1.2.3. Factoren die invloed hebben op de

Inhoudsopgave Basisboek Pedagogisch Werk: PWB1
DEEL 1: WERKEN MET KINDEREN
(B1-K1 Begeleiden van kinderen bij hun ontwikkeling)
HOOFDSTUK 1: ONTWIKKELINGSPSYCHOLOGIE (B1-K1-W1)
1.1. Inleiding
1.2. Ontwikkeling
1.2.1. Verschil tussen aanleg en erfelijkheid (nature/nurture)
1.2.2. Voorwaarden voor ontwikkeling
1.2.3. Factoren die invloed hebben op de ontwikkeling
1.2.3.1. Risicofactoren die invloed hebben op de ontwikkeling
1.2.4. Ontwikkelingsfasen
1.2.5. Ontwikkelingsgebieden
1.3. Cognitieve ontwikkeling
1.3.1. Cognitieve ontwikkeling volgens Piaget
1.3.2. Cognitieve ontwikkeling van een baby (0-2 jaar)
1.3.3. Cognitieve ontwikkeling van een peuter (2-4 jaar)
1.3.4. Cognitieve ontwikkeling van een kleuter (4-6 jaar)
1.3.5. Cognitieve ontwikkeling van het schoolkind (6-12 jaar)
1.4. Sociaal-emotionele ontwikkeling
1.4.1. Sociaal-emotionele ontwikkeling van een baby (0-2 jaar)
1.4.2. Sociaal-emotionele ontwikkeling van een peuter (2-4 jaar)
1.4.3. Sociaal-emotionele ontwikkeling van een kleuter (4-6 jaar)
1.4.4. Sociaal-emotionele ontwikkeling van het schoolkind (6-12 jaar)
1.5. Sensomotorische ontwikkeling
1.5.1. Sensomotorische ontwikkeling van een baby (0-2 jaar)
1.5.2. Sensomotorische ontwikkeling van een peuter (2-4 jaar)
1.5.3. Sensomotorische ontwikkeling van een kleuter (4-6 jaar)
1.5.4. Sensomotorische ontwikkeling van het schoolkind (6-12 jaar)
1.6. Creatief-expressieve ontwikkeling
1.6.1. Creatief-expressieve ontwikkeling van een baby (0-2 jaar)
1.6.2.. Creatief-expressieve ontwikkeling van een peuter (2-4 jaar)
1.6.3. Creatief-expressieve ontwikkeling van een kleuter (4-6 jaar)
1.6.4. Creatief-expressieve ontwikkeling van het schoolkind (6-12 jaar)
1.7. Samenvatting Hoofdstuk 1: Ontwikkelingspsychologie
1.7.1. Belangrijkste begrippen Hoofdstuk 1: Ontwikkelingspsychologie
1.7.2. Invuloefening Hoofdstuk 1: Ontwikkelingspsychologie
1.8. BPV-opdracht Hoofdstuk 1: Ontwikkelingspsychologie
HOOFDSTUK 2: OBSERVEREN (B1-K1-W1)
2.1. Inleiding
2.2. Waarnemen en observeren
2.2.1. Waarnemen
2.2.2. Observeren
2.3. Objectiviteit en subjectiviteit
2.3.1. Eigenschappen van de observator die invloed kunnen hebben op de observatie
2.4. Methodisch observeren
2.4.1. Een observatieplan opstellen
2.5. Soorten observatie
2.5.1. Observatiemethodes
2.5.2. De keuze van de observatiemethode
2.6. Observeren in de praktijk
2.6.1. Interpreteren van gedrag
2.6.2. Invloeden op de waarneming
2.6.3. Registratie van de observatiegegevens
2.6.4. Manieren van registreren
2.7. Het interpreteren en rapporteren van observaties
2.8. Samenvatting Hoofdstuk 2: Observeren
2.8.1. Belangrijkste begrippen Hoofdstuk 2: Observeren
2.8.2. Invuloefening hoofdstuk 2: Observeren
2.9. BPV-opdracht hoofdstuk 2: Observeren
HOOFDSTUK 3: HECHTING (B1-K1-W1)
