HORIZON 2020 in het kort - Het kaderprogramma van de EU voor

HORIZON 2020
in het kort
Het kaderprogramma van de EU
voor onderzoek en innovatie
Onderzoek en
Innovatie
Europe Direct helpt u antwoord te vinden op uw vragen
over de Europese Unie.
Gratis nummer (*):
00 800 6 7 8 9 10 11
(*) De informatie wordt gratis verstrekt en bellen is doorgaans gratis, maar sommige
operatoren, telefooncellen of hotels kunnen kosten aanrekenen.
Meer gegevens over de Europese Unie vindt u op internet
via de Europaserver (http://europa.eu).
Luxemburg: Bureau voor publicaties van de Europese Unie, 2014
ISBN 978-92-79-38926-9
doi:10.2777/82344
© Europese Unie, 2014
Overneming met bronvermelding toegestaan.
Afbeelding voorpagina (van links boven naar rechts onder) — World Map: © ag visuell,
#16440826, 2011; Transparent Glass Sphere: © Sean Gladwell, #6018533, 2011; Earth inside
planet earth Sunrise: © JLV Image Works, #7136232, 2011; Earth inside the world map: ©
LwRedStorm, #3348265, 2011. Achtergrondpatroon: © ESN, 2013; pagina’s 17, 24, 27: ©
Fotolia.com, 2013. Afbeelding pagina 2: © fotogestoeber, #39516950; pagina 9: © ra2 studio,
#31382002; pagina 12: © Naeblys, #56186859; pagina 15: © rolffimages, #42688016;
pagina 18: © apops, #49969052; pagina 23: @ Sergey Nivens, #55704351; pagina 24: bulbs
© Photobank, #20486186, fish © Monika Wisniewska, #3911496; pagina 27: © anyaivanova,
#55314607; pagina 29: © michaeljung, #54396101, 2013. Bron: Fotolia.com.
EUROPESE COMMISSIE
Directoraat-Generaal Onderzoek en Innovatie
Directoraat A — Beleidsontwikkeling en -coördinatie
Eenheid A.1 — Interne en externe communicatie
E-mail: [email protected]
Europese Commissie
B-1049 Brussel
EUROPESE COMMISSIE
HORIZON 2020
in het kort
Het kaderprogramma van de EU
voor onderzoek en innovatie
2014
Directoraat-generaal Onderzoek en Innovatie
▶▶▶
INHOUDSTAFEL
Inleiding
4
Kennismaking met Horizon 2020
6
Wetenschap op topniveau
Industrieel leiderschap
7
9
Maatschappelijke uitdagingen
11
Uitmuntendheid uitdragen en deelname bevorderen
16
Wetenschap met en voor de samenleving
17
Acties voor innovatie in Horizon 2020
17
Sociale en humane wetenschappen
18
Kernonderzoek voor alle burgers
19
Wetenschap voor beleid — de rol van het Gemeenschappelijk
Centrum voor onderzoek (GCO)
19
Hoe werkt het?20
Wie mag deelnemen?
21
Actietypes22
Financieringstarieven25
Controles en audits
25
Toegangsrechten26
Resultaten delen met behoud van de IER
26
Ethiek en onderzoek
27
Andere bronnen van financiering via Horizon 2020
27
Europees (en globaal) denken
30
Onderzoek zonder grenzen
31
Open voor de wereld
31
Deelname32
3
Inleiding
HORIZON 2020 in het kort
4
▶▶▶
INLEIDING
Horizon 2020 — Wetenschap op topniveau
voor Europa
Horizon 2020 is het grootste programma voor onderzoek en innovatie ooit
van de EU. Het zal leiden tot doorbraken, ontdekkingen en wereldpremières
door uitstekende ideeën uit het laboratorium te halen en op de markt te
brengen. In zeven jaar (2014 tot 2020) wordt er een financieringsbudget
van bijna 80 miljard EUR(1) voorzien, boven op de private en nationale
publieke investeringen die dit zal aantrekken.
Horizon 2020 geniet de politieke steun van de Europese leiders en de
leden van het Europees Parlement. Ze zijn overeengekomen dat investeren
in onderzoek en innovatie essentieel is voor de toekomst van Europa, en
hebben dit centraal gepositioneerd in de Europa 2020-strategie voor
slimme, duurzame en inclusieve groei. Horizon 2020 helpt om dat te
bereiken door onderzoek te koppelen aan innovatie en zich toe te spitsen
op drie belangrijke gebieden: wetenschap op topniveau, industrieel
leiderschap en maatschappelijke uitdagingen. Zo wil men bewerkstelligen
dat Europa wetenschap op wereldniveau produceert, evenals technologie
die economische groei stimuleert.
EU-onderzoeksfinanciering in het kader van vorige kaderprogramma’s
brachten binnen Europa en wereldwijd al wetenschappers en industrie
samen om oplossingen te zoeken voor een uitgebreide reeks uitdagingen.
Hun innovaties hebben de levenskwaliteit verbeterd, bijgedragen tot
milieubescherming en de Europese industrie duurzamer en concurrerender
gemaakt. Horizon 2020 staat open voor deelname door onderzoekers van
over de hele wereld.
Hun ervaring was essentieel voor de ontwikkeling van dit
pioniersprogramma. De Commissie verzamelde hun feedback en hield
rekening met aanbevelingen van de lidstaten en het Europees Parlement,
alsook met lessen uit vroegere programma’s. De boodschap was duidelijk:
maak Horizon 2020 eenvoudiger voor gebruikers. En dat deden we!
(1) Alle bedragen staan vermeld in actuele prijzen.
