Hartrevalidatie HagaZiekenhuis

Hartrevalidatie HagaZiekenhuis
Hieronder treft u de inhoud van de informatiemodule aan.
ROUTING HARTREVALIDATIE
Aanmelding voor de FIT-module én de HOC-module:
1e polibezoek na opname bij de cardioloog of verpleegkundig specialist
- Wel / geen deelname hartrevalidatie
- Indien ja, fietstest
- Definitieve aanmelding voor de hartrevalidatie
Intake gesprek hartrevalidatie:
Revalidatiearts of verpleegkundig specialist, voor het vaststellen van individuele
revalidatiedoelen
Inplanning en start hartrevalidatie:
Afhankelijk van uw conditie en voorgeschiedenis wordt u ingedeeld in een groep, alleen
in geval van (medische) noodzaak krijgt u individuele begeleiding.
Hartrevalidatie rooster:
Fit-lang:
Fit-kort:
4 weken, 3x per week (ma, woe, vrij) én 4 weken, 2x per week (di, do)
2 weken, 3x per week (ma, woe, vrij) én 2 weken, 2x per week (di, do)
HOC-module:
4 weken, 1x per week, 2 uur durende gespreksgroep
Uittake gesprek hartrevalidatie:
Revalidatiearts of verpleegkundig specialist
- Eindresultaat Fit-module en revalidatiedoelen
- Adviezen vervolgtraject en doorverwijzingen
- Eindverslag naar cardioloog en huisarts
1
MEDISCHE INFORMATIE EN RISICOFACTOREN (cardioloog)
Het hart. Bouw en functie van het hart, prikkel- en geleidingssysteem, kransslagaders:
Zuurstofrijk bloed wordt vanuit de linkerkamer de aorta ingepompt. Hartkleppen
voorkomen de terugstroom van het bloed.
De dirigent van het hartritme is de sinusknoop. Andere hartcellen zijn echter ook in staat
om elektrische prikkels te vormen, hierdoor ontstaan overslagen van het hart. Dit is
geheel onschuldig.
Er zijn 2 kransslagaders: een linker- en een rechterkransslagader. De linkerkransslagader
splitst zich, waardoor er ook wel over 3 kransslagaders gesproken wordt.
Atherosclerose:
Afzetten van
- Vetten (cholesterol
- Andere stoffen
- Ontstekingscellen in vaatwand
2
Risicofactoren bij hart- en vaatziekten:
Risicofactoren veroorzaken plekken in vaatwand vatbaar voor atherosclerose.
NIET te beïnvloeden:
- Geslacht
- Leeftijd
- Erfelijkheid
WEL te beïnvloeden:
-
Roken
Gebrek aan beweging
Overgewicht
Hoge bloeddruk
Te hoog cholesterol
Diabetes mellitus (suikerziekte)
Uitingen atherosclerose kransslagaders:
Angina Pectoris is een voorbijgaande druk (pijn) op de borst omdat het evenwicht in
vraag en aanbod van de hoeveelheid zuurstof verstoord is. Bij emotie, koude, inspanning.
- Vernauwing
- Tijdelijk zuurstof tekort hartspier
- Geen versterf van hartspier
Hartinfarct is een pijn op de borst (langer dan 30 minuten) omdat er een afsluiting is van
een kransslagader. Dit geeft uitstralende pijn naar kaken, linker- of rechterarm, schouders
of rug. Daarbij zijn klachten van misselijkheid, braken, transpireren en kortademigheid
mogelijk. NB: Klachten kunnen variëren, ze zijn niet altijd even herkenbaar of typisch.
- Afsluiting
- Aanhoudend zuurstof tekort hartspier
- Wèl versterf deel hartspier
De grootte van het infarct wordt bepaald door de duur van de afsluiting en de plaats van
de afsluiting.
Behandeling angina pectoris en hartinfarct:
- Medicijnen
- Dotter- of stentprocedure
- Hartoperatie of CABG/bypassoperatie
3
De behandeling van kransslagaderlijden op de lange termijn:
1. Gezonde leefstijl
2. Medicijnen
Verlaging risico
Verlaging risico
Gunstige aanpassing aan nieuwe toestand hart
Vermindering klachten
Bij onvoldoende effect:
3. Ballondilatatie (dotter-) of stentbehandeling
4. Een bypass- of omleidingsoperatie van de kransslagaders (CABG)
Gezonde leefstijl:
1. Stop met roken
Na 1 jaar 50% afname extra risico!
2. Meer bewegen
wandel, fiets, zwem of doe mee aan cardiofitness
3. Voorkom STRESS
ontspanningsoefeningen
stoppen met onnodig piekeren
4. Goede voeding
lekker en gevarieerd
meervoudig onverzadigd vet
zuinig met zout
5. Bij overgewicht
dieet en beweging
6. Cholesterol, LDL-cholesterol < 1,8 mmol/L
7. Bloeddruk reguleren
4
Medicijnen na een hartinfarct:
1. Stollingsremmers
Zoals acetylsalycylzuur, brilique, clopidogrel (soms coumarines)
Bijwerkingen: blauwe plekken, bloedneuzen, langere stollingstijd, bloedingen.
