KeyGene - De Gelderlander

BIOTECHNOLOGIE
KeyGene groeit uit tot marktleider
Bereikbaarheid
zorg KeyGene
KeyGene begon in 1989. Nu is het
moleculair veredelingsbedrijf uit
Wageningen de grootste in Europa.
door
Arnold Winkel
[email protected]
WAGENINGEN – De biotechnologie
was 25 jaar geleden sterk in opkomst. Voor de veredeling van
planten leek het een prima nieuwe vinding om sneller en gerichter nieuwe rassen te kweken.
De grote spelers op de wereldmarkt hadden de nieuwe en veelbelovende technologie al omarmd, maar ook middelgrote en
kleinere veredelingsbedrijven wilden aanhaken. Vijf van hen vonden elkaar en richtten KeyGene
op. „Ze zagen veel mogelijkheden
in de biotechnologie”, kijkt Arjen
van Tunen, directeur van KeyGene, terug. „Maar die bedrijven waren stuk voor stuk te klein om
zelf op dit terrein actief te worden. Het is namelijk heel dure
technologie. Door de krachten te
bundelen konden ze wel meespelen.” Op de achtergrond speelde
nog een reden mee om samen te
werken. „Het was een mogelijkheid om uit de greep te blijven
van de grote chemieconcerns als
Shell, BP, Monsanto en Ciba
Geigy. Die namen in die tijd nogal wat zaadproducerende bedrijven over.” Van de vijf zogeheten
founding fathers is nu alleen Enza
Zaden nog over. Verder vormen
Rijk Zwaan, het Franse Vilmorin
en Takii & Co uit Japan de aandeelhouders van KeyGene.
In de eerste twee, drie jaar van
zijn bestaan hield KeyGene zich
nog bezig met plantenveredeling
met behulp van genetische modificatie. „Daar zijn we mee gestopt.
Het was te duur, maar ook de acceptatie van gewassen die op die
manier waren verbeterd, is in Eu-
ropa sociaal niet geaccepteerd.”
Dus richtte KeyGene zich vanaf
begin jaren negentig alleen op
‘merkergestuurde’ veredeling,
waarbij gebruik wordt gemaakt
van alles wat van nature aanwezig
is in het gewas. Een heel belangrijk onderdeel hierbij is de DNA
fingerprinting. „Je kunt het vergelijken met het oplossen van een misdrijf. Uit een druppeltje bloed
kan een DNA-profiel worden herleid. Dat kan worden gebruikt om
een verdachte te vinden. Wij maken DNA-profielen van gewassen. Een wilde tomaat heeft een
ander profiel dan een commerciële tomaat. Zo’n wilde tomaat
kan een eigenschap hebben, bijvoorbeeld een ziekteresistentie,
die we willen overbrengen op de
commerciële tomaat. Dat gebeurt
met een kruising. Niet alle nakomelingen hebben daarna die gewenste eigenschap. Met DNA fingerprinting kunnen we zien welke
nakomelingen die eigenschap hebben. Dat scheelt veel tijd.”
Van Tunen zegt dat er niet met
DNA wordt geknipt en geplakt.
„Er wordt gewoon op de conventionele manier gekruist. Maar bij
de beoordeling wordt dus gebruikgemaakt van nieuwe technologie.” Hij voegt eraan toe dat KeyGene zelf in principe geen kruisingen maakt. „Dat doen de veredelingsbedrijven zelf. Wij ontwikkelen alleen de technologie en die
stellen we zo snel mogelijk beschikbaar aan die bedrijven.”
De afgelopen 25 jaar is KeyGene
uitgegroeid tot het grootste agrobiotechnologische bedrijf van Eu-
KeyGene boekte de
afgelopen 25 jaar het
meeste succes met paprika,
komkommer en tomaat
ropa. „Het is een goede keuze geweest om die richting in te slaan.
De afgelopen jaren zijn veredelaars massaal op deze techniek
overgestapt en ik durf te zeggen
dat wij een flink deuntje meeblazen. Daarbij moet ik aantekenen
dat wij alle faciliteiten en gespecialiseerde mensen in dienst hebben.” Het is dan ook niet zo
vreemd dat het gebruik van patenten een van de belangrijkste inkomstenbronnen is van KeyGene.
