De herkomst van onze groenten. Een samenvatting

De herkomst van onze groenten.
Een samenvatting
Welaan dan : hier de resultaten. De gegevens die volgen, zijn gebaseerd op vele bronnen en
het resultaat van nota's die in zijn totaliteit bijna 500 pagina's omvatten. De samenvatting
ervan telt ook nog bijna 150 pagina's, inbegrepen een aantal detailstudies over verschillende
groenten. Toch kan het zijn dat nog verbeteringen dienen aangebracht.
Groente
Wetenschappelijke
Plantenfamilie
naam
Aardbei
Fragaria ananassa
Aardappel
Solanum tuberosum
Aardpeer
Andijvie
Helianthus tuberosus
Cichorium endivia
Artisjok
Cynara scolymus
Asperge
Asperagus officinalis
Aubergine (of
eierplant)
Solanum menongena
Augurk
Cucumis sativus
Herkomst
De bosaardbei ( Fragaria
vesca) en de grote aardbei (
Fragaria moschata ) zijn
Europees. De huidige
aardbeien werden gekweekt
Rozenfamilie
door kruising met deze en
verschillende soorten uit
Amerika ( Fragaria
chiloensis, Fragaria
virginiana,... )
Zuid-Amerika, vooral Peru
Nachtschadige
en Chili
Samengesteldbloemige Noord-Amerika en Canada
Schermbloemachtige Middenlands - Zeegebied
Oostelijk MiddellandseZeegebied. Oude Grieken
en Romeinen importeerden
Schermbloemachtige
de plant uit Noord-Afrika.
De benaming artisjok stamt
uit het Arabisch
De plant is in het wild
verspreid over geheel
Europa, Noordwest-Afrika
Lookachtige
en verder oostwaarts via
Klein-Azië tot Iran. Het
oorspronkelijke areaal is
onbekend
Wilde soort : de originele
plant komt voor op droge
Nachtschadige
heuvels in India. Nauw
verwante soorten in
Zuidoost-Azië
Werd uit de komkommer
Komkommerachtige
geteeld. La Quintinye
Bataat
Ipomoea batatas
Windefamilie
(Boon)- Sojaboon
Glycine max
(Glycine hispida)
Vlinderbloemachtige
(Boon)- Tuinboon
Vicia faba
(zie ook verder)
Vlinderbloemachtige
Courgette
Curcubita pepo
Komkommerachtige
Erwt, groene
erwten, doperwten, Pisum sativum
peulen
Vlinderbloemachtige
(1624-1688) teelde ook
komkommers, "zowel
groene als witte, zowel de
goedgevormde als die
welke dat niet zijn, en die
augurken genoemd werden"
(vert.)
Zuid-Amerika. Door de
Spanjaarden verspreid in de
16de eeuw. Mogelijk was
de plant eerder al in China
en Polinesiê
Oost-Azië
De wilde voorouder van
deze enige Europese boon
is niet bekend. Deze boon is
nauw verwant met deze die
nu nog in het wild in het
zuiden en oosten van
Europa, zelfs in NoordAfrika en het zuidwesten
van Azië, terug te vinden
zijn
Oorspronkelijk uit MiddenAmerika. Ook en vooral
Peru wordt vermeld
West-Azië of gematigd
Europa. Zeker in 1551
maakt men reeds
onderscheid tussen
doperwten en sluimerwten.
Kapucijnererwt wordt als
een afzonderlijke soort
beschouwd
Cichorium intybus
Schermbloemachtige Zie witloof
var foliosum
Tragopogon
Haverwortel
Samengesteldbloemige Zuid-en Midden-Europa
porriflius
Mesembryanthemum
Zuid-West Afrika en de
IJskruid
IJskruidachtige
cyrtallicum
Kaapregio ?
Oorsponkelijk : centraal- en
Japanse aardappel
Stachys sieboldii
Lipbloemachtige
Noord-China. Veel
(crosnes)
gekweekt in Japan
Afrika, reeds in Egypte in
Kalabas
Lagenaria siceraria Komkommerachtige
4000-3000 v. Chr.
