Jaaropdracht: muziek

HUB
Jaaropdracht: muziek
Kimberly Deneyer en Femke Sleeuwaegen
2Balo b
8 juni 2011
2
Relaxatie in de klas
Even tot rust komen ...
Waarom heeft Kimberly voor dit thema gekozen
Ik heb voor dit thema gekozen omdat de moderne samenleving op dit moment zo georganiseerd is,
dat niemand nog ontsnapt aan het welbekende fenomeen 'stress'.
Waarom heeft Femke voor dit thema gekozen?
Al van jongs af aan worden er eisen gesteld aan kinderen. Praat, eet mooi, zit flink, wees braaf, …
Dan komen ze in de lagere school, en hoe ouder ze worden, hoe meer dit zal toenemen. Daarom
vind ik het belangrijk dat ze van in de lagere school leren ontspannen.
Wat is stress?
Stress is een soort van spanning of druk in je lichaam en/of je hoofd.
• In je lichaam kan je deze spanning of druk voelen door bijvoorbeeld: je hartslag die
toeneemt, je ademhaling die sneller wordt, je spieren die zich aanspannen, zweethanden,
je kan ook een beetje misselijk worden, veel naar het toilet moeten, buikpijn of hoofdpijn
krijgen, ...
• In je hoofd kan je deze spanning of druk voelen door bijvoorbeeld: je voelt je zenuwachtig,
je wordt sneller boos, huilerig, verdrietig, opgewonden ...
Stress kan je krijgen door kleine, grote, korte of langere probleempjes en situaties.
Maar als het probleem of de situatie die je stress geeft, is opgelost dan komt je lichaam en je hoofd
vanzelf weer tot rust.
Kimberly:
Ik zelf heb ook vaak stress. Ik probeer het studeren met het werken te combineren. Vaak leidt dit
tot een hectisch leven, weinig tijd voor mezelf, weinig tijd om te ontspannen, altijd gejaagd
rondlopen, enz...
Toch kan ik de stress van mij afzetten en dit kan ik tijdens een uurtje Pilates. Pilates is een body
and mind- les ontworpen om het lichaam te stretchen, te versterken en in balans te brengen. De
oefeningen steunen op zes basisprincipes: concentratie, controle, centrering, ademhaling, flow en
preciesie. De oefeningen zijn er op gericht de connectie tussen lichaam en geest aan te scherpen.
Pilates is een les dat zeer nauw aansluit bij de lessen yoga. Dus neem ik ook vaak ontspannende
yoga-oefeningen op in mijn les.
Maar het belangrijkst van heel de les is voor mij de muziek. Het is geen latino-muziek, geen
hardrock, geen ultratop 50-muziek, maar rustige muziek. Spirituele muziek die mij even helemaal
meeneemt naar een andere wereld. Ik ga straks nog even verder in op de verschillende soorten
spirituele muziek die er bestaan.
Femke:
Gelukkig hoef ik niet te werken tijdens mijn studietijd, maar ervaar stress op een andere manier. Ik
leg mezelf veel druk op om het goed te doen op school. Omdat ik in de lagere en secundaire
school nooit de slimste was van de klas, wil ik bewijzen dat ik toch ga uitblinken in mijn job later.
Daarom wil ik zo graag mijn diploma behalen. Om even te ontspannen aan de stress, neem ik
dwarsfluit, dat helpt me ontspannen en doet me voor even alles vergeten.
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
3
Wat kan je hiermee in de klas doen?
We hadden nooit gedacht dat we met kinderen rond relaxatiemuziek konden werken of rond yogaoefeningen of pilates-oefeningen in de klas. We waren dan ook verwonderd toen we het
onderwerp op de cd zagen staan en ook toen we zagen dat er zoveel rond dit thema te vinden was
op het internet en in boeken.
Kimberly dacht: Als ik yoga-oefeningen aan volwassenen geef en zij hier veel baat bij ondervinden,
waarom zou ik dit dan niet aan kinderen kunnen geven? Eigenlijk zijn yoga-oefeningen voor jong
en oud!
Samen dachten we: Het is ook logisch dat niet alleen volwassenen stress hebben, stress is iets dat
kinderen vandaag de dag ook meemaken. Dit komt omdat de kinderen van vandaag aan te veel
prikkels worden blootgesteld. Kinderen zijn minder en minder geconcentreerd in de klas.
Hoe vaak hebben we op school al niet horen zeggen dat kinderen zo onrustig zijn ...
Met als gevolg, dat ook de leerkracht of begeleider dezelfde onrust als de kinderen ervaart.
Kan je als leerkracht momenten creëren waarop de kinderen terug tot zichzelf kunnen
komen ?
Je kan inderdaad terug een aandachtige en rustige sfeer brengen in een rumoerige groep. Dit door
bijvoorbeeld de lessen te onderbreken voor een korte opdracht of een bewegingsspelletje. Ook het
inlassen van momenten waarop kinderen enige tijd in stilte werken, zonder met elkaar te praten of
te overleggen, dragen bij tot rust in de klas. Deze momenten kan je begeleiden door aangepaste
muziek.
Relaxatie helpt de kinderen omgaan met deze overbelasting. Naast enkele theoretische inzichten
wordt relaxatie vooral via doe-momenten vertaald naar de klaspraktijk. Relaxatie is meer dan
alleen een lichaamservaring. Ze heeft ook invloed op het cognitieve en het emotionele vlak. De
kinderen leren bewust omgaan met hun eigen lichaam en geest. Ze komen in contact met zichzelf,
de omgeving en anderen.
Filmpje: Even relaxen
Ook kinderen kennen geen zorgenloos bestaan. Ze hebben stress omdat ze voor zichzelf de lat
hoog leggen, omdat hun ouders willen dat ze goed presteren, omdat er op de sportclub veel van
hen gevraagd wordt, ... Met enkele eenvoudige yoga-oefeningen en ademhalingstechnieken maakt
juf Jarle regelmatig tijd voor ontspanningstussendoortjes. Zo zorgt ze voor een goede balans
tussen lichaam en geest.
Doe jij ze in je klas ook?
