Contactpersoon - Waterschap Rijn en IJssel

Gebiedsrapportage KRW
Waterlichaam Bolksbeek
2007
Versie januari 2008
Definitief
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
1
Samenvatting
Deze gebiedsrapportage KRW bevat de doelen, maatregelen en kosten voor het
waterlichaam de Bolksbeek. Dit is een bijlage van de hoofdrapportage KRW Rijn en IJssel
2007. In de hoofdrapportage is de algemene methodiek uitgewerkt, in deze
gebiedsrapportage is deze methodiek toegepast voor het waterlichaam Bolksbeek. Sinds
mei 2007, zijn de gebiedsrapportages in detail aangepast. De aanpassingen komen voort uit
de landelijke en regionale harmonisatie, actualisatie van de normen en nadere onderlinge
afstemming van de betrokken overheden.
Deze gebiedsrapportage is schematisch samengevat in de bijbehorende factsheet. De
factsheet geeft een beknopt overzicht van de functies, de huidige situatie, de knelpunten
voor de ecologische en chemische kwaliteit, de maatregelen en de kosten. In de overzichten
met maatregelen is zichtbaar gemaakt welke maatregelen geselecteerd zijn om op te nemen
in het Stroomgebiedbeheerplan (lees de rapportage naar Brussel) en welke daar niet in
worden opgenomen, maar wel deel uitmaken van het toekomstige waterbeheerplan.
Leeswijzer voor de factsheet - samenvattingstabel
De factsheet start met de naam van het waterlichaam, de status van het waterlichaam, tot
welk rapportagegebied het waterlichaam behoort en het watertype.
Daaronder is de huidige situatie beschreven aan de hand van omvang, lengte, grondgebruik
en waterfuncties. De waterfuncties worden nader toegelicht in Hoofdstuk 3. Ook is in de
factsheet een korte beschrijving opgenomen van de huidige hydromorfologische ingrepen,
ecologische en chemische kwaliteit. Dit wordt in hoofdstuk 5 nader toegelicht.
In het midden van de factsheet is een overzichtskaart met de toegekende functies in het
gebied opgenomen. Deze functies zijn bepalend voor het ambitieniveau en daarmee voor de
selectie van maatregelen.
Ten slotte is onderaan de factsheet de maatregelenlijst opgenomen, waarin conform de
voorgeschreven methodiek vanuit een groslijst van mogelijk zinvolle maatregelen via een
aantal stappen wordt toegewerkt naar de selectie van maatregelen voor het ecologisch doel
in 2027 (GEP) en het beleidsdoel voor 2015. In de eerste stap is beoordeeld welke
maatregelen van de groslijst tot significante schade aan functies leiden. Deze maatregelen
vervallen en wat overblijft, is de maatregelenlijst Maximaal Ecologisch Potentieel (MEP).
Vervolgens is van deze lijst beoordeeld welke maatregelen weinig ecologisch effect sorteren.
Ook deze maatregelen vervallen dan en wat overblijft, is de maatregelenlijst GEP (einddoel
2027). Van deze maatregelenlijst is beoordeeld welke maatregelen voor de periode tot 2015
kosteneffectief zijn. Deze maatregelenlijst vormt het beleidsdoel 2015. Per maatregel is
aangegeven of deze tot MEP, GEP of beleidsdoel 2015 behoort. Ook zijn de kosten, de
taakhouder en de verwachte periode van uitvoering weergegeven. Tevens is aangegeven of
de maatregel al vanuit het autonome beleid gepland was (bijvoorbeeld GRP,
waterbeheersplan etc.).
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
2
Inhoudsopgave
Samenvatting ........................................................................................................................ 2
1 Inleiding.......................................................................................................................... 4
1.1
Achtergrond ........................................................................................................... 4
1.2
Leeswijzer ............................................................... Error! Bookmark not defined.
2 Watersysteem ................................................................................................................ 4
3 Gewenst landgebruik ...................................................................................................... 8
4 Actuele situatie landgebruik ...........................................................................................10
5 Beschrijving huidige kwaliteit .........................................................................................11
5.1
Hydromorfologische ingrepen ...............................................................................11
5.2
Ecologische kwaliteit .............................................................................................12
5.2.1 Macrofauna .......................................................................................................12
5.2.2 Vissen ...............................................................................................................12
5.2.3 Waterplanten.....................................................................................................12
5.2.4 Diatomeeën.......................................................................................................12
5.3
Chemische kwaliteit ..............................................................................................13
5.3.1 Prioritaire stoffen ...............................................................................................13
5.3.2 Overig verontreinigende stoffen ........................................................................13
5.3.3 Biologie ondersteunende stoffen .......................................................................13
5.4
Samenvatting huidige situatie en belangrijkste knelpunten ...................................13
6 Status ............................................................................................................................15
7 Groslijst maatregelen en het MEP .................................................................................16
8 Het GEP ........................................................................................................................18
9 Haalbare en betaalbare maatregelen ............................................................................20
10
Doelen en visualisatie ...............................................................................................24
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
3
1
Inleiding
1.1 Achtergrond
Op 22 december 2000 is de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) vastgesteld. De KRW
heeft als doel de kwaliteit van de Europese wateren in een goede toestand te brengen en te
houden. Waterbeheer op het niveau van stroomgebieden is daarbij het uitgangspunt.
In 2009 moeten de lidstaten voor ieder stroomgebied concrete chemische- en ecologische
doelen opgesteld hebben. Om deze doelstellingen te bereiken wordt een bindend en
toetsbaar maatregelenprogramma opgesteld.