3.1. Inleiding
3.2. Wat is hechting?
3.3. Het hechtingsproces
3.4. Soorten hechting
3.5. Factoren die van invloed zijn op hechting
3.6. Samenvatting Hoofdstuk 3: Hechting
3.6.1. Belangrijkste begrippen Hoofdstuk 3: Hechting
3.6.2. Invuloefening Hoofdstuk 3: Hechting
HOOFDSTUK 4: SOCIALISATIE (B1-K1-W1)
4.1. Inleiding
4.2. Het gezin (soorten gezinnen)
4.2.1. De geschiedenis van het gezin
4.2.2. Soorten gezinnen/samenlevingsvormen
4.2.3. De functie van het gezin
4.3. De invloed van het gezin op de socialisatie (primaire socialisatie)
4.4. De invloed van de school en/of de kinderopvang op de socialisatie (secundaire socialisatie)
4.5. De invloed van de buurt, (sport)vereniging, enz. op de socialisatie
4.5.1. De invloed van de buurt op de socialisatie
4.5.2. De invloed van een (sport)vereniging op de socialisatie
4.6. De invloed van de massamedia op de socialisatie
4.7. Samenvatting Hoofdstuk 4: Socialisatie
4.7.1. Belangrijkste begrippen Hoofdstuk 4: Socialisatie
4.7.2. Invuloefening Hoofdstuk 4: Socialisatie
HOOFDSTUK 5: INTERACTIEVAARDIGHEDEN (B1-K1-W1 + B1-K1-W5 + B1-K1-W7)
5.1. Inleiding
5.2. Wat zijn interactievaardigheden?
5.3. Sensitieve responsiviteit
5.3.1. Wat is sensitieve responsiviteit?
5.3.2. Hoe bied je sensitieve responsiviteit?
5.3.3. Sensitieve responsiviteit bieden aan kleuters en schoolkinderen
5.4. Respect voor autonomie
5.4.1. Wat is respect voor autonomie?
5.4.2. Hoe bied je respect voor autonomie?
5.4.3. Kinderparticipatie
5.5. Structureren en grenzen stellen
5.5.1. Wat is structureren en grenzen stellen?
5.5.2. Hoe pas je structureren en grenzen stellen toe?
5.6. Praten en uitleggen
5.6.1. Wat is praten en uitleggen?
5.6.2. Hoe pas je praten en uitleggen toe?
5.7. Ontwikkelingsstimulering
5.7.1. Wat is ontwikkelingsstimulering?
5.7.2. Hoe pas je ontwikkelingsstimulering toe?
5.8. Begeleiden van interacties tussen kinderen
5.8.1. Wat is begeleiden van interacties tussen kinderen?
5.8.2. Hoe pas je begeleiden van interacties tussen kinderen toe?
5.8.3. Creëren van een positief groepsklimaat bij kleuters en schoolkinderen
5.9. Samenvatting Hoofdstuk 5: Interactievaardigheden
5.9.1. Belangrijkste begrippen Hoofdstuk 5: Interactievaardigheden
5.9.2. Invuloefening Hoofdstuk 5: Interactievaardigheden
HOOFDSTUK 6: ACTIVITEITEN VOORBEREIDEN (B1-K1-W2 + B1-K1-W3 + B1-K1-W4)
6.1. Inleiding
6.2. De betekenis van spel en spelen
6.2.1. Spelmaterialen (speelgoed)
6.3. Functies van verschillende spelvormen (voor de ontwikkeling)
6.3.1. Bewegingsspel (motorische/lichamelijke ontwikkeling)
6.3.2. Constructiespel: motorische en verstandelijke/cognitieve ontwikkeling
6.3.3. Exploratief spel: verstandelijke/cognitieve ontwikkeling en zintuiglijke ontwikkeling
6.3.4. Fantasiespel(/rollenspel): sociaal-emotionele ontwikkeling
6.3.5. Socialisatiespel: sociaal-emotionele ontwikkeling
6.4. Spelvormen (per ontwikkelingsgebied en) per leeftijdsgroep
6.4.1. Spel voor motorische ontwikkeling
6.4.2. Spel voor verstandelijke/cognitieve ontwikkeling
6.4.3. Spel voor de sociaal-emotionele ontwikkeling
6.5. Activiteiten
6.5.1. Activiteiten voorbereiden
6.5.2. Stappenplan om activiteiten voor te bereiden
6.5.3. Activiteiten aanbieden aan een individueel kind
6.5.4. Activiteiten aanbieden aan een groep
6.5.5. Activiteiten door het jaar heen
6.8. Samenvatting Hoofdstuk 6: Activiteiten voorbereiden
6.8.1. Belangrijkste begrippen Hoofdstuk 6: Activiteiten voorbereiden
6.8.2. Invuloefening Hoofdstuk 6: Activiteiten voorbereiden
6.9. BPV-opdracht Hoofdstuk 6: Activiteiten voorbereiden
HOOFDSTUK 7: GEDRAGSPROBLEMEN en GEDRAGSSTOORNISSEN (B1-K1-W5)