5
Kennismaking met Horizon 2020
HORIZON 2020 in het kort
66
▶▶▶
KENNISMAKING MET HORIZON 2020
Wetenschap op topniveau, concurrerende industrie en het aanpakken
van maatschappelijke uitdagingen staan centraal in Horizon 2020. Door
gerichte financiering zullen de beste ideeën vlugger op de markt geraken
en zo snel mogelijk toegepast worden in onze steden, ziekenhuizen,
fabrieken, winkels en woningen.
▶ Wetenschap op topniveau
Horizon 2020 zal de positie van de EU als wereldleider op het gebied
van wetenschap versterken door de beste breinen aan te trekken en
onze wetenschappers te helpen om samen te werken en ideeën te delen
binnen Europa. Het programma zal talentvolle mensen en innoverende
ondernemingen helpen om het concurrentievermogen van Europa op
te drijven, werkgelegenheid te creëren en bij te dragen tot een hogere
levensstandaard. Dat zijn zaken die iedereen ten goede komen.
Grensonderzoek gefinancierd door de Europese
Onderzoeksraad (European Research Council — ERC)
Enkele van de belangrijkste uitvindingen kwamen tot stand door onze
natuurlijke nieuwsgierigheid naar de wijze waarop de wereld ineen zit. Ook
al is onderzoek uit nieuwsgierigheid naar het onbekende zelden expliciet
ter ondersteuning van commerciële producten, de ontdekkingen leiden
hoe dan ook tot talrijke innovaties. Grensonderzoek is echter vaak het
eerste gebied waarop bespaard wordt in moeilijke economische tijden, en
daarom wil de EU via de ERC het investeringsniveau stimuleren. Hierbij is
uitmuntendheid het enige criterium voor EU-financiering, die toegekend
wordt aan individuele onderzoekers of onderzoeksteams.
Financiering: 13,095 miljard EUR
Marie Skłodowska-Curie-acties
Opleidingen en loopbaanontwikkeling dragen bij tot de vorming van
toonaangevende onderzoekers. Er wordt steun geboden aan zowel jonge als
7
HORIZON 2020 in het kort
ervaren onderzoekers om hun loopbaan en competenties te ontwikkelen
door opleidingen of inzet in een ander land of de particuliere sector. Zo
verwerven ze nieuwe kennis en ervaringen die helpen om hun volle
potentieel te bereiken.
Financiering: 6,162 miljard EUR
Toekomstige en opkomende technologieën
Door in de voorhoede te blijven voor nieuwe technologieën blijft Europa
concurrerend en worden er nieuwe, gespecialiseerde jobs gecreëerd. Dat
betekent dat we proactief moeten zijn en anderen een stap vooruit moeten
zijn. EU-financiering helpt om in Europa de best mogelijke omgeving te
creëren voor verantwoorde en dynamische multidisciplinaire samenwerking
met betrekking tot nieuwe en toekomstige technologieën.
Financiering: 2,696 miljard EUR
Infrastructuur van wereldniveau
Uitrusting voor onderzoek kan zodanig complex en duur zijn dat geen enkel
onderzoeksteam (of zelfs land) die alleen kan kopen, bouwen of bedienen.
Voorbeelden hiervan zijn: lasers met hoog vermogen voor uiteenlopende
onderzoekstoepassingen in geneeskunde, materiaalwetenschap en
biochemie; gespecialiseerde hightechvliegtuigen; of een monitoringstation
op de bodem van de zee om de klimaatverandering te observeren.
Dergelijke projecten kunnen miljoenen euro’s kosten en vergen de
competentie van ’s werelds topexperts. EU-financiering helpt om de
middelen voor dergelijke grootschalige projecten bijeen te brengen en
geeft Europese onderzoekers toegang tot de allernieuwste, state-of-theartinfrastructuur voor nieuw en interessant onderzoek.
Financiering: 2,488 miljard EUR
8
▶▶▶
KENNISMAKING MET HORIZON 2020
▶ Industrieel leiderschap
Om de beste te zijn, moet Europa investeren in beloftevolle en strategische
technologieën, bijvoorbeeld voor toepassingen in geavanceerde productie
en micro-elektronica. Publieke financiering alleen volstaat echter niet: de
EU moet ondernemingen aanmoedigen om meer te investeren in onderzoek
en gebieden te bepalen waarvoor ze kunnen samenwerken met de publieke
sector om innovatie te stimuleren.
Ondernemingen kunnen zo innovatiever, efficiënter en concurrerender
worden. Dat leidt vervolgens tot nieuwe werkgelegenheid en
marktopportuniteiten. Elke euro die de EU investeert, genereert ongeveer
13 EUR aan toegevoegde waarde voor ondernemingen. Als investeringen
tegen 2020 verder opgetrokken worden tot 3 % van het bnp, zou dit
3,7 miljoen jobs creëren!
Leiderschap in faciliterende en industriële technologieën
Horizon 2020 ondersteunt de baanbrekende technologieën die nodig zijn voor
innovatie in alle sectoren, inclusief informatie- en communicatietechnologie
(ICT) en -ruimte. Belangrijke faciliterende technologieën zoals geavanceerde
productie en materialen, biotechnologie en nanotechnologie zijn cruciaal
9
HORIZON 2020 in het kort
voor grensverleggende producten: smart-phones, superaccu’s, lichte
voertuigen, nanogeneesmiddelen, intelligente stoffen en nog veel meer.
De Europese productiesector stelt tot 31 miljoen mensen tewerk in heel
Europa.
