit te lijf met kleinschaligheid: vorming min of meer autonome werkmaatschappijen ‘van mammoettanker naar vloot’ Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 28 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ Sociotechniek bij Sensire Inflexibiliteit & complexiteit pareren met kleinschaligheid & zelfregelend vermogen teambased concept van werken Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 29 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ in 2002: • bevoegdheden/verantwoordelijkheden zo laag mogelijk in organisatie • staf ondersteunt lijn • resultaatverantwoordelijkheid • integraal management Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 30 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ in 2002: • trap van boven naar beneden geveegd • voorbereiding introductie zelfsturende teams in één werkmaatschappij • het dak gerepareerd toen de zon scheen Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 31 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ in 2003: • vorming teams met afgeronde werkpakketten (integratie samenhangende activiteiten) • ordening per wijk: ‘onze wijk, onze zorg’ • structuur vormgegeven vanuit klant Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 32 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ • 1 klant 1 team (vaste leden) • zo weinig mogelijk wisseling bij klant • zo veel mogelijk dezelfde medewerkers bij een klant • nieuwe klanten verstoren niet • geleverde zorg = zorgindicatie Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 33 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ Concern Sensire Werkmij ‘Yunio’ Werkmij ‘de Slinge Overige Zorg Werkmijen Overige rayons Overige gemeenten Overige wijken Diensten-teams Zorg Werkmijen Rayon 1 Gemeente 1 Wijk 1 Zorgteams Cliënten Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 34 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ wijkverpleegkundige miniteam miniteam zorgteam miniteam Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 35 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ Resultaten: Zorgkwaliteit % niet-geleverd # medewerkers / klant 2002 10,7 4,1 2003 6,9 3,6 2004 5,6 3,0 Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 36 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ Resultaten: Zorgkwaliteit Klantenoordeel Verschil tussen raadpleging klanten Teams Meting 1 – 4 29 x significante verschillen: 26 x positief (verbeteringen volgens klanten) 3 x negatief (verslechteringen volgens klanten) Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 37 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ Resultaten: Kwaliteit van Arbeid Significant beter: < stress, > zelfstandigheid - controle - coaching - duidelijkheid - sociale steun - ontplooiing - feedback - onvriendelijkheid Significant slechter: - werk thuis Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 38 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ Resultaten: Kwaliteit van Arbeid Experimentele versus controle groep: significant beter: Controle Coaching Feedback Sociale steun Emotionele belasting Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 39 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ Resultaten: Doelmatigheid Teams Zelfregelende teams Traditionele groepen Productiestijging 2002 2004 + 86 %! 1,52 + 44 % 1,72 Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ Resultaten: Doelmatigheid Ziekte / indirecte uren Teams Traditioneel verschil M1 27,4 27,4 0,0 M2 20,1 20,9 0,8 M3 20,8 24,0 3,2 M4 18,6 22,6 4,0 Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 41 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ Doelen bereikt Verhoging doelmatigheid Verdere verbetering klantenoordeel Aanzienlijk beter medewerkersoordeel Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 42 De Sensire case: ‘Onze Wijk, onze Zorg’ Sociotechnisch perspectief (m.n. teams) leidt in grotere zorg organisatie tot integrale verbetering van klantenwaardering, doelmatigheid zorguitvoering en kwaliteit arbeid van zorgmedewerkers. Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 44 Paradigma shift: andere aanpak & inrichting Reflectievraag 3 Hoe zou je de structuur van je organisatie kunnen herontwerpen volgens de pricipes van de innovatieve arbeidsorganisatie? - Wat zijn de randvoorwaarden? - Welke zijn de voordelen? Synergie workshop thuiszorg, 15 april 2008 45