Oude en nieuwe theorieën over aardbevingen
advertisement
Oude en nieuwe theorieën over aardbevingen en vulkanen. DOOR R.E. de (Vervolg Aardbevingen ’t binnenste wijze alwaar zij, zich het sterkst plaatselijk selen de het Verzakkingen zaggelijke eens deelen haren men de eindelijk treedt zulk der aarde. beweging eene tegenstand geen wordt kloven en Blijvende een op de vernielende verschuivingen en op. gering, intensiteit rond spleten soms weder vaste zulk meer oppervlakte, ontmoetende, schudding eene invloed In straals- meer aanzienlijke over gewaar. is eens dat alles in Nu zich bereikt en kant eenen openbaart. dan op; oppervlakten Nu den 150). de van breidt uit, richtingen aan bladz. van schuddingen voortgebracht, alle naar zijn Haan . ander keer der uitwerking van den treden in het grond, ’t gevolg aard, ondervindt. vormen dezer ont- van natuurverschijn- worden almede verheffingen dien van beving enkele malen waargenomen. De van zee een wijkt sleurende, Nu alles eens vulkanische vulkanen van den verhoogden in oever vloed terug op de om daarna kusten aan met de toomelooze woede te stormen, alles mee- vernielende. staan zij op zich uitbarstingen. verband te zelf, Zoo staan, dan schijnen deels van weder ze gaan deels deze zij met vergezeld de erupties onafhankelijk te van der zijn. 182 OUDE de undulatorische of beweegt, wijze minder Meer gevaarlijk. beweging, waarbij geworpen. Eene van de zich blijkt, dat leent. de dit de van Caracas vijf a zes derde duur de nuten regel kort drie volgden seconden tevens zulk tegen beeen eene bestand. van een onder, wordt, gehoord diepte zijn naam welke is ; en hieruit oorsprong ont- dezen onderaardschen donder, den duur, stooten in grond om de aardbeving de eerste, de tweede aanslaan; seconden, verwoestte en bj op; v. golfvormige eene vier a b. elkander klokken Lissabon van alle duurde, zich in do eene ommezien een die van beweging; zette in de eerste wierp groote gebouwen twee bliksemsnelle stooten volgden perioden verhaalt die de tot 1788, werden gebied dus elkander , die sidderde, niet meer waarover minder of minder zicb een lang bjna dan waarbj , 949 aardbeving stoot, omver; de na in voltooiden. de een die vier mi- grond vjf golfvormige met grootere of kleinere Calabrië op. niet tot gevaarlijk sterke verwoesting daarbj en de stooten maanden vijf jaren lang, aldaar- , aardbeving, een Somtjds volgen rust, van van onophoudelijk verkeerde. waaronder 98 rust, schokken konden kwam en in van hetjaar waargenomen, genoemd worden. kan uitbreiden , is 1 somtijds groot. De 1 van niets wordt den nabjheid afkomstig van deed de duurde, aardbeving vijf beweging Het is boven uit. golfbeweging minuten achtereen zeer valt of stootende en voorafgegaan aanmerkelijke stoot duurde drie Boussingault 1783 gevolge golfsge- gewoonlijk met rondgedreven , 1783 is w. neer stad. geheele Bj ten erlangt, niettegenstaande den bracht voortschrjdende eene de naar wordt te denken uit en t. en op zich succussurische groote oppervlakten het somtjds (1812) vertikale of uit in zjn , slechts als voor loodrecht wordt Zooals over bl jft, zelf seconden dubbelen de eigenlijke schudding dat geluid Omgekeerd stooten 2° ware aangeduid, cirkel een evenwicht aardbeving van ontvangt. voordoet aardbeving De in gerommel, overal soort het genoegzame intensiteit zij wordt Dikwijls aardsch als stoot als beweging, als zich grond veelvuldigst is vreezen het van komt het de aarde derde aarde opwaartschen te , aardbevingen, van