Beroepsproduct 2
advertisement
Beroepsproduct 2 De Breul, Margret Beekman 30-11-2014 Ella van der Donk, Opleiding Engels - IA, 3A, 1622166 Inhoudsopgave Samenvatting Hoofdstuk 1 1.1 Aanleiding en opdracht 1.2 Context van de school in relatie tot het probleem 1.3 Onderzoeksvraag 1.4 Deelvragen Hoodstuk 2 2.1 Inleiding verkennend onderzoek 2.2 Praktijkverkenning 2.2.1 Inleiding 2.2.2 Plan van aanpak en middelen 2.2.3 Resultaten en Conclusie 2.3 Literatuurverkenning 2.3.1 Inleiding 2.3.2 Middendeel 2.3.3 Conclusie Hoofdstuk 3 Conclusie verkenning Ontwerp-eisen Vormgeving product Hoofdstuk 4 Presentatie Evaluatie Literatuurlijst blz. 2 blz. 2 blz. 2 blz. 3 blz. 3 blz. 3 blz. 3 blz. 4 blz. 5 blz. 6 blz. 6 blz. 8 blz. 10 blz. 10 blz. 11 blz. 12 blz. 12 blz. 13 Bijlages Handelingsplan De Breul Groepshandelingsplan Ella Urenverantwoording HU documenten blz. 14 blz. 17 blz. 19 blz. 20 1 Samenvatting Mijn beroepsproduct gaat over het maken van een groepshandelingsplan voor een middelbare school Met de laatste veranderingen in het onderwijs is er nu Passend Onderwijs ontstaan; meerdere leerlingen in een klas met verschillende achtergronden en eventuele gedragsstoornissen. Hierdoor ontstaan er veel veranderingen in de klas, waardoor meer nodig is dan alleen een individueel handelingsplan. Met mijn eigen interesse in de zorg, het nog ontbreken van een groepshandelingsplan heb ik in samenspraak met het zorgteam het volgende onderwerp gekozen met de hoofdvraag: hoe kan ik een efficiënt en toepasbaar groepshandelingsplan ontwerpen voor de onderbouwklassen van mijn stageschool? De daarbij gemaakte deelvragen dragen allemaal mee aan een eindproduct dat zo goed en zo breed mogelijk op school kan worden gebruikt, door meerdere leerkrachten en door meerdere klassen. Daarnaast beantwoorden de deelvragen niet alleen wat de leerkrachten willen en waar zij behoefte aan hebben, maar kijkt dit ook naar de leerlingen. Niet alleen wat de leerkracht wil van de leerling is belangrijk maar ook wat heeft de leerling nodig van de leerkracht. Dankzij meerder literaire bronnen heb ik een goed format kunnen maken voor een groepshandelingsplan. Dit format is mede ontstaan door de gesprekken die ik heb gehad met een mevrouw met een speciaal aangestelde kracht voor het Speciaal Onderwijs. Al deze ondervindingen zijn terug te vinden in mijn onderzoek om uiteindelijk tot een eindproduct te komen welke doeltreffend is en de school ook echt kan gaan gebruiken. Hoofdstuk 1 1.1 Aanleiding en opdracht In beroepsproduct 2 wil ik werken aan het maken van een format voor een groepshandelingsplan. Een behandelingsplan is er nu alleen voor individuele leerlingen. Ik heb dit onderwerp samen met Margret Beekman besproken. Ik heb eerst met haar contact gelegd en tijdens onze afspraak kwamen we erachter dat een groepshandelingsplan nog niet bestaat op school, en misschien wel erg handig kan zijn voor sommige klassen. Margret maakt deel uit van het zorgteam op school, en eigenlijk is zij het centrale punt met betrekking tot zorg. Ik heb de indruk dat op meerdere scholen alleen individuele gedragskaarten zijn in plaats van groepshandelingsplannen. Mijn doel is een groepshandelingsplan in elkaar zetten waar de school, in de toekomst, echt gebruik van kan gaan maken. Ik heb het doel van het handelingsplan bepaald en een check gedaan op het individuele plan. Deze heb ik gebruikt als startpunt voor de uitbreiding tot de groepsvariant. Het doel hiervan is om klassen, die meer begeleiding nodig hebben, op een meer efficiënte manier te begeleiden zodat zij het beste uit zichzelf kunnen halen. Ik wil met meerdere leraren spreken om informatie te verzamelen hoe men hier nu mee omgaat, wat wordt er momenteel aan gedaan en waar liggen punten die verbeterd kunnen worden. 1.2 Context van de school in relatie tot het probleem Voordat ik aan mijn beroepsproduct begin is het belangrijk dat ik de school goed leer kennen, dat ik weet hoe het zorgteam werkt, hoe de leraren werken en hoe zij omgaan met handelingsplannen. Maar ook hoe de leerlingen omgaan met handelingsplannen. Ik heb al veel opgezocht over hoe de school eruit ziet in de zorghoek. De Breul doet erg veel om leerlingen de optimale kans te bieden om te leren. Door het zorg team wordt er met een leerling gekeken waar het fout gaat, en wat het zorgteam en de leerling hier samen aan kunnen doen. De leerling krijgt hulpmiddelen aangereikt die op zijn/haar behoefte zijn gericht; een gedragskaart of wat extra tijd voor een toets. Wanneer het met een leerling niet goed gaat in de klas, kan deze naar de rotonde-klas worden gestuurd. De rotonde-klas zorgt ervoor dat leerlingen die niet goed kunnen functioneren in de klas, weer op het goede pad worden gezet zodat met tijdelijke interventie de leerling weer goed kan gaan 2 functioneren in de klas. Pas als dit ook niet gaat, regelt de school hulp van buitenaf om zo het probleem op te kunnen lossen zodat de leerling niet naar het Speciaal Onderwijs hoeft. Door de school een groepshandelingsplan te geven, kan men mogelijk de overstap naar passend onderwijs voorkomen. Verschillende leerlingen met verschillende achtergronden in een klas kunnen mogelijk spanningen veroorzaken. Een groepshandelingssplan kan mogelijk worden ingezet om de klas als geheel efficiënt te begeleiden en zodoende iedereen op een fijne manier een goede educatie te bieden. 