Project wordt voortgezet

NUMMER 3
19 SEPTEMBER 2016
Project wordt voortgezet
Op 1 april eindigde het tweede “Seksuele diversiteit in
het MBO: een duurzame aanpak” met de publicatie van
een inspiratiebrochure, een toolkit en een presentatie
aan MBO veiligheidscoördinatoren. Na een evaluatie
met de MBO-raad en het Ministerie van OCW is
besloten het succesvolle project nog een derde termijn
te geven.
Voor de deelnemende MBO’s is dit positief nieuws. In
sommige opleidingen was het ingezette traject nog niet
voltooid; de verlenging biedt ruimte om in de komende
1,5 jaar de inbedding alsnog te ondersteunen. In enkele
instellingen waren docenten en studenten wel
enthousiast, maar was het commitment van het
management onvoldoende om de gewenste
systematische inbedding te realiseren. Deze opleidingen
zal alsnog de mogelijkheid worden geboden om het
traject af te maken.
Voor een aantal andere MBO instellingen ligt er nu een
kans om mee te
doen met het
nieuwe traject.
Project wordt voortgezet... 1
Nieuw is dat de
projectgroep zich
Noodzaak aandacht seksuele
nu niet meer alleen
richt op opleidingen
diversiteit blijkt steeds
voor Zorg &
duidelijker... 2
Welzijn, maar op
alle typen
opleidingen. De
ITS evalueert effect project... 2
goede ervaringen
daarmee worden
Toolkit gepubliceerd... 3
gedocumenteerd
en gedeeld met alle
MBO’s in
Geslaagde presentatie aan
Nederland, om te
veiligheidscoördinatoren...3
laten zien dat
succesvolle
Inhoud van het nieuwe project... 4
integratie van
aandacht voor
MBO-monitor: LHBT studenten
tolerantie,
driemaal zoveel gepest...4
klantvriendelijkheid
en (seksuele)
diversiteit eigenlijk
Onderwijsinspectie: MBO blijft
overal mogelijk en
achter in aandacht voor seksuele
nodig is.
U kunt zich voor deze nieuwsbrief aanmelden of afmelden via
http://www.edudivers.nl/actie/denktanks/seksuelediversiteitinhetmbo
diversiteit...5
Noodzaak aandacht
seksuele diversiteit blijkt
steeds duidelijker
Naarmate het project vorderde, werd de noodzaak voor
geïntegreerde aandacht steeds duidelijker en meer
gedocumenteerd. In het eerste project heeft EduDivers
de situatie op 3o opleidingen in kaart gebracht in het
rapport "Het probleem is soms groter dan het lijkt".
Het meeste recente onderzoek is een
onderzoeksrapportage van de Onderwijsinspectie
waaruit blijkt dat de aandacht van scholen voor seksuele
diversiteit het slechtst is in het MBO in vergelijking met
basisonderwijs en voortgezet onderwijs. In een
steekproef van 14 MBO instellingen zegt de 71% van de
leidinggevenden dat er geen enkele aandacht is voor
seksuele diversiteit. Ook daarover verderop in dit
nummer meer.
ITS evalueert effect van het
project
In van de projectgroep evalueerde het ITS (een
onderdeel van de Radboud Universiteit in Nijmegen) het
project op effect. Het onderzoek bestond uit een vooren nameting onder docenten en managers en uit een
serie interviews met de leidinggevende en inhoudelijk
betrokken docenten aan het eind van het project.
Het ITS trekt een aantal belangrijke conclusies:
1. Het aanbod slaat erg goed aan op de MBO's. Het
aantal docenten die denkt dat het project "veel effect"
heeft gaat van 7% naar 24%, een verdriedubbeling dus.
53% van de docenten denkt na het project dat het
project een "gemiddeld effect" heeft.
2. De docenten zijn enthousiast geworden de kwaliteit
van de voorstellingen van Theater AanZ, de EduDivers
training en de GSA formule die wordt ondersteund door
COC Nederland. Het recept is goed.
In mei kwam het ECBO met een rapport over de
veiligheid in het MBO, waarin geconstateerd werd dat
MBO studenten steeds meer veiligheid ervaren, maar
dat de veiligheid van LHBT studenten daarop
achterblijft. LHBT studenten zeggen driemaal zo vaak als
anderen gepest te worden en last te hebben van
vandalisme. Slechts een derde van de LHBT docenten is
daarover open naar hun studenten. Zie verderop in dit
nummer daarover meer.
3. Waar de integratie van seksuele diversiteit minder
goed verliep, had dat deels te maken met een matige
betrokkenheid van de opleidingsmanagers. Leiderschap
blijkt van doorslaggevend belang te zijn.
4. Docenten vinden het thema seksuele diversiteit een
van de meest lastige onderwerpen om te bespreken. Of
en hoe ze dat doen hangt - als de manager niet bijstuurt
Dit project wordt ondersteund door het Ministerie van OCW, Directie BVE
Nederlandse regering
2
- sterk af van hun persoonlijke ervaring en
belangstelling. In zo'n situatie spelen LHBT rolmodellen
onder studenten en docenten een grote rol.