Deze gebiedsrapportage KRW is na bestuurlijke vaststelling samen met die van de andere
waterschappen (regionale waterlichamen), Rijkswaterstaat (Rijkswateren) en de provincies
(grondwaterlichamen), input voor de Regionale nota Rijn-Oost. De ontwerp Regionale Nota
Rijn-Oost wordt in oktober 2007 in het RBO ingediend. De Regionale Nota Rijn-Oost vormt
input voor het nationale Stroomgebiedsbeheersplan Rijn-delta die de Staatssecretaris van
Verkeer en Waterstaat aan de Europese Commissie rapporteert. Vervolgens zorgen de
waterbeheerders weer dat de nieuwe Waterbeheersplannen 2010-2015 op hun beurt
consistent zijn met het Stroomgebiedsbeheerplan Rijn-delta. In figuur 1-1 is de samenhang
tussen de planfiguren weergegeven.
Met het oog op de bovengenoemde waterbeheerplannen, zijn behalve de maatregelen vanuit
de KRW-verplichtingen ook de maatregelen opgenomen die vanuit nationale en regionale
wateropgaven noodzakelijk zijn. In de overzichten met maatregelen is zichtbaar gemaakt
welke maatregelen geselecteerd zijn om op te nemen in de Regionale Nota Rijn-Oost (lees
de rapportage naar Brussel) en welke daar niet in worden opgenomen, maar wel deel
uitmaken van het toekomstige waterbeheerplan.
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
4
# Waterschappen e.a.
Gebiedsrapportages per WL
-
beschrijving watersysteem
huidige kwaliteit ecol./ chem.
status waterlichaam
groslijst maatregelen
het GEP
haalbare/betaalbare mtrgln.
doelen en visualisatie
# Rijn-Oost partners
Regionale nota Rijn-Oost
2007
-
# Waterschappen e.a.
Waterbeheerplan 2010-2015
-
visie en strategie
ontwikkelingen
schoon water
levend water
ruimte voor water
genieten van water
veilige dijken
financiële gevolgen
Figuur 1-1
beschrijving stroomgebied
bronnen van vervuiling
monitoring, meetnet
doelen opp./grondwater
maatregelen opp./grondwater
kosten, baten
relatie KRW - andere thema's
# Ministerie Verkeer en Waterstaat
Stroomgebiedbeheersplan
2009
-
beschrijving stroomgebied
bronnen van vervuiling
monitoring, meetnet
doelen opp./grondwater
maatregelen opp./grondwater
kosten, baten
relatie KRW - andere thema's
Samenhang verschillende nationale en regionale planfiguren
In de voorliggende gebiedsrapportage zijn de doelstellingen en concrete
maatregelenprogramma’s voor het waterlichaam Bolksbeek beschreven. Ook is vastgelegd
hoe deze doelstellingen tot stand gekomen zijn. Hierbij is volgens het zogenaamd Praags
stappenplan te werk gegaan (Bijlage 1). In het hoofdrapport voor het hele beheersgebied van
Waterschap Rijn en IJssel wordt de werkwijze uitgebreid beschreven.
Na 6 jaar (in 2015) wordt het waterbeheerplan herzien. Indien noodzakelijk worden
doelstellingen en maatregelenprogramma’s dan aangepast.
1.2 Leeswijzer
Deze gebiedsrapportage voor de Bolksbeek volgt het Praags Stappenplan. De kern van het
Praags Stappenplan is dat de ecologische doelen op basis van gegeven gebiedsfuncties en
bijdrage aan de verbetering van de ecologie van het waterlichaam regionaal worden afgeleid.
Voor de chemie geldt dat de (inter)nationale of regionale normen leidend zijn, en dat
kosteneffectieve maatregelen moeten worden geformuleerd om die normen te halen.
We raden u aan eerst het hoofddocument te lezen voor de terminologie, begrippen, stappen
en overwegingen.
In hoofdstuk 2 wordt gestart met de beschrijving van het watersysteem. Vervolgens wordt in
hoofdstuk 3 het gewenste landgebruik beschreven, waarna in hoofdstuk 4 wordt ingegaan op
de huidige situatie m.b.t. het landgebruik.
Hoofdstuk 5 geeft een overzicht van de huidige ecologische, chemische en
hydromorfologische toestand.
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
5
In hoofdstuk 6 wordt de status van het waterlichaam Bolksbeek bepaald.
Vervolgens wordt in de hoofdstukken 7 t/m 9 het maatregelenpakket afgeleid. Vertrekpunt
voor het afleiden van maatregelenprogramma’s is een groslijst van maatregelen die in
principe kúnnen bijdragen aan de verbetering van de ecologie en chemie van het watertype.
Met deze groslijst als uitgangspunt is beoordeeld welke hydromorfologische maatregelen tot
significante schade aan functies van het omliggende gebied of het waterlichaam zelf leiden.
Deze hydromorfologische maatregelen vervallen en wat overblijft, is de maatregelenlijst
MEP. Vervolgens is van deze lijst beoordeeld welke hydromorfologische maatregelen weinig
ecologisch effect sorteren. Ook deze hydromorfologische maatregelen vervallen dan en wat
overblijft, is de maatregelenlijst GEP, hoofdstuk 8 (einddoel 2027). Niet alle overgebleven
maatregelen van het GEP zijn haalbaar en betaalbaar. Van deze maatregelenlijst
(hydromorfologie én chemie) is dan ook beoordeeld welke maatregelen voor de periode tot
2015 kosteneffectief zijn. Deze maatregelenlijst vormt het beleidsdoel 2015, en staat
beschreven in hoofdstuk 9. Ten slotte wordt in hoofdstuk 10 het uiteindelijke doel (GEP) en
het beleidsdoel 2015 gevisualiseerd. Eveneens komt in dit hoofdstuk aan bod hoe het effect
van de maatregelen gemonitord gaat worden.