1.3 Onderzoeksvraag Mijn overkoepelende onderzoeksvraag is: Hoe kan ik een efficiënt en toepasbaar groepshandelingsplan ontwerpen voor de onderbouwklassen van De Breul? 1.4 Deelvragen Deze vraag overkoepelt de belangrijkste items die aan bod moeten komen: Hoe maak je een efficiënt en toepasbaar handelingsplan. Met uiteraard als doel zo een handelingsplan te maken dat later goed in de praktijk gebruikt kan gaan worden. De volgende deelvragen dienen te worden beantwoord: - Hoe ziet het individuele handelingsplan eruit? - Wat zijn de behoeftes van de klas? - Hoe kan ik een individuele handelingsplan implementeren in een groepsplan? - Wat zijn de doelen van het groepsplan? Hoofdstuk 2 2.1 Inleiding verkennend onderzoek Allereerst heb ik deelvragen geformuleerd die uiteinderlijk mij moeten helpen om zo mijn hoofdvraag te beantwoorden. - Hoe ziet een individuele handelingsplan eruit? - Wat zijn de behoeftes van de klas? - Welk doelen moet een groepsplan hebben? - Hoe kan ik een individueel handelingsplan implementeren in een groepsplan? Deze deelvragen heb ik gemaakt om zoveel mogelijk informatie te verzamelen over hoe een groepshandelingsplan eruit zou moeten zien. In dit hoofdstuk ga ik op onderzoek uit om deze deelvragen te beantwoorden. Deze opdracht doe ik op mijn stageschool De Breul in Zeist. 2.2 Praktijk verkenning 2.2.1 Inleiding Voor dit beroepsproduct heb ik de volgende hoofdvraag gemaakt: Hoe kan ik een efficiënt en toepasbaar groepshandelingsplan ontwerpen voor de onderbouwklassen van De Breul? In onderstaande paragrafen zal ik hier dieper op in gaan. Allereerst ga ik met meerdere docenten praten over het handelingsplan en wat zij als leraren graag zouden willen zien in een groepshandelingsplan. Daarnaast ga ik met een aantal experts praten die hier dagelijks mee te maken hebben, bijvoorbeeld mensen uit De Rotonde. De Rotonde is een aparte begeleiding op De Breul die leerlingen nadat ze niet meer goed kunnen functioneren en zelfs uit de klas zijn geplaatst proberen te re-integreren in de klas. Naast dat ik met meerdere leerkrachten ga praten, zal ik literatuur raadplegen over orde houden in een klas en uiteraard over handelingsplannen. Daarnaast heb ik ook de DSM die ik kan raadplegen. 3 2.2.2 Plan van aanpak en middelen Ik heb de verschillende deelvragen hieronder opgesplitst. Onder elke deelvraag staat uitgelegd hoe ik deze ga beantwoorden en wat ik van elke deelvraag denk te verwachten. - Hoe ziet een individueel handelingsplan eruit? Het individueel handelingsplan ligt standaard bij het zorgteam op mijn stage school. Ik heb deze tot mijn beschikking en ik wil deze bekijken en onderzoeken welke items ik wil overnemen in het groepshandelingsplan. Ik wil het plan ook met het zorgteam bespreken; wat vinden zij handig in het huidige handelingsplan en wat is minder handig om over te nemen in een groepshandelingsplan. Overigens is het handig om ook eventueel te kijken naar waarom sommige dingen erin zijn gezet, zodat ik de motivatie erachter ook begrijp en zelf ook meer begrijp van het handelingsplan. - Wat zijn de behoeftes van de klas? Door middel van gesprekken met leerkrachten en het lezen van boeken over dit onderwerp wil ik deze deelvraag proberen te beantwoorden. De leerkrachten hebben de meeste kijk op wat verschillende klassen nodig hebben om goed te functioneren. Wanneer er namelijk een groepshandelingsplan komt voor een klas, betekent dit dus dat deze specifieke klas dit ook daadwerkelijk nodig heeft. Mijn verwachting is dat de behoeftes zich vooral richten op het feit dat alle leerlingen even veel aandacht krijgen. Daarnaast denk ik ook dat veel leerkrachten vinden dat elke leerling zich prettig moet voelen in de klas om daadwerkelijk iets te kunnen leren. Als deze twee dingen goed zijn in de klas pas dan kan er namelijk gefocust worden op het lesgeven. Ik verwacht te horen hoe er het beste les gegeven kan worden aan een bepaalde klas; denk aan bijvoorbeeld vormen van samenwerken: in groepjes zitten of juist werken in tweetallen. Voor deze deelvraag wil ik het boek van Peter Teitler “Lessen in Orde” gebruiken. Dit boek beschrijft erg goed op welke manier er goed orde wordt gehouden in de klas zonder al te veel verstoringen. Van mijn begeleidster Margret Beekman heb ik een erg goed boek gekregen over handelingsplannen namelijk: Groepsplan gedrag in het Voortgezet Onderwijs. Deze kan ik voor deze deelvraag goed raadplegen. - Hoe kan ik een individuele handelingsplan implementeren in een groepshandelingsplan? Deze deelvraag wil ik graag beantwoorden door middel van gesprekken met experts en