de waarbij storing of ronddraaiende rotatorische weging soort Deze voortplant. deze OVER drieërlei soort men golfbeweging tevens terwijl THEORIEËN NIEUWE onderscheidt Gewoonlijk 1° EN Zie aardbeving VOGT, Lehrb. der der Rijnlanden Geol. u. Velref. van II 29 20ö. Juli 1846 werd gevoeld AARDBEVINGEN over oppervlakte een 2o van werd Juli in 2200 omvatte centrum 700.000 uit vierk. alle naar mijlen vierkante Plant mijlen. eene dan Yisperaardbeving die j de en zich voort, de ; mijlen Massachusetts richtingen 183 VULKANEN. vierkante 3700 Noorwegen, Zweden, omvatte en 1855 van EN lineair. De zij de dus lineair. de Bij enkel uit in bepaalde de lag len moest in maar oudere staan tot De mijl niveau in kjn der De de richting voort dwars De van vulkanischen soort van soort in aard. formaties. zelfs het Zeer wij erupties; der van werd be- deze geval- vloeibaren in somtijds deze dat feiten 500 van tot 1000 de mechanische struktuur invloed te van westen in zijn. het naar Engeland breiden In de oosten, planten de noordoosten, zelden Al aardbevingen het terrein, gelang naar de verband staat of is de nu neptunische en beschouwen daarom hier allereerst aardbevingen. al zij strijkings- zich de golven uit. aardbevingen, in mijl. blijken. bergketens; naar Napelsche, mijl, terwijl verband dikwijls het van ééne men afstand Geogr. In een deze noemt gloeiend in een verband afhankelijk met de met geologen vulkanische. de woord over de z. met de tweeërlei De theorie der den deszelfs van aardschuddingen verband staan of niet, onderscheiden vele willen nische nader voortplanting des den welk gebergten, meest as In varieërt der van van centrum aarde. zijn planten. l van 1872 het schors, zal te uitgaat, van diepte niet in vaste uit zich 1857 in het van der zoeken. zuidwesten veelvuldigheid aard de van het bergketens geognostischen de op stooten geologische over vulkanen richting schijnt gaan de der Zij betrekkelijk geringen van uitgangspunt niet om voort stoot diepte oppervlakte voortplanting van rotssoorten zich sche het op eene op aardbeving de het seconde. per onder het aardbevingstheorietiu de Pyreneeën dus (1872) lag de eene op Cordillera’s. schudding golven waar haar men gewoonlijk beperkt bevingsas, aardbeving sedimentgesteenten snelheid meter de Bij dus men van waarschijnlijk Midden-Duitsche 2.4 rechtlijnige aarde, de en de gaat ligt, dikwijls althans, Belluno van op kern der dit in Oceaan zoogenaamde eene richting centrum de voor paald van aardoppervlakte. dit die bevingen, binnen de punt centrum; van der maar den heeft , dan noemt Zuid-Amerika blijven van tusschen transversale punt, Het het lands zoom richting plaats, een van centraal-, „ in ééne aardbevingen tot Bij slechts voortplanting bespeurd, aardbeving heet _ die Lissabon van Antillen laatste vulkani- g. neptu- 184 EN OUOE Deze kracht worden des toegeschreven waters, aanleiding geven Hoe te Zijn Holen verhoogen. of daar, nabijheid , zelfs ja is onder of verzakking den het Do met in alwaar door maken men , wekten De lagen zoo ook stoot in alsmede der waarmede Men , trillingen van dr. eindelijk de , de massa’s de aan een de op- gesteen- hun alkali, geworden ander en in ji. beweging meerdere een het deze gelijk massa’s houten cylinder vogelsang kan trillingsbeweging den stoot een bovenvlak der aardschors , nu tooneel aanvankelijk »Even Hoogleeraar In zal poreus steeds onderkant zand zij , aardschors aan te gevonden , daarbij Van kracht. aan worden het van