Cichorium intybus
Gekweekte voorvorm van
Kapucijnerbaard
Samengesteldbloemige
var. foliosum
het huidig witlo(o)f. Zie
Groenlof
Kardoen
Cynara cardunculus
Schermbloemige
Kervel
Anthriscus
cerefolium
Schermbloemige
Knoflook
Allium sativum
Lookachtige
Knolvenkel
Foeniculum vulgare
Schermbloemige
var azoricum
Komkommer
Cucumis sativus
Brassica oleracea
(Kool), bloemkool var.botrytis subvar.
cauliflora
Komkommerachtige
Kruisbloemige
Brassica oleracea
(Kool), boerenkool var. acephala subvar. Kruisbloemige
lacinata
(Kool), broccoli
(Kool), Chinese
kool
(Kool), rode kool
Brassica oleraceae
convar. oleracea var. Kruisbloemige
italica
Brassica campestris
Kruisbloemige
var. chinensis
Brassica oleracea
Kruisbloemige
convar. capitata var.
witlo(o)f
De wilde kardoen komt
voor in Zuid-Europa (van
Kreta en Sicilië tot Spanje
en Portugal) en in NoordAfrika, waar hij in
rotsachtige gebieden en op
droge grazige plaatsen op
klei groeit
Zuidoost-Europa ( vandaar
ook soms de naam ‘
Macedonisch kruid ‘) en
West-Azië
Afganistan, Egypte,
Midden-Azië
Middenlandszeegebied,
wellicht ook Azië
Azië. Volgens anderen
Oost- of Noord- India
De allereerste vermelding
van in cultuur gebrachte
koolsoorten zou dateren
van 600 voor Chr. (Griekse
literatuur). Het woord dat
daar gebruikt werd geeft
aan dat de stengels werden
gegeten, dus was de plant
misschien een primitieve
bloemkool of broccoli.
Wellicht komt de
bloemkool vanuit uit
Klein¬Azië of Cyprus tot
ons via Italië
Is de vroegste cultuurvorm
van een gecultiveerde
Brassica (koolsoorten). Hij
lijkt sterk op wilde vormen
en komt vandaag in het
wild voor langheen de
kustlijn van West-Europese
landen
Italië. Zie ook kool,
bloemkool
China
Moderne cultuurvormen
van sluitkolen komen
rubra
Brassica oleracea
(Kool), savooikool convar. capitata var. Kruisbloemige
sabauda
(Kool), spitskool
Brassica oleracea
convar. capitata var. Kruisbloemige
alba subvar.conica
(Kool), spruitkool
Brassica oleracea
var. gemmifera
Kruisbloemige
Brassica oleracea
(Kool), witte kool convar. capitata var. Kruisbloemige
alba
Koolraap
Brassica napus var.
napobrassica
Koolrabi
Brassica oleracea
convar. acephala var. Kruisbloemige
gongylodes
Lavas
Levisticum officinale Scherbloemige
Linze
Lens esculenta (Lens
Vlinderbloemige
culinaris)
Maïs
Zea mays ssp. mays
Grasachtige
Meloen
Cucumis melo
Komkommerachtige
Kruisbloemige
waarschijnlijk uit Duitsland
waar al in 1150 zowel rode
als witte kool werd geteeld
Wellicht voor het eerst
geteeld in Frans - Zwitsers
Savoie. Wordt daarom
wellicht ook ' choux de
Milan ' genoemd
Behoort tot de vroegste
koolsoorten en kwam
(wellicht) al voor in de
Keltische taal
Ontstaan uit de savooikool.
Komt in het Brabantse (B)
met zekerheid voor vanaf
ca. 1700
Zie (kool), rode kool
De eerste koolrapen vinden
we in Europeese tuinen van
de Middeleeuwen, waar ze
samen met bladkolen
werden gekweekt
Heeft zijn oorsprong in de
15de eeuw (wellicht
vroeger ) in noordelijk
Europa en / of de
Duitstalige landen. Plinius
beschreef rond 70 n. Chr.
een gelijkaardige plant
maar de overeenkomst met
de koolrabi is eerder
twijfelachtig
West-Azië
Behoort tot de oudste
voedingsgewassen.
