Uitgebreide toelichting van het meetinstrument

Uitgebreide toelichting van het meetinstrument
De Nijmeegse Hyperventilatieschaal
December 2010
Review: Thijs van Meulenbroek
Invoer: Eveline van Engelen
1
Algemene gegevens
Het meetinstrument heeft betrekking op de volgende categorieën
Lichaamsregio Thorax/buik/organen
Aandoening
(ICD)
Circulatie en ademhalingsstelsel
Domein
‘Menselijk
functioneren’
(ICF)
Overig, ongespecificeerd
Korte beschrijving: De Nijmeegse Hyperventilateschaal is een vragenlijst bestaande uit 16
meest voorkomende klachten bij een HVS (hyperventilatiesyndroom). Elke klacht kan
beoordeeld worden op een 5 punt schaal (nooit-zelden-soms-vaak-zeer vaak). Bij een totaal
score van 23 punten is een kans van 84% dat er bij fysiologisch onderzoek aanwijzingen
zijn voor hyperventilatie 1-3.
Doelgroep: Mensen met hyperventilatieklachten
Auteur:
Oorspronkelijke versie: P van Doorn, P Colla, H Folgering (1983)
2
Doel van het meetinstrument
Diagnostisch
Inventariserend
Evaluatief
3
Soort/ Vorm van het meetinstrument
Soort instrument: Vragenlijst
Opbouw vragenlijst: totaal van 16 items
Invulinstructie: in te vullen door respondent, de interviewer of eventueel door derden
op basis van observatie
Meetniveau: per item  ordinaal meetniveau: score op een 5 punt schaal (nooit-zeldensoms-vaak-zeer vaak)
Meetniveau: totaalscore  wijze van score (0-64) ordinaal meetniveau
4
Verkrijgbaarheid
Opvraagbaar bij: www.meetinstrumentenzorg.nl
Geschatte kosten: gratis te downloaden
Copyright: ja
5
Methodologische kwaliteit
Interne consistentie
In het onderzoek van Dixhoorn ea 1 is onderzoek gedaan naar de verschillende dimensies van
de Nijmeegse vragenlijst, uit het onderzoek blijkt dat de vragenlijst drie dimensies heeft:
kortademigheid, perifere en centrale tetanie. Tevens zijn de correlaties bepaald van de
variabelen op de dimensies (zie tabel 1). De in het rood weergegeven correlaties behoren tot
de verschillende dimensies. De dimensie kortademigheid wordt dus gevormd door 7
variabelen, het item perifere tetanie door 4 variabelen en centrale tetanie door 5 variabelen.
Voor het item Angstig gevoel zijn geen correlaties berekend.
Tabel 1: Dimensionale structuur van de hyperventilatieklachten.
Kortademigheid
Perifere tetanie
Centrale tetanie
Benauwd voelen in of rond de borst
0,81
0,16
-0,23
Ademnood
0,81
0,28
-0,12
Een snellere of diepere ademhaling
0,81
0,15
-0,01
Niet voldoende diep kunnen doorademen
0,76
0,16
0,04
Pijnlijke steken in de borst
0,53
-0,13
-0,52
Gespannenheid
0,48
-0,13
0,15
Bonzen van het hart
0,41
-0,22
0,29
Stijfheid rond de mond
0,02
-0,73
-0,07
Stijfheid van vingers of armen
0,06
-0,72
-0,15
Koude handen of voeten
0,1
-0,58
0,08
Tintelingen in de vingers
0,16
-0,57
-0,16
Opgeblazen gevoel in de buik
0,13
-0,03
-0,67
Duizeligheid
0,25
-0,06
0,62
Een waas voor de ogen
In de war zijn of het gevoel hebben het
normale contact met de omgeving te verliezen
0,04
-0,11
0,55
0,47
-0,08
0,54
-
-
-
Angstig gevoel
Reproduceerbaarheid
Geen gegevens bekend
Validiteit
De vragenlijst was vergeleken met de hyperventilatie provocatietest. De vragenlijst was in
staat om 83% in eerste instantie correct te diagnosticeren. Na een statistische cross-validitatie
bedroeg dit 79% 2.
De vragenlijst was in het onderzoek van Dixhoorn ea in staat om 144 van de 155 personen
goed te diagnosticeren (93%). Na een statistische cross-validitatie bedroeg dit 92% 1.
Responsiviteit / longitudinale validiteit
Sensitiviteit en specificiteit
De sensitiviteit bedraagt 91% en de specificiteit is 95%. Het aantal “vals positieven”, dit zijn
het aantal non-HVS personen die toch als HVS geclassificeerd worden is kleiner dan de
“vals negatieven”, dit is het aantal HVS patiënten die als gezond geclassificeerd worden. De
positief voorspellende waarde is 94% en de negatief voorspellende waarde is 92 1.
6
Hanteerbaarheid/ Feasibility
Taal: Nederlands
Benodigdheden: Vragenlijst en pen
Randvoorwaarden: In te vullen door respondent, de interviewer of eventueel door
derden op basis van observatie
Benodigde tijd: 5-10 minuten
Gebruikershandleiding: Ja
7
Normgegevens
Interpretatie:
18 punten of meer: hyperventilatie is mogelijk
Van 23 punten: hyperventilatie is voor 84% zeker
8
Overige gegevens
9
Literatuurlijst
1. Van Dixhoorn J, Duivenvoorden HJ. Efficacy of Nijmegen questionnaire in recognition of
the hyperventilation syndrome. Journal of psychosomatic research. Vol 29, No 2, 1985. pp
199-206.
2. Van Doorn P, Colla P, Folgering H. Een vragenlijst voor hyperventilatieklachten. De
Psycholoog 1983: 18: 513-517.
3. Garssen B, Colla P, Dixhoorn J van, et al. Het herkennen van het hyperventilatiesyndroom.
Med Contact 1984; 35: 1122-4