BIBLIOGRAFIE Geschiedenis Italia algemeen *de Medici, Lorenzo, De Medici. De geschiedenis van mijn familie, Kampen, 2008. *Hughes, Robert, De zeven levens van Rome, 2011 ?? Geschiedenis: Oudheid *Beard, Mary, Pompeï. Het dagelijks leven in een Romeinse stad. *Claes, Jo, Romeinse sagen en legenden. Schatkamer van kunst en taal, Leuven, 2008. Everitt, Anthony, De geboorte van Rome. *Grabsky, Phil, Keizers onder het mes. Opkomst en ondergang van het Romeinse Rijk, Teleac, 1997. *Holland, Tom, Rubicon. Het einde van de Romeinse Republiek, Amsterdam, 2007. (roman) *Jones, Peter, Latijn voor beginners, Amsterdam, 2006. *Lendering, Jona, Stad in marmer. Gids voor het antieke Rome aan de hand van tijdgenoten, Amsterdam, 2002. *Matyszak, Philip, Het oude Rome voor vijf denarii per dag, vertaald door Patrick De Rynck, Amsterdam, 2008. *Meijer, Fik, Gladiatoren. Volksvermaak in het Colosseum, Amsterdam, 2003. *Meijer, Fik, Keizers sterven niet in bed. Van Caesar tot Romulus Augustulus 44 v. C. – 476 n. C., Amsterdam, 2006. *Meijer, Fik, Macht zonder grenzen. Rome en zijn imperium, Amsterdam, 2006. *Meijer, Fik, De Oudheid van opzij, Leiden, 1997. *Naerebout, F.G., Singor, H.W., De Oudheid. Grieken en Romeinen in de context van de wereldgeschiedenis, 2008. *Nieuwenhuis, Willibrord, Etrusken, de mythe achterna, Amsterdam, 2003. Cambridge, 1991. *Thullier, Jean-Paul, De Etrusken. Het einde van een raadsel?, Antwerpen, 1993. Geschiedenis Italia: middeleeuwen, renaissance en barok *Burckhardt, Jacob, De cultuur der Renaissance in Italië, Utrecht, 2008 (heruitgave uit 1860). *Burke, Peter, Stadscultuur in Italië tussen Renaissance en Barok, Amsterdam, 1988. *Burke, Peter, De Italiaanse Renaissance, Amsterdam, 1988. *Dubreton, J., Lucas, Zo leefden de Florentijnen ten tijde van de Medici, Schoten, 1961. *Heers, Jacques, Medici en Borgia. Het pauselijk hof in de 15de eeuw, Utrecht/Antwerpen, 1986. *Parks, Tim, Het Medicigeld. Bankieren, metafysica en kunst in het Florence van de vijftiende eeuw, Amsterdam/Antwerpen, 2007. *Ross King, De koepel van Brunelleschi, Amsterdam, 2000. *Ross, King, De hemel van de paus. Michelangelo en de Sixtijnse kapel, Amsterdam, 2002. *Ross, King, Leonardo en het Laatste Avondmaal, Amsterdam, 2012. *Schama, Simon, De kracht van kunst, hoofdstuk over Caravaggio en het hoofdstuk over Bernini, Amsterdam/Antwerpen, 2007 en de gelijknamige BBCreeks, afleveringen over beide kunstenaars. *Vasari, Giorgio, De levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten van Cimabue tot Giorgione, Amsterdam, 1990 (oorspronkelijke uitgave 1550). *Vasari, Giorgio, De levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten, deel 2, van Coreggio tot Titiaan, Amsterdam, 1992 (oorspronkelijke uitgave 1568). Geschiedenis Italia vanaf de 19de eeuw *Nieuwenhuis, Willibrord, De vuist van Piemonte. De geschiedenis van de eenwording van Italië, Amsterdam, 2004. *Osta, Jaap, van, Geschiedenis van het moderne Italië. De wording van een natie. 1861-2006, Amsterdam, 2008. Italiaanse leven *Cole, Herman, Italia mia. 35 jaar reizen naar Italië, Tielt, 2004. *Cole, Herman, Mijn reisgids Noord-Italië. De 99 favoriete plekken van Herman Cole, Tielt, 2007. *Coulson, Carla, De ziel van Italië, Arnhem, 2007. *Cuypers, Carine, De magie van Rome en het sublieme gemis, Roeselare, 2004. (met verschillende vertalingen, o.a. in het Italiaans) *Cuypers, Carine, Pantheon. Navel van de aarde. Over schoonheid en harmonie, Roeselare, 2005. *Devoldere, Luc, Mijn Italië, Amsterdam/Antwerpen, 2006. *Jones, Tobias, Het