Basisseminar Verslaving en Eetstoornissen

ABS-artsen: steunpunt voor verslaafde artsen
Ingrid Dam
Arts, ervaringsdeskundige ABS-artsen
Verslaafde gezondheidswerkers
TC Tubantia, mei 2010:
“Jansen Steur verklaarde tussen
1999 en 2004 mogelijk
tientallen patiënten ten onrechte
ongeneeslijk ziek. Hij deed dat
mogelijk onder invloed van een
medicijnverslaving.”
De Volkskrant, 2009:
Medische wereld is gewend te zwijgen
“Het in de doofpot stoppen van de blunders
van neuroloog is te wijten
aan de conspiracy of silence in de
medische wereld”
Hart en Ziel, 2009:
Wodka na het spreekuur
Regels ontbreken bij aanpak verslaving
arts
2
Overzicht presentatie
•
•
•
•
•
Barrières in de arts – arts/patiënt relatie - aanpak
Verslaafde verpleegkundigen & dokters: epidemiologie
Physician Health Programs(s): wat maakt ze zo succesvol?
ABS-artsen: stand van zaken
Discussie: ABS-artsen hoe verder?
Aanwijzingen voor middelenmisbruik / verslaving
• Verwaarlozen eigen verzorging / hygiëne
• Toenemend onttrekken van professionele
verantwoordelijkheden of functies
• Emotionele labiliteit
• Toename professionele fouten (recepten, brieven,
diagnoses etc.)
• Niet reageren op telefoon, mail etc.
• Verminderde aandacht voor patiëntenzorg
• Persoonlijke of privéproblemen benoemen bij problemen
concentratie of patiëntenzorg
• Klachten van patiënten over kwaliteit van zorg en gedrag
• Toename lichamelijke “ongelukjes” / letsels (verkrijgen
opiaten)
Barrières in de arts – arts-patiëntrelatie: 3 D’s
• Delusion:
mythe van onkwetsbaarheid: “dokters worden niet ziek”
hoop voor de patiënt ↔ “overleven” voor de dokter
• Denial:
dokters bagatelliseren of ontkennen ziekte in het algemeen
verslaving = de ziekte van de ontkenning
ontkenning van verslaving als onderdeel van de neurobiologie
• Delay:
delusion en denial geven delay
gebrek aan kennis van diagnostiek, indicatiestelling en
behandeling schaamte (patiënt) / schuldgevoel (dokter)
Verslaafde dokters: aanpak van de 3 D’s (1)
Delusion:
“de dokter als patiënt” als module in de
opleiding(en)
intervisie o.a. over “zelf dokteren”
elke dokter een eigen huisarts
Denial: kennis over verslaving als
ziekte/psychiatrische stoornis
kennis van het motivatiemodel tot
gedragsverandering
Verslaafde dokters: aanpak van de 3 D’s (2)
Delay:
snelle detectie
direct toegankelijk effectief zorgtraject
vertrouwelijke/betrouwbare aanpak gericht op re-integratie
programma voor artsen = ABS-artsen = Nederlandse PHP
Verslaafde dokters: epidemiologie(1)
•
10% - 12% VS-dokters heeft een verslavingdiagnose
(Nederland 4% van 555 huisartsen alcoholverslaving in 1984?)
•
Gebruikte middelen:
–
Alcohol : 50% - 60%
–
Polygebruik: 30% - 70%
–
Opioïden: 30% - 40%
–
Restgroep: stimulantia / bzd / barbituraten /cannabis
–
Tabak: 38% (5% gemiddeld onder VS-artsen)
–
Intraveneus gebruik: 14%
Verslaafde dokters: epidemiologie(2)
•
•
•
•
•
Sekse: 80% - 90% man
Leeftijd: gem. 45 jaar
Specialismen: vaker (solo) huisartsen / anesthesisten?