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
6
2
Watersysteem
Het waterlichaam Bolksbeek behoort tot de KRW categorie Meren. Het waterlichaam behoort
tot het waterlichaam type M3: Gebufferde (regionale) kanalen. Het waterlichaam Bolksbeek
is volledig in beheer bij Waterschap Rijn & IJssel. Het waterlichaam valt binnen de
gemeenten Borculo, Neede en Hof van Twente in de provincie GElderland
Het waterlichaam, de Bolksbeek, heeft een lengte van 12,3 kilometer en een stroomgebied
van 37 hectare. Het waterlichaam bestaat uit één watergang. Het waterlichaam vindt zijn
oorsprong in de Berkel en mondt uit in het Twentekanaal. De Bolksbeek was oorspronkelijk
een aftakking van de Berkel. De Bolksbeek heeft een erg hoge ligging.
Het waterlichaam voert water vanuit de Berkel in het Twentekanaal. Door deze verbinding
tussen de Berkel en het Twentekanaal is de Bolksbeek het gehele jaar watervoerend. Het
waterlichaam Bolksebeek bevat negen stuwen, waarvan drie regelbare stuwen. Er bevinden
zich geen vispasseerbare stuwen in het waterlichaam. In het waterlichaam Bolksbeek wordt
per peilvak een vast maximum streefpeil gehanteerd, met behulp van de stuwen. Het profiel
van het waterlichaam wordt gewaarborgd door een traditioneel maaibeheer van 2-3 maal per
jaar.
In het stroomgebied van de Bolksbeek liggen geen RWZI’s of IBA’s.
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
7
3
Gewenst landgebruik
In Tabel 3-1 zijn voor het stroomgebied Bolksbeek de toegekende functies weergegeven.
Deze tabel geeft een overzicht van het landgebruik en de functies in het stroomgebied van
de Bolksbeek. De toegekende functies zijn in Figuur 3-1 ruimtelijk weergegeven.
Tabel 3-1
Functies in het stroomgebied van de Bolksbeek
Bolksbeek
Ecologische functies
EVZ
HEN/SED functie
Natte natuur
Kruist EVZ
-, maar grenst wel deels aan
weidevogelgebied
Overige Functies
Strategisch actiegebied
Recreatie
Veiligheid
Drinkwaterwinning
Landbouwfunctie
Stedelijke functie
Scheepvaart
-
Beschermde gebieden
Zwemwater
Natura 2000
Drinkwaterbeschermingsgebied
Grondwater
-
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
8
Figuur 3-1
Ligging van de functies in het stroomgebied van de Bolksbeek
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
9
4
Actuele situatie landgebruik
In de huidige situatie is het landgebruik in het gebied voornamelijk landbouw (97,3%). De
bos en natuurgebieden beslaan 2,7% van het gebied, zie Figuur 4-1. Er komen in het
stroomgebied geen stedelijke kernen of infrastructuur voor.
Landbouw
Bos en natuur
Stedelijk en infrastructuur
Figuur 4-1
Huidig grondgebruik in het waterlichaam Bolksbeek
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
10
5
Beschrijving huidige kwaliteit
De huidige kwaliteit van het waterlichaam de Bolksbeek wordt hieronder achtereenvolgens
besproken voor de hydromorfologische ingrepen, de ecologische kwaliteit en de chemische
kwaliteit.
5.1
Hydromorfologische ingrepen
De hydromorfologie van het waterlichaam de Bolksbeek is sterk aangetast ten opzicht van
de (half)natuurlijke situatie. Op basis van expert-judgement is geschat dat de invloed op de
ecologie groot is. De volledige kanalisatie, normalisatie en een onnatuurlijk peilbeheer zijn de
belangrijkste ingrepen, die de ecologische ontwikkeling hebben verstoord. Tabel 5-1 geeft
een overzicht van de hydromorfologische ingrepen in het waterlichaam.
Tabel 5-1
Huidige hydromorfologie in het waterlichaam Bolksbeek
Hydromorfologische ingreep
Beschrijving
Locatie
Invloed op
ecologie
Hydrologie
Peilbeheer
Drainage
Sterk versnelde
afvoer
Onnatuurlijk peilverloop,
pieken vlakken weg, peil
is afgestemd op landbouw
Veel drainage, sterk
versnelde afvoer
Het hemelwater komt snel
tot afvoer
Hele
waterlichaam
Hele
waterlichaam
Hele
waterlichaam
Groot
Matig
Gering
Inrichting
Totaal
genormaliseerd
Totaal
gekanaliseerd
Afname van variatie in
waterdiepte en
stroomsnelheid ten
opzichte van nietgenormaliseerd
Geen meanders, minder
variatie in
bodemsamenstelling,
waterdiepte en
stroomsnelheid dan in een
meanderende situatie
Hele
waterlichaam
Groot
Hele
waterlichaam
Groot
Hele
waterlichaam
Groot
Continuïteit
Barrières
Zeer veel stuwen per km,
deze zijn niet passeerbaar
voor vissen
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
11
5.2 Ecologische kwaliteit
De volgende paragrafen behandelen per kwaliteitsgroep de huidige ecologische kwaliteit van
het waterlichaam.
Actuele meetgegevens van macrofauna, vissen, waterplanten en diatomeeën ontbreken. De
huidige situatie van deze kwaliteitsgroepen is geschat op basis van kennis over
hydromorfologie en chemie
5.2.1 Macrofauna
De score op de maatlat wordt geschat tussen 0.2-0.4
De macrofauna heeft waarschijnlijk weinig soorten die kenmerkend zijn voor schoon,
stilstaand water. Het intensieve onderhoud belemmert dat er meer variatie in structuur en
substraat onder water ontstaat. Deze eenvormigheid van het water belemmeren een hogere
diversiteit in macrofauna.
