INHOUD Leertekst volume 1

INHOUD
Tussen haakjes staat aangegeven voor welk vak de betreffende paragraaf tot de leerstof behoort: 1
voor BW1, 2 voor BW2. Als er niets bij staat behoort de betreffende paragraaf niet tot de leerstof
(soms met code (0) aangeduid). Sommige paragraven behoren tot de leerstof van beide vakken
(code 1,2).
Leertekst volume 1
1.
Bodemfuncties en Bodemgebruik
1
1.1
(1)
Natuur- en biodiversiteitsfunctie van de bodem
3
1.2
(1)
Biogeochemische rol van de bodem
7
1.3
1.3.1
1.3.2
(1)
(1)
(1)
Agrarische functie van de bodem
Productiefunctie
Bodemgeschiktheid
11
11
14
1.4
(1)
De bodem als leverancier van grondstoffen
20
1.5
(1)
Opslag en verwerking van afval
24
1.6
(1)
Bodem, landschap en landinrichting
28
Geologie in relatie tot bodem en landschap
35
2.
2.1
2.1.1
2.1.2
2.1.3
2.1.4
2.1.5
2.1.6
2.1.7
2.1.8
(1) Ontstaan en samenstelling van de aardkorst
(1)
De aardkorst
(1)
Mineralen
(1)
Gesteenten
(1)
Stollingsgesteenten
(1)
Verwering en erosie van gesteenten
(1)
Sedimenten en sedimentgesteenten
(1)
Metamorfe gesteenten
(1)
De kringloop van gesteenten
36
37
40
43
44
47
49
53
57
2.2
2.2.1
2.2.2
2.2.3
(1)
(1)
(1)
(1)
Geotektoniek en vulkanisme
Continentbeweging en plaattektoniek
Gebergtevorming
Vulkanisme
59
60
64
69
2.3
2.3.1
2.3.2
2.3.3
(1)
(1)
(1)
(1)
Rivieren en fluviatiel-denudatieve processen
Rivieren
Sedimenttransport en afzettingen van rivieren
Rivierterrassen
76
77
83
87
2.4
(1)
Hellingsprocessen
90
2.5
(1)
Glaciale en periglaciale processen en landvormen
95
2.6
(1)
Kustvormen
102
2.7
(1)
Werking van de wind
107
i
2.8
(1)
2.9
2.10
Ouderdomsbepaling in de geologie
(1) De vorming van Nederland
3.
Reliëfvormen
113
119
124
Wat is een bodem?
131
3.1
(1)
Bodembestanddelen
132
3.2
(1)
Bodemtextuur
135
3.3
(1)
Het bodemprofiel
139
3.4
(1)
Bodemzonaliteit
141
3.5
(1)
Fysische verwering
144
3.6
(1)
Chemische verwering
147
Kleimineralen
Structuur van kleimineralen
Typen kleimineralen
Vorming van kleimineralen en kleifractie
152
153
156
159
3.7
3.7.1
3.7.2
3.7.3
(2)
3.8
3.8.1
3.8.2
(1)
(1)
(1)
Organische stof in de bodem
Ophoping van organische stof in de bodem
Humusvormen
161
162
166
3.9
3.9.1
3.9.2
(1)
(1)
(1)
Bodemstructuur
Karakterisering van de bodemstructuur
Structuuropbouw en -verval
168
169
173
3.10
3.10.1
3.10.2
3.10.3
3.10.4
3.10.5
3.10.6
3.10.7
3.11
3.11.1
3.11.2
3.11.3
3.11.4
3.12
3.12.1
3.12.2
3.12.3
3.12.4
3.12.5
(1)
(1)
(1)
(1)
(1)
(2)
(1)
(1)
ii
Specifieke Bodemvormende processen
Vorming van bodemhorizonten
Klei-inspoeling
Podzolisatie
Gley
Verzouting en alkalisatie
Fysische- en chemische rijping
Invloed van de mens op bodemvormende processen
Naamgeving en classificatie
(1,2)
Genetische horizontaanduidingen
(1,2)
Bodemclassificatie
(2)
Het FAO-classificatiesysteem
(1)
De Nederlandse bodemclassificatie
Belangrijke bodemgroepen
Poldervaaggronden
Brikgronden
Podzolen
Rode tropische bodems
Zwarte kleigronden
178
179
181
183
185
187
189
192
195
196
198
200
203
205
206
208
210
212
214
4.