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
4
Belang van relaxatie in de klas:
1. Het kan een belangrijke basis zijn bij de hulp aan kinderen met concentratie, gedrags- en
emotionele moeilijkheden.
2. Het is noodzakelijk voor kindren dat ze een goede lichaamsstructuur opbouwen en een
duidelijk lichaamsbesef. Dat lichaamsbesef zorgt voor een basis voor latere leerprestaties.
3. Relaxatie kan een positief effect hebben op leerattitudes zoals concentratie, faalangst e.d.
Bij leerlingen worden er een toenemend aantal problemen gesignaleerd die het gevolg zijn
van stress, faalangst en prestatiedruk.
4. Kinderen bereiken betere resultaten wanneer ze ontspannen zijn en en toch
geconcentreerd en ook met voldoende zelfvertrouwen een taak kunnen aanvatten.
5. Relaxatie verhoogt het rendement van leerlingen. Het brengt een andere sfeer in de klas
waardoor we rustiger en beter kunnen werken.
6. Door een dagelijks relaxatie-oefeningen te doen worden de kinderen ook meer bewust
gemaakt van wat hun probleem is, daar waar je het als lkr al zo vaak gezegd hebt en het
toch niet doordringt.
7. Het heeft ook een positief effect op de socio-emotionele ontwikkeling van kinderen. We
helpen hen hun eigen innerlijke wereld af te bakenen, leren hen op een rustige,
ontvankelijke manier hierbij aanwezig te zijn en ondersteunen de groei van een stabiele
persoonskern.
8. Het schept in de klas een klimaat waarbij kinderen makkelijker en op een rustige wijze gaan
verkennen en uitdrukken wat er is, in hun innerlijke wereld aan gedachten en gevoelens
leeft.
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
5
Relax, take it e-e-asy!
Hoe kan ik stress aanpakken?
Blijf niet bij de pakken zitten en leer omgaan met die stress.
• Met stress omgaan, is iets van jezelf. Wat misschien helpt bij een vriend(in), zal jou
misschien helemaal niet helpen. Het is een beetje zoeken en wat dingen uitproberen. En
zelfs al vind je maar een kleine oplossing, een half ei is nog steeds beter als een lege dop.
• Het is ook handig als je je eigen lichaam kent, want dan kan je daarnaar luisteren en er iets
mee doen.
• Maar het allerbelangrijkste is dat je een balans vindt tussen spanning (stress) en
ontspanning.
Maar wat is 'ontspanning'? Het lijkt allemaal heel gemakkelijk, maar dat is het niet voor iedereen.
Ontspanning is nochtans het belangrijkste om stress aan te pakken.
Ontspanning betekent tot rust komen, zowel in je lichaam als in je hoofd. En het is heel belangrijk
dat je dit kan na een stressvolle situatie. Maak tijd om bij te komen door de rust te vinden in muziek
of in beweging!
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
6
DEEL 1: RUST VINDEN IN
MUZIEK
Verschillende soorten spirituele muziek
--> zie meegebrachte cd's
1.
2.
3.
4.
New age/ambient music
Lounge music
Mediatie/healing
Natuurgeluiden (met of zonder muziek)
Klankontspanning
Liggen en genieten, even tijd vrij maken voor jezelf.
Jezelf laten verwennen.
Wie wil dat niet?
Het gebruik van klank als helende kracht gaat vele duizenden jaren terug. Bij vele oude culturen
was dit een onderdeel van hun geneeswijze. Geluidstrilling werd herkend als een fundamentele
natuurkracht. De oorspronkelijke bewoners van Australië gebruiken al meer dan 40.000 jaar
hiervoor de Didgeridoo.
Door ervaring weten we dat klank de menselijke aura, het geestelijke en fysieke lichaam
beïnvloedt. De klanken van de sjamanistische instrumenten hebben een diep werkend effect wat
als helend wordt ervaren. De lichaamsenergie wordt in beweging gebracht.
Klanken werken ordenend en harmoniserend op ons lichaam waardoor een diepe ontspanning
ontstaat en het lichaam in balans komt.
DE INSTRUMENTEN
Gedurende een klankhealing worden diverse, vooral primitieve instrumenten van over de hele
wereld gebruikt. Een belangrijke plaats wordt ingenomen door de Tibetaanse klankschalen en de
Didgeridoo.
Daarnaast wordt gebruik gemaakt van de Chinese gong, Sjamaantrommel, Regenstok,
Ocean drum,Fluit en diverse andere instrumenten.
Soms worden instrumenten op het lichaam geplaatst waardoor een nog intensievere werking wordt
verkregen en ook heel gericht gewerkt kan worden.
Chinese gong
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
7
Tibetaanse klankschalen
Bamboefluit
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
8
Didgeridoo
Ocean drum
Regenstok
Sjamaantrommel
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
9
DEEL 2:
RUST
VINDEN IN
BEWEGING
Hallo,
Wij zijn Jeroen en Marlies
Wij zitten al een tijdje op yogales en hebben inmiddels een heleboel geleerd.
Misschien vraag je je af waarom wij yogaoefeningen doen.
Vooral omdat we het leuk vinden, maar er is nog meer.
Yogaoefeningen zijn al heel lang geleden bedacht door mensen in India die merkten dat bepaalde
oefeningen goed waren voor je gezondheid.
In al die honderden jaren dat de oefeningen gedaan worden, zijn de oefeningen verbeterd en er
zijn ook steeds meer oefeningen bijgekomen.
Ook voor kinderen zijn de oefeningen goed om te doen, en heel belangrijk: de oefeningen zijn heel
leuk om te doen.
Wij weten in ieder geval: yoga is plezier en we voelen ons beter als we de oefeningen doen.
Ademhalen is belangrijk bij de oefeningen. Goed ademhalen is gezond, je kunt beter denken, je
kunt meer en je wordt er rustiger van! Yoga leer je het beste op een yogales.
