Diabetes Mellitus Type 1 en Coeliakie

Diabetes Mellitus Type 1 en
Coeliakie
Suat Simsek
Internist-endocrinoloog
Medisch Centrum Alkmaar
24 mei 2013
Agenda
• Diabetes mellitus type 1
• Coeliakie
• Diabetes mellitus type 1 en Coeliakie
Classificatie van DM
Type 1 Diabetes mellitus
Immuun gemedieerd
Idiopathisch
Type 2 Diabetes mellitus
Andere specifieke types DM
Endocrinopathie
MODY, MIDD
Genetische defect insuline
Exocriene pancreasziekten (pancreatitis,
hemochromatose)
Acromegalie, Cushing, Glucagonoom
Zwangerschapsdiabetes
Belangrijkste typen van DM
Simsek et al. Ned Tijdschr Geneeskd. 2006;150:1007-12
Stroomdiagram
Simsek et al. Ned Tijdschr Geneeskd. 2006;150:1007-12
Type 1 DM was vroeger lethaal
Type 1 DM
Ee
em
t
rs
eld
d
an
h
be
s
en
H
P
N
e
in
l
su
n
i
p
m
Po
er
h
t
ie
ap
m
u
H
e
an
lin
u
s
in
e
ge
o
l
n
s
na
x?
e
a
T
in
e
es
j
et
il n
r
c
u
nd
n
s
a
I
l
In
Ei
Insuline therapie
1900
1920
1950
2000
2010
Auto-immuunziekte
Prevalentie coeliakie
5%
3%
Coeliakie in de algemene bevolking:
0.6%
3%
Biagi, Ann Med, 2011
Holmes, Arch Dis, 2002
5%
4%
Type 1 Diabetes
Klachten:
- Polyurie
ICA
Insulin
GAD
Roep, Nat Rev Imm, 2011
- Polydipsie
- Cachexie
Type 1 Diabetes
Sterke associatie auto-immuunziekten:
- Autoimmuun Thyreoiditis
(Hashimoto, Graves) (15-30%)
- Autoimmuun gastritis (5-10%)
- Addison’s disease (0.5%)
- Vitiligo (2-10%)
- Coeliakie (5%)
Van den Driessche, Neth J of Med, 2009
Coeliakie
- Minder plooien
- Mozaiek patroon
Brandzaeg, Immunol Letters, 2006
Coeliakie
Klachten:
- Gastrointestinaal
- Groot gedeelte is
silent (ongeveer 0.5%
alg bev)
TGA
EMA
Cellier, NeJM, 2008
Oorzaken overlap coeliakie en diabetes?
Genetisch
Visser, ANYA, 2009
Overlap in HLA-DQ type
- Gliadine peptiden (coeliakie)
- β -cel peptiden (type 1 diabetes)
Meresse, Immunity, 2012
Schwartz, Ann Rev Imm. 2003
Oorzaken overlap coeliakie en diabetes?
Genetisch
Visser, ANYA, 2009
Leaky gut
Leaky gut
Coeliakie
Type 1 diabetes
DNA
- Myosine XB
Functioneel
- Lactulose/ Mannitol
- Tight junction
veranderingen
Visser, ANYA, 2009
Vaarala, Diabetes, 2006
Oorzaken overlap coeliakie en diabetes?
Genetisch
Leaky gut
Gluten
Visser, ANYA, 2009
De rol van gluten
Ziegler, JAMA, 2003
Promotie onderzoek
Welk
Genoomscreening (SNP’s)
Kwaliteit van leven?
HLA-DQ type?
Type 1 diabetes
en coeliakie
Levels of Advanced
Glycation End
products lager?
Wel of niet
Glycemische controle?
Screenen?
Microvasculaire schade?
Screenen naar coeliakie in diabetes patienten?
Paediatric Consensus Based Guidelines
Na T1DM diagnose elk jaar, daarna om de 2 jaar
middels TGA
Ongediagnosticeerde coeliakie leidt tot:
- Groeiproblemen
- Gastro intestinale klachten
Sud, Arch Dis Child, 2010
Screenen naar coeliakie in diabetes patienten?
Type 1 diabetes richtlijnen voor volwassenen:
- Geen richtlijnen om wel of niet te screenen
Ongediagnosticeerde coeliakie leidt tot:
- Osteoporose, vitamine deficienties
- Glycemic control?
- Long term complications?
Hoe is de clinical practice?
Coeliakie vereniging
Diabetes vereniging
Internisten/ kinderartsen
118 patienten T1DM + CD
Ontstaansleeftijd van beide ziektes
Age of diagnosis of T1DM (years)
80
60
40
20
0
0
20
40
60
Age of diagnosis of CD (years)
80
Leeftijd ontstaan diabetes en coeliakie
40
Celiac disease
Type 1 diabetes
20
- 48% heeft langer dan 5 jaar klachten
10
Screenen per 5 jaar lijkt
gerechtvaardigd in volwassenen
Age (years)
80
70
60
50
40
30
20
0
10
Percentage of diagnoses
30
Waarom?
Glutenvrij dieet mogelijk minder versuikerde eiwitten (AGE’s)?
Malalasekera, Diabetologia, 2009
Versuikerde eiwitten
Autofluorescentie
Gluten vrij dieet minder AGE’s
Advanced Glycation End products
CML (carboxymethyl-lysine), pentosidine en pyrraline
Schade door crosslinking
AGE een maat voor schade:
Cardiovasculaire aandoeningen
Alzheimer
Diabetes mellitus
Hoeveelheid AGEs:
gemiddelde glucosespiegel
leeftijd
roken
voeding
AGE-reader
Advanced Glycation End products
AGE metingen
P<0.05
P<0.05
3 groepen
N=23
N=34
N=13
4
- Minimaal 5 jaar GFD
- Gematcht op leeftijd & geslacht
AGE’s niet oorzaak van
AGE levels (AU)
3
2
1
lagere prevalentie retinopathie
on
tr
ol
s
M
C
T1
D
ea
lth
y
H
T1
D
M
+
C
D
0
Effect coeliakie bij type 1 diabetes
< 10 jaar coeliakie = beschermend
> 10 jaar coeliakie = verergerd
Mollazadegan, Diabetes Care, 2012
Laag
cholesterol
en laag BMI
Onderzoek samenvattend
- Screenen bij volwassenen met T1DM op coeliakie
-Groot percentage langdurig coeliakie gerelateerde klachten (48%) langer
dan 5 jaar
-Korte coeliakie duur: beschermend voor retinopathie laag BMI, cholesterol
-AGE’s uit dieet geen effect
Mollazadegan, Diabetes Care, 2012
Take home message
-
T1DM associatie met veel autoimmuunziekten
-
-
Autoimmuun thyreoiditis, coeliakie, autoimmuun gastritis
T1DM - CD: Oorzaak is onbekend
(DNA, verhoogde intestinale permeabiliteit, gluten)
VUmc Amsterdam
Groene hart ziekenhuis Gouda
Chris Mulder
Roel Hoogma
Maarten Tushuizen
Diabeter Rotterdam
MCA Alkmaar
Jet Stokvis
Suat Simsek
Per Winterdijk
Emine Goztuk
Ayfer Ciftci
Vragen