Euthanasie

Informatie voor patiënten
Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis
Euthanasie
Informatie voor patiënten over het euthanasiebeleid in het
CWZ
Euthanasie; een verzoek van de patiënt aan de arts om het leven te beëindigen, is misschien wel de meest ingrijpende
keuze die mensen kunnen maken. Het feit dat u naar deze folder gevraagd heeft, kan betekenen dat u momenteel zelf
met vragen rond euthanasie bezig bent.
In deze folder kunt u lezen hoe in het CWZ met het verzoek om euthanasie wordt omgegaan.
Het CWZ beziet vanuit haar levensbeschouwelijke identiteit de zorg aan patiënten vanuit de vraag van de patiënt en met
respect voor de patiënt. Dit betekent in de hedendaagse praktijk van de zorg ook het eerbiedig en respectvol omgaan
met het sterven en de dood. Zelfs als dat een weloverwogen verzoek tot de dood betreft.
Wel vindt het CWZ dat er in geval van euthanasie en hulp bij zelfdoding sprake is van uitzonderlijke situaties. Daarom
wordt er in het CWZ groot belang gehecht aan een goede palliatieve zorg. Dat wil zeggen pijn en ondraaglijk lijden verlichten of voorkomen en angst en onzekerheid over de te verwachten toekomst bespreekbaar maken.
Wat is euthanasie
Euthanasie is levensbeëndigend handelen op uitdrukkelijk verzoek van de patiënt zelf met de bedoeling aan diens
ondraaglijk en uitzichtloos lijden een einde te maken. Het uitdrukkelijk verzoek veronderstelt een wilsbekwame patiënt,
die een verzoek om euthanasie kenbaar kan maken. Ook hulp bij zelfdoding bij patiënten die lijden aan een ernstige
ongeneeslijke lichamelijke ziekte wordt in het geldend recht aangemerkt als een vorm van euthanasie.
Bespreken van euthanasie
G153 CWZ / 06-09
-
-
-
-
Op het moment dat u het onderwerp euthanasie voor het eerste ter sprake brengt, informeert de verantwoordelijke arts
(hoofdbehandelaar) u - en met uw toestemming uw familie - over:
zijn standpunt ten aanzien van euthanasie;
zijn eventuele beperkingen;
aan welke zorgvuldigheidscriteria - wettelijke eisen - de arts moet voldoen;
de richtlijnen die het ziekenhuis hanteert.
Als een verzoek om euthanasie gericht wordt aan andere hulpverleners dan de hoofdbehandelaar, wordt dit met uw
instemming door deze hulpverlener doorgeleid naar de hoofdbehandelaar.
Het is belangrijk vanaf het eerste moment dat u aan euthanasie gaat denken hierover met uw behandelend arts te spreken. Het kan namelijk zijn dat de arts gewetensbezwaren heeft tegen euthanasie. Dit moet natuurlijk worden gerespecteerd zonder uw belangen te schaden. In dat geval mag u bij een dringend en indringend verzoek tot levensbeëidiging
van uw arts verwachten dat hij een collega inschakelt die eventueel de behandeling overneemt.
Ook kan het voorkomen dat de arts de euthanasie niet principeel afwijst, maar bezwaar heeft tegen de omstandigheden
waaronder een dergelijk verzoek wordt geuit. Bijvoorbeeld omdat de arts van mening is dat nog op andere wijze verlichting kan worden bereikt. Van alle gesprekken en afspraken die tussen u en uw arts gemaakt worden, wordt een aantekening in het medisch dossier gemaakt. Later kan dan, bijvoorbeeld in het geval van bewustzijnsvermindering of –verlies,
teruggekomen worden op hetgeen is vastgelegd. Om die reden kan het ook belangrijk zijn om af te spreken en vast te
leggen wie (gemachtigde) in dat geval namens u optreedt.