5.2.2 Vissen
De score op de maatlat wordt geschat tussen 0.2-0.4
Net als macrofauna zal het intensieve onderhoud ook de vispopulatie belemmeren. Er is
weinig tot geen vegetatie onder water waardoor gelegenheden om te schuilen of te paaien
ontbreken. Hierdoor heeft deze watergang slechts weinig soorten.
5.2.3 Waterplanten
De score op de maatlat wordt geschat tussen 0.2-0.4
De vegetatie zal slechts een klein aantal soorten bevatten die slechts een klein deel van de
watergang bedekken. Het intensieve onderhoud en het onnatuurlijke peilbeheer verhinderen
namelijk veel soorten. Bovendien zorgen de hoge concentraties voedingsstoffen voor een
snelle uitbreiding van kroos ten koste van de meer bijzondere soorten waterplanten.
5.2.4 Diatomeeën
De vegetatie zal slechts een klein aantal soorten bevatten en weinig individuen per soort. De
watergang is ongeschikt voor diatomeeën vanwege de hoge biomassa aan algen en
draadwieren.
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
12
5.3 Chemische kwaliteit
In 2005 is een nulmeting prioritaire stoffen in een vijftal waterlichamen uitgevoerd. De
concentraties prioritaire stoffen zijn getoetst aan de normen uit het voorstel Dochterrichtlijn
prioritaire stoffen (juli 2006). Daarnaast is de chemische kwaliteit voor de Overige
Verontreinigende Stoffen voor 2006 getoetst aan de nationale normen conform de Regeling
milieukwaliteitseisen (MKE) gevaarlijke stoffen (Staatscourant 2002.) De Biologie
Ondersteunende Stoffen zijn getoetst aan de regionale richtwaarden voor Biologie
Ondersteunende Stoffen (Rijn-Oost conceptrapport nutriëntennormen februari 2007). In de
volgende paragrafen wordt per stofgroep dieper ingegaan op geconstateerde knelpunten en
de bronnen van deze normoverschrijdende stoffen.
5.3.1 Prioritaire stoffen
De nulmeting voor prioritaire stoffen is in dit waterlichaam niet uitgevoerd. Toetsing aan de
normen uit het voorstel Dochterrichtlijn prioritaire stoffen (juli 2006) is hier daarom niet
uitgevoerd.
5.3.2 Overig verontreinigende stoffen
In de Bolksbeek zijn de concentraties van de stoffen uit de categorie ‘Overig
verontreinigende stoffen’ geschat op basis van de concentraties in de Berkel. De geschatte
concentratie van koper in de Bolksbeek overschrijdt de MKE waarschijnlijk tot 2 tot 5 maal.
Op dit moment is er nog geen uitvoerige bronnen analyse beschikbaar voor koper in dit
waterlichaam. In het definitieve rapport (eind 2007) zal deze bronnenanalyse nog worden
toegevoegd. Mogelijke bronnen voor koper zijn: landelijk gebied, verkeer, depositie, RWZI’s,
industrie, overstorten gemengde riolering, overige diffuse bronnen, vuurwerk, etc. Hiernaast
ontvang het waterlichaam Bolksbeek water (en dus stoffen) vanuit het bovenstrooms
gelegen waterlichaam Berkel. In welke mate een bron van toepassing is voor dit
stroomgebied komt uit de toekomstige bronnenanalyse naar boven.
5.3.3 Biologie ondersteunende stoffen
In de Bolksbeek zijn de concentraties van de stoffen uit de categorie ‘Biologie
ondersteunende stoffen’ niet normoverschrijdend aangetroffen.
5.4
Samenvatting huidige situatie en belangrijkste knelpunten
In
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
13
Tabel 5-2 wordt voor de Bolksbeek een samenvatting gegeven van de hydromorfologische
ingrepen, de huidige ecologische toestand en de huidige chemische toestand. De
hydromorfologische ingrepen, alsmede chemische norm overschrijdingen kunnen knelpunten
zijn voor de ecologische en/of chemische toestand.
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
14
Tabel 5-2
Huidige hydromorfologische ingrepen, ecologische en chemische toestand
van het waterlichaam Bolksbeek
Huidige situatie
Hydromorfologische ingrepen
Hydrologie
Onnatuurlijk peilbeheer
Veel drainage
Sterk versnelde afvoer
Inrichting
Totaal genormaliseerd
Totaal gekanaliseerd
Continuïteit
Zeer veel stuwen per km
Ecologische kwaliteit
Macrofauna
Weinig kenmerkende soorten
Weinig dominant negatieve individuen
Vissen
Weinig soorten
Lage biomassa
Waterplanten
Weinig soorten
Lage bedekking
Diatomeeën
Weinig soorten
Lage bedekking
Chemische kwaliteit
Prioritaire stoffen
Niet getoetst
Overige
Koper overschrijdt tot 2-5*MKE-norm
verontreinigende
stoffen
Biologie
Geen overschrijdingen
ondersteunende
stoffen
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
15
6
Status
Het waterlichaam Bolksbeek is bij de eerste toewijzing in 2004 als “kunstmatig” waterlichaam
benoemd, want het waterlichaam Bolksbeek is door de mens gegraven. Kunstmatige
wateren kennen een lager ecologisch doel, het zogenaamde Goed Ecologisch Potentieel
(GEP), omdat ze per definitie slechts in beperkte mate aan de kwaliteit van het natuurlijk
systeem kunnen bijdragen.
