VLAgoria zet volop in op de Circulaire Economie

Agoria zet volop in op de Circulaire Economie.
Een sector die voor heel wat CO2-uitstoot in Vlaanderen zorgt, is de afvalsector. Heel wat maatregelen werden in het
Vlaamse voortgangsrapport 2013-2020 al aangehaald voornamelijk op vlak van afvalverbranding, composteren, en
het behandelen van afvalwater in rioolwaterzuiveringsinstallaties. In een circulaire economie gaat het evenwel om
meer dan slim omgaan met afval. Het gaat erom te denken in cascaderende cirkels. Eerst verleng je de levensduur
van een product door het goed te onderhouden en waar nodig, te herstellen. Vervolgens streef je hergebruik na en
geef je je product een tweede leven, bijvoorbeeld op de tweedehandsmarkt. Daarna ga je producten of
productonderdelen opwaarderen en remanufacturen. Pas in laatste instantie recycleer je de materialen afkomstig uit
het gebruikte product. In de realisatie van een circulaire economie spelen een aangepast design en nieuwe business
modellen een sleutelrol.
Voor Agoria kunnen een aantal concrete maatregelen in de circulaire economie de CO2-uitstoot grondig
terugdringen. Er zijn momenteel nog geen cijfers voor Vlaanderen beschikbaar, maar in de vaak geciteerde cijfers van
McKinsey in opdracht van de Europese Commissie1 worden jaarlijkse CO2-reducties voorspeld van 2 à 4%, mits
maatregelen zoals afvalpreventie, ecologisch ontwerp of hergebruik.
De belangrijkste bronnen voor de CO2-reducties zijn, volgens McKinsey, elektrische wagens, systemen van
autodelen, autonome wagens, reductie van voedselafval, passieve huizen, stadsplanning en hernieuwbare energie.
-
Overheidsopdrachten om de markt voor circulaire producten en diensten te bevorderen
Wij geloven dat overheidsopdrachten kunnen helpen om de markt voor ecologisch ontworpen producten,
‘geherproduceerde’ producten of gerecycleerde materialen te bevorderen en om ervaring op te bouwen met
innovatieve business modellen gebaseerd op diensten. Helaas is de aankoopprijs nog te vaak het doorslaggevende
criterium bij aanbestedingen door de overheid, eerder dan ‘total cost of ownership’, functionaliteit, vermeden milieuimpact, etc.
Vlaanderen kan het juiste voorbeeld geven door in zijn overheidsbestekken en via innovatiesteun de state-of-the art
re-engineering technieken op te nemen om zo de remanufacturing markt verder te laten groeien. Ook initiatieven
betreffende het ontwikkelen van de juiste ‘skills’ voor re-manufacturing via onderwijs en educatie op Vlaams niveau
kunnen nuttig zijn.
Agoria vraagt:
De overheid dient een voorbeeldrol op te nemen wat betreft ‘circulair aankopen’ en kan zo ook bijdragen tot betere
acceptatie en meer vertrouwen van andere consumenten in bv. hergebruikte of gerecycleerd producten.
Closing the loop - An EU action plan for the Circular Economy, European Commission, http://eurlex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1453384154337&uri=CELEX:52015DC0614
1
1
-
Goeddoordachte ecodesign normen op Europees niveau
Ecologisch ontwerp van producten bevorderen via productnormering kan een manier zijn om bij te dragen tot het
realiseren van de doelstellingen van de CE. Maar dit moet goed doordacht en in nauw overleg met de industrie
gebeuren.
De mogelijkheden op vlak van herstelbaarheid, recycleerbaarheid, herbruikbaarheid, levensduur, etc. variëren sterk
naargelang van de specifieke productgroep en markt. Een ‘one size fits all’ aanpak zal niet werken. Bovendien kunnen
er voor complexe producten, zoals elektrische en elektronische apparaten, auto’s, machines, ook trade-offs optreden
in de ontwerpfase tussen bijvoorbeeld veiligheid, energie-efficiëntie, geluid, materiaalefficiëntie, etc. Er moet ook
rekening gehouden worden met de economische haalbaarheid van de voorgestelde maatregelen.
