GE 2012 Martini-nascholing

GE 2012
Martini-nascholing
Groningen, 19 april 2012
Buikklachten en voeding: feiten en fictie
door
Laurens van der Waaij, MDL-arts
Janneke Stevens, diëtist
ONDERWERPEN
Ondervoeding bij ouderen
IBS en FODMAP
Coeliakie en glutenvrij dieet
Lactose-intolerantie
Ondervoeding bij ouderen
•
•
•
•
•
•
•
•
Chronische ziekte (ernstig COPD, hartfalen)
Dementie, depressie
Minder zelfredzaam
Kauw- en/of slikproblemen,
Immobiliteit
Oncologie
Medicijnen
Ziekenhuisopname
ONDERVOEDING
meten is weten
Vrouw 73 jaar, 5 kg afgevallen in 1 maand
Wat nu ?
Vrouw 73 jaar, 5 kg afgevallen in 1 maand
Wat nu ?
1. Globale voedingsanamnese:
- Warme maaltijd
- Aantal maaltijden
2. Adviezen om de inname te verbeteren
Maatregelen bij (risico op) ondervoeding
Extra tussendoortjes (stukje kaas, worst, haring,
nootjes, gevulde koek)
Extra melkprodukten (4-5 x daags een beker/schaaltje)
Volle produkten (roomboter, volle melk)
Kant en klare maaltijden
Tafeltje Dekje, Apetito
Drinkvoeding
Sondevoeding
IBS en FODMAP
• IBS: soms invaliderende klachten
• Behandelingen vallen tegen (mebeverine, hypnotherapie)
• Voeding speelt rol: vb lactose, fructose, koolsoorten
Lactose intolerantie geeft IBS-achtige klachten
• Pijn ontstaat door drukverhoging bij patienten met
een gevoelige darm
• Drukverhoging: gas of extra volume in de darm:
1. Gas: fermentatie van onverteerde moleculen
2. Volume: osmose: veel kleine moleculen trekken water aan
FODMAP
• Dus, drukverhoging ontstaat door:
• 1. veel kleine onverteerde moleculen in het colon
• 2. die gefermenteerd kunnen worden door de darmflora
• Welke moleculen zijn dit ?
1. niet resorbeerbaar door mensen
2. niet resorbeerbaar door een deel van de mensen
(vb lactose, fructose)
FODMAP
FODMAP
• F
ermenteerbare
• O ligosacchariden: fructanen en galactanen
(brood, pasta, broccoli, kool, uien, peulvruchten)
• D isacchariden vb lactose (melk, yoghurt)
• M onosacchariden vb fructose
(appel, peer, gedroogd fruit)
• And
• P olyolen
(perzik, pruimen, bloemkool, mais, champignon,
kunstmatige zoetstoffen (sorbitol, xylitol e.d.))
Wat mag dan nog wel ?
voeding met weinig FODMAP
• Fruit banaan, aardbeien, grapefruit, kiwi, sinaasappel
• Groente wortel, spinazie, sperziebonen, sla, tomaat
• Aardappelen
• Zuivel harde kaas, lactosevrije melk, boter
• Granen: geen tarwe: glutenvrij, spelt, rijst
• Zoetstoffen suiker (sucrose), glucose
• Kleine beetjes van de rest (vb halve boterham)
Studies
• Meeste studies door een groep in Australie
• Engels onderzoek: IBS, N=82, gerandomiseerd:
effectiviteit (pijn, opgeblazen gevoel e.d.): p<0.001
- low FODMAP dieet 86%
- standaard dieet 49%
Plannen
• We gaan kijken of we dit dieet in het MZH kunnen
opstarten:
- bv testfase (8 wk) streng dieet
- Indien effectief: volwaardig acceptabel dieet
• Wetenschappelijk evalueren d.m.v.
gerandomiseerd onderzoek
Coeliakie
• Diagnose: IgA anti-TTG is goede methode
• Cave IgA deficientie
• Bewijs: duodenumbiopt tijdens normaal dieet
Coeliakie
Klachten m.n. door malabsorptie:
• IBS-achtige klachten
• voedingdeficienties, gewichtsverlies
• osteoporose, infertiliteit, vermoeidheid
• vaak ook: vrijwel geen klachten
Levenslang GLUTENVRIJ
Levenslang GLUTENVRIJ
Wat vinden patiënten het meest belastend?
Levenslang GLUTENVRIJ
Wat vinden patiënten het meest belastend?
a. glutenvrij brood
b. uit eten gaan, bij familie, feestjes
c. onduidelijkheid etikettering
d. kosten glutenvrije produkten
Levenslang GLUTENVRIJ
“Ik wil niet overal moeten vragen wat er in zit of
hoe ze het maken. Ik ben het zo zat.”
Wat voor drankje neem ik?
• Hooghoudt dubbele graanjenever
• Of Bols advocaat
• Of een biertje van de tap
• Of een glaasje prosecco
Levenslang GLUTENVRIJ
• Livaad: de electronische database van Glutenvrije
producten
Niet alleen voedingsmiddelen kunnen gluten
bevatten!
Medicijnen (Dexamethason, Co-trimoxazol, Bisacodyl)
Levenslang GLUTENVRIJ
Wat kost een halfje glutenvrij wit?
Levenslang GLUTENVRIJ
Lactose intolerantie
Lactosebeperkt dieet
Lactose komt voor in
• Melk -ook geite-, paarde-, schapemelk• Melkprodukten -vla, pap, chocolademelk, koffiemelk,
slagroom, roomijs-
• Zure melkprodukten -karnemelk, yoghurt, kwark,
• Roomboter en sommige soorten margarine en baken braadvet-
• Weidranken zoals Rivella en Taksi• Probiotica zoals Yakult, Actimel, Vivid• Kaas -smeerkaas, zachte kaassoorten als Brie, Feta,
cottagecheese, behalve….
Lactosebeperkt zijn
Harde Hollandse kaassoorten (bv Goudse)
TOT SLOT
handige websites
•
•
•
•
•
www.stuurgroepondervoeding.nl
www.sorgente.nl
www.mediqtefa.nl
www.livaad.nl
www.glutenvrij.nl