andere Italië. Over politiek, media en la dolce vita, Amsterdam, 2003. *Leijendekker, Marc, Het land van de krul. Italië achter de schermen, Rotterdam/Amsterdam, 2007. *Leijendekker, Marc, De Italiaanse revolutie, 1996. De eerste hoofdstukken zijn ook te vinden op de site www.landvandekrul.nl. (http://www.landvandekrul.nl/de_italiaanse_revolutie.htm) *Negus, George, Bellissima Italië. De wereld volgens Berlusconi en de familie doorsnee, Amsterdam-Brussel, 2001. *Otter, Linda, Italiaanse geheimen. Reisverhalen, Amsterdam/Antwerpen, 2005. *Parks, Tim, Italiaanse buren, Amsterdam/Antwerpen, 1998. *Parks, Tim, Italiaanse opvoeding, Amsterdam/Antwerpen, 2001. Roox, Ine, Italië. Schaduwkant van een zonovergoten land, 2014. *Severgnini, Beppe, La testa degli italiani, Rizzoli, Milano 2005 of vertaald als Italianen voor gevorderden, Amsterdam, 2005. *Severgnini, Beppe, Berlusconi en de Italianen, xxx *Steenbeek, Rosita, Thuis in Rome, Amsterdam, 2005. *Steenbeek, Rosita, Terug in Rome, Amsterdam/Antwerpen, 2008. *Van Royen, Marjon, Italië op maandag, Amsterdam, 1991. *Veeger, Maarten, Een verleidelijk theater. Cultuurwijzer voor het Italiaanse leven, Amsterdam, 2004. Het Vaticaan en de Kerk in Italia *Kieckens, Ewout, Het Vaticaan in een notendop, Amsterdam, 2007. *Vaticaans woordenboekje. Ingeleid door Marc Leijendekker en samengesteld door Vincent Hunink, Amsterdam, 2005. *Zaal, Wim, Rome. Een religieuze gids, Soesterberg, 2004. Sport in Italia *Parks, Tim, Een seizoen met Hellas Verona. Italianen en voetbal, Amsterdam/Antwerpen, 2002. Italiaanse producten Casciani, Stefano, Designinitalia. The making of an industry, xxx Owen, David, Alfa Romeo. Een auto met passie, Het ultieme verhaal van Ferrari, Vespa. From Italy, with love, Romans waarin Italia een rol speelt *Bernini, Franco, De eerste keer. Roman over voetbal en revolutie, Amsterdam, 2006, vertaling uit het Italiaans La prima volta, Torino, 2005. (roman) *Brown, Dan, Het Berninimysterie. *Capella, Anthony, Dansen op de vulkaan, Houten, 2008, oorspronkelijke titel The wedding officer, 2006. (roman) *Caldwell, Ian en Thomason, Dustin, Een Venetiaans geheim, Amsterdam, 2008 (vertaling van het oorspronkelijke werk uit 2004). (roman) *Corona, Laurel, De vier jaargetijden Dragnic, Natasa, Altijd terug naar de zee. *Dunant, Sarah, De geboorte van Venus. Liefde en dood in Florence, Amsterdam, 2004. *Essex, Karen, De muze van Leonardo, Amsterdam, 2006. (historische roman) *Harris, Robert, Imperium, Amsterdam, 2006. (historische roman over de Romeinse republiek in de overgang naar het Keizerrijk) *Harris, Robert, Pompei, Amsterdam, Amsterdam, 2005. (roman) *Japin, Arthur, Een schitterend gebrek, Amsterdam/Antwerpen, 2003. (roman over de figuur van Casanova) *Leoni, Giulio, De lichtmoorden. Dante in de rol van detective, Amsterdam/Antwerpen, 2005. (literaire thriller, ook nog andere gelijkaardige boeken met Dante in de rol van detective) *Márai, Sándor, De gravin van Parma, Amsterdam, 2007. (roman) *Monaldi, Rita en Sorti, Francesco, De twijfel van Salaì, Amsterdam, 2007. (roman) *Monaldi, Rita en Sorti, Francesco, het ei van Salaì, Amsterdam, 2008. (roman) *Monaldi, Rita en Sorti, Francesco, De geheimen van het conclaaf. Atto Melani, Spion van de Zonnekoning, Amsterdam, 2005. *Murphy, Catherine P., De dochter van de paus. Het buitengewone leven van Felice della Rovere, Antwerpen/Amsterdam, 2006. (roman) *Park, Jacqueline, Het geheime boek van Grazia dei Rossi, Amsterdam/Antwerpen, 2005. *Prange, Peter, De principessa en het bedrog van Bernini, Kampen, 