wederom door het raadplegen van literatuur. Het DSM kan veel informatie verschaffen over verschillende problemen die zich kunnen voordoen bijvoorbeeld autisme of ADHD. Deze stoornissen zijn moeilijk te begrijpen als je er weinig vanaf weet, daarom vind ik het belangrijk om hier meer over te lezen en dit ook mee te nemen in een groepsplan aangezien dergelijke stoornissen om een andere aanpak vragen. Ik verwacht dat de informatie uit de DSM mij veel informatie zal opleveren en daardoor ook een goede bijdrage kan leveren in mijn onderzoek. Naast de DSM heb ik een ander boek gevonden: “Gedragsproblemen in scholen” van Kees van der Wold en Tanja van Beukering. Dit boek geeft inzicht in hoe om te gaan met gedragsproblemen in de klas. Tevens kan ik met experts praten over hoe ik het beste een individuele lesplan kan implementeren in een groepsplan. Ik doe dit vooral met experts die hier al vaker mee gewerkt hebben zodat deze informatie valide is. Ik heb al een aantal mensen benaderd die mij hierin willen helpen. - Wat zijn de doelen van het groepsplan? Deze deelvraag wil ik graag beantwoorden door middel van gesprekken met leerkrachten en experts. Ik verwacht dat de meeste leerkrachten wel goed kunnen inschatten wat de doelen moeten zijn voor hun klas, omdat zij de meeste kennis hebben over hun klas en het daardoor beter in te schatten is wat nodig 4 is. Door mijn gesprekken met experts die het meest weten over het stellen van doelen in individuele plannen hoop ik kennis op te doen voor het stellen van doelen in groepsplannen. Door met verschillende disciplines te spreken verwacht ik tot een zo goed mogelijk en bruikbaar antwoord te komen die ik kan gebruiken in mijn beroepsproduct. Ik verwacht dat ik hulp iedereen zal krijgen; omdat ik geïnteresseerd ben in dit onderwerp had ik al veel mensen gesproken over dit specifieke onderwerp. Ik merkte dat mensen het leuk vinden om hier over te praten en zodoende weet ik ook bij wie ik terecht kan. 2.2.3 Resultaten en conclusie - Hoe ziet een individueel handelingsplan eruit? Op mijn stage school heb ik gevraagd naar een handelingsplan. Deze heb ik ontvangen waarna ik het handelingsplan heb bestudeerd. Het handelingsplan op De Breul is erg uitgebreid, en bevat veel verschillende onderdelen. Het is handig om te weten dat wanneer een leerling een handelingsplan krijgt, deze wordt doorgenomen met de leerling, zijn/haar ouders en Margret Beekman zelf. Het plan wordt ingevuld indien alle partijen instemmen. Dit is iets wat ik ook graag met het groepshandelingsplan wil doen, zodat de leerlingen weten wat ze te wachten staat, maar ook omdat zij dan inbreng hebben in het plan. Een paar dingen die ik zelf terug wil zien in het groepshandelingsplan is: wat zijn de probleem gebieden en waar de sterke en zwakke punten van de klas/groep liggen. Deze onderdelen vind ik belangrijk, zeker als je deze samen met de klas gaat maken en opstellen. Zo kunnen de leerlingen zelf ook nadenken over wat zij denken waar de problemen liggen. Ik verwacht dat je met deze aanpak sneller tot de kern komt en ook sneller tot een geslaagde uitkomst zal komen dan wanneer de leerlingen niet meedenken. Het handelingsplan van De Breul is terug te vinden in de bijlage. - Wat zijn de behoeftes van de klas? Ik heb met verschillende leraren gesprekken gehad over deze deelvraag. De antwoorden lagen veelal in lijn met elkaar, maar sommige opmerkingen vond ik interessant om apart te vermelden: Een leerkracht zei dat het misschien een goed idee was om een soort plan te maken samen met de klas zelf. Dit plan zou verschillende afspraken kunnen bevatten die de leerlingen samen met de leerkracht(en) hebben opgesteld, om deze uiteindelijk dan ook door alle leerlingen te laten ondertekenen. De leerlingen weten zodoende dat ze instemmen met de gemaakte afspraken en de eventuele consequenties als ze zich niet houden niet aan de afspraken. Het antwoord wat de meeste leraren gaven wat het feit dat men streeft naar een veilige omgeving waarin prettig gewerkt kan worden. Ik heb voor deze leervraag ook met een expert gepraat. Deze expert werkt op een middelbare school, maar voor het speciaal onderwijs waar er al met groepsplannen gewerkt word. Hier werken ze eigenlijk weinig met individuele groepshandelingsplanplannen, zeker omdat er hier kleine klassen zijn van 7 a 8 leerlingen en een groepshandelingsplan hier veel effectiever is. De informatie die ik van haar heb gekregen is zeker toepasbaar in het Voortgezet Onderwijs. Zij maakt duidelijk dat het handig is voor leerlingen om te weten wat voor aandeel zij hebben in het groepsproces. Door de leerlingen een taak te geven, weten zij wat er verwacht kan worden. Tevens is het goed te om te kijken naar de roosters en de tijdstippen waarop er les gegeven gaat worden. Hebben de leerlingen namelijk om 15.00 uur nog een les, dan zijn ze vaak moe. Het kan dan handig zijn dat de leerkracht hiervoor een lichtere les inplant, en de meer inspannende lessen voor andere tijden