Het is natuurlijk ook leuk om de oefeningen die je geleerd hebt, thuis te doen. Op school of in de
vakantie mag natuurlijk ook.
Veel kinderen (en volwassenen) vinden het moeilijk om de oefeningen te onthouden. Daarom laten
wij de oefeningen die we in de les geleerd hebben nog eens zien.
Namen.
Heel veel oefeningen hebben namen.
De echte yoganamen zijn vaak heel mooi, ze komen uit een taal die nu niet meer gesproken wordt:
het Sanskriet. Hoewel die namen soms moeilijk zijn, noemen we ze toch, omdat ze zo mooi zijn.
Natuurlijk noemen we ook de Nederlandse naam als die er is, zo kun je de oefeningen makkelijker
onthouden. Veel namen hebben te maken met dingen uit de natuur, planten en dieren. Tijdens de
lessen verzinnen we ook vaak nieuwe namen, of als we een leuk dier weten proberen we een
oefening te bedenken die op dat dier lijkt, dat mag je zelf weten!
Iedere maand proberen we je een nieuwe oefening te laten zien. We hopen dat je ze met net
zoveel plezier doet als wij!
Achter de naam van de oefening staan een of meer sterretjes, bijvoorbeeld ( *** ), hoe meer
sterretjes, hoe moeilijker de oefening voor de meeste kinderen is. Eén sterretje is dus makkelijk,
vijf sterretjes is erg moeilijk.
Sommige oefeningen maken je rustig, deze oefeningen kun je heel goed in de avond doen, andere
oefeningen maken je juist wakker, actief, deze zijn vooral goed voor in de ochtend. Doe deze
oefeningen dus niet vlak voor het slapen gaan!
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
10
Enkele yoga-oefeningen voor in de klas!
Oefening 1:
Naam: de Berg, Berghouding ( * )
Je staat stevig rechtop, als een berg.
Hoe doe je de oefening.
Je staat rechtop, je grote tenen en je hielen tegen elkaar.
Probeer je op hele voet te staan: op je tenen, hielen, het midden, binnenkant en
buitenkant. Evenveel op je rechter als je linker voet.
Houd je hoofd rechtop, alsof je met een touwtje omhooggetrokken wordt, maak je
rug lang.
Houd je buik een beetje in.
Waar is de oefening goed voor.
Als je staat zonder er bij na te denken, sta je meestal een beetje scheef. Als je
altijd scheef staat, kun je zelfs scheef groeien. Dat is natuurlijk niet goed.
Deze oefening zorgt ervoor dat je goed rechtop leert staan, dit is goed voor je voeten, knieën en
vooral je rug.
Rustig of actief.
De berg maakt je rustig.
Oefening 2:
Naam: De boom of boomhouding
Je voet staat stevig als de wortels van een boom, je armen zijn als de takken die in de lucht steken.
Hoe doe je de oefening:
Sta in de berghouding (1), maak jezelf stevig en zwaar. Verplaats je gewicht naar één been, zonder
het andere been op te tillen.Sta je nog steeds stevig, dan til je dat been op.
Zet je voet tegen het andere (boven) been, houdt allebei je benen goed stevig!
Sta je rustig, strek dan je armen naar boven uit net als de takken van een boom, doe je handen
tegen elkaar.
Doe de oefening ook terwijl je op je andere been staat.
Als je de oefening erg goed kan, kun je ook je ogen dicht proberen te doen.
Waar is de oefening goed voor:
Deze oefening zorgt ervoor dat je goed rechtop leert staan, dit is goed voor je voeten, knieën en
vooral je rug.
Net als alle andere evenwichtsoefeningen zorgt de boom voor een goede concentratie, goed
evenwicht en je leert armen en benen goed gebruiken (coördinatie).
Rustig of actief.
De boom maakt je rustig, maar ook helder, alert.
Opmerkingen.
Kijk recht naar voren of schuin naar beneden, dat maakt het makkelijker om je evenwicht te
bewaren. Goede oefening om te doen als je rustig wilt worden, voordat je andere oefeningen gaat
doen, of juist aan het eind
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
11
Oefening 3:
Naam: Cobra, slang ( ** )
Je komt omhoog als een slang, de Cobra is de slang die in India veel voorkomt.
Hoe doe je de oefening:
Je ligt op de grond met je gezicht naar beneden. Strek je benen uit en duw je voeten tegen de
grond. Je knieën komen dan bijna van de grond af. Zet je handen naast je schouders. Adem goed
in en kom op de uitademing rustig omhoog en naar voren. Houd je armen dicht bij je lichaam, je
trekt een beetje aan je handen. Je benen en je bekken blijven tegen de grond aan gedrukt. Houd
je benen stevig!
Waar is de oefening goed voor:
De cobra is goed voor je rug en wervelkolom. De oefening geeft ruimte in je borst.
Rustig of actief:
De cobra maakt je actief
Opmerkingen:
De Cobra is een van de houdingen van de Zonnegroet.
Doe de Cobra niet vlak voor het slapengaan.
Een meditatieoefening
Geschikte leeftijd: Alle
Duur activiteit: 20 minuten
Terrein: Rustig zaaltje, zonder lawaai!
Benodigde begeleiders: Min 2 (Eén lezer en iemand die tussen de kinderen ligt)
Materiaal:
- Cd-Speler
- Rustgevende muziek (Reiki)
- De kinderen nemen een badhanddoek mee om op te liggen.
Beschrijving van de activiteit
De kinderen komen rustig de verduisterde zaal binnen en verspreiden zich over de ruimte.
De kinderen leggen hun badhanddoek open en gaan erop liggen (Rugwaarts).
Laat jongere kinderen zichzelf blinddoeken.
Er speelt rustgevende muziek op de achtergrond.
Relaxoefening:
Beste kinderen, we gaan nu een kleine meditatiesessie of relaxatieoefening houden waar
ademhaling zeer belangrijk is.
Het is hierbij zeer belangrijk dat je comfortabel ligt en jezelf goed concentreert.
Ik vraag dan ook dat je tijdens de sessie meewerkt en niet stoort.