2008. (roman) *Rushdie, Salmon, De verleidster van Florence, Amsterdam, 2008. (roman) Romans ingedeeld per stad (Bron: Pieter Steinz: Lezen op locatie. Atlas van de wereldliteratuur. Prometheus, 2004 met eigen aanvullingen) VENETIË Thomas Mann: Der Tod in Venedig (1911): verlopen schrijver verliest (en vindt) zich in de liefde voor een mooie jongen. Arthur van Schendel: Een zwerver verdwaald (1907). De romantische zwerver Tamalone beleeft (liefdes)avonturen in het Italië van eeuwen her. TRIËST Italo Svevo: Bekentenissen van Zeno (1923). een zakenman boekstaaft op verzoek van zijn psychiater hoe hij door zijn leven is heengerommeld. FERRARA Giorgio Bassani: De tuin van de Finzi-Contini’s (1962). een joodse jongen herinnert zich de paradijselijke tijd voordat het leven onmogelijk werd door de fascistische rassenwetten. LIGURIË Marino Magliani: De vlucht van de kolibrie (2010). Sjacheraar Gregorio, die in de gevangenis zit, krijgt verlof om zijn moeder te begraven, en besluit te vluchten. TURIJN Italo Calvino: Marcovaldo (1963). Filosofisch-absurdistische verhalen over een naïeve arbeider die de natuur zoekt in de grote stad. FIRENZE Giovanni Boccaccio: Decamerone (1349-53). Terwijl de pest woedt, vertellen zeven meisjes en drie jongens elkaar op een afgesloten landgoed elk tien verhalen over het dagelijks leven. ROME Luigi Pirandello: Dagboek van Serafino Gubbio, cameraman (1925). Filosofisch en komisch dagboek van cameraman Serafino Gubbio, die zich vervreemd voelt van de wereld doordat hij alles door een camera bekijkt. Harry Mulisch: De ontdekking van de hemel (1992). Slechts één deel van dit jongensboek voor intellectuelen speelt in Rome – toch nog een bladzijde of 175. Carlo Emilio Gadda: Die gore klerezooi in de via Merulana (1957). Een politieinspecteur onderzoekt een moord in een appartementencomplex, en dwaalt af. NAPELS Curzio Malaparte: De huid (1949). Autobiografische roman over de verhouding tussen de Napolitanen en hun Amerikaanse ‘bevrijders’ in 1943. Susan Sontag: The Volcano Lover (1993). Postmoderne roman over de 18deeeuwse diplomaat en kunstliefhebber William Hamilton. PROCIDA Elsa Morante: Het eiland van Arturo (1957). Een jongen die zonder ouders op een eiland is opgegroeid, wordt geconfronteerd met een jonge stiefmoeder. POMPEII Robert Harris: Pompeii (2003). Leerzame thriller over een Romeinse watermanager die a.d. 79 belaagd wordt door corrupte rijkaards en de verwoestende natuur. PUGLIA Niccolò Ammaniti: Ik ben niet bang (2000). Een jongetje ontdekt het kwaad in de wereld als hij op een leeftijdgenoot in een onderaardse put stuit. MESSINA Homeros: Odyssee (ca 700 vC). Op weg naar huis stuit de held in de Ionische en Tyrrheense zee onder meer op cyclopen en zeemonsters. ACI CASTELLO Giovanni Verga: I Malavoglia (1881). Naturalistisch meesterwerk over het hoofd van een vissersfamilie die door een aaneenschakeling van rampen wordt getroffen. AGRIGENTO Luigi Pirandello: Novellen voor een jaar (1922-37). Honderden verhalen over het dagelijks leven. vijf werden er door de gebroeders Taviani in het 20 jaar oude Kaos verfilmd. VIZZINI Elio Vittorini: Gesprek op Sicilië (1941). Lyrisch-absurdistische roman over een naar het noorden geëmigreerde man die terugkeert naar het bergdorpje van zijn moeder. PALERMO Giuseppe Tomasi di Lampedusa: De tijgerkat (1958). De ondergang van een adellijke 19de-eeuwse familie in moderniserend Italië. NUORO Grazia Deledda: Elias Portolu (1903). Een jongen uit een arm dorpje worstelt met zijn liefde voor de vrouw van zijn broer. GENUA