laat. Zodoende kunnen leerlingen zich beter concentreren op de inspannende oefeningen 5 en zullen ze dit niet minder snel vergeten dan wanneer deze les op een late middag gegeven gaat worden. Uiteraard geldt dit niet voor alle lessen. Deze items kunnen de klassen die een groepshandelingsplannodig hebben zeker helpen om vooruit te gaan, en weer een veilige, rustige omgeving te hebben waarin geleerd kan worden. - Hoe kan ik een individuele handelingsplan implementeren in een groepsplan? Deze deelvraag heb ik kunnen beantwoorden door middel van het praten met dezelfde expert als bij deelvraag 2. Zij zei dat ik veel dingen zou kunnen gebruiken voor een groepsplan, omdat veel individuele dingen ook invloed hebben op een groep. Zij zag vaak terug dat als er een leerling niet lekker in zijn vel zat, dit behoorlijk effect kan hebben op de klas in zijn geheel. Wanneer een leerling zelf niet goed kan functioneren in de klas, heeft een groepsplan niet veel nut. Bijvoorbeeld als een leerling een zondanige gedragsstoornis heeft, dat de leerling zichzelf en ook andere leerlingen in de weg zit. Deze leerlingen hebben geen baat bij een groepsplan, want deze leerlingen hebben een hele andere aanpak nodig. In deze gevallen zou alleen een individuele handelingsplan kunnen volstaan. - Wat zijn de doelen van het groepsplan? Deze deelvraag vonden veel leerkrachten lastiger om te beantwoorden, er zijn namelijk verschillende klassen met verschillende behoeftes. Een antwoord bestaat dus niet, ik kreeg daardoor dus verschillende antwoorden terug o.a.: - Een klas dichter bij elkaar brengen, met meer respect voor elkaar - Interactie tussen leerkracht en leerling verbeteren - Geen leerlingen meer die zich onveilig voelen in de klas De meeste antwoorden waren van gelijke strekking zoals hierboven omschreven. Hieruit kan ik je opmaken dat veel doelen zich richten op de interactie tussen mensen en het respect voor elkaar. Niet alleen voor andere leerlingen maar ook voor de leerkrachten. 2.3 Literatuurverkenning 2.3.1 Inleiding Voor twee van de vier deelvragen heb ik literatuur uitgezocht die goed bij die deelvragen passen. De andere twee deelvragen komen niet aan bod in de literatuur. Elk van de deelvragen staan hieronder beschreven met bijpassende literatuur en waarom ik deze literatuur heb gekocht. 2.3.2 Middendeel - Hoe ziet een individuele handelingsplan eruit? Deze deelvraag heb ik zonder literatuur uitgezocht. De handelingsplannen zijn beschikbaar op mijn stage school en deze waren dan ook de basis van mijn start voor deze opdracht. - Wat zijn de behoeftes van de klas? Deze deelvraag heb ik deels beantwoord door middel van lezen van het boek ‘Lessen in Orde’van Peter Teitler. Ik ben in aanraking gekomen met dit boek op school, waar we dit boek behandelde in de les. Dit boek staat vol met nuttige tips om goed orde te kunnen houden in de klas, en ook waarom dit zo belangrijk is. 6 In het boek ‘Lessen in Orde’ staat ook een rijtje opgesomd waarvan de leerlingen vinden dat deze belangrijk zijn voor een docent om mee te nemen in de klas. Eigenlijk zijn dit niet alleen de individuele behoeftes van leerlingen maar van een hele klas. “Leerlingen vonden dat goede leraren: - Ervoor zorgen dat leerlingen hun werk maken; - De klas onder controle hebben; - Bereid zijn om leerlingen die hulp nodig hebben te helpen; - Goed kunnen uitleggen; - Variatie aanbrengen in hun manier van lesgeven; - Tijd maken om de leerlingen en hun achtergronden te leren kennen.” (Teitler. 2009) Hieruit kan je de conclusie trekken wat de leerlingen belangrijk vinden en waar zij behoefte aan hebben. Wanneer een klas dus in aanmerking komt voor een groepsplan, kunnen deze behoefte eventueel als basis gebruikt en benoemd worden en indien nodig ook worden gebruikt om een groepsplan op aan te passen. Voor mijn eigen groepsplan ga ik deze dingen die in het boek worden genoemd als leidraad nemen. Ook heb ik mij voor deze deelvraag verdiept in het boek ‘Groepsplan Gedrag In het Voortgezet Onderwijs’ van Kees van Overveld. Hierin staan heel veel nuttige dingen om in een groepsplan te zetten. Niet alleen staat erin beschreven wat er in een groepsplan kan, maar ook waarom. In het boek staan ook veel verschillend groepshandelingsplannen. Niet alleen worden er plannen beschreven over hele klassen, maar ook over een aantal leerlingen bij elkaar, of een tweetal. Een van de voorbeelden die ik zelf erg nuttig vind is de fase bepaling; “Tussen de start en het einde van het schooljaar kent de ontwikkeling van een groep een aantal specifieke fasen: [....] Elke fase heeft zijn eigen kenmerken: 1. Forming: fase van de kennismaking met elkaar en de omgeving. 2. Norming: fase waarin de normen worden bepaald 3. Storming: fase waarin de onderlinge posities worden vastgesteld. 