Financiering: 13,557 miljard EUR
Horizon 2020 schenkt speciale aandacht aan het midden- en kleinbedrijf
(mkb), een belangrijke bron van jobs en innovatie. Ze kunnen samenwerken
in projecten als onderdeel van een consortium en ondersteuning krijgen via
een specifiek instrument dat speciaal ontworpen is voor heel innovatieve
kleinere bedrijven. De geïntegreerde en gestroomlijnde aard van Horizon
2020 moet de deelname van het mkb optrekken tot minstens 20 % (8,65
miljard EUR) van de totale, gecombineerde budgetten voor „Leiderschap
in faciliterende en industriële technologieën” en „Maatschappelijke
uitdagingen”. Het mkb-instrument speelt een cruciale rol om dat doel te
bereiken aan de hand van ondersteuning voor afzonderlijke mkb’s of
consortia van mkb’s, om de haalbaarheid van hun ideeën te beoordelen in
de hoge risicofase en om te helpen bij de verdere ontwikkeling ervan. Er is
ook financiering beschikbaar voor coaching en begeleiding van bedrijven
voor het identificeren en aantrekken van private investeerders.
Financiering: minstens 3 miljard EUR voor het mkb-instrument
Toegang tot risicofinanciering
Innoverende bedrijven en andere organisaties ondervinden vaak
moeilijkheden bij de financiering of ontwikkeling van nieuwe ideeën met
een hoog risico. Horizon 2020 helpt om deze „innovatiekloof” te dichten
met leningen en waarborgen, en ook door te investeren in innovatieve
mkb’s en kleine midcaps. Deze ondersteuning vormt een katalysator om
private financieringen en durfkapitaal aan te trekken voor onderzoek en
ontwikkeling. Volgens de ramingen leidt elke euro die de EU investeert tot
5 EUR extra financiering.
Financiering: 2,842 miljard EUR
10
▶▶▶
KENNISMAKING MET HORIZON 2020
▶ Maatschappelijke uitdagingen
De EU heeft zeven prioritaire uitdagingen geïdentificeerd waarvoor gerichte
investering in onderzoek en ontwikkeling een effectieve impact kunnen
hebben ten voordele van de burgers:
X gezondheid, demografische veranderingen en welzijn;
X voedselveiligheid, duurzame landbouw en bosbouw, onderzoek voor
zee-, kust- en binnenwater en de bio-economie;
X veilige, schone en efficiënte energie;
X intelligent, groen en geïntegreerd vervoer;
X klimaatactie, milieu, hulpbronefficiëntie en grondstoffen;
XEuropa in een veranderende wereld — inclusieve, innovatieve en
reflectieve maatschappijen;
X veilige samenlevingen — bescherming van de vrijheid en veiligheid van
Europa en de Europese burgers.
Gezondheid en welzijn
Iedereen wil een lang, gelukkig en gezond leven. Wetenschappers doen
hun best om dat mogelijk te maken. De aandacht gaat uit naar een aantal
van de belangrijkste huidige gezondheidsproblemen en opkomende
dreigingen zoals de toename van het aantal gevallen van Alzheimer
en antibioticaresistente superbacteriën. Investeringen in onderzoek en
innovatie op het gebied van gezondheid helpen ons om actief te blijven,
om nieuwe, veiligere en efficiëntere behandelingen te ontwikkelen en
onze gezondheidszorgsystemen haalbaar te houden. Ze geven dokters
de noodzakelijke middelen voor een meer persoonlijke geneeskunde en
bevorderen de preventie en behandeling van chronische en besmettelijke
ziekten.
Financiering: 7,472 miljard EUR
11
HORIZON 2020 in het kort
Voedselveiligheid en duurzaam gebruik van biologische
hulpbronnen
Tegen 2050 zal de wereldbevolking ongeveer 9 miljard bedragen,
dus moeten we manieren vinden om onze benadering tot productie,
consumptie, bewerking, opslag, recycling en afvalverwerking ingrijpend te
veranderen en de impact op het milieu zoveel mogelijk te beperken. Dat
houdt een evenwichtig gebruik in van hernieuwbare en niet-hernieuwbare
hulpbronnen op het land en in de zeeën en oceanen, de omzetting van
afval in waardevolle hulpbronnen en duurzame productie van voedsel,
levensmiddelen, biologische producten en bio-energie. De landbouw,
bosbouw en voedings- en biosectoren in de EU tellen 22 miljoen werknemers
en spelen een sleutelrol bij plattelandsontwikkeling en het beheer van het
natuurlijke erfgoed van Europa.
Financiering: 3,851 miljard EUR
12
▶▶▶
KENNISMAKING MET HORIZON 2020
Duurzame energie
Energie is de motor van onze moderne economie, maar zelfs gewoon om
onze levensstandaard op peil te houden, hebben we een enorme hoeveelheid
energie nodig. Europa is de tweede grootste wereldeconomie en is als
zodanig te afhankelijk van de rest van de wereld voor de voorziening van
energie die afkomstig is uit fossiele brandstoffen die klimaatverandering
versnellen. De EU heeft zichzelf daarom ambitieuze doelstellingen
opgelegd met betrekking tot klimaat en energie. EU-financiering via Horizon
2020 zal essentieel zijn om deze te verwezenlijken.
Financiering: 5,931 miljard EUR
Groene, geïntegreerde mobiliteit
Mobiliteit bevordert tewerkstelling, economische groei, welvaart en
wereldhandel. Mobiliteit voorziet ook essentiële verbindingen tussen
mensen en gemeenschappen. De huidige transportsystemen en de manier
waarop we er gebruik van maken, zijn echter onhoudbaar. We rekenen te
veel op slinkende olievoorraden, waardoor we minder energiezekerheid
hebben. Ons dagelijks leven en onze gezondheid lijden onder problemen
in verband met transport, zoals files, verkeersveiligheid en luchtvervuiling.
Om deze kwesties aan te pakken, draagt Horizon 2020 bij tot het creëren
van een duurzaam transportsysteem dat past bij een modern, concurrerend
Europa.
Financiering: 6,339 miljard EUR
Klimaatactie, milieu, hulpbronefficiëntie en grondstoffen
Het tijdperk van onuitputtelijke hulpbronnen is zo goed als voorbij: we
mogen de beschikbaarheid van grondstoffen en schoon water niet langer
als vanzelfsprekend aannemen. De biodiversiteit en ecosystemen staan
ook onder druk. Daarom moeten we nu investeren in innovatie voor een
groene economie die afgestemd is op de natuurlijke omgeving.