NB: Wanneer u een dotter- of stentbehandeling heeft ondergaan, is het van levensbelang
dat u de brilique of clopidogrel één jaar lang gebruikt. In dat jaar mag dit NOOIT gestopt
worden, zonder toestemming van uw behandelend cardioloog.
2. Cholesterol-syntheseremmers = statines
Bijv. atorvastatine, simvastatine, pravastatine
Bijwerkingen: spierpijn, spierzwakte, diarree.
3. Bèta-blokkers
Bijv. metoprolol, bisoprolol, atenolol
Bijwerkingen: koude voeten/vingers/neus, duizeligheid, moeheid.
4. ACE-remmers
Bijv. perindopril, lisinopril, enalapril
Bijwerkingen: kriebelhoest of droge hoest.
5
REVALIDATIE NA EEN HARTOPERATIE (verpleegkundig specialist cardiochirurgie)
Aanleiding voor een hartoperatie:
Ernstige coronairsclerose, dotter behandeling: niet succesvol of te riskant, hartklep:
lekkage of stenose (vernauwing), overige structurele afwijkingen aan het hart.
CABG, de “bypass”operatie:
Het doel van de CABG is om de bloed- en zuurstofvoorziening van de hartspier te
optimaliseren. Dit gaat middels het omleiden van de bloedsomloop van de (ernstig
vernauwde) kransslagaders. Mogelijke omleidingen:
Slagaders:
- Interna mammaria
- Radialis
slagaders uit de borst
slagader uit de onderarm
Aders:
- Venen
aders uit de benen
Klep operatie:
- Kleplekkage:
- Vernauwing:
(annulus) plastiek
kunst of biologische klep
Wondzorg:
-
Litteken droog en schoon houden
Dagelijks douchen. Baden mag, maar niet langer dan 10 minuten
Water om de wond te reinigen, geen zeep
Geen zalf, crème of bodylotion op de wond
Alternatieven op indicatie
Alarmsignalen:
-
Toename in wondvocht lekkage
Wijken van de wondranden
Roodheid of warmte rondom de wond
Verhoging boven de 38 graden
Koude rillingen
Hartkloppingen
Ernstige duizeling met neiging tot wegraking
6
Wond onderbeen:
-
Bij zwelling, benen op een stoel leggen
Benen niet over elkaar slaan
Mobiliseren is belangrijk
Steunkous gedurende 6 weken na de operatie
Pijnbestrijding:
-
Wond en spierpijn gedurende de eerste 6-8 weken na de operatie is normaal
Jeuk, een strak of doof gevoel langs de borst zijn normale verschijnselen
Dagelijks gebruik van paracetamol gedurende de eerste 4-6 weken
Pijn hoort niet vergelijkbaar te zijn met de klachten voor de operatie
Pijn aan de beenwond kan soms erger zijn dan de borstwond
Arts waarschuwen bij een krakend gevoel of als u het bot over elkaar voelt
schuiven
Medicijngebruik:
-
Alleen wat er op het ontslagrecept staat
Medicijn wordt afgebouwd of aangepast door uw cardioloog
Let op juist gebruik van medicijnen
Overleg eerst met een arts m.b.t. gebruik van hoestdrankjes, vitamines, etc.
Autorijden:
- Niet de eerste 6-8 weken na de operatie
- U mag als passagier in de auto rijden, al vanaf de eerste week thuis
- Bij langere afstanden, onderweg regelmatig stoppen om de benen te strekken
Gemeenschap:
-
Eerste 2 weken inspanning beperken
Wees open en eerlijk met uw partner
Geen hoge verwachtingen stellen
Gedurende de eerste 6 weken alle houdingen die het borstbeen belast vermijden
Wacht tot u zich lichamelijk, geestelijk en emotioneel in staat voelt
Follow-up:
- Alle leefregels m.b.t. hoog cholesterol, roken, overgewicht en hypertensie volgen
- Uw cardioloog en huisarts krijgen een verslag van uw opname en operatie
- Patiënten met een klepoperatie; bij iedere ingreep met de betrokken specialist
overleggen betreffende eventuele voorzorgmaatregelen
7
VOORLICHTING GEZONDE VOEDING (diëtist)
Veranderen leefstijl:
Veranderen gaat niet zomaar. Het heeft alles te maken met uw persoonlijke
overtuigingen. Als u een gezonde leefstijl wilt aanhouden en gezonde voeding wilt gaan
of blijven gebruiken, vraag u zelf het volgende af:
- Wil ik dat? Doe ik dat?
- Wat levert het op?
- Wat gaat het kosten?
Gezond eten:
Gebruik halvarine of margarine op brood. Aanbevelingen:
- 19-50 jaar 30-35 gram
- 51-70 jaar 25-30 gram
- Ouder dan 70 jaar 20-25 gram
Het is niet waar dat producten zoals light chips en light rookworst niet dik maken.
Light betekent 33% minder van “iets”. Dit kan vet zijn, maar dat kan ook suiker of energie
zijn. Light-rookworst bevat nog steeds een grote hoeveelheid energie.