Als je last van hoest hebt ofzo, probeer dit dan zo stil mogelijk te doen, want al die storende
elementen kunnen een andere persoon uit concentratie halen.
Goed, we kunnen eraan beginnen.
(Muziek wordt gestart, neem hiervoor rustige shakra muziek)
(Lees de onderstaande tekst op heel heel ontspannen en rustige toon, laat soms ook gewoon even
een stilte)
We sluiten nu allemaal onze ogen en worden heel rustig.
Al onze spieren mogen nu gaan rusten.
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
12
Terwijl je zo ontspannen ligt kun je genieten van de mooie rustige muziek op de achtergrond.
We letten op onze ademhaling.
We voelen onze adem in …………… en ……………… uit gaan.
Om goed te kunnen ademen moeten we een vast patroon hebben.
We gaan drie tellen inademen, dan 1 tel onze adem vasthouden om dan vervolgens weer drie
tellen uit te ademen.
Jullie mogen meedoen met mij.
In, 1 2 3, vast, en uit 1 2 3.
In, 1 2 3, vast, en uit 1 2 3.
In, 1 2 3, vast, en uit 1 2 3.
In, 1 2 3, vast, en uit 1 2 3.
Blijf je concentreren en je adem tellen.
We blijven heel ontspannen en worden ons hele lichaam gewaar.
We starten bij onze oren, we voelen in gedachten het uiterste puntje van onze oren.
We zakken wat en concentreren ons op onze neus, we voelen onze neus.
Voel ook de lucht die in en uit je neus vloeit op eenzelfde ritme.
In, 1 2 3, vast, en uit 1 2 3.
We zakken naar onze schouders, zij dragen ons hele lichaam.
Voel de ontspannen spieren in je schouders.
In, 1 2 3, vast, en uit 1 2 3.
Nog iets lager komen we bij onze buik.
Bij het inademen gaat onze buik omhoog en bij het uitademen zakt hij terug.
Blijf je ademhaling tellen.
In, 1 2 3, vast, en uit 1 2 3.
Weer zakken we tot aan de knieën.
Voel je knieschijven.
In, 1 2 3, vast, en uit 1 2 3.
We gaan nu naar het uiterste punt van ons lichaam, we komen aan onze voeten en gaan door tot
het eindpunt van onze grote teen.
We staan nu in één lijn met ons lichaam.
Laten we nu wat dieper zakken in onze gedachten.
We zijn een vogel, een heel lief en kleurrijk vogeltje.
We vliegen hoog in de lucht en niets of niemand kan ons raken.
We zijn vrij en kunnen gaan een staan waar we willen.
Daar komt een grote regenboog aan met zoveel mooie en verschillende kleuren, we vliegen er
recht naartoe.
We vliegen door het liefdevolle rood van de regenboog.
Rood, de kleur van de liefde, vriendschap en tederheid.
Een prachtkleur, hier zouden we wel eeuwig kunnen rondvliegen, maar we moeten door.
We komen bij het oranje, oranje is ook een heel warme kleur, we voelen ons ook goed bij deze
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
13
kleur.
Oranje is ook de kleur van de levenskracht, we hebben totaal geen angst bij deze kleur.
We gaan verder en komen bij het felle geel.
Geel is een kleur die zuivert, het verlicht onze geest.
Na geel komen we in het groen.
Groen is het symbool van nieuw leven en groeikracht, maar er zit ook een duistere kant aan het
groen, we voelen het, maar kunnen het niet verklaren.
We krijgen heimwee naar het warme rood.
Na groen komt babyblauw, hier voelen we de onschuld, de hoop de rust.
Het negatieve die het groen ons gaf is weer totaal verdwenen, maar dan komen we bij
donkerblauw.
Dit is een koude kleur, onheil voorspelt deze kleur, we moeten hier weg.
We slaan enkele keren hard met onze vleugels en vliegen vlug door.
We zijn uit de regenboog geraakt en nu komen we op een hemelse plek.
Wit, wit en nog eens wit, overal zien we wit.
Het lijkt wel of we midden in een wolk zitten, misschien is het wel zo.
We nemen een duikvlucht naar beneden.
Als we neerkomen op de witte grond veranderen we terug in onszelf, we zijn ook wat verward.
We voelen ons zo vrij en het is net alsof we alles aankunnen.
Toch hebben we ook een beetje een onmachtig gevoel.
We vragen ons af waar we zijn.
Tussen al het wit op deze prachtige plek zien we een bruine trap die naar beneden gaat, we
wandelen er naartoe.
De trap lijkt heel ver te gaan.
Hoe dan ook, we nemen de trap.
We gaan heel voorzichtig naar beneden, trede per trede.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15, we staan in het midden van de trap.
We beginnen te twijfelen, zouden we wel verder gaan, wat zou daar beneden zijn?
We rapen al onze moed bijeen en gaan verder.
16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30.
We staan beneden en wat we daar zien is echt ongelofelijk.
Onze wildste dromen zijn waarheid geworden, alles wat we maar willen staat daar op ons te
wachten.
Dit is de plek waar we nooit meer weg willen.
Jammer genoeg kunnen we niet blijven, we moeten ons echt bedwingen en terugkeren.
We veranderen terug in een vogel.
We werpen nog een laatste blik op onze droomplek en vliegen dan terug naar boven.
Terug boven begint alle het wit te draaien in alle richtingen.
Plots staan we terug in ons eigen lichaam op de grond.
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
14
We leggen ons neer en liggen heel gerust.
Hier eindigt onze tocht.
Nu is het moment aangebroken om terug tot onszelf te komen en wakker te worden.
Je mag dit op eigen tempo doen, je beslist zelf wanneer je je ogen opent en recht gaat zitten.
Doe dit wel heel rustig.
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
15
2.
Zonnegroet
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
16
Bijzondere yoga-lessen