4. Performing: fase waarin de klas daadwerkelijk als groep gaat functioneren 5. Adjourning: fase van afscheid nemen” (Van Overveld, K. 2014) De fase vorming zal ik in mijn groepsplan opnemen, ik vind het erg handig. Deze beschrijving laat namelijk zien dat het van cruciaal belang is wat je in een groepsplan zet en welke periode je iets plaats. Zit de klas in de fase Performing is, is het niet handig om te beginnen met hoe iedereen zich voelt in de klas, deze fase heeft de klas al doorgemaakt. - Hoe kan ik een individuele handelingsplan implementeren in een groepsplan? Voor deze deelvraag heb ik de DSM-IV geraadpleegd. De DSM is een boek dat de criteria van verschillende aandoeningen beschrijft. De DSM wordt daarom ook in vrijwel elke gezondheidszorg instelling en tijdens hulpverlening gebruikt. In dit boek staan de verschillende klasse van verschillende aandoeningen. Wanneer de DSM wordt geraadpleegt kan dit voor betere begripsvorming zorgen bij de betrokken partijen. Hierdoor kunnen mensen misschien beter begrijpen wat er aan de hand is en hoe dit heeft kunnen ontstaan. Daarnaast kan ik het boek ‘Gedragsproblemen in scholen’ goed gebruiken. Hierin wordt beschreven wat je als leraar het beste kan doen om met gedragproblemen om te gaan. Een van de dingen die hierin 7 beschreven staat, en wat ik erg belangrijk vind als het om een handelingsplan gaat, is feedback. Hierover schrijft het boek uitgebreid. “Feedback geven is een essentieel aspect van het lesgeven. Het heeft een zeer belangrijke invloed op het leren, de taakmotivatie en het sociaal-emotioneel functioneren van leerlingen. [...] Dit geldt in principe voor alle leerlingen, dus ook voor de leerlingen met leer- en gedragsproblemen. Die krijgen, zo blijkt uit onderzoek, gemiddeld minder en minder geschikte feedback [...] Feedback werkt op vier niveaus: taakniveau, procesniveau, niveau zelfregulatie en persoonlijk niveau.” (van der Wolf, K & van Beukering, T. 2009) Eveneens staat er in het boek ‘Gedragsproblemen in Scholen’ een aantal tips voor het omgaan met probeelmgedrag in de klas. “Strategie A1: een leeromgeving bieden binnen de klas, waarin de leerling wordt uitgedaagd, structuur en steun krijgt en gewenst gedrags positief wordt bevestigd. Strategie A2: aanpassen van het onderwijsaanbod door het af te stemmen op de onderwijsbehoeften van de leerling (doelen, instructie, leertaken, opdrachten)”. (van der Wolf, K. & Van Beukering, T. 2009) Deze twee strategieën kan je goed meenemen in een groepsplan. Doordat je nu weet welke leerlingen een gedragsprobleem hebben, en je weet hoe je hiermee het beste mee kunt omgaan, kan je namelijk je handelingsplan hierop aanpassen en dus je lessen. Als voorbeeld kan je een leerling een plek vooraan in de klas geven, daardoor zal hij het minste prikkels binnenkrijgt, zodat deze leerling zo min mogelijk andere leerlingen van hun werk zal afhouden en afleiden. Het gevolg zal zijn dat het een stuk(je) rustiger is in de klas. Daarna kun je bekijken hoe de rest van de klas het beste ingedeeld kan worden, en hoe verder de verschillende aspecten van het handelingsplan aangepakt kunnen worden. - Wat zijn de doelen van het groepsplan? Voor deze deelvraag heb ik geen literatuur onderzocht. Deze deelvraag is namelijk het beste te beantwoorden door het in gesprek gaan met de leerkrachten en experts. 2.3.3 Conclusie Ik heb veel informatie uit de literatuur kunnen halen, en zodoende mijn deelvragen goed kunnen onderbouwen. Voor de twee deelvragen waarbij ik geen literatuur heb kunnen raadplegen, heb ik wel antwoorden gevonden. - Hoe ziet een individuele handelingsplan eruit? Deze deelvraag heb ik beantwoord door dit te bespreken op mijn stage school. Ik heb van Margret Beekman, lerares op de Breul, een handelingsplan gekregen van De Breul waarop ik kon zien hoe mijn stage school een handelingsplan heeft ingedeeld. Hiervan heb ik delen overgenomen in mijn groepsplan. Het individuele handelingsplan en mijn eigen groepshandelingsplanstaan in de bijlage. - Wat zijn de behoeftes van de klas? Deze deelvraag heb ik kunnen beantwoorden door het gebruik van het boek ‘Lessen in Orde ’ maar ook door middel van gesprekken met verschillende leerkrachten op mijn stage school. 8 Het is nog steeds moeilijk om de behoeftes van de klas te benoemen, want elke klas is daarin anders. Over het algemeen kan je stellen dat de behoeftes zijn: een goede inhoudelijke les krijgen, waarin orde wordt gehouden en persoonlijke aandacht wordt gegeven. Deze behoeftes kunnen op het begin van het schooljaar nog wel anders zijn, zoals word gezegd in het boek ‘Groepsplan Gedrag In het Voortgezet Onderwijs’. Over het algemeen verschuiven de behoeftes van een klas gedurende het jaar en zal je daar als leraar je handelingsplan om moeten afstellen (zoals hierboven beschreven zijn er de verschillende fases in een klas) In het begin van het schooljaar zijn er vaak periodes waarin persoonlijke posities in de klas worden bepaald. Hierdoor is het nodig om strenger te zijn in de klas, dus de behoefte orde houden is hier dan meer nodig en gewild dan aan het einde van het jaar waar de klas elkaar kent en deze onderlinge posities meer naar de achtergrond