Dieren ademen hv12 | PDF-versie

Dieren ademen hv12
Auteur
VO-content
Laatst gewijzigd
14 juni 2017
Licentie
CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie
Webadres
https://maken.wikiwijs.nl/62522
Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is
hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave
Dieren ademen
Intro
Vooraf
Eindproduct-Beoordeling
Leerdoelen
Werkwijze
Aan de slag
Stap1
Stap2
Stap3
Stap4
Begrippenlijst
Ademen
Over dit lesmateriaal
Pagina 1
Dieren ademen hv12
Dieren ademen
Intro
Bekijk dit filmpje:
Walvissen kunnen heel lang onder water blijven.
Ze zijn zo gebouwd dat ze onder water kunnen leven, terwijl ze met longen ademen.
Veel dieren die onder water leven halen met heel andere organen adem, zodat ze nooit naar het
wateroppervlak hoeven te gaan om zuurstof binnen te krijgen.
Ook bij landdieren vinden we verschillende manieren om te ademen.
In deze opdracht leer je hier meer over.
Pagina 2
Dieren ademen hv12
Vooraf
Eindproduct-Beoordeling
Eindproduct
Je rondt deze opdracht af door samen met een klasgenoot op een rijtje te zetten hoe verschillende
dieren ademhalen.
Je doet dat door een schema in te vullen.
Beoordeling
Je laat het schema beoordelen door een tweetal klasgenoten.
Zelf beoordeel jij ook een schema dat is gemaakt door je klasgenoten.
Leerdoelen
Je kunt in je eigen woorden beschrijven waarom het nodig is dat dieren ademhalen.
Je kunt uitleggen dat dieren op verschillende manieren ademhalen. Beschrijf de volgende
manieren van ademhalen en noem een voorbelld van een dier die op die manier ademt: huid,
kieuwen, longen, meerdere manieren.
Pagina 3
Dieren ademen hv12
Werkwijze
Groepsgrootte
De eerste stappen doe je alleen.
Het eindproduct maak je samen met een klasgenoot.
Benodigdheden
Leeg schema
Worddoc - Ademhaling
Googledoc - Ademhaling
Tijd
1 lesuur.
Pagina 4
Dieren ademen hv12
Aan de slag
Stap1
Ademhalen - 1
Alle dieren bestaan uit cellen. Om te kunnen werken hebben die cellen energie nodig.
In elke cel vindt daarom verbranding plaats.
Voor de verbanding is brandstof (voedsel) en zuurstof nodig.
Door te ademen komt zuustof het lichaam binnen.
Bestudeer uit de kennisbank biologie ademhaling tot en met insecten:
KB: Ademhaling bij dieren
Beantwoord de volgende vragen.
1. Waar of niet waar?
Eéncellige dieren hoeven geen adem te halen.
A. waar
B. niet waar
2. Wat kun je zeggen over de huid van holtedieren?
A. huid is dik en droog
B. huid is dun en vochtig
3. Waar of niet waar?
Wormen ademen met hun huid.
A. waar
B. niet waar
4. Hoe noem je de kleine gaatjes in het lichaam van een insect waarmee een insect adem kan
halen?
A. tracheeën
B. stigmata
5. Hoe noem je het netwerk van buisjes dat zorgt voor de verspreiding van zuurstof door het
lichaam van een insect.
A. tracheeënstelsel
B. stigmatastelsel
Stap2
Pagina 5
Dieren ademen hv12
Ademhalen - 2
Bestudeer uit de kennisbank biologie vanaf het onderdeel vissen:
KB: Ademhaling bij dieren
Beantwoord de volgende vragen.
1. Welke kleur hebben de kieuwen van een vis?
A. Rood, want de rode bloedcellen in de kieuwen nemen zuurstof op.
B. Blauw, want er gaat een continue waterstoom door de kieuwen.
2. Waar of niet waar?
Er zijn amfibieën die op drie manier zuurstof opnemen: met de huid, met kieuwen en met
longen.
A. waar
B. niet waar
3. Waar of niet waar?
Volwassen kikkers ademen alleen door hun huid.
A. waar
B. niet waar
4. Wat kun je zeggen over de huid en de zuurstofopname bij reptielen.
A. Ze hebben een dikke huid en nemen zuurstof op met de longen.
B. Ze hebben een dunne huid en nemen zuurstof op via de huid.
5. Waar of niet waar?
De door een reptiel uitgeademde lucht bevat minder zuurstof dan de ingeademde lucht.
A. waar
B. niet waar
6. Waar of niet waar?
Vogels hebben geen longen; ze gebruiken luchtzakken om adem te halen.
A. waar
B. niet waar
7. Zoogdieren gebruiken de borstkas en het middenrif bij het ademhalen.
Wat klopt?
A. Bij inademing wordt de borstkas groter.
B. Bij uitademing wordt de borstkas groter.
Stap3
Pagina 6
Dieren ademen hv12
Onder water?
Op SchoolTV vind je veel filmpjes die goed passen bij dit onderwerp.
Bekijk de volgende vijf filmpjes.
SchoolTV: Ademhaling bij vissen
SchoolTV: De dolfijn
SchoolTV: Waterspin bouwt duikerklok
SchoolTV: Waterschorpioen
SchoolTV: Bootsmannetjes, watertorren en schaatsenrijders
Geef samen met een klasgenoot antwoord op de volgende drie vragen:
Welke dieren halen zuurstof uit de lucht boven het wateroppervlakte?