Kinderen van 6, 7 en 8 jaar.
Thema: zee en strand.
De kinderen waren wat onwennig, ze hadden nog nooit eerder yoga gedaan. Daarom begonnen
we met een kringgesprekje om dit uit te leggen en om vragen te kunnen stellen. Met een rustig
muziekje en geluid van de zee op de achtergrond begonnen we een korte meditatie. Kinderen
mogen kiezen of ze willen zitten of liggen. De ogen mogen dicht, maar dit hoeft niet. Hierna
begonnen we met het strandavontuur. Kinderen vinden het fijn als ze uitleg krijgen over de
houdingen en voor eigen inbreng moet altijd ruimte zijn. Belangrijk is ook dat kinderen het op hun
eigen manier mogen doen. We hebben zee-egeltjes aangeraakt, we hebben golven aan onze
voeten gevoeld. We hebben waterdruppels op elkaars rug laten voelen. Op een groot vel papier
hebben we samen een onderwaterwereld getekend en ingekleurd. Tot slot mocht iedereen lekker
gaan liggen en heb ik een kort verhaal verteld. In gedachten mocht je iets meegeven aan de zee.
En ook iets nemen uit de zee.. Een jongetje was helemaal ontspannen, heel mooi om te zien.
Achteraf hoorde ik dat hij vaak boos en agressief kan zijn.

