Situering van het proefschrift Zonder dat we ons hiervan bewust

Situering van het proefschrift
Zonder dat we ons hiervan bewust hoeven te zijn, worden vele dagelijkse handelingen uitgevoerd
volgens bepaalde “regels”. Als we een conversatie voeren, bouwen we onze zinnen op volgens de
regels van de grammatica en volgt ons gedrag de regels van de sociale omgang. Ook wanneer we
de wagen starten, een doelpunt trachten te scoren of een instrument bespelen verlopen onze
bewegingen volgens een geijkt patroon, alhoewel we dit niet altijd beseffen. Het aanleren van dit
soort sequentiële handelingen gebeurt buiten ons bewustzijn om, en wordt het impliciet leren van
sequenties genoemd.
In dit onderzoek wordt nagegaan of het impliciet leren van sequentiële handelingen eerder
gebaseerd is op de perceptie of de motoriek. M.a.w. is het zien of horen van een sequentiële
handeling voldoende om deze aan te leren, of dien je ze hiervoor eerst zelf uit te voeren? Of
indien beide kunnen, vraagt perceptueel leren dan meer inspanning dan motorisch leren?
Om deze vragen te helpen beantwoorden wordt er in de cognitieve psychologie gebruikt gemaakt
van de seriële reactietijdtaak. In deze taak op de computer worden signalen aangeboden volgens
een bepaalde regel of sequentie. Alhoewel de deelnemer niet op de hoogte gebracht is van de
aanwezigheid van een sequentie, reageert hij/zij steeds sneller op de signalen naarmate de
sequentie langer aangeboden wordt. Bovendien leidt het onverwachts inlassen van een andere
sequentie plots tot vertraagde reacties. Dit toont aan dat de deelnemer de sequentie impliciet
geleerd heeft.
Om motorisch en perceptueel leren van elkaar te kunnen scheiden, wordt in de seriële
reactietijdtaak de sequentie ingebouwd op respectievelijk een kenmerk van het signaal waarop de
deelnemer moet reageren door het indrukken van een toets of op een kenmerk waarop niet
gereageerd moet worden, en dat dus enkel waargenomen wordt.
De resultaten met deze methode geven aan dat motorisch leren makkelijker is dan perceptueel
leren. Sequentiële vaardigheden krijg je dus het best onder de knie als je ze zelf uitvoert. Toch is
het motorisch leren in de seriële reactietijdtaak niet gebonden aan een bepaalde spiergroep. Een
sequentiële handeling die je bijvoorbeeld zopas hebt leren uitvoeren met de rechterhand, kan je
ook uitvoeren met de linkerhand.
Alhoewel perceptueel leren moeilijker verloopt dan motorisch leren, is het wel degelijk mogelijk,
zolang je je maar voldoende concentreert op hetgeen je waarneemt. Dit kan bijvoorbeeld
verklaren waarom je toch een vreemde taal kan aanleren enkel door ernaar te luisteren, alhoewel
het leren wel makkelijker zal gaan door de taal zelf te spreken.
Curriculum Vitae
Natacha Deroost studeerde in 2001 af als klinisch psychologe aan de Vrije Universiteit Brussel.
Als aspirant van het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen, heeft ze vanaf oktober
2001 tot op heden haar doctoraatsonderzoek uitgevoerd onder het promotorschap van Prof. dr.
Eric Soetens aan de vakgroep Cognitieve en Biologische Psychologie aan de Faculteit
Psychologie en Educatiewetenschappen van de Vrije Universiteit Brussel.