7.1. Inleiding
7.2. Gedrag
7.2.1. Wat is gedrag?
7.2.2. Wanneer spreek je van probleemgedrag?
7.2.3. Verschil tussen een gedragsprobleem en een gedragsstoornis
7.3. Gedragsproblemen
7.3.1. Spraakproblemen
7.3.2. Agressief gedrag
7.3.3. Teruggetrokken gedrag
7.3.4. Angstig gedrag
7.3.5. Faalangst
7.3.5.1. Vormen van faalangst
7.3.5.2. Soorten faalangst
7.3.5.3. Kenmerken van faalangst
7.3.5.4. Omgaan met faalangst
7.3.6. Regressief gedrag
7.4. Gedragsstoornissen
7.4.1. Concentratiestoornissen: ADHD en ADD
7.4.1.1. ADHD
7.4.1.2. ADD
7.4.2. Contactstoornissen: ASS
7.4.2.1. (klassiek) Autisme
7.4.2.2. PDD-NOS
7.4.2.3. Stoornis van Asperger
7.4.2.4. Stoornis van Rett (Rett Syndroom)
7.4.2.5. Stoornis van Heller
7.4.3. Overige stoornissen: CD, ODD en depressiviteit
7.4.3.1. CD
7.4.3.2. ODD
7.4.3.3. Depressiviteit
7.5. Samenvatting Hoofdstuk 7: Gedragsproblemen en Gedragsstoornissen
7.5.1. Belangrijkste begrippen Hoofdstuk 7: Gedragsproblemen en Gedragsstoornissen
7.5.2. Invuloefening Hoofdstuk 7: Gedragsproblemen en Gedragsstoornissen
HOOFDSTUK 8: HANDICAPS en BEPERKINGEN (B1-K1-W5)
8.1. Inleiding
8.2. Motorische handicap
8.3. Zintuiglijke handicap
8.4. Organische handicap
8.5. Diabetes (suikerziekte)
8.5.1. Soorten diabetes
8.5.2. Kenmerken van diabetes
8.5.3. Verschillende aanvallen: hypo en hyper
8.5.4. Complicaties van diabetes
8.5.5. Behandeling van diabetes
8.6. Epilepsie
8.6.1. Oorzaken van epilepsie
8.6.2. Soorten aanvallen
8.7. Verstandelijke handicap
8.7.1. Oorzaken van een verstandelijke handicap
8.7.2. Syndroom van Down
8.7.2.1. Kenmerken van het Syndroom van Down
8.8. Meervoudige handicap
8.9. Samenvatting Hoofdstuk 8: Handicaps en beperkingen
8.9.1. Belangrijkste begrippen Hoofdstuk 8: Handicaps en beperkingen
8.9.2. Invuloefening Hoofdstuk 8: Handicaps en beperkingen
HOOFDSTUK 9: TAALONTWIKKELING (B1-K1-W5)
9.1. Inleiding
9.2. Functies van taal
9.3. Verschillende gebieden van de taalontwikkeling
9.4. Taalontwikkeling per leeftijd
9.4.1. Voortalige fase: 0-1 jaar (prelinguale periode)
9.4.1.1. Stimuleren van de taalontwikkeling in de voortalige fase
9.4.2. Vroegtalige fase: 1-2 jaar (vroeglinguale periode)
9.4.2.1. Stimuleren van de taalontwikkeling in de vroegtalige fase
9.4.3. Differentiatiefase: 2-5 jaar (differentiatieperiode)
9.4.3.1. Stimuleren van de taalontwikkeling in de differentiatiefase
9.4.4. Fase van voltooiing: vanaf 5 jaar
9.5. Voorlezen en vertellen
9.5.1. Voorbereiding voorlezen en/of vertellen
9.5.2. Uitvoeren voorlezen en/of vertellen
9.5.2.1. Spreektechnieken bij voorlezen en/of vertellen
9.5.3. Interactief voorlezen
9.8. Samenvatting Hoofdstuk 9: Taalontwikkeling
9.8.1. Belangrijkste begrippen Hoofdstuk 9: Taalontwikkeling
9.8.2. Invuloefening Hoofdstuk 9: Taalontwikkeling
9.9. BPV-opdracht Hoofdstuk 9: Taalontwikkeling
HOOFDSTUK 10: GROEPSPROCESSEN en GROEPSDYNAMICA (B1-K1-W5)
10.1. Inleiding
10.2. Soorten groepen
10.2.1. Formele en informele groepen
10.2.2. Primaire en secundaire groepen
10.3. Functie van een groep
10.4. Groepsprocessen
10.4.1. De ontwikkeling van de groep