Wils(on)bekwaamheid
Bij opname in het CWZ wordt u verzocht een contactpersoon aan te wijzen die gewaarschuwd kan worden in onverwachte situaties. Deze persoon is meestal degene waarmee overlegd wordt over medische behandeling indien u daartoe
zelf niet meer in staat bent. Daarom is het ook belangrijk dat uw contactpersoon geïnformeerd is over uw wensen/
afspraken over de medische behandeling.
In enkele gevallen is de vertegenwoordiging van de wilsonbekwame patiënt al geregeld. Er kan een curator of mentor
zijn benoemd. Ook kan de patiënt zelf een persoon schriftelijk machtigen om voor hem beslissingen te nemen. Als deze
regelingen niet bestaan zal meestal overleg plaatsvinden met (respectievelijk) de partner of andere levensgezel dan wel
ouder, kind, broer of zus. Dit is in de meeste gevallen de door u aangewezen contactpersoon.
Als u in een situatie terechtkomt dat u (tijdelijk) niet meer voor uzelf kunt beslissen, kan een contactpersoon of gemachtigde niet zo-maar namens u beslissen als het gaat om euthanasie. Daarvoor is een persoonlijke wilsverklaring, een
euthanasieverklaring, van u vereist.
Schriftelijke machtiging
De schriftelijke machtiging is een door u zelf opgestelde en ondertekende verklaring. Hiermee machtigt u iemand om
namens u beslissingen te nemen over behandeling en verzorging, als u zelf niet meer in staat bent tot zelfstandig beslissen. In de machtiging kan ook worden vastgelegd wanneer en op welke wijze en onder welke voorwaarden u wel of
niet medisch behandeld en/of verzorgd wenst te worden. De schriftelijke machtiging is wettelijk erkend. In geval van
tijdelijke of voortdurende wilsonbekwaamheid treedt de schriftelijk gemachtigde op als uw vertegenwoordiger; en heeft
hiermee voorrang op partner of familieleden.
In geval van euthanasie of hulp bij zelfdoding is de schriftelijke machtiging onvoldoende. Vereist wordt dat u daarnaast
een wilsverklaring heeft opgesteld met een verzoek tot levensbeëindiging. De arts kan gevolg geven aan dit verzoek in
goed overleg met de gemachtigde mits ook aan de zorgvuldigheidseisen is voldaan.
Euthanasieverklaring
De euthanasieverklaring (levenstestament) kan een door u persoonlijk opgesteld document zijn maar ook een - volledig
ingevuld - formulier van de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie. Dit formulier (wilsverklaring) kan worden
aangevuld met concrete informatie over wat ondraaglijk lijden voor u inhoudt en onder welke omstandigheden euthanasie gewenst is. De behandelend arts zal - bij voorkeur in aanwezigheid van een familielid of gemachtigde en/of een
verpleegkundige - deze schriftelijke verklaring met u bespreken.
Het is belangrijk om te weten dat u geen rechten kunt ontlenen aan toevoeging van deze wilsverklaring aan het medisch
dossier. Zodra uw wens voor euthanasie actueel wordt, zal de arts die de euthanasie uitvoert altijd de procedure van de
toetsing van de zorgvuldigheidscriteria moeten volgen.
Toetsing van de zorgvuldigheidscriteria
De beslissing tot en de uitvoering van euthanasie is uitsluitend voorbehouden aan artsen.
Geen enkele arts kan worden verplicht tot het toepassen van euthanasie. Gewetensbezwaren worden gerespecteerd. Wel kan van een arts die gewetensbezwaren heeft en die geconfronteerd wordt met een dringend en indringend verzoek tot levensbeëindiging verwacht worden dat hij een collega inschakelt die de behandeling overneemt.
Gewetensbezwaren ontslaan een arts vanzelfsprekend niet van de verplichting om de gebruikelijke en benodigde zorg te
leveren aan de patiënt.