13
HORIZON 2020 in het kort
Het aanpakken van klimaat-verandering is een prioriteit op de agenda van
Horizon 2020 en krijgt 35 % van het totale programmabudget toegekend.
Afval en water zijn bijzondere prioriteiten. 2 % van de Europese emissie van
broeikasgassen is momenteel afkomstig van afval, terwijl 1 % groei in de
watersector tot 20 000 nieuwe banen kan creëren.
Financiering: 3,081 miljard EUR
Europa in een veranderende wereld — Inclusieve, innovatieve
en reflectieve samenlevingen
In 2011 liepen ongeveer 80 miljoen mensen de kans op armoede in Europa.
Een aanzienlijk deel van de jonge bevolking — waar onze toekomst van
afhangt — volgt geen onderwijs, werkt niet of krijgt geen opleiding. Dat zijn
slechts twee voorbeelden van de uitdagingen die de toekomst van Europa
en mensen in grote delen van de samenleving bedreigen. Onderzoek en
ontwikkeling kunnen helpen. Daarom financiert Horizon 2020 onderzoek
naar nieuwe strategieën en bestuursvormen om de heersende economische
instabiliteit te overwinnen en ervoor te zorgen dat Europa bestand is tegen
toekomstige economische neergangen, demografische veranderingen en
migratiepatronen. De financiering ondersteunt ook nieuwe vormen van
innovatie, zoals open innovatie, bedrijfsmodelinnovatie, innovatie van de
openbare sector en sociale innovatie om tegemoet te komen aan sociale
behoeften. Door onderzoek en ontwikkeling te ondersteunen voor Europees
erfgoed, Europese identiteit, geschiedenis, cultuur en de rol van Europa
in de wereld, bouwt de EU mee aan „reflectieve samenlevingen” waarin
gedeelde waarden en hun bijdrage tot onze gezamenlijke toekomst verkend
worden.
Financiering: 1,309 miljard EUR
14
▶▶▶
KENNISMAKING MET HORIZON 2020
Veilige samenlevingen — Bescherming van de vrijheid en
veiligheid van Europa en de Europese burgers.
Vandaag houdt de veiligheid van burgers in dat we vechten tegen misdaad
en terrorisme, gemeenschappen beschermen tegen natuurlijke en door de
mens veroorzaakte rampen, cyberaanvallen weren en de strijd opnemen
tegen illegale mensenhandel, drugshandel en namaakproducten. Door
Europees onderzoek en ontwikkeling ontstaan er nieuwe technologieën
om onze samenleving te beschermen met respect voor privacy en
fundamentele rechten: twee kernwaarden die centraal staan bij Europees
veiligheidsonderzoek. Deze technologieën bieden heel wat potentieel om
de economische activiteit te stimuleren door nieuwe producten en diensten,
en nieuwe werkgelegenheid.
Financiering: 1,695 miljard EUR
15
HORIZON 2020 in het kort
▶ Uitmuntendheid uitdragen en deelname
bevorderen
Onderzoek en ontwikkeling zijn cruciaal voor economische welvaart.
Daarom moeten er maatregelen voorzien worden om de inspanningen
voor innovatie van alle lidstaten en hun regio’s samen te brengen en te
verbeteren. De ervaring leert ons dat bij beperking van nationale budgetten
door een economische crisis, de prestatieverschillen op het gebied van
innovatie binnen Europa duidelijker worden. Door het potentieel aan talent
in Europa te benutten en de voordelen van innovatie te maximaliseren en te
verspreiden binnen de Unie, versterken we het concurrentievermogen van
Europa en de capaciteit om maatschappelijke veranderingen aan te kunnen
in de toekomst.
Specifieke maatregelen in het kader van Horizon 2020 omvatten:
X onderzoeksinstellingen van topniveau koppelen aan organen die minder
goed presteren om uitmuntendheidcentra te creëren of te upgraden;
X instellingen laten samenwerken, inclusief uitwisseling van personeel,
bezoeken van experts en opleidingen;
X de oprichting van „EOR-leerstoelen” om bijzondere academici aan te
trekken naar instellingen met een hoog potentieel;
X een beleidsondersteunende faciliteit om nationale en regionale
beleidsmaatregelen voor onderzoek en innovatie te helpen verbeteren;
Xonderzoekers en vernieuwers van topniveau een vlottere toegang
bieden tot internationale netwerken;
X transnationale netwerken van nationale contactpunten bevorderen om
informatie te verstrekken aan wie ondersteuning nodig heeft.
Financiering: 816 miljoen EUR
16
▶▶▶
KENNISMAKING MET HORIZON 2020
Synergie met andere beleidsmaatregelen
Het feit dat alle EU-beleidsmaatregelen moeten samenwerken om de
doelstellingen te behalen, vormt een basisvoorwaarde van de Europa
2020-strategie voor intelligente, duurzame en inclusieve groei. Voor
wat betreft onderzoek en innovatie leveren de Europese structuur- en
investeringsfondsen extra ondersteuning aan Horizon 2020 om de upgrade van
wetenschappelijke infrastructuur te financieren, gaande van laboratoriumuitrusting tot supercomputers of supersnelle datanetwerken, en om waar
nodig de capaciteiten voor onderzoek en innovatie te bevorderen.