- Een meer uitgebreide samenvatting van het rapport
- Het complete rapport
diversiteit
2. uitgebreide suggesties voor het leggen van een basis
in het eerste jaar
3. uitgebreide suggesties voor het met studenten
verkennen van scenario's van situaties die je kunt
tegenkomen in de praktijk
4. uitgebreide tips voor stagebegeleiding, coaching en
opdrachten in het kader van stages
De toolkit en de achterliggende materialen zijn gratis te
downloaden van http://www.edudivers.nl/mbo.
Toolkit gepubliceerd
Aan het eind van het project, in maart, heeft EduDivers
de toolkit voor MBO opleidingen Zorg & Welzijn
gepubliceerd. De toolkit heet "Omgaan met dingen die
je niet verwacht" omdat uit de reacties van opleidingen
bleek dat er veel behoefte was aan materiaal waarmee
je studenten kunt leren uit hun "comfortzone" te
komen. Dat is natuurlijk helemaal niet een
homospecifiek thema. De toolkit gaat daarom zeker ook
niet alleen over seksuele diversiteit.
Hij bestaat uit vier delen:
1. een introductie die schets hoe je studenten
structureel vaardigheden kunt leren voor omgang met
Geslaagde presentatie voor
veiligheidscoördinatoren
Om de bekendheid van het project onder andere
opleidingen te vergroten, gaf de MBO-raad op de
platformdag voor MBO veiligheidscoördinatoren
uitgebreid aandacht aan seksuele diversiteit en het
Dit project wordt ondersteund door het Ministerie van OCW, Directie BVE
Nederlandse regering
3
project.
Ten eerste was het belangrijkste nieuwsfeit van de dag
de presentatie van de MBO Veiligheidsmonitor, waaruit
bleek dat LHBT studenten driemaal zo vaak als anderen
gepest worden.
De dag werd daarna geopend door een stukje van een
voorstelling van Theater AanZ. Dat leidde zoals
gewoonlijk tot interessante discussies.
MBO), de MBO-raad en het LAKS. In dat overleg werd
geconstateerd dat er een succesvolle methodiek is
ontwikkeld, dat men op een aantal opleidingen
enthousiast aan de slag is gegaan, maar ook dat de
daadwerkelijke integratie van aandacht voor seksuele
diversiteit soms lastig was en dat er nog een slag
geslagen moet worden bij de verspreiding van de goed
ervaringen naar andere instituten en opleidingen.
Om hier vorm aan te geven heeft het ministerie de
projectgroep gevraagd om een vervolgvoorstel te
schrijven. Dat voorstel is nu geaccepteerd. Het plan
bestaat uit drie onderdelen:
De strategie uit het vorige project wordt voortgezet:
1. Theater AanZ speelt een interactieve voorstelling met
als doel het zichtbaar en bepreekbaar maken van
seksuele diversiteit, EduDivers begeleidt training en
follow-up begeleiding en COC Nederland stimuleert
studenten een GSA op te richten en betrokken te raken
2. EduDivers werkt samen met opleidingen aan de
invulling van een keuzedeel "diversiteit"
In de middag was er een workshop over seksuele
diversiteit, waarin het met name ging over hoe
opleidingen seksuele diversiteit kunnen integreren. Het
ROC Twente fungeerde als good practice en was bij
wijze van panel aanwezig met een coördinerend
beleidsmedewerker, een docent en een (GSA) leerling.
Dardoor kregen de deelnemers goed zicht op hoe vanuit
verschillende invalshoeken gewerkt kan worden aan
structurele aandacht.
Inhoud van het nieuwe
project
Na de afronding van het vorige project heeft de
projectgroep (COC Nederland, AanZ, EduDivers)
overlegd met haar klankbordgroep, die bestaat uit
vertegenwoordigers van OCW (directies Emancipatie en
3. De projectgroep documenteert enthousiasmerende
ervaringen uit de opleidingen en stimuleert managers
van nog niet bereikte instituten en opleidingen om een
vergelijkbaar traject aan te gaan.
MBO-monitor: LHBT
studenten driemaal zo vaak
gepest
Ruim 88% van de mbo-studenten en 91% van het
personeel voelt zich in hun school veilig. Maar LHBT
studenten zijn wel bijna driemaal zo vaak slachtoffer van
pesten, discriminatie en andere vormen van psychisch
geweld. Waar bijvoorbeeld 1,4% van de heteroseksuele
studenten slachtoffer is van vandalisme, bedraagt dat
percentage voor LHBT-studenten 4,3. Dat komt uit de
Dit project wordt ondersteund door het Ministerie van OCW, Directie BVE
Nederlandse regering
4
MBO veiligheidsmonitor over 2014 en 2015.
zich voelen.”
Binnen het eigen team durven vrijwel alle LHBT
docenten open te zijn over hun geaardheid. Een derde
daarvan is daarover ook open tegenover studenten.