Welke dieren nemen lucht mee als bij een snorkel?
Welke dieren halen zuurstof uit het water met hun kieuwen?
Stap4
Eindproduct
Ter afsluiting van deze opdracht maak je samen met een klasgenoot een schema waarin je voor
verschillende dieren/diersoorten aangeeft hoe ze ademhalen.
Download het schema
Worddoc - Ademhaling
Googledoc - Ademhaling
Open het schema in Word. De eerste regel van het schema is al ingevuld.
Pagina 7
Dieren ademen hv12
Gebruik de informatie uit de kennisbank om het schema verder in te vullen.
Klaar?
Vergelijk jullie schema met het schema van een ander tweetal.
Bespreek eventuele verschillen.
Pagina 8
Dieren ademen hv12
Begrippenlijst
Ademen
Ademhaling
Opnemen van zuurstof en uitscheiden van
koolstofdioxide (koolzuurgas ), inademen en
uitademen, met behulp van longen, kieuwen of
tracheeën. Vorm van gaswisseling."
Eéncellige
Organisme dat bestaat uit één cel. Bijvoorbeeld
een bacterie, gist (schimmel), eencellige alg
(plant) of amoebe (dier).
Holtedieren
Ook wel neteldieren genoemd; groep
ongewervelde dieren die veelzijdig symmetrisch
zijn en geen skelet hebben. Bijvoorbeeld: kwal
en zeeanemoon.
Celmembraan
Buitenste deel van een cel dat de cel vorm geeft
en zorgt dat het celplasma in de cel blijft.
Sponzen
Groep van ongewervelde dieren die niet
symmetrisch zijn en een inwendig skelet hebben
dat bestaat uit skeletnaalden. Sponzen leven in
het water en zetten zich vast aan de bodem.
Wormen
Groep van ongewervelde dieren die tweezijdig
symmetrisch zijn en geen skelet hebben.
Insecten
Groep van geleedpotigen met zes poten, met
duidelijk kop, borst en achterlijf. Bijvoorbeeld:
libellen, wandelende takken en vliegen.
Stigmata
Kleine gaatjes in het lichaam van insecten, waar
door zij ademen.
Tracheeën
Ademhalingsbuisjes, ademhalingsorganen bij
insecten.
Lichaamsvloeistof
Neemt de zuurstof op uit de tracheeën van een
insect.
Huidademhaling
Uitwisseling van zuurstof en koolstofdioxide
door de huid heen, bijvoorbeeld bij amfibiën,
zoals kikkers.
Kieuwen
Ademhalingssorgaan van waterdieren,
bijvoorbeeld vissen en kikkervisjes (larven van
kikker).
Amfibieën
Gewerveld dier, koudbloedig, met een dunne
slijmerige huid, legt eieren zonder schaal in het
water, haalt als jong adem met kieuwen en
huid, haalt als volwassen dier adem met huid
en longen.
Huid
Buitenste bekleding van het lichaam van dieren
en mensen. Heeft o.a. als functies: bescherming
tegen schadelijke bacteriën en
temperatuurregeling (o.a. door het uitscheiden
van vocht (zweet)). De huid is het grootste
orgaan en een belangrijk zintuig (voelen).
Longen
Organen die betrokken zijn bij het in- en
uitademen en het opnemen van zuurstof en
afgeven van koolstofdioxide. Onderdeel van het
ademhalingsstelsel. Uitwisseling van zuurstof
en koolstofdioxide vindt plaats in de longen
tussen longblaasjes en bloed.
Reptiel
Gewerveld dier, koudbloedig, leerachtige huid
met schubben, legt eieren met een leerachtige
schaal, haalt adem met longen.
Zuurstof
mMlecuul bestaat uit twee zuurstof atomen; gas
dat ontstaat bij fotosynthese in planten en nodig
is voor verbranding.
Vogel
Gewerveld dier, warmbloedig, huid bedekt met
veren, legt eieren met een kalkschaal, haalt
adem met longen.
Borstkas
Middenrif
De borstkas bestaat uit ribben en het borstbeen. Spier, scheiding tussen borstholte en buikholte,
belangrijk bij de ademhaling.
Pagina 9
Dieren ademen hv12
Inademing
Middenrif trek samen, borstkas wordt groter,
longen zuigen lucht aan.
Uitademing
Middenrif ontspant, borstkas wordt kleiner,
longen geleiden lucht naar buiten.
Longblaasje
Deel van de longen waar uitwisseling van
zuurstof en koolstofdioxide plaatsvindt tussen
lucht en bloed.
Pagina 10
Dieren ademen hv12
Over dit lesmateriaal
Colofon
Auteur
VO-content
Laatst gewijzigd
14 juni 2017 om 11:02
Licentie
Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons
Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder
de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij
bent om:
het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk
medium of bestandsformaat
het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken
te maken
voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden.
Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland
licentie
Aanvullende informatie over dit lesmateriaal
Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar:
Leerniveau
HAVO 1; VWO 1;
Leerinhoud en doelen Biologie; Instandhouding en ontwikkeling; Instandhouding;
Eindgebruiker
leerling/student
Moeilijkheidsgraad
gemiddeld
Studiebelasting
1 uur en 10 minuten
Trefwoorden
leerlijn, rearrangeerbare, rearrangeerbare leerlijn
Pagina 11
Dieren ademen hv12