mineralen en grotten - Portfolio aardrijkskunde Ann

LESONTWERP
ALGEMENE VAKKEN / VOEDING-VERZORGING
Naam: Eline Seldeslachts
Campus Heverlee
Hertogstraat 178
3001 Heverlee
Tel. 016 375600
www.khleuven.be
Vakkencombinatie: Wiskunde – Aardrijkskunde
Stagebegeleider DLO: Mevr. Verstappen
Academiejaar: 2014-2015
School:
Les gegeven door: Eline Seldeslachts
Onderwijsvorm:
Vak: Aardrijkskunde
Richting:
Onderwerp: Mineralen en grotten
Klas:
Vakmentor: Mevr. Verstappen
Lokaal:
Datum/Data: 11-12-2014 of 12-12-2014
Aantal leerlingen: /
Lesuur/-uren: 15 minuten
BEGINSITUATIE
Situering in de lessenreeks
 De les situeert zich in het thema “4.5 Oppervlaktegesteenten, bodem en ondergrond”. Dit thema
duurt ongeveer drie lesuren. Deze les zal draaien om een uitbreidingsdoel. De bedoeling is om
interesse te wekken bij de lln, maar niet om dit onderwerp uit te diepen. Ze leerden al over
gesteenten in hun leefruimte en over fossielen. Nu zullen ze leren interesse te tonen voor
mineralen en grotten.
Relevante voorkennis (en/of kennis die nog niet aanwezig is)




Ze leerden al over gesteenten en fossielen.
De lln verzamelen eventueel zelf mineralen.
De lln weten waarschijnlijk wat stalactieten en stalagmieten zijn.
De lln hebben misschien zelf al grotten bezocht.
Belevings- en ervaringswereld & Actualiteit


De lln hebben misschien zelf al grotten bezocht.
De lln verzamelen misschien zelf mineralen.
Leerniveau van de klasgroep, klassfeer, …

De klas bestaat uit medestudenten aardrijkskunde, dus de lln zullen waarschijnlijk interesse tonen en hun
best doen.
DIDACTISCHE VERANTWOORDING



Welke (vak)didactische principes komen in je les aan bod? (= opsomming)
Aanschouwelijkheidsprincipe
Integratieprincipe
Herhalingsprincipe
EINDTERMEN & LEERPLANDOELEN
Situering in de eindtermen: (Vakoverschrijdend en/of vakgebonden)
ET 9: De lln kunnen enkele gesteenten op monsters benoemen op basis van proefondervindelijke waarnemingen.
Situering in het leerplan:
VVKSO, Leerplan aardrijkskunde 1ste graad, Brussel, September 2008.
4.5 Oppervlaktegesteenten, bodem en ondergrond
3 (U) Bewondering en verwondering hebben voor mineralen.
W1. Het is zeker niet de bedoeling om dit onderwerp uit te diepen. Wel kan vanuit de interessesfeer van de
leerlingen (sommigen verzamelen mineralen) gewezen worden op de unieke structuur van mineralen zoals de
kristalvorm, kleur en hardheid.
4 (U) Bewondering en verwondering hebben voor grotten.
W1. Via beelden of een bezoek (tijdens een schoolreis) leren de leerlingen de spectaculaire verschijnselen die zich in
grotten voordoen (stalactieten – stalagmieten) beschrijven en benoemen.
ALGEMEEN LESDOEL
De llln zijn geïnteresseerd in mineralen en grotten.
SCHOOLAGENDA
(Van de leerlingen. Verwijs naar het werkblad en/of de pagina’s in het werk- en/of handboek.)
Mineralen en grotten
BRONNEN (Noteer alle gebruikte bronnen, volgens BIN.)




Maljaars, C. (2013). Mineralen. http://www.medicinfo.nl/%7B3748c469-6f84-453d-b35a7fd3536b7909%7D
Verstappen, H. (2014). Geologie. Ongepubliceerd eindwerk, Katholieke Hogeschool Leuven,
Heverlee.
Wikipedia, (2014). Druipsteen. http://nl.wikipedia.org/wiki/Druipsteen
Wikipedia, (2014). Grot. http://nl.wikipedia.org/wiki/Grot
LEERMIDDELEN & MEDIA