Kinderen van 9, 10 en 11 jaar.
Thema: Indianen
We beginnen met een kringgesprek, wie weet er iets van indianen. Wat hebben ze voor
gewoontes. Indianen hebben vaak namen van datgene waar ze goed in zijn. Ik laat ieder kind
benoemen waar hij/zij goed in is. Dan doen we een aardingsoefening op muziek. Percussie
muziek is hier geschikt voor. Bij aardingsoefeningen gaat de aandacht naar de voeten. Er wordt
gestampt, op tenen en hakken gelopen, kortom voelen dat je voeten hebt. Aardingsoefeningen
halen de energie uit je hoofd. Na een dag op school is dat heel prettig. We doen verschillende
yogahoudingen. Ik laat het geluid van vuur horen en kinderen mogen gaan zitten en hun ogen
sluiten. Ik geef iedereen een siersteentje, met daarin vlammetjes. Vervolgens mag iedereen zijn
eigen vlammen tekenen. Kinderen mogen als ze willen nog iets vertellen over hu n eigen
vlammen. Een meisje: “als ik boos ben voel ik hele grote vlammen in me”, “als ik me schaam
zitten er vlammen in m’n wangen”.

Kinderen van 11, 12 en 13 jaar
Thema: vrienden
Beginnen met een kringgesprek. Thema spreekt aan iedereen wil hier iets over zeggen.
Vandaag doen we veel oefeningen waarbij samengewerkt moet worden. Bijvoorbeeld een levende
knoop losmaken zonder dat je elkaars handen loslaat. Elkaar nadoen zonder te praten.
Knijphanden doorgeven.
Eigenwijs kaart trekken deze laten zien aan de rest van de groep. Grappig dat iedereen een kaart
trekt die precies bij hem of haar past.
Tijdens de eindontspanning is het helemaal stil, heel bijzonder.
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
17
DEEL 3: tussendoortjes
Ontspanningskalender (kinderen leren stoom afblazen)
Met de ontspanningskalender willen we kinderen een moment van rust aanbieden in hun hectisch
leven. We willen hun de mogelijkheid geven even stoom af te blazen. Een minuutje om eventjes tot
zichzelf te komen. Om gewoon weer even kind te zijn, alleen of samen met anderen.
De ontspanningskalender leert de kinderen opnieuw bewust te worden van hun lichaam. Het laat
hen kennismaken met de wondere wereld van de zintuigen, leert hen hun adem ontdekken en te
gebruiken als hulpmiddel om te ontspannen. Dankzij deze kalender leren ze het verschil ervaren
tussen spanning en ontspanning, en leren ze genieten van een massage.
In deze kalender wordt de nodige aandacht besteed aan sociale vaardigheden. Zodoende leren
kinderen met elkaar omgaan op een bewuste en respectvolle manier. Hierdoor vergroot hun
zelfvertrouwen, en kunnen ze hun gevoelens en emoties beter beheersen. Allemaal factoren die
leiden tot een positief zelfbeeld.
Wie zich goed in zijn vel voelt, zal beter kunnen omgaan met de dagelijkse drukte en zal beter
kunnen leren.
Hoe zit de kalender praktisch in elkaar?
1. Vormgeving van de ontspanningskalender:
De kalender is opgebouwd uit 200 oefeningen. Als het schooljaar start, beginnen we met de
oefeningen. Veertig themaweken worden aangeboden. Elke themaweek omvat 5
activiteiten, 1 activiteit per dag (telkens te starten op maandag).

Het overzicht van de verschillende thema’s vindt u in het maandoverzicht.

Per activiteit worden het materiaal, de opstelling, de oefening, eventuele tips en de
doelstellingen opschreven.

Er worden meer weken aangeboden dan het schooljaar telt. Dit biedt de
mogelijkheid om een bepaalde themaweek als één lesactiviteit aan te bieden.

Deze kalender kan gebruikt worden als een gewone kalender waarbij er elke
schooldag één blaadje wordt opgedraaid. Maar hij kan ook gebruikt worden als
naslagwerk om specifieke oefeningen op te zoeken.
2. Wie kan deze kalender gebruiken?

De kalender richt zich op alle kinderen tussen 5 en 10 jaar. De oefeningen zijn
toepasbaar in zowel het gewoon als het buitengewoon basisonderwijs.

De oefeningen zijn in eenvoudige bewoordingen geformuleerd zodat de kinderen
zelf de oefening kunnen lezen.

Deze kalender kan een plaats krijgen in de klas, binnen de zorgwerking of bij de
kinderen thuis.
3. Doelstellingen en didactische tips:

In een algemeen overzicht vindt u de verschillende doelstellingen die met deze
kalender worden beoogd. Ook per oefening zijn er specifieke doelstellingen
geformuleerd. Zo is er de mogelijkheid om deze kalender te gebruiken in de context
van eindtermen rond sociale vaardigheden. Er zijn ook raakpunten te vinden in
Muzische Vorming en met de ontwikkelingsdoelen rond het dynamisch affectieve en
de sociale cognitie.

De doelstellingen worden gegroepeerd in 11 rubrieken. Elke rubriek kreeg een
bepaalde kleur. Indien u rond een bepaalde doelstelling wilt werken, dan kunt u de
daarvoor geschikte oefeningen opzoeken via deze kleurcode.
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
18

Deze kalender is seizoensgebonden en is zodoende ook te integreren binnen
verschillende leerdomeinen.