▶ Wetenschap met en voor de samenleving
Effectieve samenwerking tussen wetenschap en samenleving is
noodzakelijk om nieuw talent te werven voor de wetenschap en om
wetenschappelijke uitmuntendheid te koppelen aan sociaal bewustzijn
en verantwoordelijkheidszin. Dat houdt in dat we inzicht moeten krijgen
in alle aspecten van de problemen. Horizon 2020 ondersteunt dan ook
projecten die de burgers betrekken bij de processen die de aard bepalen
van het onderzoek dat hun dagelijks leven beïnvloedt. Wetenschappelijke
uitmuntendheid wordt gehandhaafd door een beter begrip van de
doelstellingen en de middelen om die te bereiken tussen gespecialiseerde
en niet-gespecialiseerde gemeenschappen. Het biedt de maatschappij ook
de mogelijkheid om het eigenaarschap van de resultaten te delen.
Financiering: 462 miljoen EUR
▶ Acties voor innovatie in Horizon 2020
Horizon 2020 biedt substantiële ondersteuning voor innovatie met
betrekking tot prototypering, tests, voorstellingen, sturing, productvalidatie
op grote schaal en marktreplicatie. Aanzienlijke ondersteuning voor
benadering van de vragende partijen is een ander belangrijk luik, met
name publieke inkoop van innovatie in de precommerciële en eerste
17
HORIZON 2020 in het kort
commer ciële fase, evenals de regulering ter bevordering van innovatie en
het vooropstellen van normen. Dat omvat ook nieuwe vormen van innovatie
voor de publieke sector en van sociale innovatie, evenals pilotacties voor
diensten en producten voor de particuliere sector.
▶ Sociale en humane wetenschappen
Onderzoek op het gebied van sociale en humane wetenschappen (SHW)
is een belangrijk element met een breed draagvlak, en zit als zodanig
geïntegreerd in elk van de algemene doelstellingen van Horizon 2020.
De integratie van sociaal-humaan wetenschappelijk onderzoek in Horizon
2020 is essentieel opdat investeringen in wetenschap en technologie
maximaal zouden renderen voor de samenleving. Het inlassen van een
sociaaleconomische dimensie bij het ontwerp, de ontwikkeling en de
implementatie van onderzoek en nieuwe technologieën, kan bijdragen
tot het vinden van oplossingen voor maatschappelijke problemen. Het
idee om Horizon 2020 eerder rond „uitdagingen” te organiseren dan rond
onderzoeksdisciplines, illustreert deze nieuwe benadering.
18
▶▶▶
KENNISMAKING MET HORIZON 2020
▶ Kernonderzoek voor alle burgers
EU-onderzoek naar kernsplitsing is gericht op veiligheid en beveiliging,
medisch onderzoek, bescherming tegen straling, afvalbeheer, industriële
stralingstoepassingen en talrijke andere gebieden zoals het gebruik van
straling in de landbouwsector.
EU-onderzoek naar kernfusie wil aantonen dat fusie binnen afzienbare tijd
een inzetbare energiebron kan worden voor grootschalige commerciële
exploitatie, als de inspanningen van alle belanghebbenden verenigd
worden in één gezamenlijk Europees programma.
Financiering: 1,603 miljard EUR
▶ Wetenschap voor beleid — De rol van het
Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek
(GCO)
Het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek is de interne dienst van de
Commissie voor onafhankelijke, op bewijs gebaseerde wetenschappelijke
en technische ondersteuning voor EU-beleidsmaatregelen. De activiteiten
worden gefinancierd door Horizon 2020 en veel van de acties zijn gericht op
de zeven maatschappelijke uitdagingen. Aan de hand van het programma
voor onderzoek en opleiding van de Europese Gemeenschap voor
Atoomenergie, ondersteunt het GCO ook de Europese inspanningen voor
meer nucleaire veiligheid en beveiliging, en bescherming tegen straling.
Extra informatie: https://ec.europa.eu/jrc/
19
Hoe werkt het?
HORIZON 2020 in het kort
20
▶▶▶
HOE WERKT HET?
Horizon 2020 staat open voor iedereen. Binnen Horizon 2020 geldt
er slechts één geheel van vereenvoudigde regels en procedures. Dit
­betekent dat deelnemers zich kunnen toespitsen op echt belangrijke
zaken: onderzoek, innovatie en resultaten.
Dankzij deze gerichte aanpak kunnen projecten vlug van start gaan en
sneller resultaten boeken.
De regels zijn opgesteld met het oog op eerlijkheid, bescherming van de
deelnemers en correcte besteding van publieke fondsen.
▶ Wie mag deelnemen?
X Voor standaard onderzoeksprojecten: een consortium van minstens drie
juridische entiteiten. Elke entiteit moet gevestigd zijn in een EU-lidstaat
of een aangesloten land.
X Voor andere programma’s — de Europese Onderzoeksraad (European
Research Council — ERC) (blz. 23), het mkb-instrument (blz. 24),
cofinanciering van oproepen of programma’s op nationaal vlak of voor
de publieke sector (blz. 28), coördinatie en ondersteuning (blz. 23),
opleidingen en mobiliteit (blz. p. 24) — geldt als minimale voorwaarde
voor deelname dat er één juridische entiteit gevestigd is in een lidstaat
of aangesloten land.
Er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Raadpleeg het
werkprogramma voor specificaties (zie blz. 33).
21
HORIZON 2020 in het kort
In het algemeen kunnen juridische entiteiten in eender welk land en
internationale organisaties deelnemen.
Door overeenkomsten tussen de EU en individuele overheden
zijn er een aantal aangesloten landen waar juridische entiteiten
kunnen deelnemen aan Horizon 2020 op gelijke voet met die van
EU-lidstaten.
U vindt een lijst met aangesloten landen op http://bit.ly/H2020AC
Deelnemende juridische entiteiten van andere landen kunnen in
bepaalde omstandigheden ook EU-financiering krijgen.
Zie http://bit.ly/H2020IPC
▶Actietypes
Acties voor onderzoek en innovatie
Financiering van onderzoeksprojecten voor duidelijk omlijnde uitdagingen,
die kunnen leiden tot de ontwikkeling van nieuwe kennis of een nieuwe
technologie.