De aandacht voor een veilig sociaal klimaat voor LHBT
medewerkers blijkt op de meeste instellingen nog
beperkt. Op een derde van de instellingen krijgt het
thema de laatste jaren aandacht. Aan de andere kant is
het op 4 op de 10 instellingen geen issue in het sociale
veiligheidsbeleid.
Lees meer over de resultaten van de MBO
Veiligheidsmonitor:
http://www.edudivers.nl/onderwijsbeleid/onderzoek/e
cbo-mbo-monitor-2016
Boven: volgens alle studenten, niet alleen de LHBT
studenten, dus mogelijk geflatteerd
1 op de 7 LHBT studenten is in het voorgaande semester
gepest of gediscrimineerd, tegen minder dan 1 op de 20
heteroseksuele studenten. Waar 1,4% van de
heteroseksuele studenten slachtoffer is van vandalisme,
bedraagt dat percentage voor LHBT studenten 4,3.
Ook zwaardere vormen van agressie komen duidelijk
vaker voor onder homo- en biseksuele studenten. Ruim
5% is bedreigd en een iets grotere groep is ongewenst
seksueel benaderd.
Van de homo- en biseksuele studenten voelt zich 91%
zich veilig in de lesruimten, 88% in de school en 87% op
het terrein en in de omgeving van de school.
MBO-raad: belangrijk dat scholen weten
hoe veilig LHBT zich voelen
De monitor besteedt voor het eerst aandacht aan de
doelgroep LHBT’ers. Rien van Tilburg (waarnemend
voorzitter van de MBO-raad) zei: “Om discriminatie van
en geweld tegen deze studenten en medewerkers tegen
te gaan is het belangrijk dat scholen weten hoe veilig zij
Boven: een minderheid van de studenten geeft aan
problemen te hebben met LHBT studenten, maar de
sfeer wordt wel vaak door hen bepaald
Onderwijsinspectie: MBO
blijft achter in aandacht
voor seksuele diversiteit
In september kwam de Onderwijsinspectie met een
rapport over de stand van zaken rond de invoering van
de kerndoelen rond seksuele diversiteit. De kerndoelen
voor basisscholen en middelbare scholen zijn in 2012
aangepast en vragen sindsdien dat scholen leerlingen
respect leren voor seksualiteit en seksuele diversiteit.
Dit project wordt ondersteund door het Ministerie van OCW, Directie BVE
Nederlandse regering
5
De regering gaf de inspectie de opdracht om in kaart te
brengen wat scholen doen om de kerndoelen rond
seksuele diversiteit in te vullen. Het onderzoek zelf gaat
daarom niet in op de effecten van wat scholen doen op
de leerlingen. Maar de inspectie twijfelt wel aan de
impact en gaat daarop in als ze hele voorzichtige
conclusies trekt over de kwaliteit van de voorlichting.
Scholen verschillen niet veel van elkaar
“De gemiddelde school bestaat niet”, zegt de
onderwijsinspectie, “maar wat aandacht voor seksuele
diversiteit betreft, verschillen scholen niet zoveel van
elkaar.” Als een kernachtige “verhalende” indruk zegt de
inspectie:
Maar waar en hoe dat onderwerp wordt ingevuld, is niet
gemakkelijk te zeggen. Ook de school zelf kan dat niet
precies aangeven. De school doet er zeker iets aan. Er is
wel eens een project, en het komt soms aan de orde in
een les (bijvoorbeeld bij biologie of maatschappijleer, of
in een mentoruur, of groep 7 of 8) maar niet vaak. Wat
daar behandeld wordt weten andere leraren en de
directeur niet precies;
dat ligt bij de
betrokken leraar of
wordt overgelaten
aan het vak. De
invulling van
respectvol leren
omgaan met
seksualiteit en
seksuele diversiteit
hangt af van wat de
leraar ervan maakt en
hoe betrokken die zich
voelt. Een plan of
leerdoelen heeft de
school eigenlijk niet.
(pagina 7)
niet van scholen in kleine gemeenten, grote scholen niet
van kleine, en scholen met weinig leerlingen uit
migrantengroepen niet van scholen met veel. Wel lijken
middelbare scholen in de grote stad of scholen met veel
leerlingen uit achterstandsgroepen het thema lastiger te
vinden: ze geven vaker dan andere scholen aan last te
hebben van belemmeringen. Evenmin leidt de
denominatie van de school tot grote verschillen.
nuanceverschillen in bijzondere en speciale scholen
MBO minste aandacht
Bij nadere beschouwing blijkt wel dat er kwantitatieve
verschillen zijn tussen onderwijssectoren. De Inspectie
constateert dat in het basisonderwijs het meeste
aandacht wordt geschonken aan seksuele diversiteit,
wat minder in het middelbaar onderwijs en nog minder
in het MBO. De kerndoelen gelden overigens niet voor
het MBO. In de kwalificatiedossiers staan wel eisen aan
cliëntvriendelijkheid, maar dat wordt momenteel nog
niet doorgetrokken naar diversiteit of seksuele
diversiteit.
Volgens de Inspectie verschillen scholen in de grote stad
Dit project wordt ondersteund door het Ministerie van OCW, Directie BVE
Nederlandse regering
6