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
16
7
Groslijst maatregelen en het MEP
De inrichtings-, beheers- en emissiemaatregelen voor M-typen, die de groslijst maatregelen
vormen, staan vermeld in Error! Reference source not found.. Daarbij is in kolom “MEP”
aangegeven of een maatregel tot het MEP (maximaal ecologisch potentieel) behoord (x) of
niet ( ). Voor de inrichtingsmaatregelen is in kolom “MEP %” ook nog aangegeven voor welk
percentage van de waterlichaam lengte, de maatregel uitgevoerd kan worden.
In het hoofdrapport is globaal aangegeven (tabel 5) wanneer significante schade op
toegekende functies plaats vindt. Het stroomgebied van de Bolksbeek ligt niet in strategisch
actiegebied. Dit betekent dat dit een gebied is, waarin landbouw zich goed kan ontwikkelen.
Dit heeft tot gevolg dat de beheersmaatregelen stuwen verwijderen, natuurlijker peilbeheer,
en het GGOR maatregelen pakket een schadelijk effect hebben op de landbouwfunctie.
Hierom zijn deze maatregelen niet meegenomen in het Maximaal Ecologisch Potentiaal,
MEP, zie kolom MEP. De Bolksbeek ligt strak tussen de kades, natuurvriendelijke oevers
kunnen zonder tot significante schade aan te richten alleen binnen deze kades gerealiseerd
worden.
Omdat het waterlichaam Bolksbeek van het M-type is, worden de maatregelen
‘beekherstel/meanderen’, ‘stuwen vispasseerbaar maken’ en ‘stuwen verwijderen’ niet
opgenomen in het MEP. Deze maatregelen zijn niet zinvol voor stagnante, kunstmatige
wateren. De maatregel natuurvriendelijk oever is wel van toepassing bij M-typen, daarom
hoort ook tot het MEP.
Een aantal maatregelen, die in de groslijst vermeld staan, zijn niet van toepassing voor het
waterlichaam de Bolksbeek. In de kolom “KRW rapportage” is dan “nvt” gezet. Hieronder
wordt kort toegelicht waarom deze maatregelen voor dit waterlichaam niet van toepassing
zijn. In het gebied is geen RWZI aanwezig, de maatregel ”RWZI aanpassen” is daarom niet
van toepassing. Tevens zijn er ook geen Natura2000 gebieden en HEN of SED beken of
zwemwateren waardoor deze maatregelen ook niet van toepassing zijn. In de Bolksbeek is
geen sprake van droogval, GGOR maatregelen t.b.v. droogval is daarom niet van
toepassing.
In Error! Reference source not found. is ook aangegeven of maatregelen wel of niet
gerapporteerd worden naar Brussel. Maatregelen die effect hebben op het waterlichaam zelf,
en gerealiseerd worden na 2010, en geen significante schade veroorzaken aan een van de
toegekende gebiedsfuncties worden gerapporteerd. Voor deze maatregelen is in de kolom
“KRW rapportage” een “x” gezet. Daarnaast worden maatregelen t.b.v. beschermde wateren,
zoals zwemwateren en natura 2000), indien aanwezig altijd gerapporteerd naar Brussel. Ook
worden WB21 maatregelen altijd gerapporteerd.
Tabel 7-1 laat zien dat de emissiemaatregelen vermeld in de groslijst niet worden
meegenomen in het MEP (grijs gearceerd).
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
17
Tabel 7-1
Groslijst van maatregelen en hun mogelijke significante schade aan de functies
natuur, landbouw, stedelijk gebied en/of scheepvaart in het afwateringsgebied van het
waterlichaam Bolksbeek. De maatregelen zonder significante schade aan een van de functies
behoren tot het MEP en zijn aangekruist in de kolom. In grijs zijn de emissiemaatregelen
weergegeven.
rapportage KRW
Groslijst zinvolle maatregelen
Inrichtingsmaatregelen
Inrichting
Natuurvriendelijke oever
x
aanleg natuurvriendelijke oevers binnen kades
x
Baggeren waterbodem
nvt
EVZ Kamsalamander
Herinrichting HEN/SED wateren
nvt
Natura 2000
nvt
Beheersmaatregelen
Ecologisch beheer
Ecologisch onderhoud oevers
x
Ecologisch maaibeheer oevers : Implementeren onderhoudsplan x
Natuurvriendelijk schonen
x
Ecologisch maaibeheer wateren : Implementeren onderhoudsplanx
Visstandbeheer
x
Voorlichting visstandbeheer
x
Waterbeheer
WB21 maatregelpakket
x
Natuurlijker peil
natuurlijker peil
GGOR maatregelpakket t.b.v. droogval tegen gaan
nvt
minimale inspanning tegen verdroging
nvt
GGOR maatregelpakket
GGOR maatregelpakket
Overig
nvt
Zwemwateren
Emissie maatregelen
Mestbeleid
x
Landelijk mestbeleid
x
Generieke maatregelen landbouw
x
Bronnen
x
Overige bronnen saneren
x
studie naar bijdrage overige bronnen
x
Beperken voorbelasting bovenstrooms gebied
x
Beperken voorbelasting
x
Diffuse bronnen saneren bouw en consumenten
x
Generieke maatregelen particulieren
x
Verhogen naleefgedrag LOTV erfsitu : Handhaving
Verhogen naleefgedrag LOTV perceelssitu : Handhaving
Diffuse bronnen saneren verkeer
x
Generieke maatregelen verkeer
x
Rioleringsplannen (overstorten, afkoppelen)
nvt
basisinspanning
nvt
aanvullend
nvt
Beperken bestrijdingsmiddelen
x
Studie uitvoeren tot beperken bestrijdingsmiddelen (Bolksbeek) x
RWZI aanpassen
nvt
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
Significante
schade aan
MEP
%MEP
nee
nee
nee
x
x
60
nee
nee
nee
nee
nee
nee
x
x
x
x
x
100
nee
landbouw
landbouw
nee
nee
landbouw
landbouw
x
x
100
100
18
8
Het GEP
Met behulp van de ‘beslisboom ecologie voor M-typen’ is bepaald welke maatregelen binnen
het MEP een voldoende groot ecologisch effect bewerkstelligen voor de Bolksbeek. In Tabel
8-1 is weergegeven welke maatregelen tot het GEP behoren. Hiervoor is de beslisboom
gebruikt zoals weergegeven in Figuur 8-1. In het hoofddocument wordt de beslisboom nader
toegelicht.