Voor wie? Consortia van partners uit verschillende landen en sectoren en
de academische wereld.
Acties voor innovatie
De financiering is eerder gericht op activiteiten die dichter bij de markt
aanleunen, bijvoorbeeld prototypering, tests, voorstellingen, sturing,
upscaling enzovoort met het oog op de productie van nieuwe of verbeterde
producten of diensten.
Voor wie? Consortia van partners uit verschillende landen en sectoren en
de academische wereld.
22
▶▶▶
HOE WERKT HET?
Coördinatie en ondersteuning
De financiering dekt de coördinatie en networking van projecten,
programma’s en beleidsmaatregelen voor onderzoek en innovatie.
Financiering voor onderzoek en innovatie op zich wordt elders voorzien.
Voor wie? Alleenstaande entiteiten of consortia van partners uit
verschillende landen en sectoren en de academische wereld.
Toelagen voor grensonderzoek — Europese Onderzoeksraad
Financiering voor projecten die alleen beoordeeld worden op basis van
wetenschappelijke uitmuntendheid in een onderzoeksgebied, en uitgevoerd
worden door één enkel nationaal of multinationaal onderzoeksteam onder
leiding van een „hoofdonderzoeker”.
Voor wie? De ERC financiert veelbelovende jonge onderzoekers in het
begin van hun loopbaan, onafhankelijke onderzoekers met enige ervaring
en ervaren onderzoeksleiders. De onderzoekers kunnen om het even
welke nationaliteit hebben en de projecten mogen tot om het even welk
onderzoeksgebied behoren.
23
HORIZON 2020 in het kort
Ondersteuning voor opleiding en loopbaanontwikkeling —
Marie Skłodowska-Curie-acties
Financiering voor internationale fellowships in de publieke of particuliere
sector, onderzoeksopleidingen, personeelsuitwisseling.
Voor wie? Jonge of ervaren onderzoekers (met om het even welke
nationaliteit), technisch personeel, nationale/regionale programma’s voor
onderzoeksmobiliteit.
MKB-instrument
Dit instrument is bestemd voor erg innoverende mkb’s die hun
groeipotentieel willen ontwikkelen. Het aanbod bestaat uit eenmalige
bedragen voor haalbaarheidsstudies, toelagen voor de hoofdfase van een
innovatieproject (voorstelling, prototypering, tests, applicatieontwikkeling ...);
de commercialisatiefase wordt indirect ondersteund door vlottere toegang
tot financiële instrumenten voor leningen en eigen middelen.
Voor wie? Alleen bestemd voor het mkb: een individueel mkb of een
consortium van mkb’s dat gevestigd is in een Europees of aangesloten land.
24
▶▶▶
HOE WERKT HET?
Fast track to Innovation (snel van idee tot markt)
De financiering begint in 2015 als pilotactie. De innovatiegerichte oproepen
blijven open en mikken op innovatieprojecten voor om het even welk
technologisch gebied of maatschappelijke uitdaging. De pilotactie zal
grondig beoordeeld worden halverwege Horizon 2020.
Voor wie? Sectoren, inclusief het mkb, met minstens drie en maximaal
vijf partners en een maximale EU-bijdrage van 3 miljoen EUR per project.
▶Financieringspercentages
In Horizon 2020 is er één enkel financieringspercentage voor alle begunstigden en activiteiten van de onderzoekstoelagen. EU-financiering omvat
tot 100 % van alle in aanmerking komende kosten voor onderzoeks- en
innovatieacties. Voor innovatieacties dekt de financiering doorgaans
70 % van de in aanmerking komende kosten, maar dat kan oplopen tot
100 % voor non-profitorganisaties. Indirecte in aanmerking komende
kosten (bijv. administratie, kosten voor communicatie en infrastructuur,
kantoorbenodigdheden) worden terugbetaald tegen een vast tarief van
25 % van de directe in aanmerking komende kosten (kosten die rechtstreeks
verband houden met de implementatie van de actie).
▶ Controles en audits
Alleen voor coördinatoren van projecten die een financiering van 500 000
EUR of meer vragen aan de Unie wordt een controle van de financiële
haalbaarheid uitgevoerd, waarbij ze moeten aantonen dat ze over de
middelen beschikken om het project te implementeren.
De Europese Commissie controleert de boeken van de deelnemers aan
projecten tot twee jaar na betaling van het saldo. De auditstrategie is
gericht op risico- en fraudepreventie.
25
HORIZON 2020 in het kort
▶Toegangsrechten
Toegangsrechten zijn rechten om de resultaten of achtergrond van een
andere deelnemer te gebruiken in een project.
Deze toegangsrechten gelden voor deelnemers om het project te
implementeren of om hun resultaten te exploiteren, voor de EU voor nietcommerciële beleidsdoeleinden en voor lidstaten voor niet-commerciële
doeleinden met betrekking tot een veilige samenleving.
▶ Resultaten delen met behoud van de IER
Elke deelnemer moet de resultaten die hij voortbrengt — en waar hij dus de
eigenaar van is — zo vroeg mogelijk verspreiden. De enige uitzonderingen
gelden voor bescherming van de intellectuele-eigendomsrechten (IER),
veiligheid of legitieme belangen.
Wanneer resultaten gepubliceerd worden in wetenschappelijke uitgaven,
moeten deze vrij toegankelijk zijn. Dat waarborgt dat onderzoeksresultaten
die gefinancierd worden door Europese belastingplichtigen voor iedereen
vrij beschikbaar zijn.
De IER behoren tot het team dat de resultaten voortbrengt. In
uitzonderlijke omstandigheden kan gedeeld eigenaarschap gelden. Na
totstandkoming van de resultaten kunnen mede-eigenaars een ander
eigenaarschapssysteem overeenkomen.