De zorgvuldigheidscriteria (wettelijke eisen) die de arts moet toetsen zijn:
De arts heeft de overtuiging dat er sprake is van een vrijwillig en weloverwogen verzoek van de patiënt;
De arts heeft de overtuiging dat er sprake is van een uitzichtloos en ondraaglijk lijden van de patiënt;
De arts heeft de patiënt voorgelicht over de situatie waarin deze zich bevindt en over diens vooruitzichten;
De arts is met de patiënt tot de overtuiging gekomen dat er voor de situatie waarin deze zich bevindt geen redelijke andere
oplossing is;
- De arts heeft tenminste één onafhankelijk arts geraadpleegd, die contact met de patiënt heeft gehad en schriftelijk zijn
oordeel gegeven heeft over de zorgvuldigheidseisen;
-
-
-
-
- De arts voert de levensbeëindiging of hulp bij zelfdoding zelf zorgvuldig uit;
- De arts draagt er zorg voor dat het gehele proces alsmede de beslismomenten goed gedocumenteerd zijn in het medisch
dossier en de euthanasie op de overlijdensverklaring is vermeld.
De rol van de verpleegkundige en andere zorgverleners
De beslissing tot en de uitvoering van euthanasie is uitsluitend voorbehouden aan artsen.
Dit betekent niet dat andere hulpverleners geen rol kunnen spelen als u verzoek tot euthanasie ter sprake brengt. In
goed overleg tussen u en de behandelend arts kunnen andere hulpverleners vanuit hun specifieke deskundigheid daarbij
betrokken worden. Bijvoorbeeld bijstand en begeleiding van patiënt en eventueel familie door pastoraal medewerker,
klinisch psycholoog en/of maatschappelijk werker.
Vanuit de dagelijkse betrokkenheid bij de patiënt vervult de verpleegkundige vaak een ondersteunende en coördinerende
rol. Het CWZ heeft ervoor gekozen om bij een euthanasieverzoek een ervaren gediplomeerd verpleegkundige als coördinerend verpleegkundige voor u in te zetten. Deze verpleegkundige is de intermediair tussen u, de behandelend arts en
het verpleegkundig team. Hij onderhoudt in samenspraak met de behandelend arts (maar niet als representant van de
arts) de contacten met de familie en eventueel anderen, waaronder andere hulpverleners. Natuurlijk in goed overleg met
u en met uw instemming.
Deze verpleegkundige zorgt ook voor een goede objectieve verpleegkundige verslaglegging van het hulpverleningsproces in het verpleegkundig dossier. Het verpleegkundig dossier vormt onderdeel van de besluitvorming over het euthanasieverzoek.
De coördinerend verpleegkundige zal zo mogelijk aanwezig zijn op de dag van de uitvoering van het euthanasieverzoek.
De verpleegkundige ondersteunt u en uw familie bij de voorbereiding en kan op verzoek aanwezig zijn bij de uitvoering.
Ook is deze verpleegkundige beschikbaar voor nazorg aan de familie.
In geval u te kennen heeft gegeven dat het verzoek om euthanasie gericht moet worden aan uw huisarts, neemt de
behandelend arts contact op met uw huisarts. De huisarts draagt een eigen verantwoordelijkheid in de verantwoorde
voorbereiding en uitvoering van de euthanasie. De huisarts overlegt hierover met uw behandelend specialist in het ziekenhuis.
Vragen
Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen bespreek deze dan met uw arts of verpleegkundige.
U kunt ook een beroep doen op de familiezorg-verpleegkundige. Deze verpleegkundigen zijn gespecialiseerd in de begeleiding en opvang van familieleden en/of relaties van zeer ernstig zieken en terminale patiënten. Ook kunnen familieleden en/of relaties van de patiënt een beroep op hen doen in crisissituaties. De familiezorg-verpleegkundigen zijn voor
alle afdelingen in het CWZ beschikbaar. Telefoon (024) 365 85 60, in CWZ toestel 8560.
Op de afdeling patiëntenvoorlichting is aanvullende informatie beschikbaar en is het CWZ-protocol inzake euthanasie ter
inzage beschikbaar.
Adres en telefoonnummer
Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis
Afdeling patiëntenvoorlichting (B08)
Weg door Jonkerbos 100
6532 SZ Nijmegen
Telefoon: (024) 365 85 64
Website: www.cwz.nl