der en worden effect toenemen. zoodat zich — »alle bereikt, zichtbaar ergens opge- voort.” afhankelijk veerkracht de van der ziet in zijn daarom dan losse aardbeving de van evenwel noemde de op het aanzienlijke silikaten ver deelen richtingen terreinen de afhankelijk ken tot brengt, daarbij is mate dragen. deelen de overleden de aanwezig, om bestanddeelen de zij den op des der massa waaruit molekulen, vallende de aard- samengesteld. zjjn Rotsachtige brengen alwaar verliezen, deelt opgestrooid van dat evenredig planten alle enkele en vaste beweging intensiteit deelen, gevolg, bevat, aangetrotfen. ontwikkeld gelijke dien schudding zegt — houtdeeltjes in kunnen hamer, een aangebracht” worden haarden ook last, verliest maar slag dat worden medegesleept. mede, water opgelost. de afzonder- het factoren zamen, kalkgebergten gesteenten ontnomen, kiezelzuur instortingen der in te gipslagen en worden koolzuur meer werkzame moest de het worden bun bezwijken zijn wel opgemerkt, kunnen , weggevoerd. verschillende vulkanische van die ontstaan daarna kunnen , kracht Reeds zullen steeds uit nog lossende groote vermogen. dezer eenige treffen oude van wegvoerende en holen gipslagen en hoe en oplossend steenzout- waar koolzuur ten zijn plaatsen worden is water overal bijna er en bindmiddel mechanisch is aanzienlijke!’ sommige hun het warmer oplossende waarvan kalksteenen verliezen zandkorrels lijke OVER instortingen. Steenzoutbeddingen, Zandsteenen de aan tengevolge tot THEORIEËN NIEUWE deze met oorzaak theorie dit zand- optreedt, diepte, van wederom verschil, toeschrijft, waar en dat bevorderlijk meer is of die daarbij in stoot van mohk de De kleilagen. daarbij de voor is geen over- intensiteit, geringe mate uitgegaan. volger alle het en moiiu aardbevingen omzetting van het opdui- aan ge- mecha- aardbevingen nisch arbeidsvermogen alle om verschijnselen Andere sang geologen e. ook a. alle te wordt ting omzetting moeten zeer reeds wij skeptisch slechts vast voerende leiding kracht in kanton Wallis den zich zetels den Het Ons den voerende Hoe deze in den des , zij bijeen zoo tot smel- zijn vogelsang vooT, vloeibare aardkern wij evenwel ons dat deze mee- en holten bewegende mohr, in haarden de de aan- aardmassa’s wordt zijn van door Hierin aard tijd der het zijne waters, faktor, een dit over credner, en van onderwerp wie ook, aan- Leuker- het dat waar, koolzuur, in dat en dan de vin- de Midden- den winter talrijker sommigen sommige) van moeten die men, de hier omstandigheden feit, oplossende hierbij men zou weet nu aardbevingen. watertoevoer later Is aan her- Zwitsersche het van Gelijke willen (of het blijkens die natuurverschijnselen zomer. In plaats; Klein-Aziö. verklaring geteisterd, worden welke zooals rijk daadzaken. volgende uitgeloogd. Brussa meerdere schrijvers in den spreken herfst denken zal aan vreemd rekening bewijs aardbevingen. werking evenwel, een werd steeds en den hebben de weg- genoeg, gebracht. eeniglijk van kracht. eenvoudig anderen de hoogste der oplossende maar straks meenen oplossende gesteenten. bronnen, geteisterd eenigen kracht geen de gipslagen, aan neptunischen Ten Volger, weder dat dat eerst voltooid. door al dan dunkt, winter de aardbevingen worden voor sterk schijnt, voor rijk door oplosbare gipshoudende zoo voorkomen zien is aanhoudend hierin wij dat aardbevingen veelvuldig oud-vulkanische Bijnstreek die 2° vormt; 3° door ondergrond aanwijzen der holten ondersteund meest hebben sterk