zijn verschoven. - Hoe kan ik een individuele handelingsplan implementeren in een groepsplan? Doordat ik de DSM heb doorgenomen snap ik nu meer van de verschillende gedragsproblemen die veel op een middelbare school voorkomen. Verder heb ik veel informatie die ik wil gebruiken uit het boek ‘Gedragsproblemen in scholen’. Dit boek geeft veel nuttige informatie, die zeker waardevol zijn voor een groepshandelingsplan. Zoals al eerder beschreven, is er te weinig inhoudelijke goede feedback voor leerlingen met gedragsproblemen die voor die leerlingen nuttig zijn, want deze mist vaak inhoudelijk goede feedback. Dit is een ding wat ik wil aanpakken bij het handelingsplan. Verder staan er nog meer nuttige dingen in het boek die ik ga implementeren in mijn groepshandelingsplan Door de tips in het boek ‘Gedragsproblemen in scholen’ te gebruiken kan je een goed handelingsplan maken. Dit boek geeft een goed beeld over wat een leerkracht moet doen bij gedragsproblemen, andere boeken behandelen geen gedragsproblemen. Een klas met kinderen met gedragsproblemen is uiteraard een hele andere situatie en zal een ander handelingsplan opleveren. - Wat zijn de doelen van het groepsplan? Door middel van het praten met verschillende leerkrachten ben ik erachter gekomen dat de meeste leerkrachten het volgende doel hebben: zorgdragen dat je als leerkracht in een rustige omgeving de les kan geven waardoor veiligheid heerst en leerlingen goed kunnen leren. Dit doel komt ook overheen met wat de leerlingen zien als hun behoefte (zie deelvraag 2) Wanneer ik in de toekomst een groepsplan zou maken is het dus belangrijk om dit in mijn achterhoofd te houden. Hoofdstuk 3 3.1 Conclusie verkenning Door de praktijkverkenning en de literatuurverkenning ben ik erachter gekomen wat de beste ingredienten zijn voor een goed functionerende groepshandelingsplan. Het uitgangspunt van het groepshandelingsplan is nog steeds hetzelfde: een groepshandelingsplan moet helpen om een groep in een veilige omgeving op een goede manier les geven. Bij veel aspecten heb ik literatuur kunnen gebruiken om er zo achter te komen wat meerdere bronnen beschreven over een groepshandelings plan. Op de eerste plaats komt het punt dat leerlingen zich allemaal veilig moeten voelen in een groep. Wanneer dit het geval is, kun je gaan kijken wat er mis gaat in de klas met betrekking tot andere problemen. Ik heb ook verschillende bronnen in mijn achterhoofd gehouden bijvoorbeeld het boek van Peter Teitler over wat de leerlingen belangrijk vinden in een klas. 9 Door deze verschillende bronnen samen te voegen en wat de leerkrachten mij vertelden verwacht ik een goed functionerende groepshandelingsplan maken, die De Breul gelijk kan gebruiken en voor iedereen even goed te volgen is. Doormiddel van de praktijkverkenning en literatuurverkenning heb ik al mijn deelvragen kunnen beantwoorden. Op deze manier verwacht ik ook mijn hoofdvraag ook te kunnen beantwoorden. 3.2 Ontwerp-eisen Doordat ik al mijn deelvragen heb kunnen beantwoorden heb ik mijn ontwerp-eisen kunnen maken. Doormiddel van deze ontwerp-eisen kan ik mijn hoofdvraag ook beantwoorden. Voor mijn beroepsproduct heb ik de volgende ontwerp-eisen bedacht: - Het groepshandelingsplan is klaar voor gebruik. Het is direct beschikbaar en er hoeven geen aanpassingen meer gemaakt te worden. Door deze ontwerp eis zorg ik ervoor dat ik een product maak die de school direct kan gebruiken. Deze zou dan door de school op bijvoorbeeld internet gezet kunnen worden zodat elke leraar hier gebruik van kan maken. - Het groepshandelingsplan kan in verschillende klassen gebruikt worden. Ik vind het persoonlijk belangrijk dat mijn product beschikbaar is voor leerkrachten, maar ook dat verschillende leerkrachten hem kunnen gebruiken omdat hij voor meerdere klassen toepasbaar is. Het is niet specifiek ontworpen voor een bepaalde klas, het resultaat is algemeen toepasbaar. Het groepshandelingsplan is duidelijk en kan door elke leerkracht gebruikt worden Ik vind het belangrijk dat mijn product bruikbaar is voor meerdere leerkrachten. Het moet eenvoudig, overzichtelijk en goed toepasbaar zijn, zodoende kunnen alle leerkrachten dit product gebruiken. Ik zal beschrijvingen toevoegen bij het product, zodat men weet hoe het product goed te gebruiken. - Het groepshandelingsplan is grotendeels onderbouwd door literatuur Zoals al is uitgelegd in de literatuurverkenning heb ik veel gebruik gemaakt van literatuur uit verschillende invalshoeken. Ik vind dit belangrijk om te doen, zodat er een zo valide mogelijk product ontstaat. Mijn opdrachtgever heeft ook verschillende documenten van mij ontvangen gedurende de tijd dat ik bezig ben geweest voor dit beroepsproduct. Zij heeft duidelijk gemaakt dat zij het belangrijk vind dat het eind resultaat ook onderbouwd is vanuit literatuuronderzoek. Door deze ontwerp-eisen zorg ik ervoor dat mijn product goed gebruikt kan worden, en deze ook valide is. Vanuit het boek ‘Groepsplan gedrag in het Voorgezet Onderwijs’ kan ik een aantal ontwerpen van een groephandelinsplan halen. In dit boek worden een paar voorbeeld ontwerpen behandeld. Ik ga een van deze ontwerpen toepassen in mijn eigen plan. Een eigen ontwerp zal minder valide zijn. Daarnaast ga ik ook de verschilende fases uit het boek ‘Groepsplan gedrag in het Voorgezet Onderwijs’ implementeren in mijn eigen product. Ik vind dit namelijk een belangrijk onderdeel voor mijn eindproduct. Mijn opdrachtgever is akkoord gegaan met deze ontwerp-eisen. 