–
Polygebruik vaker bij psychiaters en SEH-artsen
Comorbiditeit: 40% - 50% psychiatrie (angst / depressie) en/of pijn
Verwijzing:
–
formele drang/dwang: werkgever / registratie
–
informele drang/dwang: collega’s / familie
–
“vrijwillig”
Physician Health Programs (PHP): werkwijze(1)
Doelen
•
Vroege detectie / uitgebreid assessment
•
Verwijzing abstinentie georiënteerde behandeling (met “keurmerk”) +
evaluatie
•
Langdurige monitoring (minimaal 5 jaar)
•
Rapportage resultaten naar verwijzers / betrokkenen
•
Educatie / consultatie
Organisatie
•
50% onafhankelijk / 35% beroepsgroep / 15% “licensing board”
•
overeenkomsten met “licensing boards”
•
60% onafhankelijke juridische autoriteit (speciale wet)
Physician Health Programs (PHP): werkwijze(2)
Doelgroep
•
12% exclusief verslaafden
•
85% ook andere psychische / psychiatrische problematiek
•
62% ook fysieke aandoeningen
•
36% alleen gericht op dokters vs. 64% ook tand- en dierenartsen /
apothekers
Interventies
•
Interventies voorafgaande aan verwijzing: werkgever / collega’s / familie
•
Zeer grondige diagnostiek (coördinatie bij medisch directeur PHP)
•
Contract (5 jaar): behandeling, ondersteuning, monitoring en
consequenties
Physician Health Programs (PHP): werkwijze(3)
Interventies
•
Consequenties
–
Bij terugval / overschrijding condities:
Afhankelijk condities: minimaal verdere evaluatie / behandeling
rapportage naar verwijzer / “licensing board” ( patiëntenschade?)
–
“Safe harbor” overeenkomst
•
Supportieve, collegiale benadering met duidelijke grenzen: dokters voor
dokters
•
Behandeling
–
70%: klinische behandeling vs. 30%: intensieve dagbehandeling
(90 d.)
–
95% verplichte deelname zelfhulpgroepen (AA etc.) / counselling
–
Werkplek monitoring / dagelijks (random) alcohol/drug testen
Physician Health Programs (PHP): resultaten
•
•
PHP - VS:
–
71% na 5 jaar werkzaam zonder restrictie
• 22% in 5 jaar eenmalige positieve urinetest
• 6% recidief
–
18%: pensioen / licentie afname / overleden
–
5% onbekend
PHP – Canada:
–
85% na 5 jaar succesvol aan het werk
–
71% geen terugval
–
14% wel terugval
Stand van zaken ABS-artsen
•
•
•
•
•
•
Ca. 15 aanmeldingen: zeer gevarieerd
Samenwerkingsovereenkomst IGZ vordert
–
Aanmelden collega’s
–
Toezichthouder
• Controle aangemelde collega’s
• Controle werkwijze individuele ABS-artsen
Protocollen t.a.v. diagnostiek / monitoring / verwijzing
Opbouwen regionale ABS-artsen assessment teams
Discussies over juridische status
Financiering: voorlopig subsidie KNMG 2012
Knelpunten: ABS-artsen
•
•
•
(Juridische) status
–
Eigen (zorg)instelling?
–
Onderdeel KNMG?
–
Financiering consulten? DBC? Afspraken zorgverzekeraar?
Consulten
–
Laagdrempelig versus conflict van plichten bij gevaar
• Kwetsbaarheid ABS-arts
–
Angst voor stigmatisering als verslaafde / gevaar uitkering of
aangaan arbeidsongeschiktheidsverzekering
–
Eigen EPD?
Monitoring
–
Urinecontroles door het hele land / dagelijks bellen
Discussie: ABS-artsen
•
ABS-artsen onderdeel KNMG: betaald door leden
•
ABS-artsen sluiten eigen DBC’s (landelijk) af
•
Conflict van plichten t.a.v. gevaar collega-arts aanvankelijk niet
te snel hanteren
•
Indirecte meldingen door collega’s / werkgevers / familie etc.
–
“overval” team met professionele arts +
ervaringsdeskundige
–
Bij ontkenning problemen na twee onafhankelijke meldingen
►IGZ
ABS-artsen:
abstinentie en antiblokkeersysteem bij artsen
Telefoon ABS-artsen: 024-3611175 / [email protected]
Contactpersoon secretariaat: A. Backx
Contactpersoon inhoud: Prof. Dr. C.A.J. de Jong