Oorspronkelijk hield KeyGene
zich voornamelijk bezig met
groenten en fruit. Nu is er ook
steeds meer aandacht voor bloemen, olie-, vezel- en fungewassen
(koffie, tabak, chocola). Van Tunen noemt de veredeling met de
KeyGenetechnologie van oliepalm een van de successen. „De
zaadhuid van de oliepalm heeft
een optimale dikte. Wij hebben
Directeur Arjen van Tunen poseert bij de hoofdvestiging van KeyGene
het Agro Businesspark in Wageningen. foto Tamara Reijers
een stukje DNA gevonden dat die
eigenschap herbergt. Normaal
kost het vijf tot zeven jaar om te
zien welke nakomelingen na een
kruising die optimale dikte hebben. Nu kunnen we al direct bij
de zaailingen zien hoe dat zit. Dat
scheelt overigens niet alleen tijd,
maar ook lege plekken in de plantage. Want planten die de gewenste eigenschap niet hebben, moest
je weghalen. Dat is nu niet meer
nodig.” Een project waar Keygene
nu mee bezig is, is het ontwikkelen van koolzaad voor de Neder-Duitse vlakten en Polen. „We
zoeken planten met een iets kortere stengel, zodat ze bij najaarsstormen minder snel omvallen.”
Toch zijn volgens de directeur de
beste resultaten de afgelopen 25
WAGENINGEN – Als de bereikbaarheid van Wageningen ergens
wordt besproken, duikt steevast
de naam van KeyGene op. Leo
Zwinkels, financieel manager bij
het bedrijf, heeft zelfs ooit gezegd
dat als vooraf was geweten dat de
bereikbaarheid van het Agro Businesspark zo slecht was, nooit
voor Wageningen als vestigingsplaats zou zijn gekozen.
„Leo heeft natuurlijk wel wat gechargeerd”, zegt directeur Arjen
van Tunen. „Maar het is wel een
feit dat de bereikbaarheid van
KeyGene een probleem is. Leo
woont bijvoorbeeld in Utrecht en
doet er net zo lang over om van
Utrecht tot de afslag Wageningen
op de A12 te rijden als van die afslag naar ons bedrijf. En datzelfde
geldt natuurlijk ook voor veel van
onze klanten.”
Van Tunen vertelt blij te zijn dat
de gemeente werkt aan een betere bereikbaarheid van Wageningen en dus ook van zijn bedrijf.
„We zijn sowieso tevreden met
de samenwerking met de gemeente Wageningen. Ook over de voorziene uitbreiding op ons terrein
bijvoorbeeld.”
op
jaar geboekt met groentegewassen als paprika, komkommer en
tomaat. „Met name op het gebied
van resistenties. De luisresistente
sla is een goed voorbeeld. Die eigenschap is in het Middellandse
Zeegebied erg belangrijk. Tegenwoordig heeft elk slaras die resistentie. Dat is allemaal terug te voeren op KeyGene”, zegt Van Tunen
niet zonder trots. De komende jaren gaat KeyGene voort op de ingeslagen weg. „We zijn er klaar
voor. We hebben hoog opgeleid
en goed gekwalificeerd personeel.
Daarnaast hebben we goede contacten met Wageningen UR. We
zitten niet voor niets in Wageningen. En vergeet niet dat we hier
midden in Food Valley zitten. Dat
is erg inspirerend.”
HISTORIE KEYGENE
KeyGene werd in 1989 opgericht
door vijf plantenveredelingsbedrijven: Cebeco Handelsraad, De Ruiter Seeds, Enza Zaden, Royal Sluis
en RZ Research.
De vestigingsplaats werd Wageningen. Aanvankelijk zetelde KeyGene in het gebouw van ITAL in
de bossen langs de Keijenbergseweg. Destijds werkten er drie mensen.
In 1991 verhuisde het bedrijf naar
het Agro Business Park. Door de
groei die KeyGene doormaakte
was het onderkomen daar al snel
te klein. Er kwam een extra verdieping op het pand. Later verschenen er Portacabins op het parkeerterrein om het ruimtegebrek op te
lossen.
In 2002 werd een nieuwe vleugel
bijgebouwd.
Er is nu plaats voor 150 à 160
werkplekken. Daarvan worden er
nu circa 125 gebruikt.
In 2011 kwam er een kas achter
het KeyGenegebouw.
Binnenkort verrijst er een extra
kas van 600 vierkante meter.
Ook heeft het bedrijf een strook
grond gekocht om proeven te
doen met landbouwgewassen.
Wereldwijd telt KeyGene 140 medewerkers. Daarvan werkt een
tiental in Rockville (VS). Ook is er
een ‘joint lab’ met het SIBS in
Shanghai.
Info: keygene.com