Briegerbad, de het gemelde streek laten de centraalvuur; hebben 1° dat en g. van oogenblik feit, instortingen; wordt die bergen wezige waters z. een opzichte het aan dat vinden, Ckedner Vogel- , vele, warmtehoeveelheid van ’t wel leiden. veroorzaken. theorie Terreinen, dat tot geven Deze des ten oorzaak plaats te af ciiedneu hoeveelheden silikaten groote Voor houden voldoende acht, overtuigd, moet gezegde theorie is zagen, gestemd. te aardbevingen de van zooals — ofschoon beweert. Monu warmte genoemde aan of , in massa’s meesten en, zulke zij als brengen de toe, 185 vulkanen. vulkanisme hieruit tevens onvermijdelijk dat aanhangers gelijk wel betwijfelen gehouden, kan daarbij het aardbevingen berekende toch dalende van schrijven vogt, , niet der en — en gelijk de ealb , theorie putten der uit de neptunische gronden , bevingen ook waarop deze theorie schijne, steunt, 186 OUDE juist het strijd is! den bewijs Palb jongsten nieuw leven weder eine ewige Waarom trachtte dichter wünschen.” deze wijsgeer in schuddingen dat reeds 90 die te dan gewagen, zijn »oude rust wij mummie” toe Falb doen te zegt, met slechts plaats 1" één die der dat de stoot een in allengs plaats. De 2°. en Bij deze Eene beperkt Elke voor? de den den die last, de aarde in te oppervlakte der tijd om , hoogste anderen van hangen leeren —-ziet, kennen, haar om spreekt rerum", blijven te die de eeuwige eene er ; instorting één instorting af. met is kan zij komt de kleinste eerste gevolgd plaats de kan verder hare phase eeji aan een kan door zoo goed schok, volgt haar Elke nog door amplitudo karakter de zwakkere altijd ééne meerdere die altijd deze de en tegendeel klimt binnen wei- en aantal tot den heeft het explosief' is neer: eerst Hieruit moet. grootste (oxplosie)stoot grijpt, even kracht, maar de theorie volgende wanden te niet dit alléén te worden, voeren. aardbeving die door aarde ook de het wordt verloopen met eene op het instort, grootste afnemend Bij de stoot binnen maar en de om moeten in optreden, oppervlakte hoogste effekt, gewoonlijk maar met , moet verklaard hier wij zoodat te halen complex massa trilling begint grootte vangt verschijnsel, ontvangen de naar treedt 'haar tot blijven, daarna dat ongelijk, geen Zijn tegenbewijs onderaardsche leven in dien aardbevingen aardbevingen wordt Wanneer uit plotseling trilling seconden de verzwakt opgewekte neemt nige ’t zeker hij bodembeweging getroffen stoot siddering overhlijft, in stilte de Romeinsche waardoor aan wegbergen samengesteld vinden. eene holte den nu de bij kunnen heeft zeer moment enkel Wanneer bodem een welke détails, eene motieven in alle Wissenschaft, voor cbedner en mohb willen weer hierin en verklaren. Niet alle natura in ; vergeefs te wenschen. hebben aangaat de verlangend maar »De bezwijken dat lijnrechten mummie absurd zoo ontstaan, als daarom Christus datzelfde denkbeeld aan nog wel zijn weten, mannen men vóór aardbevingen wij wanneer geologische ontwikkeling, niet als wie haar falb eindelijk instortingen er geraakt, treden; die oude im Interesse der jaren in lucretius, aarde, zoodat rust, voorschijn de , eene aan wil Hij »und ihr instortingstheorie , weten daarmede in Theorie” gehaald, blazen. te komt kolen hen op in graf grafstede dragen wij en haar OVER die hypothese, »Einstürz Ruhe Wanneer van deze uit THEORIEËN NIEUW H eene voor noemt tijd de naar RN zeer enkele gevolgd doos: eene draagt. sterkste, stoeten. zwak. instorting worden. groote als AARDBEVINGEN