Om onze bedrijven niet te benadelen en marktverstoring in Europa te vermijden, moet productnormering op EU
niveau bepaald worden en niet op regionaal of nationaal niveau. Onze bedrijven hebben activiteiten die verder
strekken dan de Vlaamse of Belgische grenzen. Een geharmoniseerde aanpak op EU niveau is voor hen cruciaal.
De Europese Commissie heeft een mandaat gegeven aan de Europese standaardisatie-organisaties (CEN – CENELEC)
om criteria te ontwikkelen die moeten toelaten herstelbaarheid, recycleerbaarheid, herbruikbaarheid, levensduur,
etc. op een objectieve en meetbare manier te definiëren. Deze werkzaamheden op EU niveau moeten richtinggevend
zijn.
Tot slot is bij de introductie van vereisten voor ecologisch ontwerp voor productnormering markttoezicht essentieel.
De productie (van bv. elektrische en elektronische apparaten) gebeurt maar in zeer beperkte mate in België. Het
merendeel van de producten wordt ingevoerd. (Momenteel zijn er 50 productgroepen waarvoor energie-efficiëntie
criteria van toepassing zijn ikv de EU Ecodesign Richtlijn. Hiervoor is nu al nauwelijks handhaving.)
Agoria vraagt:
Een krachtige Vlaamse stem om op Europees niveau productnormen vast te leggen die de herstelbaarheid,
recycleerbaarheid, herbruikbaarheid, levensduur van producten op een objectieve en meetbare manier te definiëren
-
Bevorderen van de remanufacturing- en recyclagesector
De technologische industrie in Vlaanderen heeft sterke recyclagebedrijven die zeer hoge recyclagegraden behalen en
een goede milieuperformantie hebben. Het gebruik van gerecycleerde materialen kan tussen 10% en 95%
energiebesparing opleveren in vergelijking met het gebruik van primaire grondstoffen. Vlaanderen heeft een sterke
recyclagesector die bijdraagt tot het in kringloop houden van waardevolle materialen en die nog verder versterkt zou
kunnen worden.
Helaas lekken heel wat waardevolle materialen, die hoogwaardig hadden kunnen worden gerecycleerd bij ons, weg.
2
Mogelijke maatregelen:
-
Certificatie van recyclagefaciliteiten (m.n. voor de verwerking van complexe afvalstromen zoals EEA,
draagbare batterijen), via de Europese standaardisatie-organisaties. (Maatregel door Vlaanderen te
verdedigen op EU niveau.)
-
Meer middelen vrijmaken voor de controle op illegale uitvoer van afval en betere samenwerking tussen
de inspectie-instanties op Belgisch en Europees niveau. Niet alle regio’s of landen beschikken over highend recyclagefaciliteiten voor complexe eindelevensstromen. Daarom is het essentieel dat deze
afvalstromen vlot getransporteerd kunnen worden binnen Europa. Zo kunnen ze op een hoogwaardige
manier worden verwerkt in performante installaties o.a. in Vlaanderen.
-
Maatregelen door Vlaanderen te verdedigen op EU niveau:
o Geharmoniseerde interpretatie van afval, niet-afval, bijproduct in de verschillende EU lidstaten.
o
Minder administratieve lasten via een aanpassing van de regeling voor “pre-consented recovery
facilities” zoals nu voorzien in de Europese Verordening over de overbrenging van afvalstoffen.
o
Europees stortverbod voor recycleerbaar afval.
Agoria vraagt:
Re-manufacturing, nieuwe producten maken van (onderdelen van) oude producten, draagt bij tot
productlevenscyclusverlenging en tot aanzienlijk minder energieverbruik en lagere CO2 uitstoot. Vlaanderen zou
hierop moeten inzetten, omdat re-manufacturing ook troeven biedt voor herindustrialisatie. De ‘remanufacturing’
van een industriële component levert gemiddeld 85% materiaalbesparing, 85% energiebesparing en 50% minder
uitstoot van broeikasgassen.
Bijdrage vermindering CO2-uitstoot (alle circulaire economie-maatregelen):
Door de nodige maatregelen te nemen ter bevordering van circulaire economie op Europees niveau gaan we ervan uit
dat tegen 2030 de CO2-uitstoot in Vlaanderen kan teruggedrongen worden met 3%2 ten opzichte van 2005..
Bron: Closing the loop - An EU action plan for the Circular Economy, European Commission, http://eurlex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1453384154337&uri=CELEX:52015DC0614)
2
3