Pfeijffer, Ilja Leonard, la Superba. Italiaanse literatuur *Ammaniti, Niccolo, Ik ben niet bang. *Ammaniti, Niccolo, Ik haal je op, ik neem je mee. *Avallone, Sylvia, Staal, *Bajani, Andrea, Wie houdt dan stand? Baricco, Alessandro, Mr Gwyn Genovesi, Fabio, Vissen voeren *Giordano, Paolo, De eenzaamheid van de priemgetallen, 2009. (ook verfilmd) Giordano, Paolo, Het menselijk lichaam. Predicatori, Paola, Mijn winter met Zero *Pennacchi, Het Mussolinikanaal, *Torregrossa, Giuseppina, Het verhaal van de minne, Utrecht, 2010. Veronesi, Sandro, XY Italiaanse keuken *Black, William, Al Dente. De reizen van een gastronoom in Italië, Utrecht, 2004. *Dickie, J., Delizia! De geschiedenis van de Italianen en hun keuken, Amsterdam, 2008. *Overhoff, Joost, Il menu. Woordenboek voor de Italiaanse keuken, Amsterdam, 2008. *Petrini, Carlo, Slow food. Over het belang van smaak, vertaald uit het Italiaans door Andrea Vreede, Amsterdam, 2004. Reisgidsen *Bracke, Krista, Het andere Rome, Berchem, 2007. *de Vaere, Siegfried en Cuypers, Carine, Italië. Al wat je niet in een reisgids vindt, Leuven, 2007. *de Vaere, Siegfried en Cuypers, Carine, Italië. De best bewaarde geheimen, Leuven, 2009. *Verhuyck, Luc, SPQR. Anekdotische reisgids voor Rome, Amsterdam, 2005. *Verhuyck, Luc, Firenze. Anekdotische reisgids voor Florence, Amsterdam, 2006. *Vreede, Andrea, De magie van Rome. Wandelingen door de eeuwen heen. Schoorl, 2007. *Zeedijk, Hedwig, Vanermen, P. Hugo en Cuypers, Carine, Fiamminghi in Rome Vlaamse voetsporen in de eeuwige stad, Leuven, 2007. I TALI Ë D I GI TA AL Interessante Twitteraars over Italië: - Maarten Veeger (@italiansweep) Andrea Vreede Slow Food Italia Beppe Severgnini (in Italiaans) Italië in bedrijf … Interessante Facebookpagina’s om te volgen: - De smaak van Italië Persoonlijk Rome L’incontro Bruges (momenteel op laag pitje) I centri storici d’Italia Italia Dolcevia.com Interessante nieuwsbrieven: - SPQR De smaak van Italië … Enkele sites: www.spqr.be – met dagelijkse nieuwsbrief over het laatste nieuws uit Rome en Italia www.belpaese.nl www.italie.nl www.morerome.eu www.landvandekrul.nl www.studioitalia.nl www.italiemagazine.nl www.elkedagitalie.nl (eerder commercieel) www.ilgiornale.nl (eerder commercieel) www.ciaotutti.nl www.italiamagia.com www.belpaese.nl www.italieblog.com http://www.romereborn.virginia.edu/ Dankzij een initiatief van de universiteit van Virginia herleeft het Oude Rome in al zijn glorie nu virtueel op het internet. Rome Reborn of het herboren Rome, is het geesteskind van professor Bernard Frischer. De gloednieuwe site toont de stad Rome op het hoogtepunt van haar macht in het jaar 320 na Christus toen de stad onder Keizer Constantijn was uitgegroeid tot een metropool met rond de 1 miljoen inwoners. Het model van Frischer is gebaseerd op antieke kaarten, en gedetailleerde gegevens over gebouwen waaronder herbergen, privéhuizen, pakhuizen, appartementsgebouwen, bakkerijen, en zelfs bordelen in allerlei literatuur. Maar er is ook gebruik gemaakt van foto’s van het bekende 'Plastico di Roma Antica', het levenswerk van de Fransman Paul Bigot, die het Oude Rome uitvoerde in een maquette van pleisterwerk van 16 bij 17 meter. Delen van die maquette zijn overigens terug te vinden op diverse posters die je in Rome kan kopen. Het bezoeken van het virtuele Oude Rome zou er volgens Frischer moeten toe bijdragen dat toeristen die nu een kijkje nemen bij het Colosseum, het Forum Romanum en die nog allerlei andere ruïnes in de stad bezoeken een veel beter begrip hebben van hoe een