Start
is er sprake van droogval?
(niet natuurlijk)
overige maatregelen niet
zinvol
nee
ja
Tegen te gaan?
ja
nee
GGOR-maatregelen
droogval tegengaan
Is er een natuurvriendelijk
talud?
nee
ja
Is er ruimte op het land?
nee
M-A
ja
•Natuurvriendelijke oevers
(binnen eigen grond)
•Ecologisch onderhoud oevers
•Natuurlijk schonen
•Baggeren waterbodems
•Visstandbeheer
M-C
•Ecologisch onderhoud oevers
•Natuurlijk schonen
•Baggeren waterbodems
•Visstandbeheer
M-B
•Natuurvriendelijke oevers
•Ecologisch onderhoud oevers
•Natuurlijk schonen
•Baggeren waterbodems
•Visstandbeheer
Figuur 8-1 Beslisboom voor het waterlichaam Bolksbeek
Het waterlichaam valt ’s zomers niet droog dus de maatregel ‘GGOR tegengaan droogval’ is
niet nodig. De Bolksbeek heeft geen natuurvriendelijk talud en er is op land geen ruimte om
het talud natuurvriendelijk te maken. De maatregelen die overblijven om de ecologische
toestand van het waterlichaam te verbeteren zijn daarom natuurvriendelijke oevers (binnen
het huidige profiel en eigengrond), ecologisch onderhoud oevers, natuurlijk schonen,
baggeren waterbodems en visstandbeheer (maatregelen uit vak M-A). Alle deze effectieve
maatregelen vormen het GEP, het ecologisch doel.
Verder zijn er een aantal emissiemaatregelen toegevoegd aan het GEP die zullen bijdragen
aan de reductie van de normoverschrijdende stikstof. Daarnaast zijn generieke maatregelen
en studies, die voor meer inzicht zullen zorgen in periodieke of lokale knelpunten,
toegevoegd aan het GEP.
De maatregelen die in het bestaande beleid voor 2012 gerealiseerd kunnen worden, zijn
toegevoegd aan het beleidsdoel 2015 (Tabel 8-1). De selectie van maatregelen voor het
beleidsdoel 2015 is conform de koers die is uitgezet in de Decembernota 2006.
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
19
Tabel 8-1
aangegeven.
GEP en beleidsdoel 2015. Als een maatregel aansluit bij een bestaand plan is dit
rapportage
KRW
Groslijst zinvolle maatregelen
Inrichtingsmaatregelen
Inrichting
Natuurvriendelijke oever
x
aanleg natuurvriendelijke oevers binnen kades
x
Beheersmaatregelen
Ecologisch beheer
Ecologisch onderhoud oevers
x
Ecologisch maaibeheer oevers : Implementeren onderhoudsplan x
Natuurvriendelijk schonen
x
Ecologisch maaibeheer wateren : Implementeren onderhoudsplanx
Visstandbeheer
x
Voorlichting visstandbeheer
x
Waterbeheer
WB21 maatregelpakket
x
Emissie maatregelen
Mestbeleid
x
Landelijk mestbeleid
x
Generieke maatregelen landbouw
x
Bronnen
x
Overige bronnen saneren
x
studie naar bijdrage overige bronnen
x
Beperken voorbelasting bovenstrooms gebied
x
Beperken voorbelasting
x
Diffuse bronnen saneren bouw en consumenten
x
Generieke maatregelen particulieren
x
Diffuse bronnen saneren verkeer
x
Generieke maatregelen verkeer
x
aanvullend
nvt
Beperken bestrijdingsmiddelen
x
Studie uitvoeren tot beperken bestrijdingsmiddelen (Bolksbeek) x
GEP
%GEP
x
60
x
x
x
x
x
x
200
100
100
Beleids
doel 2015 Aansluiten bij bestaand plan
100 Onderhoudsplan
Onderhoudsplan WRIJ
100 Onderhoudsplan
Onderhoudsplan WRIJ
100 Onderhoudsplan
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
Nationaal bestuursakkoord water
100
100
100
100 Landelijk mestbeleid
100
100
100
100
WBP WRIJ
Landelijk beleid diffuse bronnen
100
100
100
100
100
100
Landelijk beleid diffuse bronnen
Naast de maatregelen om het GEP te bereiken worden in het stroomgebied van de
Bolksbeek ook maatregelen uitgevoerd die niet voor de KRW worden gerapporteerd. Deze
maatregelen dragen bij aan het lokaal ecologisch effect en zijn in Tabel 8-2 opgenomen. In
het stroomgebied van de Bolksbeek zijn deze maatregelen (nog) niet in beeld.
Tabel 8-2 Maatregelen in het stroomgebied die niet worden gerapporteerd voor de KRW, maar
die wel bijdragen aan de verbetering van de lokale ecologische kwaliteit.