Binnen een oefening wordt vaak de nadruk gelegd op een goede ademhaling. Dit
houdt in dat er wordt ingeademd via de neus en uitgeademd door de mond.
4. Overzicht weekthema’s per maand:
September
Week 1: Wat ben ik blij met een nieuwe vriend erbij.
Week 2: Ik leef van kop tot teen! Dit is mijn hoofd!
Week 3: Kabouter Piep
Week 4: Op het ritme van mijn ademhaling.
Oktober
Week 5: Ik maak muziek.
Week 6: Blaadjes vallen van de bomen. Blaadjes dwarrelen op de grond.
Week 7: In het bos.
Week 8: Ik ben helemaal niet bang voor spoken, want ik ben zelf een spook!
November
Week 9: Rondjes dansen op het ijs.
Week 10: Ik leef van kop tot teen! Mijn hals en schouders!
Week 11: Ik en jij, samen wij!
Week 12: De bezemsteel!
December
Week 13: Later wil ik Zwarte Piet worden.
Week 14: Op ontdekking in de speelgoedwinkel.
(En zo loopt het verder…. In bijlage een kopie van alle thema’s).
In bijlage is thema 5 te vinden als voorbeeld van een themaweek.
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
19
Nog meer tussendoortjes…
Schrijven met je lichaam.
Aan je hoofd zit een potlood. Schrijf op het plafond je naam. Dan zit het potlood aan je elleboog.
Eerst rechts, dan links, en dan allebei tegelijk. En aan je handen, je buik, je knieën etc. Je kunt de
kinderen overal laten schrijven, de grond, de muur, de tafel etc.
Laad jezelf op.
Soms voel je jezelf leeg. Dan moet je weer worden opgeladen, net als een batterij. Opladen doen
we bijvoorbeeld door keihard te fietsen, stevig te eten, goed te slapen, leuke dingen te doen en te
lachen. Kijk uit het raam en zucht hè hè.. Loop dan naar je vriendje of vriendinnetje en klets even
bij. Je hebt twee minuten de tijd. Dan moet je weer netjes op je plaats zitten.
Ritme in de sport.
Bewegingen die je langer moet volhouden gaan makkelijker als je in één ritme beweegt. Probeer
het maar eens met ……….. schaatsbewegingen, zwembewegingen, roeibewegingen,
tennisbewegingen, etc.
Het opblaasbeest.
Alle kinderen zijn opblaasbeest. Er zit nog geen lucht in, dus ze hangen slap over hun
bankjes/stoelen. Dan gaat de leerkracht ze oppompen. Dat kan heel handig, met een grote 'pomp'.
Alle kinderen worden dus steeds groter, spannen hun spieren aan...En dan klapt de lkr. in de
handen, teken dat de beesten knappen!! Dus iedereen valt weer als een slap hoopje neer. Dit een
paar keer herhalen.
Meneer Hark en mevrouw Slungel.
De groep in duo's verdelen. Eentje is meneer/mevr. Hark, de ander men./mevr. Slungel. Zo moeten
ze zich ook aan elkaar voorstellen. Hark heel stijf en Slungel heel slungelig. Daarna de rollen
omdraaien.
Marionetten.
De leerlingen werken in tweetallen. De ene is de pop, de ander moet de pop laten bewegen, door
bijvoorbeeld een arm omhoog te doen etc. Na een paar minuten wissel je af.
Spiegelbeeld.
De leerlingen werken in tweetallen. De ene leerling speelt zichzelf, de andere speelt zijn
spiegelbeeld. De leerlingen staan hierbij tegenover elkaar. Laat de kinderen beginnen met kleine
bewegingen zoals tong uitsteken, knipogen etc. Maak de bewegingen steeds groter. Laat de
kinderen ook een keer wisselen.
Lopen.
Laat de kinderen door het lokaal lopen. Ze mogen niks aanraken. De leerkracht zegt hoe de
kinderen zich moeten bewegen. Een aantal voorbeelden zijn:
Waggelen, slenteren, sloffen, hinkelen, sluipen, balanceren, schuifelen, marcheren, op de tenen
lopen.
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
20
DEEL 4: Ademen om te ontspannen
Tussen tandenpoetsen en slapengaan – relaxboek voor kinderen
Wat is ademen?
Als je ademt, adem je lucht in. In die lucht zit zuurstof. Zonder zuurstof kan je niet leven. Die
zuurstof wordt via je longen naar je bloed gebracht. Je hart pompt het bloed rond en zo wordt de
zuurstof naar elk plekje in je lichaam gestuurd. Je lichaam gebruikt de zuurstof en stuurt het bloed
zonder zuurstof terug naar je longen. In de lucht die ja dan uitademt, zit koolzuur.
Adem in… adem uit…
Dit boek gaat over ademhalen. Je moet goed kunnen ademhalen om tot rust te kunnen komen.
Waarschijnlijk sta je er niet vaak bij stil, maar ademen is de belangrijkste bezigheid. Door je
ademhaling kun je lachen, zingen, bewegen, praten, leren en nog veel meer. Gelukkig gaat
ademen vanzelf, daar hoef je niet bij na te denken. Pas als je zieke longen hebt, als je je verslikt of
als je verkouden bent, merk je hoe belangrijk ademhalen voor je is.
De kunst van het ademen.
Je begint al met ademen op het moment dat je op de wereld komt. Als baby kon je goed met je
buik ademhalen. Bij buikademhaling komt je buik omhoog als je inademt en wordt weer plat als je
uitademt. Tussen je buik en het stuk waar je hart en longen zitten, is er een grote spier. Bij het