door kleine eene sterke kommandeert, dat zoodanig, b. zouden met eene 3° aantal kracht 4° Hoe Elke de is de niet aan is hare in ’t 6° wie deze Waarom ? voorafgaan , om is zulks Bij aardbevingen in Bij van aanleiding boven te in de minder waar zijn terstond de en in polen weder aard- te doen der plaats en instorten. wel eeuwen zou het om tot is eindehebben Wij die er heeft? zouden zoo verplaatst, de kracht, instortingstheorie en , noodwendig enz. geven, dat loop grond moet worden nemen, den den brengen te worden getroffen opvult, gelegen laag aan om deel overeenstemming ruimte naar roept, de aardaf- maar tegengestelde zijn. kolossale van gewesten, goed zeldzamer inzinking holte hooger reden moeten heete een de naar talrijk. oude nieuwe deelnemen, er Maar vallen, zijn grootste aequator uitspoelingen minder de leven massa’s om doen te (1668), de voor deze geene van die Werkelijk in juist die den van regen oppervlakte gevolgen Plurs dat de Welke moeten ? dezelfde centra steeds weder toegenomen. geval 5° dan steeds gegronde bevingen de niet kunnen eindigen instortingstheorie eener laatsten echter het de dat gebied vorming En reden instorting, deze lijk die feit, toch in het steeds te beurtelings er ontstaan. achtereenvolgens afbrekingen nemen gevallen moesten om het met af. de en verdampt, bevingen geringe aardbevingen en massa’s zoodat kunnen geval. valt regen massa’s massa-beweging groote De vele er eerste de eenige v. bet nimmer wanneer worden, zouden aardbevingen 187 VULKANEN. veroorzaakt massa zwakke en EN aarde niet gedeelte die aan der instortingen in aardoppervlakte deelen ? Villach aardbevingen, zooals instortingen, waargenomen van zouden tiende een Karinthië in zelfs (1848), zwakke van die Goldau van schuddingen , zonder verliepen, iets is be- speurd geworden. En geen die instortingen, wanneer kunnen aardbevingen tot aan de stand oppervlakte plaats hoeveel brengen, prijpen, minder zijn onderaardsche aardvallen daartoe in staat, bij welke het mechanisch effect zich over Deze tegen n) et de ten wederom et te veel zijn theorie niet verdeelt? voornaamste der eenenraale dingen , punten meer de uit moeilijk vooral bewijsgronden, instortingen. de valt waar Men hier zijn en zich welke moeten ealb aanvoert erkennen dat zij , lucht falb zal gegrepen, daar iets beroept van alhoewel hunne het ook bewijskracht op »ausnahmslose Gesetze 188 OUUE die door andere Bovendien wil der optreden den aan in Boven-Italiü en aan ten oorzaken sterken heeft Of der de nog Op reeks de welke de het De ook wijze de 2751 verdeeld dan der zijn aan een aan een zwakken , de aan oppervlakte dezelfde. andere zijn is vraag voor t. punt, spanning. electrische of blijft praemissen materiaal der genomen , bijeen de maxima in aardbevingen, over de w. het verdeeling de de of in gelegen falb leert aardbevings-statistiek steeds Januari .1 anuari. . » Februari .. . » Maart der falb vallen van eene de October, en bepaalde minima in . Mei » Juni n. Juli C. waren 198 324 over » Augustus. . » September . 220 . 195 . 207 . » October . . . 234 » November . . 223 December. .. ,259 . .. . . . 