26
▶▶▶
HOE WERKT HET?
▶ Ethiek en onderzoek
Ethiek vormt een wezenlijk onderdeel van onderzoek en stimuleert
uitmuntendheid. Alle activiteiten die gefinancierd worden onder Horizon
2020 moeten de ethische beginselen en de relevante nationale wetgeving
naleven. De ethische beginselen omvatten de noodzaak om inbreuken op
de integriteit te voorkomen bij onderzoek, met name voor wat betreft elke
vorm van plagiaat, vervalsing of het verzinnen van gegevens.
▶ Andere bronnen van financiering via
Horizon 2020
Horizon 2020 zal aan de hand van partnerschappen de banden aanhalen
met nationale en regionale programma’s, meer particuliere investeringen in
onderzoek en innovatie aanmoedigen, en de Europese middelen verenigen
om de grootste uitdagingen aan te gaan.
Op zeven jaar tijd zal de EU-financiering van 8 miljard EUR tot
10 miljard EUR aantrekken uit de particuliere sector en 4 miljard EUR
van EU-landen. Het grootste deel van de financiering is bestemd
27
HORIZON 2020 in het kort
voor gezamenlijke technologie-initiatieven (GTI’s). Deze worden beheerd als
gezamenlijke ondernemingen en organiseren zelf hun onderzoeksagenda.
GTI’s zijn actief in een aantal gebieden van strategisch belang voor de
EU: innovatieve geneesmiddelen; brandstofcellen en waterstof; schonere,
stillere vliegtuigen; biosectoren en elektronica. U vindt een actuele lijst op
deze web­pagina: http://bit.ly/H2020Partners
Door publiek-publieke samenwerking zullen ook organisaties uit de
publieke sector in EU-lidstaten gezamenlijke onderzoeksprogramma’s
kunnen opstellen. De gebieden omvatten: ondersteuning voor hightechmkb’s; nieuwe behandelingen voor ziekten die verband houden met
armoede; nieuwe meettechnologieën en technologieën waardoor ouderen
en invaliden veilig in hun eigen woning kunnen leven.
Cofinanciering van programma’s
Acties voor cofinanciering van programma’s zijn voornamelijk bestemd voor
individuele oproepen of programma’s. Bijvoorbeeld:
X oproepen tot voorstellen tussen nationale onderzoeksprogramma’s
(EOR-NET-cofinanciering);
X oproepen tot aanbestedingen voor precommerciële publieke inkoop of
publieke inkoop van innoverende oplossingen (PCP-PPI-cofinanciering);
X mobiliteitsprogramma’s (Marie Skłodowska-Curie-cofinanciering).
Het Europees Instituut voor innovatie en technologie (EIT)
Het EIT integreert hoger onderwijs, onderzoek en innovatie aan de hand van
„kennis- en innovatiegemeenschappen” (KIG’s) voor nieuwe benaderingen
tot innovatie, duurzame groei en concurrentievermogen, en voor bevordering
van ondernemerschap. Deze innovatieve partnerschappen moeten over een
langetermijnvisie van minstens zeven jaar beschikken. Ze moeten bestuurd
worden vanuit een zakelijke logica met een resultaatgerichte aanpak
28
▶▶▶
HOE WERKT HET?
en duidelijke doelstellingen, en focussen op resultaten met een economische
en sociale impact om zo globale spelers te worden.
Extra informatie: http://eit.europa.eu/
Financiering: 2,711 miljard EUR
Voor wie? Consortia voor onderzoek, onderwijs en innovatie/zakelijke
activiteiten.
29
Europees (en globaal) denken
HORIZON 2020 in het kort
30
▶▶▶
EUROPEES (EN GLOBAAL) DENKEN
▶ Onderzoek zonder grenzen
Als Europa oplossingen moet aanreiken voor maatschappelijke uitdagingen
en tegelijkertijd groei en het concurrentievermogen moet bevorderen, is
er een goed functionerend netwerk van onderzoek op topniveau nodig:
een Europese Onderzoeksruimte (EOR). Deze eengemaakte markt voor
kennis, onderzoek en innovatie wordt ontwikkeld dankzij EU-financiering en
bevordert de vrije circulatie van onderzoekers, kennis en resultaten binnen
Europa.
De EOR zorgt ervoor dat kennis en ideeën gedeeld worden binnen Europa en
verminderen zo het risico op geldverspilling door dubbel onderzoek, waarbij
wetenschappers in verschillende Europese laboratoria gelijktijdig hetzelfde
onderzoek uitvoeren. Deze gecoördineerde aanpak wordt aangemoedigd
door Horizon 2020 en helpt om ervoor te zorgen dat elke euro voor
onderzoek strategisch geïnvesteerd wordt.
▶ Open voor de wereld
Conform de strategie van de Unie voor internationale samenwerking op
het gebied van onderzoek en innovatie, staat Horizon 2020 open voor
deelname door onderzoekers van over heel de wereld. Naarmate er meer
onderzoek en innovatie plaatsvindt in internationale partnerlanden, is
het cruciaal dat Europa toegang heeft tot de beste onderzoekers en
onderzoekscentra wereldwijd. Dat is niet alleen een bron van nieuwe ideeën
en expertise, maar bewerkstelligt ook dat Europese onderzoekers globaal
kunnen samenwerken met de besten in hun vakgebied.
Er zijn gerichte activiteiten voor internationale samenwerking voorzien in de
maatschappelijke uitdagingen, faciliterende en industriële technologieën
en andere relevante onderdelen van Horizon 2020. De gebieden en partners
die in aanmerking komen voor samenwerking worden geïdentificeerd in het
betreffende werkprogramma.
Zie blz. 20 voor meer informatie over wie in aanmerking komt.