Werkblaadjes
Powerpoint
Krijt en bord
Didactisch lesontwerp
KRACHTIGE LEEROMGEVING
Leerdoelen
Lesfasen
& timing
Instapfase
3 min.
Onderwijs- en leeractiviteiten
Leerinhoud
Lkr stelt zich voor.
We zijn aan het werken rond het thema
“Oppervlaktegesteenten, bodem en ondergrond”.
Vandaag zullen we het hebben over grotten en
mineralen.
Luisterend volgen.
(M1)
Media


ppt
Wie verzamelt er mineralen?
Welke?
Welke grotten hebben jullie al bezocht?
Neem jullie agenda en noteer: Mineralen en grotten
BORD: Mineralen en grotten
Lkr deelt ondertussen werkblaadjes uit.
Verwondering
tonen voor
mineralen. (A1)
Lesfase 1:
6 min.
Probleemstelling
Wat zijn de kenmerken en eigenschappen van
mineralen en grotten? Hoe worden ze gevormd?
Onderwijsleergesprek – Mineralen
BORD:
We gaan beginnen met mineralen.

Wat is het verband tussen mineralen en
gesteenten?
1. Mineralen
1.1 Vorming, voorkomen en kenmerken
Ppt
Verband: mineralen zijn bouwstoffen van
gesteenten
Ppt
Ppt
Ppt
Vorming: geologische processen
Voorkomen: bijna overal, opbouw aardkorst
Kenmerken: kleur, kristalvorm, dichtheid,
hardheid
Mineralen zijn de bouwstoffen van gesteenten. Het
zijn vaste stoffen.



Hoe worden mineralen gevormd?
Waar komen mineralen voor?
Welke kenmerken van mineralen vinden jullie
mooi?
Mineralen hebben een chemische samenstelling. Dit
bepaald de vorm van het mineraal.
De hardheid wordt bepaald door een chemisch
rooster of patroon. Hoe regelmatiger het patroon is,
hoe harder het mineraal.

Welk mineraal is het hardste?
Er bestaan drie soorten mineralen: edelstenen,
halfedelstenen en ertsen.
Ppt
Hardste mineraal: diamant
Ppt
1.2 Soorten mineralen
Ppt
Edelstenen: diamant, robijn, smaragd,
malachiet, saffier
Ppt
Ertsen: ijzererts, kopererts, tinerts, nikkel,
looderts, aluminium, zinkerts
Edelstenen zijn mooie en zeldzame mineralen.
Sommige edelstenen zijn in de loop van tijd
gedegradeerd tot halfedelstenen.

Een eigen
voorbeeld geven
van edelstenen en
van ertsen. (C3)
Verwondering
tonen voor
grotten. (A1)
Wat zijn voorbeelden van edelstenen?
Ertsen zijn mineralen of een mengsel van mineralen
die ontgonnen worden voor economische redenen.

Lesfase 2:
6 min.
Wat zijn voorbeelden van ertsen?
Onderwijsleergesprek - Grotten
Nu gaan we het hebben over grotten.

BORD:
Aan wat denk je bij grotten?
Grotten bestaan uit gesteenten. Het is een
ondergrondse ruimte die wordt gevormd door de
natuur.
2. Grotten
2.1 Kenmerken
Ppt
Grotten bestaan uit grote en kleine ruimtes die
worden verbonden met gangen.
Elke grot heeft verschillende groottes, dieptes en
lengtes.
2.2 De langste en de diepste grot ter
wereld
De langste grot ter wereld is de “Mammoth Cave” in
de Verenigde Staten. Deze is meer dan 600 meter
lang.
Ppt
De diepste grot ter wereld is de “Krubera Cave” in
Georgië. Deze is meer dan 2000 meter diep.
Ppt
2.3 Soorten grotten
Er bestaan twee soorten grotten: de actieve en de
fossiele grotten.
Bij actieve grotten stroom er de dag van vandaag
nog een rivier onder, bij fossiele grotten niet.
Ppt
2.4 Druipstenen
In grotten vind je regelmatig druipstenen terug. Als
water door een kalksteenlaag in een grot drupt,
ontstaan er druipstenen.

Benoemen van
stalactieten en
stalagmieten. (C2)
Welke twee soorten druipstenen bestaan er?
o Wat is het verschil?
Stalactieten ontstaan op de plaats waar het water
door het dak van de grot drupt.
Stalagmieten ontstaan op de plaats waar het water
op de bodem drupt.
Soorten: stalactieten en stalagmieten
Ppt
Stalactieten
Stalagmieten
Opmerkingen i.v.m. bijlagen:
 Steeds kopie toevoegen van ingevuld werkblad of -boek.
 Indien gebruik gemaakt wordt van transparanten of digitale presentatie: handouts toevoegen (verkleind, zwart/wit).
 Indien de klasopstelling gewijzigd wordt: plan en/of omschrijving toevoegen.
BORDSCHEMA
MINERALEN EN GROTTEN
MINERALEN
GROTTEN