215 213 » . of 800 —1794 van jaars: 248 215 April » des . . » vermeld maanden 12 . percentsgewijs: Jan. 1 Amerika; zomermaanden. over dit Z. dien in Azië ? De bliksem wolken eene opgehelderd Midden-Europa, van belachelijk aan bliksemen juist; détails jaargetijden. het van niet dan de in 1 aardbevingen Van er zijn. voldoend schifting volgende: het van als schrijven vereffening ook over te dezelfde met kunnen wel geen verschillende in zwak, die aardbevin- alle volgende: westkust of ongetwijfeld zulks aardbevingen Een is de het Zou andere een opgevat. onderscheiding van eene Etna, aan oorzaak: oorzaak niet den verschijnselen liggen. Europa bliksemt conclusie praemissen eene en dezelfde sterk aarde, De in regen overal het verschijnselen, Vesuvius andere oorzaak toe eene regen den aan identieke grondslag worden zoodanig weten op het voornamelijk volkomen identieke OVER neptunische. en Zwitserland als en als niets geleerde vulkanische hierbij volkomen zijn gen niet waarnemers in zich THEORIEËN NIEUWE dezelfde aardbevingen Hij grondt EN Men 11.8 9.5 7.2 6.9 Febr. 9.0 9.1 Aug. 7.1 8.3 Maart 7.8 8.6 Sept. 7.5 7.2 April 8.0 8.6 Oct. 8.5 10.3 Mei 7.8 7.7 Nov. 8.1 8.8 Juni 7.8 6.0 Deo. 9.4 9.0 vergelijke hierbij artikel. de stellingen «Juli van SCHMIDl’ op een der laatste bladzijden vau AARDBEVINGEN Voorde 2741 aardbevingen, percentsgetallen Omvat het de aantal in de eerste Toen toch terwijl tijden bleef in men aardbevingen de over , herinnering zoowel Dus in scheiding volgens is heeft het maanden men vulkanische de sommigen Is evenwel Wat Zij het verstaan materiaal beide wij schetsen. lijdt de meer en gesmolten perst , dat , vroeger. bewaard, schuddingen der heeft. In Juli en , Januari, mini- een de onder- en aardbevingen zwakke hevige meer oorzaken, uit kern. de terwijl — , zouden zijn — steenten Ook kan ol°m, i'apiede ovei dat eQ het en in ’t in de schors, — zich eene wordt om naar , schors. dat over lager steeds deze uit spleten » z tot g. deelen tocht poriën op ge- gangen z. geologische en aarde schors de gelegen kloven de straalt de drukking in nu vloeistof op haar spleten, de stolt in deze tot zich geroepen de schors trekt zullen wezen leven vaste hedendaagscbe ontmoet de gebeuren, dat door de den het water plaats; met water drukking smeltvloed dansontwikkeling verhitte of ’t dek- weg te tijdvak naar boven de van ge- is. geholpen zoo — de massa aarde breiden, de uitbarstingen, en warmteverlies, doortrokken is der in dientengevolge vloeibare — vooral aanwezig aanvangt, oefent de schors uitzondering aan aard deze tegen en — aardbevingen? hun worden het hemelruim en te af genoeg in dezen veel af. vulkanische in tegelijk groot hangt vraag de voortdurend oppervlakte Meestentijds water, in De uit verzameld met samen warmte samen, (beddingen) zonder t terwijl verdeeling de voor Juni meer dezer vloeibare kern het staat waarmede bereikt vloeien. < in vulkanische vulkanisten de van kern meer de van gevolge — nauwste Volgens warmte wederom het alleen de verloop , de falb door verschijnselen door de reaktie Ten door beantwoording evenwel wij ten hangen zoodat ken als niet-vulkanische en dat verschillende niet-vulkanische vertrouwbaar? Van de of van dan de zwakkere stooten maximum een aannemen 50, oog houden schokken tabel, hetzelfde slechts het opgeteekend ook tijd zwakke in ongerijmdheid. eene de de voor verschillende zijn vorenstaande ons laatste men sterke aan tegenwoordigen leert October April, mum. den Nu opteekent. aardbevingen meer de de en deze zijn kolom. moet zoo 1795—1842, van tweede jaren gelijk is, 189 VULKANEN. vermeld de 1000 rij bevingen laatste in opgegeven EN de der bereikt. in het vloeibare zelf den tocht daarop In staande ’t tweede eerste geval bestanddeelen naar beneden enorme geval water- heeft vermengt van de er zich kern, 190 OUDE deze