Bertjan Doosje

Radicalisering van (moslim)jongeren:
Herkenning en handeling
Presentatie voor
Veiligheidsnetwerk Grote Steden
Bertjan Doosje
20 november 2014
1
Overzicht
1.
2.
3.
4.
5.
Wat is radicalisering?
Hoe ontstaat het?
Wie herkent het? Wat te doen?
Jihad-Terugkeerders: Wat doet geweld?
Beleidsimplicaties
2
1: Wat is radicalisering?
Den Haag, 4 aug 2014; bron: nos.nl
3
1: Wat is radicalisering?
Trappenhuis Model (Moghaddam, 2005)
4
Overzicht
1.
2.
3.
4.
5.
Wat is radicalisering?
Hoe ontstaat het?
Wie herkent het? Wat te doen?
Jihad-Terugkeerders: Wat doet geweld?
Beleidsimplicaties
5
2: Hoe ontstaat radicalisering?
Het model van de 3 I’s:
- Identiteit: “Wie ben ik?”
- Ideologie: “Wat wil ik?”
- Instrumentaliteit: “Hoe bereik ik dit?”
6
2: Hoe ontstaat radicalisering?
Determinanten 
Onzekerheid
Waargenomen
Onrechtvaardigheid
Waargenomen
Groepsdreiging
Attitudes
Politiek
Wantrouwen
In-Group
Superioriteit
Afstand
Andersdenkenen
Sociale
Isolatie

Geweld
Goedkeuring
Geweld door
Anderen
Eigen
Geweldsintentie
(Doosje, Loseman, &
van den Bos, 2013) 77
2: Hoe ontstaat radicalisering?
Onrechtvaardigheid
8
2: Hoe ontstaat radicalisering?
Onrechtvaardigheid  terugpakken
9
2: Hoe ontstaat radicalisering?
Onrechtvaardigheid door uitsluiting
Au!
10
2: Hoe ontstaat radicalisering
Onrechtvaardigheid door uitsluiting
11
2: Hoe ontstaat radicalisering?
12
Samenvatting oorzaken radicalisering
1. 3 I’s: Identiteit, ideologie en instrumentele motieven
2. Alle radicale groepen: in-group superioriteit & politiek
wantrouwen
13
Overzicht
1.
2.
3.
4.
5.
Wat is radicalisering?
Hoe ontstaat het?
Wie herkent het? Wat te doen?
Jihad-Terugkeerders: Wat doet geweld?
Beleidsimplicaties
14
3. Wie herkent het? Wat te doen?
- Signalen: afsluiting, minachting overheid …
- Herkenning: ouders, leraren, politie, jongerenwerkers …
- Wanneer doe je wat?
- Vrijheid van meningsuiting versus gevaar voor de samenleving
15
3. Wie herkent het? Wat te doen?
Specificiteit van de dreiging:
- “Alle Joden moeten dood” vs “Ik ga Bram vermoorden”
- Geen centraal meldpunt
- Wel plannen
- Lokale meldpunten
16
3. Wie herkent het? Wat te doen?
17
3. Wie herkent het? Wat te doen?
18
Overzicht
1.
2.
3.
4.
5.
Wat is radicalisering?
Hoe ontstaat het?
Wie herkent het? Wat te doen?
Jihad-Terugkeerders: Wat doet geweld?
Beleidsimplicaties
19
4. Jihad-Terugkeerders: Wat doet geweld?
- Onthoofdingvideo’s
(James Foley, 20 aug 2014)
of 9/11
- Wat zijn de effecten?
20
4. Jihad-Terugkeerders: Wat doet geweld?
- Bombaderen van “I.S.-huizen” in Syrie (23 sept 2014)
- Wat zijn de effecten?
21
4. Jihad-Terugkeerders: Wat doet geweld?
Terror Management Theory
(Pyszczynski, Solomon, & Greenberg (2002):
1.
2.
3.
4.
5.
Mensen willen voortbestaan
Maar … zij zijn zich bewust van eigen sterfelijkheid
Dit zorgt voor (extreme) angst (“terror”)
Deze moet “gemanaged” worden
Hoe?
22
4. Jihad-Terugkeerders: Wat doet geweld?
1. Identificatie met de eigen groep
2. Beschermen van eigen cultuur (o.a. normen en waarden,
maar ook leiders)  ook met geweld
3. Negatief afschilderen van mensen met andere
wereldbeelden (o.a. leden van andere groepen)
23
4. Jihad-Terugkeerders: Wat doet geweld?
Bijbel en de Amerikaanse vlag uitverkocht na 9/11!
24
4. Jihad-Terugkeerders: Wat doet geweld?
Bush na 9/11:
“You're either with us or against us in
the fight against terror.”
 Inmenging in Afghanistan en Irak
Obama na onthoofdingvideo’s:
“Americans are repulsed by their barbarism, we will
not be intimidated, their horrific acts only unite us”
 Inmenging in Irak en Syrie
25
4. Jihad-Terugkeerders: Wat doet geweld?
Muhajiri Shaam alias Abu Mohammed (23 sept 2014):
“Deze aanvallen maken ons alleen vastberadener.”
“Zie hier hoe jullie broeders zijn aangevallen door Amerika en
haar bondgenoten. Sta op en doe iets .… En desnoods
verricht je een sterke, stevige daad tegen de Nederlandse
overheid.”
26
4. Jihad-Terugkeerders: Wat doet geweld?
Heeft dat te maken met doodsangst?
27
Samenvatting gevolgen van geweld
-
Geweld kan voor “verbroedering” binnen in-group zorgen
Extreem geweld vraagt vaak om een extreem antwoord
Rol van eigen sterfelijkheid
Dus: Pas op voor Jihad-terugkeerders
28
Overzicht
1.
2.
3.
4.
5.
Wat is radicalisering?
Hoe ontstaat het?
Wie herkent het? Wat te doen?
Jihad-Terugkeerders: Wat doet geweld?
Beleidsimplicaties
29
5. Beleidsimplicaties
1. Voorkom ervaringen van discriminatie, groepsdreiging en
onzekerheid
2. Gun jongeren idealen – blijf met ze in gesprek
30
5. Beleidsimplicaties
3. Voorkom isolatie: inclusie, niet exclusie
4. Laat zien dat in democratie minderheden ook tellen
31
5. Beleidsimplicaties
5. Geweld lokt geweld uit, waarschijnlijk door doodsangst (en
wraakgevoelens)
 dus inderdaad zorgvuldig omgaan met ex-Syriëgangers.
 Ook rekening houden met acties tegen NL vanwege
inmenging van NL in Irak.
32
5. Beleidsimplicaties
6. Zorg voor een goede informatiehuishouding: wie meldt
wat waar? Maak het niet onnodig ingewikkeld!
33
Bedankt voor uw aandacht
[email protected]
34