psychisch lijden bij euthanasie

PSYCHISCH LIJDEN BIJ
EUTHANASIE
en het verschil is …
inleiding
het antropologisch verschil
het antropopsychiatrisch verschil
besluit
inleiding
DE EUTHANASIEWET
UIT-GEDOKTERD
Psychisch lijden bij euthanasie:
klinisch-theoretische nuanceringen
Vande Walle, S. & Calmeyn, M.
Klinisch psycholoog Sarah Vande Walle is werkzaam in een privépraktijk te Deinze.
Correspondentieadres: Jan Yoensstraat 7, 9800 Deinze;
E-mail: [email protected].
Psychiater Dr. Marc Calmeyn is werkzaam in het Psychiatrisch Ziekenhuis Onze-Lieve-Vrouw Brugge
en privépraktijk 'Lelieveld' in Loppem.
Correspondentieadres: Merkemveldweg 16 8210 Loppem (Zedelgem)
E-mail: [email protected]
'Het is de liefde die we niet begrijpen.‘
Bart Moeyaert, 2006
het antropologisch verschil
Ik wil een mens zijn, en een mens is een dier dat spreekt.
J.M. Coetzee, De schooldagen van Jezus.
Cossee Amsterdam, 2016, p. 264
De mens is het ‘nog nicht festgestellte Tier’ (Nietzsche).
Enerzijds zijn we allen ‘mensdieren’, het animale leeft in ons, of
we dit geweten willen hebben of niet. (Agamben, 2004)
Anderzijds is de mens natuurlijk niet enkel dier, waardoor hij mens
àls mens kan zijn.
Om het met een toepasselijke boutade te zeggen:
‘Een dier kan niet reflecteren over (zijn) euthanasie’.
De wetgever heeft er echter voor gekozen
om het antropologische verschil
niet
in de euthanasiewetgeving in te bouwen.
In dit verband is het zeer opvallend dat de wetgever euthanasie voor minderjarigen toelaat,
maar enkel bij somatische aandoeningen.
Bij deze leeftijdscategorie wordt het antropologisch verschil dus wel
– ‘collectief’ onbewust? –
gehanteerd.
Dit heeft tot gevolg dat bij een vraag tot euthanasie
het verschil
en daardoor
de eigenheid
van psychiatrische aandoeningen in se genegeerd wordt,
waardoor een evaluatie van de euthanasievraag bij psychisch lijden
nooit tot haar volle ontplooiing kan komen.
Enkel de gelijkenissen
tussen somatische en psychiatrische aandoeningen
worden weerhouden.
De vooronderstelling van deze nivellering
is het best weer te geven met
de slagzin van Charlotte Mutsaers (2015)
die in deze context
een wrange bijklank verwerft:
‘ Slechts lijken zijn gelijk ‘
Mutsaers, C. (2015). Slechts lijken zijn gelijk. In: Het gelijk. Das Magazin N° 16. Amsterdam: Das Magazin.
het antropopsychiatrisch verschil
antropopsychiatrie : wat is dat ?
antropopsychiatrie : de pijlers
het antropopsychiatrisch verschil
- menschliches, allzu menschliches …
- in zieke en gezonde dagen …
- het kristalprincipe
antropopsychiatrie : wat is dat ?
1. a human being, whether male or female
1. generically, to include all human individuals
2. to distinguish man from beings of a different order
1. of animals and plants
2. of from God and Christ
3. of the angels
3. with the added notion of weakness, by which man is led into a mistake or prompted to sin
4. with the adjunct notion of contempt or disdainful pity
5. with reference to two fold nature of man, body and soul
6. with reference to the two fold nature of man, the corrupt and the truly Christian man, conformed to the nature
of God
7. with reference to sex, a male
2. indefinitely, someone, a man, one
3. in the plural, people
4. joined with other words, merchantman
a human being, whether male or female
1. generically, to include all human individuals
2. to distinguish man from beings of a different order
1. of animals and plants
de mens àls mens …
with the added notion of weakness
het veld van psychiatrie en psychopathologie
antropopsychiatrie : de pijlers
founding fathers
de inspiratie
founding fathers
Leopold Szondi
Hungarian: Szondi Lipót, March 11, 1893 – Küsnacht, January 24, 1986
Jacques Schotte (Gent, 1928 – Gent, 2007)
de inspiratie
psychiatry
philosophy
(phenomenology
&
structuralism)
psychoanalysis
Schicksalsanalyse
Szondi
ANTHROPOPSYCHIATRY
le Prix de
l’Évolution psychiatrique 2009
Leo Ruelens
Naar een nieuwe psychiatrie - Het rebelse denken van Jacques
Schotte
Literarte, Kessel-Lo 2010
het antropopsychiatrisch verschil
menschliches, allzu menschliches, …
specifiek menselijke aandoeningen
botaniserende (‘veterinaire’) psychiatrie
bovine spongiforme
encephalopathie
(B.S.E.)
psychose
in zieke en gezonde dagen …
de psychopathologie is een wezenlijk bestanddeel van het
mens-zijn
‘wie zonder problemen is, …’
‘normerende’ definitie van gezondheid
als afwezigheid van problemen, symptomen,…
ziek óf gezond
‘psychische kwetsbaarheid
is
in de eerste plaats
menselijke kwetsbaarheid’
Walter Krikilion
werkgroep ‘Kwetsbaarheid als kracht
en ervaringskennis als inspiratiebron’
het kristalprincipe
KRISTALPRINCIPE van FREUD
Als wij een kristal op de grond gooien, breekt het, maar niet
willekeurig, het valt volgens zijn splijtrichtingen in stukken
waarvan de begrenzing, hoewel onzichtbaar, toch door de
kristalstructuur van te voren bepaald was.
KRISTALPRINCIPE van FREUD (vervolg)
Zulke gebarsten en gekloofde structuren zijn ook de
geesteszieken.”
(Freud, 1933, p.70)
psychopathologie
verheldert
ontsluiert
de breekbare menselijke existentie
Are delusion and sanity
to be rigidly separated or,
on the contrary,
could the former be
not only consistent with but
even a condition of the latter ?
Darian Leader, what is madness?, Hamish Hamilton Penguin books, p. 2
besluit
euthanasie bij psychisch lijden is on-menselijk ….
- wetgeving euthanasie op de maat van somatische ziekten
- voor ‘menselijke’ aandoeningen
kan euthanasie
geen antwoord zijn
menselijke aandoeningen zijn zoektochten
- weliswaar pathologisch –
naar antwoorden
- weliswaar nooit definitief –
op de (menselijke) existentie en zijn problemen …
… waar elke mens mee te maken heeft
en elk van ons met heel zijn wezen mee te maken heeft
heel zijn wezen
biologisch
psychologisch
sociaal
existentieel
waarom dan
het menselijke, al te menselijke
euthanaseren ?