parathyroid hormoon- gerelateerde proteïne

PARATHYROID HORMOONGERELATEERDE PROTEÏNE
DE MOLECULE
Het parathyroid hormoon-gerelateerde proteïne (PTHRP) wordt gevormd uit een voorloperproteïne (177
aminozuren) na afsplitsing van een 36-aminozuren lang
peptide, en het overblijvend deel vertoont in zijn eerste
aminozuren (tot 13) sterke homologie met parathormoon.
De molecule interageert met de parathormoon receptor,
die voornamelijk in het bot en in de nieren aanwezig is.
PTH-RP is verantwoordelijk voor talrijke fysiologische
en pathologische effecten, waarvan de signalisatie
intracrien (in de producerende cel), juxtacrien (naar de buurcel), paracrien (over een
korte radius) of endocrien (via de bloedbaan op afstand) kan zijn. Voorbeelden zijn
effecten op de endochondrale beenvorming, waarbij mutaties in PTH-RP leiden tot
Blomstrand chondrodysplasie, en epitheel-mesenchym interacties die noodzakelijk zijn
voor de borstklier- en tandontwikkeling. De molecule is een sterke antiproliferatieve
factor voor de epidermis en de haarfollikels: inhibitoren/antagonisten van PTH-RP
worden ontwikkeld om verdunning van de huid bij het verouderen, en haaruitval tegen te
gaan. De molecule veroorzaakt eveneens inhibitie van angiogenese en relaxatie van de
gladde spiercellen. Tijdens de zwangerschap is zij essentieel voor de transfer van calcium
doorheen de placenta.
Bij kanker wordt soms hypercalcemie vastgesteld, en dit is het gevolg van de secretie
door de tumorcellen van groeifactor-achtige peptiden, factoren die botresorptie
stimuleren en ... PTH-RP.
© L ABO N UYTINCK
TO E PA S S I N G S G E B I E D
Parathyroid hormoon-gerelateerde proteïne (PTH-RP) is
vaak medeverantwoordelijk voor de hypercalcemie,
welke men aantreft bij maligne processen. De verhoogde
bloedconcentraties van PTH-RP komen reeds vroeg in de
tumorprogressie voor, en de hypercalcemie kan als een
paraneoplastisch fenomeen beschouwd worden. PTH-RP
is ook de oorzaak van de hypofosfatemie en de
verhoogde 1,25-dihydroxy vitamine D3 in deze
omstandigheden. Bij behandeling van maligne
hypercalcemie met bisphosphonaten blijkt de initiële
PTH-RP concentratie in omgekeerde relatie te staan met
het succes van de behandeling en met de prognose voor de patiënt.
Voorbeelden van maligne tumoren waarbij verhoogde PTH-RP concentraties in het bloed
gemeten worden zijn: plaveisel en basaal cel carcinoma van de huid, carcinomen van
long, borst, ovarium, pancreas (zowel exocrien als endocrien), hoofd- en halstumoren,
uterus, blaas en gemetastaseerde melanomen. Ook lymfomen en leukemieën (acute en
chronische lymfatische), germinomen en teratomen kunnen dit fenomeen vertonen.
Ten slotte dient vermeld dat verhoogde PTH-RP concentraties in het bloed ook
voorkomen bij enkele benigne tumoren, zoals bij leiomyomen van de uterus. Tijdens de
zwangerschap en tijdens de lactatie zijn de PTH-RP concentraties verhoogd, en kunnen
zelfs een transiënte vermindering van de botdensiteit tot gevolg hebben.
© L ABO N UYTINCK