Sommige soorten zijn
inheems in Turkije, andere
eerder in het Nabije oosten
Komt oorspronkelijk
(vooral) uit Mexico, van de
vroege beschavingen van
de Maya’s, Asteken en
Inka’s
Azië. De Egyptenaren
pasten de plant al
medicinaal toe en wordt in
Nieuwzeelandse
spinazie
Tetragonia expansa
IJskruidachtige
Paksoi
Brassica campestris
var. chinensis
Kruisbloemige
Paprika
Capsicum annuum
Nachtschadige
Pastinaak
Pastinaca sativa
Schermbloemige
Pattison
Curcubita pepo
Komkommerachtige
Peen, wortelen
Daucus carota
Schermbloemige
Pepers
Capsicum annuum
Nachtschadige
Peterselie
Petroselinum
crispum
Schermbloemige
Pompoen
Curcubita maxima
Komkommerachtige
West-Europa vermeld rond
800 n.Chr.
Nieuwe-Zeeland en
Australie
China
Tropische en subtropische
gebieden van Amerika
Afkomstig uit Midden en
Zuid-Europa. Er bestaat in
de literatuur heel wat
verwarring tussen pastinaak
en peen, waarbij de
pastinaak soms als wilde
vorm van peen wordt
aanzien
Mexico
Wellicht inheems. De plant
was ook bij de Arabieren
bekend, die het (wellicht)
uit Pakistan in de 10de
eeuw meebrachten
Zowel de scherpe pepers als
de zachtersmakende
paprika's zijn afgeleid van
de Capsicum annuum,
inheems in Mexico en
Midden-Amerika
Er zijn drie soorten
peterselie waarvan er twee
in het wild niet meer
bekend zijn. Men vermoedt
dat de plant origineel uit
Zuid - Oost Europa komt.
Er is één soort wilde
peterselie ( Petroselinum
segetum) die inheems is in
West-Europa, MiddenItalië. Er bestaat ook
verwilderde peterselie
Deze plant groeide van
oorsprong in NoordAmerika en vooral
noordelijk van MexicoCity, maar men kent de
wilde vorm echter niet,
ofschoon er in Mexico en
Guatemala verwante
soorten bestaan met harde,
afschuwelijk bittere
vruchten. In de 16e eeuw,
toen ze voor het eerst naar
Europa werden
meegebracht, bestonden de
meeste gangbare vormen
reeds. De reuzenpompoen
komt uit Zuid-Amerika
Raap
Brassica rapa var.
rapifera
Kruisbloemige
Raapkool
Brassica rapa
Kruisbloemige
Raapstelen
Brassica – diverse
soorten
Kruisbloemige
Rabarber
Rheum rhabarbarum Veelknopige
Raphanus sativus
var. sativus
Raphanus sativus
Rammenas
var. niger
Beta vulgaris var
rubra (of Beta
Rode biet
vulgaris var.
vulgaris?)
Slangkomkommer Cucumis flexuosus
Snijbiet
Beta vulgaris
Radijs
Spinazie
Roodloof
Schorseneer
(Selder),
bleekselder
Kruisbloemige
Kruisbloemige
Europa en West-Azië
Europa. Behoord tot de
oudste voeding van het
werelddeel
Komt uit selectie van de
raap
China, groeide in het wild
nabij de rivier de Rha
(Volga, in het Russisch),
een bepaalde soort voor de
bladstelen gekwekt: ook in
Siberië. (Zie later de studie
over rabarber die volgt)
De wilde soort komt
wellicht van Klein-Azië
Afganistan of Midden-Azië
Europa. Groeit in het wild
van de oevers van de
Ganzevoetachtige
Atlantische Oceaan en van
de Middellandse Zee
Komkomerachtige
Indië ?
Ganzevoetachtige
Verwant met de bietwortel
Noord-Afrika. De
Spinacia oleracea
Ganzevoetfamilie
plantbenaming komt uit het
Arabisch
Roodloof is een kruising
Cichorium intybus
Schermbloemige
tussen Radicchio en
var foliosum
klassiek (wit) witloof
Schorseneer is inheems
vanaf Portugal via ZuidScorzonera hispanica Samengesteldbloemige
Europa tot Zuid-Rusland en
Siberië
Zie groene selder.
Apium graveolens
Bleekselder werd wellicht
Schermbloemige
var dulce
voor het eerst toegepast in
het Italië van de 16de eeuw
(Selder), Groene
selder
Apium graveolens
var secalinum ?
(Selder),
knolselder
(Selder), Snijselder
Schermbloemige
Inheems in Europa en Azië
Apium graveolens
var rapaceum
Schermbloemige
Zie groene selder.