3.3 Vormgeving product Het onderwerp van mijn beroepsproduct is het maken van een groepshandelingsplan. Hier zitten de volgende eisen aan vast: - Het groepshandelingsplan is klaar voor gebruik. Het is direct beschikbaar en er hoeven geen aanpassingen meer gemaakt te worden - Het groepshandelingsplan kan in verschillende klassen gebruikt worden - Het groepshandelingsplan is duidelijk en kan door elke leerkracht gebruikt worden 10 - Het groepshandelingsplan is grotendeels onderbouwd door literatuur Deze eisen zorgen ervoor dat ik een gericht product kan maken. Zodoende kan ik een bepaalde kwaliteit verzorgen voor het product. De doelgroep van mijn beroepsproduct is niet bepaald een groep. Mijn beroepsproduct is niet gericht op een doelgroep, ik heb de scope van het product expres wat groter gemaakt zodat deze ook toepasbaar is in meerdere klassen. Hierdoor zullen meerdere leerkrachten er profijt van kunnen hebben en niet alleen het zorgteam. Dit is ook de reden dat ik een kleine beschrijving heb geplaatst bij verschillende hoofdstukjes in het product. Het doel van mijn beroepsproduct is om een groep in een veilge omgeving les te kunnen geven, waarbij iedereen zich prettig voelt. Je ziet vaak dat er in een groep problemen zijn met bepaalde mensen/groepen. Door een groepshandelingsplan wordt iedereen betrokken bij het neerzetten van een goede en veilige sfeer waarbij iedereen de kans krijgt om te leren. Het is juist daarom dat het een belangrijk instrument is voor groepen waar het niet lekker loopt. Ik heb vaak meegemaakt dat sommige leerlingen wel willen leren, maar door andere leerlingen gepest worden, of dat ze gewoon niet gehoord worden. Dit is iets wat ik wil veranderen. Ik wil dat juist die leerlingen gehoord worden en dat zij een kans krijgen. Het moet dus een groep weer bij elkaar brengen. Het is niet mijn bedoeling om iedereen vrienden te laten worden, maar als groep moet men in de klas wel met elkaar overweg kunnen. Dit geldt ook voor de leerkracht die voor de klas staat. De vorm van het beroepsproduct maakt in principe niet zo veel uit. Je kan het zowel digitaal invullen als op papier invullen. Het makkelijkste is om hem digitaal te hebben, zodat die ook op de school website kan worden gezet zodat elke leerkracht hier toegang tot heeft. De duur van het product hangt samen met hoe de klas presteert. Het is belangrijk om tussentijds evaluatie momenten te houden om ze te bepalen waar de groep staat. Vanuit de evaluatie momenten kunnen leerkrachten zelf bepalen hoe lang het traject (nog) moet doorgaan, of dat er misschien een bijstelling van het originele plan gemaakt moet worden. Vanuit de presentatie en evaluatie heb ik al een aantal dingen meegekregen van Margret wat wel en niet belangrijk zijn voor de vormgeving van het groepshandelingsplan. De volgende items zijn daarin belangrijk: Het is plan mag niet te lang zijn. Het moet eenvoudig zijn in gebruik Het is belangrijk dat de Wie, Wat, Wanneer en Hoe vragen gevraagd worden om tot de kern van het probleem te komen Ik heb mijn laatste product in de bijlage gedaan. Deze is goed en bruikbaar en voldoet aan de kwaliteit zoals gesteld. In mijn eerste product ging ik nog heel erg uit van het idee hoe meer informatie ik heb, hoe sneller er een oplossing gevonden kan worden. Dit is helaas niet het geval als het gaat om een groepshandelingsplan, maar is meer van belang bij een individuele handelingsplan. Ik had dan ook het format gebruikt van het al bestaande individuele handelingsplan van De Breul. Hierna ben ik helemaal overgestapt op een ander format dat veel compacter is en eenvoudig in gebruik. 11 Hoofdstuk 4 4.1 Presentatie Voorafgaande aan de presentatie heb ik een opzet gemaakt van mijn beroepsproduct en ik heb mijn praktijkverkenning en literatuurverkenning meegenomen. Ik had al eerder een afspraak gemaakt met mijn opdrachtgever om een presentatie te geven over mijn beroepsproduct. In de presentatie heb ik uitgelegd wat ik heb gedaan om tot mijn product te komen. Ik heb Margret stukje voor stukje door mijn beroepsproduct genomen. Als eerste hebben we mijn deelvragen doorgenomen, ze vond deze vragen erg nuttig. We hebben de bronnen welke ik gebruikt heb doorgenomen en heb haar verteld met wie ik allemaal heb gesproken. Het was leuk te merken dat ze blij verrast was dat ik Ans, de expert, had gesproken over het product. Daarnaast vond ze dat de bronnen en de informatie die ik hier uit had gehaald goed. Zodoende heb ik laten zien wat ik op dat moment als product had gemaakt. Over de lengte van het product was ze in eerste instantie nog niet helemaal tevreden; het was nog te uitgebreid was en niet alles wat aan bod kwam vond ze relevant voor een groepshandelingsplan. 