met stijgt neemt den en Het plotselingen de lava in die dampen geen dat de barst deze, met De verheft denseerden Uit de nu lava zelf den eindelijk beneden noodwendig meeste De dat bewijs, vereischte bij van dezen Andes de rusten, de hebben eene de bijna zelfs hoogte den vulkaan, niet hoogte van den eind in te en graad materialen vuldie , dek in duizend tegelijk gassen, te en zich kinderen tot 4200 kratertop felle kratertop uit gecon- met steen- zwaveligzuur. en droppels daalsterk een hier dat is gaan hebben de eene van Bij Etna. den Bij basis, Etna. vloeit bersten menigte groote den geleverd. de Etna daarentegen zinkt van De deze een de slechts de flanken parasietische kan 't niveau tot zij vulkanen waarop lava. geleverd, de vloeistof om te uitbarsting uitvloeiing nimmer lava den lava de om daar. vulkanische een met beneden naar op, gassen van gestegen, hooger en van meter boven van is bliksemstralen, uitbarsting persen. opvoeren den gemengd zoutzuurgas niet toereikend is nimmer lava van de der vloeibare /(oq/dkrater; zoodat z.g. gassen gevormden genoemd (asch) hooger der aarde soms omhoog uit weer- zoodanigen samengesteld soms vergeten, der haar omtrek, riep. steeds behoeft gepaard hoogte vormen, lava te met ontwikkeling het drukking de uitzondering kegels de vulkanen die bereiken, te en niet zij nog leven intusschen houdt Allengs naar ’t , oefent de daaronder; boven schieten waterdamp in kratertop Intusschen niet is soms wolk den van toestand wordt minste vinden den Bij den en reeds een met verdeelde lava rapilli), en zich rookkolom, fijn , volgt. de waar ; spankracht de , geslingerd. mengt z.g. vulkanische overgang vloeien. lucht verwekken gasvorm vulkaan kraterdek; het als den spanning bij tegelijk door en de eene (bommen de weder in waterdamp elektrischen De worden in altijd de geval andere waterdamp geraken nog ’t veroorzaken. den vormt; slag in aardbevingen den van maar , hevigen verstopt, hoog zich brokken een als hoofdtrekken eindelijk tot verdeelde lava fijn die van deelen opening gescheurd, fragmenten kracht gesteente eene met in schuddingen uitweg, hadden pijp de vaste het zich drukking mindere een eene vloeibare water het van heftige splijt erlangt, kaan de op somtijds is, stand onder ’t erupties is eruptie eener verdeeld; uit werking in vulkanische de overgang fijn hier plaats; onderaardsehe, die verloop komt Zoowel OVER , aan. gasvorm bovenaardsche, THEORIEËN NIEUWE boven naar explosies hebben EN de deze der van de drukking vulkanen zee, tevens AARDBEVINGEN Bij drukking een waterdamp die aan gesteld zoo water maximum 29591 meter. de lava Dat De uit deze 24 kilometer waterdamp meerdere ” in zijn, die in onmiddellijke samenhang moeilijk der kan sprake welchen von de ligging enorme den der de tot kanische uitbarsting oude w üze de stander kingen , ' Vogt, de van is de hebben Lehrb. het, de die van zij dat op, boven het dat de 328. in volgt die er dat hieruit, der vollstiindig zegt vogt bij de im vulkanischen dat der de oorzaken Heerde, 1 alsmede in de de wor- vulkanische toetreding die tot is, Uit uit ontwikkeld erupties een aardkern Unklaren.” verder, toch en van vloeibare Ursachen der vulkanen voorkomen, gloeiend smelt- niveau elkander van zee- eene vul- geven. voorkomende thans eenmaal volgens werkzame gedeeltelijk Auvergne en dier reeds met den Eifel waren denzelfden vulkaanhaarden hierboven de van drukking is, blijken, eene ontwikkeling wij II de gebleken zoo die , staat