Water, warmte en gassen in de bodem
217
4.1
(1)
Fasenverdeling
218
4.2
(1)
Vochtgehalte in de bodem
223
4.3
(1)
Krachten die op het bodemwater inwerken
225
4.4
(2)
Energietoestand van het bodemwater
229
4.4.1
(2)
Druk- en stijghoogte van het bodemwater
232
4.4.2
(2)
Verdeling van het vochtgehalte bij statisch evenwicht
236
4.5
(1)
4.5.1
(1)
4.5.2
Bodemvochtkarakteristieken of pF-curven
239
Bergingsvermogen en beschikbaar water
240
Hysterese
247
4.6
(2)
Waterbalans van de bodem
249
4.7
4.7.1
4.7.2
4.7.3
4.7.4
4.7.5
(2)
(2)
(2)
(2)
(1)
Waterstroming in de bodem
De wet van Darcy
Doorlatendheid
Infiltratie
Typen waterstroming
Capillaire nalevering
250
253
256
258
261
266
4.8
(2)
Warmtehuishouding van de bodem
268
Warmtestroming in de bodem
273
Luchthuishouding van de bodem
275
4.8.1
4.9
4.9.1
(2)
Gasdiffusie in de bodem
279
Leertekst volume 2
5.
Gedrag van stoffen in de bodem
281
5.1
(1,2) Accumulatie
282
5.2
5.2.1
5.2.2
5.2.3
5.2.4
5.2.5
5.2.6
5.2.7
5.2.8
5.2.9
5.2.10
5.2.11
(1,2) Bodembuffering
(2)
Binding aan kleimineralen
(2)
Binding aan metaal(hydr)oxiden
(2)
Binding aan organische stof
(2)
Diffuse dubbellaag
(2)
Adsorptiemodellen
(2)
Lineaire adsorptiemodel
Freundlich adsorptiemodel
Langmuir adsorptiemodel
(2)
Ionenomwisseling
(2)
Precipitatie- en oplosreacties
(2)
Kalk in de bodem
284
286
289
292
295
299
303
306
309
312
315
319
iii
5.3
5.3.1
5.3.2
(1) Blootstelling en Biobeschikbaarheid
(1)
Blootstelling
(1,2) Biobeschikbaarheid
5.4
5.4.1
5.4.2
5.4.3
5.4.4
5.4.5
5.4.6
(1)
(1)
(2)
(2)
(1)
(2)
5.5
5.5.1
5.5.2
5.5.3
5.5.4
5.5.5
5.5.6
5.6
323
324
327
Biotransformatie
Afbraak van organische stof: milieufactoren
Afbraak van organische stof: modellering
Afbraakmodellering van opgeloste verbindingen
Mineralisatie en immobilisatie van nutriënten
Stikstofcyclus
Stikstofomzettingen
331
332
335
339
342
346
349
(2)
Stoftransport
Mobiliteit van stoffen in de bodem
Massabalans en fluxvergelijking
Diffusie en dispersie
Vereenvoudigd stoftransportmodel
Doorbraakcurven
Stroming van organische vloeistoffen
352
353
356
359
363
367
370
(2)
Reactiviteit en kwetsbaarheid van bodems
372
Bodemonderzoektechnieken
377
(2)
(2)
(2)
6.
6.1
(1)
Waarom verzamelen we bodemgegevens
378
6.2
(1)
De bodemkaart
380
6.3
(1)
Bodemkartering
385
6.4
(1)
Landschappelijke kartering
390
6.5
(2)
Systematische kartering en geostatistiek
393
Aardobservatietechnieken
396
Bemonstering voor bemestingadviezen en het vaststellen
van bodemverontreiniging
401
Opslag, verwerking en presentatie van bodemkundige
informatie
405
6.6
6.7
(1)
6.8
6.9
(2)
Grondextractie en chemische analyse
409
6.10
6.10.1
6.10.2
6.10.3
(2)
(2)
(2)
(2)
Bepaling van fysische bodemeigenschappen
Drukhoogte van het bodemvocht
De bodemvochtkarakteristiek (pF-curve)
Verzadigde waterdoorlatendheid
413
414
417
419
Bodemtextuur en kleimineralogie (samenvatting)
421
6.11
7
7.1
iv
(1,2)
Bodemkwaliteit
423
Bodemkwaliteitindicatoren
424
7.2
(1)
Bodemecosysteem en bodemorganismen
427
7.3
(1,2)
Rhizosfeerecologie
430
7.4
(1)
Ecologie van het afbraakproces
433
7.5
(1,2)
Plantenvoedende stoffen
436
7.6
(2)
Opheffing van nutriëntentekorten
439
7.7
(1,2)
Stikstofovermaat
443
7.8
(2)
Fosfaatverzadigde gronden
448
7.9
(2)
Bodemverzuring
450
7.10
(2)
Toepassing bestrijdingsmiddelen
453
7.11
(2)
Zware metalen in het bodemmilieu
457
7.12
(2)
Bodemverzouting
463
7.13
7.13.1
7.13.2
7.13.3
7.13.4
7.13.5
(2)
(2)
Bodemdegradatie
Bodemerosie
Watererosie
Winderosie
Chemische en fysische degradatie
Bodembeschermingsmaatregelen
468
470
473
478
482
485
Landevaluatie
491
(2)
(2)
8.