Groslijst zinvolle maatregelen
Inrichtingsmaatregelen
Inrichting
EVZ Kamsalamander
Beheersmaatregelen
Emissie maatregelen
Bronnen
Diffuse bronnen saneren bouw en consumenten
Verhogen naleefgedrag LOTV erfsitu : Handhaving
Verhogen naleefgedrag LOTV perceelssitu : Handhaving
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
Taakhouder
gemeente
waterschap
waterschap
waterschap
20
9
Haalbare en betaalbare maatregelen
Op basis van (landelijke) kentallen en begrotingen in gemeentelijke rioleringsplannen,
baggerplannen etc. zijn voor de Bolksbeek de kosten geschat, die maximaal nodig zijn om
het ecologisch einddoel (GEP) te bereiken. De uitgangspunten hiervoor zijn in het
overkoepelende hoofdrapport (hoofdstuk 9) gegeven.
De kosten voor het GEP zijn de maximale kosten om het GEP te bereiken. De kosten voor
het GEP worden in de gebiedsgerichte uitwerking (uitvoering tot 2015) nader bepaald.
Om het maatregelpakket haalbaar en betaalbaar te houden is een fasering in de tijd
aangebracht om te komen tot het beleidsdoel 2015. Hierbij zijn de uitgangspunten van de
Decembernota 2006 en de Statennotitie van de provincie Gelderland als leidraad
gehanteerd. Dit betekent dat tot 2015 de maatregelen die reeds in het huidige beleid zijn
opgenomen uitgevoerd worden. Na 2015 worden de overige maatregelen in de periode tot
2027 uitgevoerd.
Bij het opstellen van de kosten is een onderscheid gemaakt van maatregelen t.b.v. het
realiseren van het KRW doel, en overige maatregelen. De overige maatregelen hebben geen
meetbaar effect op het waterlichaam (indeling zie hoofdrapport hoofdstuk 9). De totale
kosten voor het waterlichaam is de som van KRW en niet-KRW maatregelen.
De totale kosten voor het waterlichaam Bolksbeek om het ecologisch einddoel (GEP) te
bereiken bedragen € 75.800,- aan investeringskosten en € 0,- aan grondkosten (exclusief
p.m. posten). De kosten voor het beleidsdoel 2015 bedragen €2.000,- aan
investeringskosten en € 0,- aan grondkosten (exclusief p.m. posten). De kosten van de
maatregelen die voor 2009 worden uitgevoerd, zijn hierin niet meegenomen. In de
onderstaande tabel zijn de KRW-kosten de som van KRW-maatregelen en maatregelen
t.b.v. WB21 en GGOR. In het hoofdrapport zijn de maatregelen en daarmee gemoeide
kosten opgesplitst naar KRWmaatregelen, WB21/GGOR en overige maatregelen conform de
regionota.
In
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
21
Tabel 9-2 zijn de kosten per maatregel zichtbaar. Het doorvoeren van de
beheersmaatregelen natuurvriendelijk schonen, ecologisch onderhoud oevers en
visstandbeheer levert, ten opzichte van de huidige onderhoudskosten, geen extra kosten op.
In de tabel is te zien dat niet alle maatregelen op kosten zijn gezet. Een aantal is als p.m.
post opgenomen. Van deze maatregelen zijn momenteel onvoldoende gegevens
beschikbaar om een goede kostenraming op te stellen.
De totale kosten per taakhouder (gemeente, waterschap en provincie) zijn in Tabel 9-1
weergegeven.
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
22
Tabel 9-1 Kosten van het GEP en het beleidsdoel 2015 per taakhouder Investeringskosten incl.
grondkosten
Taakhouder
Totale kosten GEP Totale kosten
Kosten beleidsdoel
Investeringskosten
GEP Grondkosten KRW (2010-2015)
Investeringskosten
gemeente
landelijk
waterschap¹
waterschap/gemeente¹
provincie²
overig³
1)
2)
3)
0
0
75.800
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2.000
0
0
0
Kosten beleidsdoel
KRW (2010-2015)
Grondkosten
Kosten niet KRW
Investeringskosten
0
0
0
0
0
0
Kosten niet KRW –
uitvoering voor 2015
Investeringskosten
Kosten niet KRW
Investeringskosten
Grondkosten
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Kosten kunnen lager uitvallen afhankelijk van subsidies van de provincie
Kosten zijn afhankelijk van de subsidieverlening
Particulieren
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
23
Groslijst zinvolle maatregelen
Taakhouder
Inrichtingsmaatregelen
Inrichting
Natuurvriendelijke oever
waterschap
aanleg natuurvriendelijke oevers binnen kades
waterschap
Beheersmaatregelen
Ecologisch beheer
Ecologisch onderhoud oevers
waterschap
Ecologisch maaibeheer oevers : Implementeren onderhoudsplan waterschap
Natuurvriendelijk schonen
waterschap
Ecologisch maaibeheer wateren : Implementeren onderhoudsplan waterschap
Visstandbeheer
waterschap
Voorlichting visstandbeheer
waterschap
Waterbeheer
WB21 maatregelpakket
Emissie maatregelen
Mestbeleid
Landelijk mestbeleid
Generieke maatregelen landbouw
landelijk
Bronnen
Overige bronnen saneren
waterschap
studie naar bijdrage overige bronnen
waterschap
Beperken voorbelasting bovenstrooms gebied
Beperken voorbelasting
waterschap
Diffuse bronnen saneren bouw en consumenten
Generieke maatregelen particulieren
landelijk
Diffuse bronnen saneren verkeer
Generieke maatregelen verkeer