omstandigheid, spankracht chloorverbindingen te aanleiding waaraan warmte in is die schijnt vulkanen onzeker de dus er niet eene wir vulkanen, Binnen-Azib zeeboezems, Even rol, zeeboezems, aangevuld. De de sind vulkaanhaarden in van »Ueber waterdamp spelen, de de a an meeste groote uitwerpselen water zijn.” ausgehen, sie of werken, met in geweest. tevens nabijheid wel de Etna b.v. althans de en bij van doen uitvloeien. sowie über die Constitution der vulkanischen hoeveelheden uit , daar dat ih uiao gelegen, bereiken zeer te bij — op is over- 3 waterdamp van dus »wijzen , vulkaanpijpen Ausbrüche selbst, is vogt weinig elkander van of lava kunnen dan bereikt geringer En staat damp niet te een den van den van graden gebergten ligt zijn, had dus van 1270 zou oppervlakte, zegt gevallen gelegen. onafhankelijk wordt gelegen mate sommige zijn de maximum niet verschijnselen,” kan zee bereikt — of mindere Vele ruimte diep damp der spankracht gew. hoogte eene toppen de dichtheid bij drukking den van onder s. ongeveer spanning, niet do Hier is het nu onder de hoogste hoogte haar Daar spanning dat de reservoirs ruim die van de waarbij gelijk geworden. smeltpunt lavazuil, een deszelfs is bereikt. het worden, zou zijn het maximum erlangd, 191 VULKANEN. 8300 atmosfeeren heeft grootte eene van schrijden van EN zoet zijn gelegen , vulkanen verdoofd warmte Dat door , zijn sedert zijn dichtgespoeld. natuurkundige, ontstaat. liggen water vogt op een scheikundige vermeld. Pfaff meent welke voor- wer- eveneens, 192 dat EN OUDE de oorzaak gevuld, zijn heden de der der tot aardkern te Zoo en naumann gevolge uit de te der behandelde Dana neemt en ’t veld die weder gesteente weder in door dan gevolge aanleiding zijn wij ook uitstrekken over hunne geringe deels alweder de die door- kracht explosies dat zij, meenen inwendige vloeibare soort ten gevolge deelen, leveren aardbevingen van van scheurt af hij zich gassen voor de die spleten vulka- aan , de van zijdelingsche der samentrekking de zich splijt. en verschijnselen , ijsmassa’s gevolgen oorzaken grooter een opname maar in de van tweeërlei de deze optreedt, ten falh mogelijk, en het aan inwendige het dampvorming roepen, waardoor deze gesteenten kristallisatie zich kunnen Wij aanbieden gletschers de als vormen, hulptroepen , in gebracht. anhydriet Met te ontwikkelen, ontstaat er worden zich Wanneer dan in verschijnselen. afkoelende schors, Hierbij dampvorming aardbevingen en zeewater tot niet-vulkanische. De laatste leidt drukking, wanneer deels voorschijn massa’s vele. zijn bewerkte vastwording stollende nische plotselinge water zelfstandig- toevoegen. laten door daardoor om ten hypothesen de volgende aardbevingen hier door uitbarstingen vulkanische ziet, het nog dringen , vloeibare geringe met gedeeltelijk gloeiend om betrekkelijk op die aan, de doordringen, van men Angelot en verschijnselen reservoirs ENZ. AARDBEVINGEN roepen. als gezegde OVER holten neemt en welke verschijnselen ’t leven vulkanische gelegen , is diepte THEORIEËN NIEUWE water van deze kan hebben kunnen echter volumen innemen , uitzetting en de geven te zoo niet met schrikbarend zoo b. gips, in bersten dezer v. of van wanneer wanneer het kloven neven- als- zou aardschuddingen. opzichte Die aanzienlijke grond een vorming tot dezen waarschijnlijk! zulke verandert , gedeelten zijn, worden geneigd geweldige der kunnen te vragen: phaenoraenen, die aardoppervlakte, waarlijk aan zulke toegeschreven. (Slot volgt.)