Knolselder zou bij ons
vanaf ca. 1700 als teelt
bekend zijn
Apium graveolens
var secalinum ?
Schermbloemige
Zie groene selder
Sjalot
Allium ascolonicum Lookachtige
(Sla), kropsla
Lactuca sativa var
capitata
Schermbloemige
-
-
Phaseolus vulgaris
Vlinderbloemige
Staakbonen
Phaseolus vulgaris
Vlinderbloemige
Pronkbonen
Staakbonen snijboon
Staakbonen spekboon
Stengelui of grove
bieslook
Struikbonen Droge boon
Struikbonen prinses, slaboon
Struikbonen snijboon
Sojaboon
Phaseolus coccineus Vlinderbloemige
Sla, alternatieve
slasoorten
(Staakbonen),
prinsesseboon
Suikermaïs
Wordt sinds de Oudheid
geteeld in Azië. Zeer
gewaardeerd door Perzen,
Egyptenaren en Israëlieten.
In Europa vermoedelijk
gekweekt sinds de 13de
eeuw
Alle slasoorten zijn
ontstaan uit de kompassla (
Lactuca serriola ). Deze
komt voor van Azië en
Noord-Afrika tot in NoordEuropa. De oorsprong zou
in Egypte liggen ( Zie een
later overzicht van de
slasoorten )
( Zie een later overzicht van
de slasoorten )
Bepaalde bonen: Peru,
Brazilië, Mexico
Bepaalde bonen: Peru,
Brazilië, Mexico
Zuid-Amerika
Bepaalde bonen: Peru,
Brazilië, Mexico
Bepaalde bonen: Peru,
Brazilië, Mexico
Phaseolus vulgaris
Vlinderbloemige
Phaseolus vulgaris
Vlinderbloemige
Allium fistulosum
Lookachtige
Midden Europa
Phaseolus vulgaris
Vlinderbloemige
Amerika
Phaseolus vulgaris
Vlinderbloemige
Amerika
Phaseolus vulgaris ? Vlinderbloemige
Amerika
Glycine hispida
Vlinderboemige
Zea mays convar.
saccharata
Grasachtige
Oost-Azië
Midden - Amerika en
aangrenzende gebieden van
Noord- en Zuid - Amerika
Tuinboon. Hiertoe
behoren ook de
paardenboon,
Vicia faba
duivenboon,
labboon en
molboon
Vlinderbloemige
Zie : (Boon), Tuinboon
Tuinkers
Lepidium sativum
Kruisbloemachtige
Afrika. Is in elk geval ook
een verwilderde plant in
onze contrijen
Tomaat
Solanum
lycopersicum
Nachtschadige
Zuid-Amerika
Ui, ajuin
Allium cepa
Lookachtige
Afganistan en / of MiddenAzië
Lookachtige
Egypte
Ui, Egyptische ui
Veldsla
Allium cepa var.
viviparium
Valerinella locusta
Valerinaanachtige
Inheems
Zuid-Europa. Komt ook
Venkel
Foeniculum vulgare Schermbloemige
elders in verwilderde vorm
voor
Beta vulgaris var.
Inheems in Europa. Stamt
Warmoes - snijbiet
Ganzevoetachtige
cicla ?
af van de biet
?? Groeit bij ons in zuivere
Waterkers
Roripa (versch.)
Kruisbloemige
beken, o.a. in het
Pajottenland
Mogelijk Egypte. Minstens
Watermeloen
Citrillus vulgaris
Komkommerachtige
zuiden van Europa
Winterpostelein
Claytonia perfoliata Posteleinfamilie
Noord-Amerika
Wilde cichorei: Van
oorsprong uit Klein-Azie en
Witloof
Chicorium intybus
Samengesteldbloemige Noord-Afrika. Witloof
werd in België in Brussel in
19de eeuw geteeld
Petroselinum
Wortelpeterselie crispum var
Schermbloemige
Zuid-Europa
tuberosum
Werd bij ons voor het eerst
ingevoerd in de 16de, 17de
Yam
Dioscorea batatas
Spekwortelfamilie
eeuw vanuit het eiland SintThomas (Maagdeneilanden,
thans U.S.A.)
Inheemse plant. Komt voor
aan de kusten de Noordzee,
Zeekool
Crambe maritima
Kruisbloemige
Oostzee en Atlantische
oceaan van ZuidScandinavië tot Portugal