10.4.2. Groepsstructuur
10.4.3. Groepscultuur, groepsnormen
10.5. Begeleiden van het groepsproces van kinderen
10.5.1. De invloed van de pedagogisch werker op het groepsproces
10.6. Samenvatting Hoofdstuk 10: Groepsprocessen en groepsdynamica
10.6.1. Belangrijkste begrippen Hoofdstuk 10: Groepsprocessen en groepsdynamica
10.6.2. Invuloefening Hoofdstuk 10: Groepsprocessen en groepsdynamica
10.7. BPV-opdracht Hoofdstuk 10: Groepsprocessen en groepsdynamica
HOOFDSTUK 11: VERZORGING (B1-K1-W5)
11.1. Inleiding
11.2. Lichaamscontact
11.3. Overgewicht bij kinderen
11.3.1. Oorzaken van overgewicht
11.3.2. Gevolgen van overgewicht
11.3.3. Voorkomen van overgewicht
11.4. Hoofdluis
11.5. Ziektesymptomen
11.5.1. Diarree
11.5.2. Verkoudheid
11.5.3. Griep
11.5.4. Koorts
11.5.5. Koortsstuipen
11.5.6. Hoest en ademhalingsproblemen
11.5.7. Huiduitslag
11.5.8. Middenoorontsteking
11.5.9. Allergie
11.5.10. Ontstoken amandelen
11.5.11. Obstipatie
11.5.12. Maden en wormen
11.6. Kinderziektes
11.6.1. Krentenbaard
11.6.2. Kinkhoest
11.6.3. Vijfde ziekte
11.6.4. Hersenvliesontsteking
11.6.5. Roodvonk
11.6.6. Waterpokken
11.6.7. Zesde ziekte
11.6.8. Spruw
11.6.9. Pseudo-kroep
11.7. Complicaties
11.8. Vaccinatie
11.9. EHBO
11.9.1. Brandwonden
11.9.2. Vergiftiging
11.9.3. Flauwvallen en bewusteloosheid
11.9.4. Botbreuken en kneuzing
11.9.5. Bloedneus
11.9.6. Voorwerp in neus
11.9.7. Tand eruit
11.10. Samenvatting Hoofdstuk 11: Verzorging
11.10.1. Belangrijkste begrippen Hoofdstuk 11: Verzorging
11.10.2. Invuloefening Hoofdstuk 11: Verzorging
HOOFDSTUK 12: OPVOEDING (B1-K1-W7)
12.1. Inleiding
12.2. Wat is opvoeding?
12.2.1. Opvoedingsdoelen
12.2.2. Invloeden op de opvoeding
12.2.3. Algemene opvoedingsvaardigheden
12.3. Pedagogische visies
12.3.1. Rudolf Steiner (1861-1925)
12.3.2.1. Kenmerken van het onderwijs van de Vrije School
12.3.2. Maria Montessori (1870-1952)
12.3.2.1. Kenmerken van het Montessori-onderwijs
12.3.2.2. Montessorimateriaal
12.3.3. Helen Parkhurst (1887-1973)
12.3.3.1. Het Daltononderwijs
12.3.4. Célestin Freinet (1896-1966)
12.3.4.1. Freinetonderwijs
12.3.5. Thomas Gordon (1918-2002)
12.3.6. Loris Malaguzzi (1920-1994)
12.4. Opvoedingsstijlen
12.4.1. De autoritaire opvoedingsstijl
12.4.1.2. Invloed van een autoritaire opvoedingsstijl op de ontwikkeling van kinderen
12.4.2. De autoritatieve of democratische opvoedingsstijl
12.4.2.1. Invloed van een autoritatieve opvoedingsstijl op de ontwikkeling van
kinderen
12.4.3. De permessieve (toegevende) of laissez-faire opvoedingsstijl
12.4.3.1. Invloed van een permessieve opvoedingsstijl op de ontwikkeling van
kinderen
12.4.4. De verwaarlozende opvoedingsstijl
12.4.4.1. Invloed van een verwaarlozende opvoedingsstijl op de ontwikkeling van
kinderen
12.5. Specifieke opvoedingsvaardigheden
12.5.1. Aandacht geven
12.5.2. Belonen
12.5.3. Gedrag negeren
12.5.4. Straffen
12.5.5. Een regel stellen
12.5.6. Een gesprek voeren/uitleggen
12.6. Samenvatting Hoofdstuk 12: Opvoeding
12.6.1. Belangrijkste begrippen Hoofdstuk 12: Opvoeding
12.6.2. Invuloefening Hoofdstuk 12: Opvoeding