landelijk
aanvullend
Beperken bestrijdingsmiddelen
waterschap
Studie uitvoeren tot beperken bestrijdingsmiddelen (Bolksbeek)
waterschap
gemeente
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
x
GEP
100
100
100 niet op kosten gezet
100 niet op kosten gezet
100 niet op kosten gezet
100 niet op kosten gezet
100 niet op kosten gezet
100 kosten neutraal
100 kosten neutraal
100 kosten neutraal
2000
0
0
73800
73800
Beleids Investeringskosten (2010-Investeringskosten (na
doel 2015
2015)
2015)
Grondkosten
(2010-2015)
0
0
Grondkosten (na
2015)
Tabel 9-2
Kosten per GEP maatregel voor de Bolksbeek
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
24
Groslijst zinvolle maatregelen
Inrichtingsmaatregelen
Inrichting
EVZ Kamsalamander
Beheersmaatregelen
Emissie maatregelen
Bronnen
Diffuse bronnen saneren bouw en consumenten
Verhogen naleefgedrag LOTV erfsitu : Handhaving
Verhogen naleefgedrag LOTV perceelssitu : Handhaving
waterschap
waterschap
waterschap
Taakhouder
gemeente
niet op kosten gezet
niet op kosten gezet
Investeringskosten
(voor 2010)
Investeringskosten
(2010-2015)
Investeringskosten
(na 2015)
Grondkosten
(voor 2010)
Grondkosten
(2010-2015)
Grondkosten
(na 2015)
Tabel 9-3 Kosten niet KRW maatregelen voor de Bolksbeek
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
25
10 Doelen en visualisatie
De m-typen in het gebied van Rijn en IJssel zijn allemaal kunstmatige lijnvormige
watergangen. Het ambitieniveau voor deze watergangen is steeds laag. Dit betekent dat zo
mogelijk waterpermanentie gerealiseerd is, en wanneer dit gegarandeerd kan worden
(gedeeltelijk) een natuurvriendelijke oever wordt ingericht. Het water is helder, maar de
variatie in habitats (vrij) beperkt. Lokaal komen algemene soorten van stagnante wateren
voor.
Figuur 10-1: Voorbeeld van een M-type in gebieden met specifiek agrarische functie/stedelijk
gebied (ambitieniveau laag). Lokaal ontwikkeling van algemene soorten macrofyten,
macrofauna en vissen.
In Figuur 10-2 is de verwachte ondergrens van het GEP weergegeven voor de verschillende
biologische groepen op de KRW-maatlat (maatlat voor kunstmatige m-typen) voor het
waterlichaam Bolksbeek (M-type met ambitieniveau laag). In het hoofdrapport wordt een
nadere toelichting gegeven op deze verwachte ondergrens (paragraaf 10.6).
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
26
Figuur 10-2: Minimumniveau GEP op de KRW maatlat voor de Bolksbeek ((maatlat voor
kunstmatige m-typen) m-type met ambitieniveau laag).
GEP ambitieniveau laag, M-typen weergegeven op
maatlat voor kunstmatige m-typen (sloten en kanalen)
Macrofyten
Macrofauna
Vissen
1.0
1.0
1.0
0.8
0.8
0.8
0.6
Ondergrens GEP 0.6
0.6
Ondergrens GEP 0,6
0.6
0.4
0.4
0.4
0.2
0.2
0.2
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
Ondergrens GEP 0,6
27
Bijlage 1.Praags Stappenplan
Praags stappenplan voor het formuleren van maatregelen en ecologische doelen
en kosten per waterlichaam
1. Benoem het watersysteem (geef waterlichamen en typen aan).
2. Beschrijf het gewenste landgebruik vanuit de toegekende functies.
3. Beschrijf de actuele situatie (landgebruik; knelpunten op basis van de verzamelde
informatie); geef kort aan wat er reeds is uitgevoerd in het gebied en gebruik foto’s.
4. Geef een beschrijving van de huidige situatie met de volgende onderwerpen:
a. Biologie (relevante groepen bij het betreffende watertype)
b. Chemie (in relatie tot werkdoelen KRW)
c. Hydromorfologie.
Gebruik KRW-beoordelingssystemen voor het meest vergelijkbare natuurlijke
watertype voor de ecologie en werkdoelen KRW voor de chemie. Gebruik
beschrijvingen en expert judgement, zolang er geen goed toepasbare nationale
systemen zijn of indien kwantitatieve data ontbreken.
5. Beargumenteer de status (fysieke ingrepen die niet zijn te herstellen).
6. Maak een groslijst van zinnige maatregelen, specifiek voor dít watersysteem. Geef
aan welke inrichtings- en beheersmaatregelen significante schade toebrengen aan
bestaande functies en/of aan het milieu in het algemeen. Sluit deze uit. Het resultaat
is het MEP.
7. Bepaal effectiviteit en kosten van de (overgebleven) maatregelen. Sluit maatregelen
uit die samen een gering ecologische effect hebben. Het resultaat is het GEP. Dit is
de inzet voor afstemming op stroomgebiedniveau.
8. Bepaal een haalbaar en betaalbaar pakket aan maatregelen. Wat overblijft zijn de
maatregelen die voor 2012 uitgevoerd moeten worden. Dit vormt de
beleidsdoelstelling 2015. Het verschil met het GEP moet middels ontheffingen
worden beargumenteerd.
9. Werk MEP, GEP en ontheffing uit. Vul de operationele monitoring in aan de hand van
de geconstateerde knelpunten. Visualiseer het GEP en de beleidsdoelstelling (indien
deze daarvan afwijkt) met foto’s of andere illustraties.
Versie januari 2008 – Definitief - gebiedsrapportage Bolksbeek
28