4.2 Evaluatie Met behulp van het blad uit het beroepsproduct zelf en door mijn gesprekken met Margret hebben we geëvalueerd wat goed was en wat aanpassing nodig had. Zoals hierboven beschreven heb ik de vragenlijst van beroepsproduct gebuikt, dit is een valide tool, heeft een goede kwaliteit en heeft de bruikbaarheid in de praktijk al bewezen. Eigen vragenlijsten van mij zelf zouden niets toevoegen op dit moment. Tijdens de evaluatie bleek dat ik een aantal zaken dus moest aanpassen, door mijn vragen goed te stellen werd het helder wat ik beter kon doen. Hierdoor is de kwaliteit van het product veel hoger geworden dan het eerst was en is de bruikbaarheid ook goed. Ik ben aan de slag gegaan om een product te maken dat wel aan haar en mijn eigen verwachtingen voldeed; namelijk een product maken wat ook daadwerkelijk gebruikt zou kunnen worden. Ik heb mijn nieuwe, verbeterde product weer aan Margret laten zien. Het nieuwe product beviel Margret veel beter dan het eerste product. Niet alleen was de tweede versie wel bruiktbaar, het voldeed ook aan de verwachtingen van Margret. De kwaliteit van het product lag veel hoger bij de tweede versie als bij de eerste versie. Persoonlijk vind ik de tweede versie van het product erg goed gelukt. Niet alleen denk ik dat hij meteen bruikbaar is, maar ook dat de kwaliteit van het product erg hoog is. Dit zijn dan ook de sterke punten van mijn product. Mijn product voldoet nu ook aan de ontwerpeisen, dit deed mijn eerste versie niet. Doordat ik hem eerst te uitgebreid had gemaakt voldeed het product nog niet aan de ontwerpeisen. Dit is gelijk ook een aanbeveling voor de volgende keer, namelijk dat ik niet te breed moet denken voor het maken van een product maar het klein, compact en bruikbaar moet maken. 12 Literatuurlijst Teilter, P. (2009) Lessen in Orde. Uitgever: Coutinho Overveld, K. (2014) Groepsplan gedrag in het Voorgezet Onderwijs. Uitgever: Pica Van der Wolf, K & van Beukering, T. (2009) Gedragsproblemen in scholen. Uitgever: Acco American Psychiatric Association (2000) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Uitgever: niet bekend. 13 Bijlage Bijlage 1. Individueel handelingsplan De Breul Ontwikkelingsperspectiefplan Begeleidingsplan 2014-2015 1. Algemene gegevens Naam leerling Adres Geboortedatum Klas Mentor AB Startdatum Einddatum Advies BO Uitstroombestemming Tijdsbestek 2. Beknopte omschrijving problematiek Probleemgebied(en) Invullen indien van toepassing O O O O O O O O O O Diagnose: Gegevens uit onderzoeksverslag: Datum onderzoeksverslag: Naam onderzoeker: Aandachtsproblematiek Structureren/organiseren Communicatieve zelfredzaamheid Informatieverwerking Langdurige ziekte Sociaal- emotionele ontwikkeling internaliserend gedrag externaliserend gedrag thuissituatie leerproblemen Korte toelichting: 3. Genomen maatregelen en effecten Teamniveau Leerlingbegeleiding intern Bovenschools niveau 14 O info BO/ vorige mentor geraadpleegd O extra mentorgesprek(ken) O extra oudergesprek(ken) O extra begeleiding vakinhoudelijk, nl: O compenserende faciliteiten O ZAT O O contact/melding schoolpsycholoog/pedagoog leerplicht O signaleringslijst, nl: O contact/melding schoolarts O niveautest (DAT) O externe begeleiding, nl: O psychologisch onderzoek O RT O faalangstreductietraining O capaciteitenonderzoek O RZT+ (voor 2014) O rotonde 2012-2013 ( 2e O huiswerkbegeleiding klas) O studiecoach O LGF (voor 2014) O dispenserende faciliteiten Effecten van de genomen maatregelen: 4. Stimulerende en belemmerende factoren in de ontwikkeling Stimulerende factoren Belemmerende factoren Sociaal-emotionele ontwikkeling Taak/werkhouding Cognitieve ontwikkeling Lichamelijke ontwikkeling Communicatieve ontwikkeling Relevante factoren gezinssituatie 15 5. Begeleidingsplan Leergebied Beginsituatie Doelstelling (wat) Compenserende/dispenserende Beginsituatie maatregelen Organisatie & methodiek (hoe) Doelstelling (wat) Organisatie & methodiek (hoe) 6. Volgen van voortgang, overleg en evaluatie Datum Deelnemers Evaluatie & bijstelling begeleiding 7. Gegevens arrangement Intensiteit: Duur: Naam begeleider intern: Totaal aantal uren: Naam begeleider extern: Totaal aantal uren: Handtekening ouder: Handtekening zorgcoördinator: 16 Bijlage 2. Groepshandelingsplan gemaakt door Ella van der Donk 17 18 Bijlage 3. Urenverantwoording Hieronder is te zien hoeveel uur ik aan elk onderdeel besteed heb. Projectverslag Hoofdstuk 1: 15 uur Hoofdstuk 2: 40 uur Hoofdstuk 3: 25 uur Hoofdstuk 4: 15 uur Het product maken: 6,5 uur Bijeenkomsten op school: 10,5 uur Presentatie & veranderen van product: 8 uur Samenvatting: 1,5 uur Leerverslag: 20 uur Totaal: 141,5 uur 19 Bijlage 4 Vereisde documenten van de HU. Formulier K komt er zsm aan. Zie mail. 20 21