HOOFDSTUK 13: KINDERMISHANDELING (B1-K1-W7)
13.1. Inleiding
13.2. Wettelijke verplichtingen van ouders in het verzorgen van kinderen
13.2.1. Wettelijke verplichtingen van partners naar elkaar
13.3. Vormen van kindermishandeling
13.4. Oorzaken van kindermishandeling
13.4.1. Risicofactoren bij de ouders/opvoeders
13.4.2. Risicofactoren bij het kind
13.4.3. Risicofactoren in de leefomstandigheden (problemen in de gezinssituatie)
13.5. Voorkomen van kindermishandeling
13.5.1. Beschermende factoren bij de ouders/opvoeders
13.5.2. Beschermende factoren bij het kind en in de omgeving
13.6. Signalen van kindermishandeling
13.7. Gevolgen van kindermishandeling
13.8. Aanpak kindermishandeling
13.8.1. Preventie
13.8.2. Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling
13.8.3. Sociale kaart
13.8.4. Contact met ouders bij het vermoeden van kindermishandeling
13.8.5. Contact met het kind bij het vermoeden van kindermishandeling
13.9. Samenvatting Hoofdstuk 13: Kindermishandeling
13.9.1. Belangrijkste begrippen Hoofdstuk 13: Kindermishandeling
13.9.2. Invuloefening Hoofdstuk 13: Kindermishandeling
13.10. BPV-opdracht hoofdstuk 13: Kindermishandeling
DEEL 2: BEROEPSVAARDIGHEDEN PEDAGOGISCH WERK
(B1-K2 Werken aan kwaliteit en deskundigheid)
HOOFDSTUK 14: TEAMVAARDIGHEDEN (werken in een team) (B1-K1-W8)
Werken in een team/groepen (B1-K1-W8: Toont interesse, begrip en interculturele sensitiviteit voor de
standpunten van anderen
HOOFDSTUK 15: EVALUEREN EN REFLECTEREN (B1-K1-W8)
- manieren van evalueren (procesgericht/productgericht)
- verzamelen van gegevens
- wat is reflecteren?
- manieren van reflecteren
- reflecteren op eigen handelen (welke methode?)
- verschil tussen mondeling en schriftelijk rapporteren (in welke situatie gebruik je welke
methode?)
HOOFDSTUK 16: SOCIALE EN FUNCTIONELE VAARDIGHEDEN/BEROEPSHOUDING
(B1-K2-W1)
- verschil tussen sociale en functionele vaardigheden?
- spreken
- luisteren (luistervaardigheden)
- beroepshouding: empathie/inlevingsvermogen (sensitiviteit), echtheid/transparantie
HOOFDSTUK 17: PROFESSIONEEL HANDELEN (B1-K2-W1)
Omgaan met feedback
- wat is feedback?
- geven van feedback
- ontvangen van feedback
Assertiviteit
- wat is assertiviteit?
- sub assertiviteit, agressiviteit en assertiviteit
Omgaan met conflicten
- wanneer spreek je van een conflict? Verschil tussen conflict, meningsverschil en ruzie.
- conflicthantering
- omgaan met agressie
HOOFDSTUK 18: VERGADEREN (B1-K2-W1)
- vergadertechnieken
- taken van de deelnemers/voorzitter
- (raam)agenda
- notulen (nut ervan)
HOOFDSTUK 19: WERKEN AAN JE DESKUNDIGHEID/PROFESSIONALITEIT (B1-K2-W1)
- opstellen van een POP
- vakliteratuur
Intervisie
- wat is intervisie?
- welke soorten intervisie?
- hoe werkt intervisie? (stappenplan)
HOOFDSTUK 20: VOORLICHTING GEVEN/INFORMATIE OVERDRAGEN (B1-K2-W1)
- verschil tussen voorlichting geven, informatie overdragen en advies geven
- voorlichting geven aan ouders
- voorlichting geven aan kinderen
HOOFDSTUK 21: WET- EN REGELGEVING (B1-K2-W2)
- protocollen
- procedures
- wettelijke richtlijnen