31
Deelname
HORIZON 2020 in het kort
32
▶▶▶
DEELNAME
De specifieke onderzoeks- en innovatiegebieden die gefinancierd
worden, staan vermeld in werkprogramma’s. Deze zijn toegankelijk via
de deelnemersportal (http://bit.ly/H2020PP) en geven het tijdschema van
toekomstige oproepen tot voorstellen. Op het betreffende tijdstip wordt bij
elke oproep meer informatie verstrekt over de aspecten van onderzoek en
innovatie waar financieringsaanvragers rekening mee moeten houden in
hun voorstel.
In het Publicatieblad van de Europese Unie staan er ook specificaties
van oproepen, maar de deelnemersportal gaat verder. Daar vindt u
gemakkelijk te volgen richtlijnen en alle tools die u nodig hebt om een
financieringsaanvraag in te dienen en projecten tijdens hun volledige
levenscyclus te beheren. De portal behandelt elk actietype voor onderzoek
en innovatie.
Nationale contactpunten (http://bit.ly/H2020NCP) zijn een rijke bron van
informatie en individuele begeleiding bij Horizon 2020. Er is minstens één
contactpunt in elk EU-land en er zijn er ook enkele in andere landen.
Als u een specifieke vraag hebt, kunt u deze ook sturen naar de online
informatiedienst (Research Enquiry Service): http://ec.europa.eu/research/
enquiries
Een voorstel indienen
Voorstellen moeten ingediend worden vóór de vervaldatum van de
betreffende oproep. De deelnemersportal verstrekt duidelijke instructies.
Het systeem is eenvoudiger dan ooit en volledig papierloos! Alle voorstellen
moeten online ingediend worden.
Partners vinden
Veel oproepen vereisen een team van minstens drie partners. De zoekfunctie voor partners in de deelnemersportal helpt om mogelijke partners
te vinden met bepaalde competenties, faciliteiten of ervaringen.
33
HORIZON 2020 in het kort
Beoordeling door experts
Na het verstrijken van de deadline wordt elk voorstel beoordeeld door een
panel van onafhankelijke experts voor de betreffende gebieden van de
oproep. De expertpanels toetsen elk voorstel aan de hand van een lijst
met criteria (zie http://bit.ly/H2020Eval). Op basis daarvan worden de beste
voorstellen geselecteerd voor financiering.
Toelageovereenkomst
Na de wetenschappelijke beoordelingsfase van de voorstellen (vijf
maanden), worden de aanvragers ingelicht over het resultaat. Voor de
voorstellen die in aanmerking komen voor financiering, stelt de Europese
Commissie vervolgens de toelageovereenkomst op.
De termijn voor ondertekening van de toelageovereenkomsten bedraagt
doorgaans drie maanden.
De toelageovereenkomst bevestigt de beschrijving van de geplande
activiteiten voor onderzoek en innovatie, de duur van het project en het
budget, de percentages en kosten, de rechten en verplichtingen, de
rolverdeling, de regels voor opschorting of beëindiging van projecten
enzovoort.
Daarna kan het project van start gaan!
34
▶▶▶
DEELNAME
Het budget van HORIZON 2020
(in actuele prijzen van 2013)
Industrieel leiderschap
17,0 miljard EUR
Maatschappelijke
uitdagingen
29,7 miljard EUR
Europees Instituut
voor innovatie en
technologie (EIT)
2,7 miljard EUR
Wetenschap
van topniveau
24,4 miljard EUR
Euratom (2014-2018)
1,6 miljard EUR
Overige
3,2 miljard EUR
Nuttige links
Deelnemersportal
http://bit.ly/H2020PP
Helpdesk
http://ec.europa.eu/research/enquiries
Meer informatie over Horizon 2020
http://ec.europa.eu/horizon2020
Nationale contactpunten (NCP’s)
http://bit.ly/H2020NCP
Enterprise Europe Network
http://een.ec.europa.eu/
Registreren als expert
http://bit.ly/H2020Experts
35
Waar zijn EU-publicaties verkrijgbaar?
Gratis publicaties:
• één exemplaar:
via EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu);
• meerdere exemplaren of posters/kaarten:
bij de vertegenwoordigingen van de Europese Unie (http://ec.europa.eu/represent_
nl.htm),
bij de delegaties in niet-EU-landen (http://eeas.europa.eu/delegations/index_nl.htm),
door contact op te nemen met Europe Direct (http://europa.eu/europedirect/index_nl.htm),
door te bellen naar 00 800 6 7 8 9 10 11 (gratis in de hele Europese Unie) (*).
(*) De informatie wordt gratis verstrekt en bellen is doorgaans gratis, maar sommige operatoren,
telefooncellen of hotels kunnen kosten aanrekenen.
Betaalde publicaties:
• via EU Bookshop (http://bookshop.europa.eu).
Betaalde abonnementen:
• bij een van de verkoopkantoren van het Bureau voor publicaties van de Europese Unie
(http://publications.europa.eu/others/agents/index_nl.htm).
KI-02-13-413-NL-N
Horizon 2020 is het grootste programma voor onderzoek
en innovatie ooit van de EU. In zeven jaar (2014 tot
2020) wordt er een financieringsbudget van bijna 80
miljard EUR voorzien, boven op de private en nationale
publieke investeringen die dit zal aantrekken. Horizon
2020 zal bijdragen tot de verwezenlijking van intelligente,
duurzame en inclusieve economische groei. Hiermee wil
men garanderen dat Europa wetenschap en technologie
van wereldniveau voortbrengt, obstakels voor innovatie
uit de weg ruimen en samenwerking tussen de publieke en
particuliere sectoren bevorderen om zo tot oplossingen te
komen voor de grote uitdagingen van onze samenleving.
Deze gids geeft meer gedetailleerde uitleg over het
programma.
www.ec.europa.eu/horizon2020
Praktische info
doi:10.2777/82344