stad als Rome in elkaar stak en hoe het leven in die stad toen verliep. “Dankzij deze website zijn we in staat om mensen mee te nemen naar de kelders onder het Colosseum, en kunnen we hen bijvoorbeeld laten zien hoe ze destijds de wilde dieren met een soort liften naar boven brachten”, aldus Frischer. Omdat het project Rome Reborn 1.0 werd gedoopt, is de kans groot dat de website in de toekomst nog zal worden uitgebreid en dat er bij een tweede versie nog meer fraais te verwachten valt. Een virtueel bezoek aan de Sixtijnse kapel (Vaticaanse musea, Rome): http://www.vatican.va/various/cappelle/sistina_vr/index.html Omaggio a Roma – cultuurtoeristisch promotiefilmpje voor Rome van Franco Zeffirelli: http://www.youtube.com/watch?v=cbrxofJE9gs Italiaanse populaire muziek: Vic van de Reijt presenteert Italiano! 70 Italiaanse favorieten. Van Caruso tot Conte. Universal Music, 2012. CINEMATOGRA FIE 1905-1939 La presa di Roma (1905) L'Inferno (1911) Gli ultieme giorni di Pompei (1913) 1940-1949 Roma città aperta (1945) Ladri di biciclette (1948) 1950-1959 Bellissima (1951) Miracolo a Milano (1951) Senso (1954) La strada (1954) Un americano a Roma (1954) L'oro di Napoli (1954) Il segno di Venere (1955) Le notti di Cabiria (1957) I soliti ignoti (1958) Il generale della Rovere (1959) 1960-1969 L'avventura (1960) La dolce vita (1960) Rocco e i suoi fratelli (1960) Il vigile (1960) La notte (1961) Il gattopardo (1963) Ieri, oggi e domani (1963) Matrimonio all'italiana (1964) Il Vangelo secondo Matteo (1964) Oggi, domani, dopodomani (1965) Il buono, il brutto, il cattivo (1966) 1970-1979 Il giardino dei Finzi-Contini (1970) Giù la testa (1971) Morte a Venezia (1971) Lo chiamavano Trinità (1971) Il gatto a nove code (1971) Il Decameron (1971) Roma (1972) Il mio nome è Nessuno (1973) Amarcord (1973) – in openleercentrum Polvere di stelle (1973) Profondo rosso (1975) Una giornata particolare (1977) Suspiria (1977) 1980-1989 Cannibal Holocaust (1980) La città delle donne (1980) – in openleercentrum La notte di San Lorenzo (1982) C'era una volta in America (1984) Non ci resta che piangere (1985) Festa di laurea (1985) La messa è finita (1985) Maccheroni (1985) Il camorrista (1986) La leggenda del santo bevitore (1988) Nuovo cinema Paradiso (1989) Storia di ragazzi e di ragazze (1989) 1990-1999 Mediterraneo (1991) Fratelli e sorelle (1991) Johnny Stecchino (1991) Verso sera (1991) Il ladro di bambini (1992) Il mostro (1994) Il postino (1994) La vita è bella (1997) – in openleercentrum 2000-heden I cento passi (2000) Malèna (2000) Le fate ignoranti (2001) Santa Maradona (2001) L'ultimo bacio (2001) Concorrenza sleale (2001) La stanza del figlio (2001) Il più bel giorno della mia vita (2002) Pinocchio (2002) La meglio gioventù (2003) Io non ho paura (2003) Caterina va in città (2003) La finestra di fronte (2003) Ricordati di me (2003) Romanzo criminale (2005) Quando sei nato non puoi più nasconderti (2005) La tigre e la neve (2005) Notte prima degli esami (2006) Nuovomondo (2006) La sconosciuta (2006) Mio fratello è figlio unico (2007) Pranzo di Ferragosto (2008) Gomorra (2008) Il papà di Giovanna (2008) Vincere (2009) Io sono l’amore (2010) La solitudine dei numeri primi (2010) La Nostra vita (2011) Baciami Ancora (2010), tien jaar na L’ultimo bacio Le cose che restano (2011) Mine Vaganti (2011) La Prima Cosa Bella (2011) Italy, love it or leave it (2012) Cesare deve morire (2012) Io e te (Bertolucci, 2013) Meer over Italiaanse film vind je hier: http://www.belpaese.nl/B2SKUNFI.HTML italiaansefilms.nl. en op