Hulpmiddelen bij het lezen en schrijven - Een G

HULPMIDDELEN BIJ HET LEZEN EN SCHRIJVEN
Minder ervaren lezers hebben vaak moeite om de
essentie uit een leestekst te halen. Zwakke schrijvers
vinden het meestal lastig om informatie voor een
schrijftekst te selecteren en om die informatie goed te
structureren. Je kunt verschillende hulpmiddelen
inzetten om de leerlingen daarbij te ondersteunen. Die
hulpmiddelen helpen hen op weg om in een volgende
fase van het leerproces doelgericht en zelfstandig te
kunnen lezen en schrijven.
Woordspin
Met behulp van een woordspin kun je met de leerlingen voorafgaand aan het lezen of
schrijven een onderwerp verkennen. Wat zijn belangrijke aspecten van het onderwerp?
Welke vragen kun je daarbij bedenken waarop je een antwoord wilt krijgen als je informatie
over dit onderwerp zoekt en/of er een tekst over wilt schrijven? Je kunt dit klassikaal doen of
eerst in groepjes en vervolgens met de hele klas structuur in de ideeën aanbrengen.
SmartArt
In SmartArt van Word zijn verschillende, meer gestructureerde varianten op de woordspin te
vinden, die bijvoorbeeld een stappenplan, een hiërarchie of een cyclisch proces in kaart
brengen. De verschillende vormen kun je in functie van een onderwerp zelf aanpassen of dit
door de leerlingen zelf laten doen, eventueel in samenwerking met het vak informatica. Je
kunt SmartArt gebruiken om van te voren na te denken over een onderwerp of om de
leerlingen de essentie uit een leestekst schematisch te laten noteren.
....................................
................................
....................................
................................
................................
...............................
................
................
.................
.................
...............
..............
.................
.................
..................
..................
.................
.................
................
...............
...............
..............
© Centrum voor Taal en Onderwijs 2012
...............
..............
...............
..............
Venndiagram
Een Venndiagram bestaat uit twee of drie overlappende cirkels waarmee je de leerlingen
overeenkomsten en verschillen in kaart kunt laten brengen die ze bijvoorbeeld vinden in de
de weergave en/of interpretatie van feiten in verschillende bronnen of in informatie over
verschillende landschappen, opvattingen, politieke partijen, werkwijzen ...
Tabel
Een tabel waarin de leerlingen gegevens kunnen verzamelen is een ander goed hulpmiddel
om leerlingen op een gestructureerde manier essentiële informatie uit teksten te laten halen,
bijvoorbeeld bij het vergelijken van materialen, producten of diensten. Je kunt zo'n tabel zelf
of samen met de leerlingen maken.
Schrijfkaders
Met schrijfkaders kun je leerlingen steun bieden bij het uitvoeren van schrijfopdrachten. Zo
kun je startproblemen en te korte of onsamenhangende teksten vermijden. Door
schrijfkaders aan te bieden kunnen leerlingen zich concentreren op de inhoud van hun tekst.
De opdrachten zijn gemakkelijk en snel te maken. De teksten die verschillende leerlingen
schrijven met behulp van schrijfkaders zijn ook makkelijk met elkaar te vergelijken.
Hieronder zie je enkele algemene voorbeelden. Je kunt ook zelf schrijfkaders maken die zijn
toegesneden op andere soorten teksten (zie Voorbeelden hulpmiddelen bij vuistregel 3).
Een ingezonden brief
Ik wil graag reageren op … Mijn mening hierover is de volgende: …
Dit zijn mijn argumenten. Allereerst … Verder … Daarnaast is het zo dat
… Mijn conclusie is dan ook dat …
Een instructie
Ik ga jullie uitleggen hoe je … Dit moet je uitvoeren omdat …
Eerst … Dan… Vervolgens…Als je dit allemaal hebt gedaan, dan …
Een verslag van een leeractiviteit
Over het onderwerp … wist ik al … Ik heb nu geleerd dat … Ook heb ik
geleerd dat …. Iets anders wat ik te weten ben gekomen is dat … Tot slot
heb ik geleerd dat …
Een verslag van een onderzoek
Ik moest uitzoeken of … Ik dacht dat ik zou vinden dat … Toen ik mijn
onderzoek uitvoerde, vond ik dat … Ik kon zien dat … Ik heb geleerd dat
… Ik vraag me af of ….
Een vergelijking
Hoewel een … en een … verschillend zijn, zijn ze in sommige
opzichten ook gelijk. Bijvoorbeeld, beide … Zij zijn ook gelijk in… De … is
net zo als …. De … lijkt op …. Tot slot zijn ze allebei…
Een bewijs
Ik wil aantonen dat … Mijn beginpunt is … Van hieruit kan ik afleiden
dat… Daarom… Dit laat dus zien dat…
Voor voorbeelden van schrijfkaders zie ook de instructiekaarten in het PAVportaal:
http://www.pavportaal.be/pavportal/lesmateriaal/instructiekaarten.html
© Centrum voor Taal en Onderwijs 2012