inademen wordt die spier platter en duwt hij je buik omhoog. Als je op deze manier correct kan
ademen, kun je jezelf altijd rustig maken.
Hoe adem je eigenlijk? (oefening)
Ga staan zoals je altijd staat met je handen naast je lichaam. Adem diep in, voel wat er gebeurt.
Wordt je buik groter of komen je schouders omhoog? Houd je adem even vast en adem dan weer
uit. Kijk ook eens in de spiegel en adem een paar keer rustig in en uit.
De ballon.
Heb je wel eens een ballon opgeblazen? Dan weet je dat als je er lucht in blaast, de ballon groter
wordt. Laat je hem los, dan loopt hij heel snel leeg. Eigenlijk heb je een grote ballon in je buik. Als
je er lucht in blaast, wordt hij groter en als de lucht eruit gaat, wordt je buik weer plat. Net als bij
lucht blazen in een ballon, kost inademen een beetje moeite. Uitademen gaat helemaal vanzelf. En,
net zoals bij het opblazen en leeglopen van een ballon, duurt het inademen wat langer dan het
uitademen. Gelukkig doe je dit allemaal zonder na te denken.
Aanleren aan het 1ste leerjaar:
Knuffel op je buik (in de turnzaal)
Zet je lievelingsknuffel op je buik. Wat gebeurt er met je knuffel als je inademt? Kun je hem op je
buik laten dansen? Doe het wel voorzichtig, anders valt je knuffel overboord. Lukt het dansen goed?
Wieg hem dan met de bewegingen van je buik in slaap. Je zult voelen dat je er ook rustig van
wordt.
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
21
Gedichtje om de kinderen dit aan te leren:
Mijn beer.
Ik adem in, mijn buik wordt groot.
Ik adem uit, mijn buik wordt klein.
Zachtjes deint mijn beer
op mijn buik, op de golven.
Zachtjes deint mijn beer
op mijn buik op en neer.
Ik adem in, mijn buik wordt groot.
Ik adem uit, mijn buik wordt klein.
Zo wieg ik mijn beer
op mijn buik, op de golven.
Zo wieg ik mijn beer
op mijn buik heen en weer.
Ik adem in, mijn buik wordt groot.
Ik adem uit, mijn buik wordt klein.
Nu slaapt mijn beer
op mijn buik, op de golven.
Nu slaapt mijn beer
op mijn buik zomaar weer.
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
22
Ketting maken (oefening).
Deze oefening kun je met twee of meer kinderen tegelijk doen. Ga allemaal op de grond liggen en
leg je hoofd op de buik van de ander. De ander legt zijn hoofd ook op de buik van weer een ander
en zo kun je met elkaar een mooie ketting maken. Als je zo ligt, kun je goed voelen wat er gebeurt.
Hoe voelt de buik? Is hij zacht en warm? Gaat de ademhaling snel of langzaam?
Een uitdaging:
Probeer eens of je allemaal gelijk kunt ademen. De eerste in de ketting begint. Let goed op! Als de
volgende denkt dat hij het ritme te pakken heeft, ademt hij mee. Dan sluit de derde aan en ga zo
door tot iedereen tegelijk ademt. Nu mag de eerste in de rij het ritme veranderen en als je denkt
dat je dat te pakken hebt, adem je mee.
Veertje hoog houden (oefening).
Lukt het om met je adem een veertje in de lucht te houden? Blaas het veertje omhoog en zorg dat
het niet op de grond valt. Dat is een goede afleiding en een fijne oefening om rustig te worden. Je
kunt deze oefening met elkaar doen. Maar of je daar rustig van wordt? Je zult vooraal veel plezier
hebben.
Bellenblazen (oefening).
Lukt het je niet om je te ontspannen en met je buik te ademen? Ga dan bellenblazen en probeer
grote bellen te blazen. Of gebruik een windmolentje. Dat hoef je natuurlijk niet in de lucht te
houden, maar de wieken laten draaien vraagt om een speciale techniek. Nu zal het zeker lukken
om je buik te gebruiken zodat je lekker kunt relaxen.
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob
23
DEEL 5: Een leuk boek ter inspiratie!
Tussen tandenpoetsen en slapengaan
–
relaxboek voor kinderen
Door Marieke Veldema en Michaëla Hildorst
Hoofdstukken uit het boek die toe te passen zijn in de klas:
Adem in… adem uit…
1. De kunst van het ademen.
2. Hoe adem jij eigenlijk?
3. Handen op je buik.
4. De ballon.
5. Knuffel op je buik.
6. Ketting maken.
7. Veertje hoog houden.
8. Bellenblazen.
Rekken en strekken
1. Zo sterk als een berg.
2. De soepele robot.
3. De junglekreet.
4. De maangroet.
5. Yoga voor je vingers.
6. De blazende kat.
7. Muis in zijn holletje.
8. Lichaamsscan.
Kneden, strijken, wrijven
1. Spinnenkriebel.
2. Schouderklopje.
3. Regendans.
4. Het wiebellied.
5. Op zijn Zweeds.
6. Suja suja Prikkeltje.
7. Je handen.
8. Je voeten.
Ga je mee op reis?
1. De top van de wereld.
2. Onderwaterwereld.
3. Luilekkerland.
4. Tussen sterren en planeten.
5. Afrikaanse dans.
6. Giga zandkasteel.
7. Het ritme van de zee.
8. De witte nachtmerrie.
9. Ga je mee op reis?
10. Kracht van kleuren.
Kimberley Deneyer
Femke Sleeuwaegen
2Balob