8.1
(2)
Tussen inventarisatie en planning
492
8.2
(2)
Het kiezen van de landevaluatiemethode
496
8.3
(2)
Kwalitatieve landevaluatie
499
8.4
(2)
Pedotransferfuncties
504
8.5
Kwantitatieve landevaluatie
507
8.6
Van landevaluatie naar landgebruiksplanning
511
8.7
(2)
Voorbeeld landevaluatie: de Mekong-delta
514
8.8
(1)
Bodemgeschiktheidsbeoordeling
531
8.8.1
(1)
Werkwijze
532
8.8.2
(1)
Belangrijke landkwaliteiten en gradaties
535
8.8.2.1 (1)
Ontwateringstoestand
535
8.8.2.2 (1)
Vochtleverend vermogen
537
8.8.2.3 (1)
Stevigheid bovengrond
539
8.8.2.4 (1)
Verkruimelbaarheid
541
8.8.2.5 (1)
Slempgevoeligheid
543
8.8.2.6 (1)
Stuifgevoeligheid
545
v
8.8.2.7 (1)
Infiltratiecapaciteit
546
8.8.2.8 (1)
Voedingstoestand
547
8.8.2.9 (1)
Zuurgraad
549
Bijlagen
Bodemgeschiktheidsbeoordeling
8.8-1 (1)
Werkwijze vaststelling gradatie vochtleverend
vermogen
551
8.8-2 (1)
Bodemgeschiktheidsclassificatie voor akkerbouw
554
8.8-3 (1)
Bodemgeschiktheidsclassificatie voor bos
556
8.8-4 (1)
Bodemgeschiktheidsclassificatie voor
kampeerterreinen en speel- en ligweiden
558
9.
Bodembeschermingsbeleid
561
9.1
(1)
Wet Bodembescherming: historie
562
9.2
(1)
Wet Bodembescherming: wettelijk kader
567
9.3
(2)
Besluit Bodemkwaliteit
570
9.4
(1,2)
Normstelling
572
9.5
(1,2)
Streef- en interventiewaarden
575
Bodemsanering
Bodemonderzoek
Saneringsmethoden en -technieken
579
579
584
9.6
9.6.1
9.6.2
(2)
(2)
(2)
Geciteerde literatuur
589
Bijlagen
Bijlage 2.1
Geologische tijdschaal
592
Bijlage 2.2
Klimaatsindeling van het Kwartair
593
Bijlage 2.3
Geologische kaart van Nederland
595
Bijlage 3.1
FAO-Wereldbodemkaart
596
Bijlage 4.1
Samenvatting van de belangrijkste natuurkundige
grootheden in SI-units
598
Bijlage 4.2
Samenvatting stromingsvergelijkingen
599
Bijlage 9.1
Normen voor grond en grondwater
600
vi
Volume 3 Supplement
A
B
C
D
(1)
Practica BW1
1
1
Gesteenten
2
2
Bodemkwaliteit
5
3
Overige practica + fietsexcursie
9
(2)
(2)
Practica BW2
10
P1 Bodemkwaliteit
11
P2 Bodemclassificatie en landevaluatie
11
Vraagstukken werkcollege BW2
13
W1 Reactieve bodembestanddelen in de bodem
14
W2 Water en warmte in de bodem
16
W3 Bodeminventarisatie en geostatistiek
19
W4 Landevaluatie: de Mekong-delta
20
W5 Adsorptie, Mineralen en N-omzettingen in de bodem
22
W6 Stoftransport en bodemkwaliteit
23
(1,2)
Proeftentamens
(1,2) 1 Bodem- en geologische kaart proeftentamens BW1 en
BW2
25
26
(1) 2 Proeftentamen Bodem & Water 1, deel Bodem
28
(1) 3 Antwoorden proeftentamen BW1
37
(1) 4 Formularium BW1
38
(2) 5 Proeftentamen Bodem & Water 2, deel Bodem
41
(2) 6 Antwoorden proeftentamen BW2
50
(2) 7 Formularium BW2
51
E
(1,2)
Antwoorden van de vragen in de leertekst
57
F
(1,2)
Begrippenlijst
107
vii
viii