Het slikken van een vitaminepil is geen vervanging voor groente en fruit. Groente en fruit
bevatten naast diverse vitamines en mineralen ook nog andere waardevolle
voedingsstoffen, waaronder vezels. Vitaminepillen worden niet altijd even goed
opgenomen. Het advies is om 200 gram groente en 2 stuks fruit per dag te gebruiken.
Het advies is 1-2 alcoholconsumpties per dag te drinken. Maar niet iedere dag, waarbij 1
consumptie geldt voor vrouwen en 2 consumpties voor mannen.
Schijf van vijf:
1. Eet gevarieerd
2. Eet niet te veel en beweeg
3. Eet minder verzadigd vet
4. Eet veel groente, fruit en brood
5. Ga veilig met je voedsel om
8
Hoog cholesterol:
Cholesterol is goed voor je lichaam. Cholesterol is nodig voor opbouw van lichaamscellen
en hormonen. Mààr: een te hoog cholesterolgehalte verhoogt de kans op ontstaan van
hart- en vaatziekten.
Er bestaan twee soorten cholesterol:
- Het ‘goede’ cholesterol HDL
- Het ‘slechte’ cholesterol LDL
Vetten
Verzadigd vet = Verkeerd
Dit zit in: vet vlees, vette vleeswaren, volle melk (producten), volvette kaas, gebak, koek,
chocolade, snacks, zoutjes, harde margarine, hard frituurvet, koffiecreamer, kokos.
Onverzadigd vet = Oké
Dit zin in: olie, vloeibare margarine, dieetmargarine, vette vis, noten, avocado.
Is jonge kaas vetter dan oude kaas? De leeftijd van de kaas zegt niets over het vetgehalte
van de kaas. Om het vetgehalte aan te geven worden de termen volvet of het percentage
vet gebruikt:48+, 40+, 30+, etc.
Het advies is 2 x per week vette vis te eten. Bijv. zalm, makreel, sprot, bokking, haring.
Bij onbeperkt gebruik van vette vis is de kans groot dat u teveel vet binnen krijgt. Eet niet
meer dan 4 porties vette vis per week (max 600 gram) i.v.m. dioxines.
Om te bakken en te braden kunt u het beste vloeibaar bak- en braadvet gebruiken i.p.v.
olijfolie. Het klopt dat alle soorten olie en vloeibaar bak- en braad rijk zijn aan
onverzadigde vetten, maar vloeibaar bak- en braad bevat ook nog vitamine A en D.
Bij een te hoog cholesterolgehalte is het vooral van belang matig te zijn met verzadigd
vet. Verder heeft het cholesterol in voedingsmiddelen, zoals in eieren, orgaanvlees,
paling en garnalen, een klein effect op het cholesterolgehalte. Het advies is maximaal 2-3
eieren per week en circa 100 gram garnalen, lever of niertjes per 2 weken te gebruiken.
Oorzaken te hoog cholesterol:
-
Het eten van veel verzadigd vet
Te hoog lichaamsgewicht
Cholesterolrijke producten zoals eidooier, lever, garnalen, roomboter
Erfelijke aanleg
9
Plantensterolen/stanolen (pro-activ of alpro-soya):
- Geeft een daling van ± 10% LDL-cholesterol
- Voor een gunstig effect moet u een bepaalde hoeveelheid per dag gebruiken
- Kan gecombineerd worden met andere dieetadviezen en medicatie
Tips voor een beter vetgebruik:
-
Bak in vloeibaar bak- en braadvet of olie
Smeer halvarine of margarine met weinig verzadigd vet op het brood
Kies magere vleessoorten en 20+ of 30+ (smeer)kaas
Eet 2 keer per week (vette) vis
Gebruik ook eens vis als broodbeleg
Neem in plaats van een blokje kaas of plakje worst liever wat nootjes of een toastje
met vis
Beperk het gebruik van verzadigd vet, een voorbeeld:
Gewoon ontbijt
gram
LET OP VET ontbijt
gram
2 sneden brood
-
2 sneden brood
-
besmeerd met margarine
4
met dieetmargarine
2
1x chocoladehagelslag
1
1 x appelstroop
-
1x volvette 48+kaas
4
1 plak light 20+ kaas
2
1 glas volle melk
3
1 glas karnemelk of magere melk
-
12 gram
4 gram
Gewone warme maaltijd
gram
LET OP VET Warme maaltijd
gram
1 ons karbonade
5
1 ons tartaartje
3
2 sauslepels jus
10
2 sauslepels magere jus
2
rauwkost met slasaus
2
rauwkost, magere slasaus
1
gekookte aardappelen
-
gekookte aardappelen
-
schaaltje volle yoghurt
3
schaaltje magere yoghurt
-
20 gram
6 gram
10
Gewicht:
Wanneer moet u afvallen? Wat is een goed gewicht?
- Body Mass Index > 25 kg/m2
(gewicht in kg/lengte in m2)
Met afvallen wordt bedoeld lichaamsvet verbranden. Lichaamsvet verbrandt u door
minder energie te gebruiken en meer te bewegen. Van alleen water drinken valt u dus
niet af. Een paar kilogram gewichtsvermindering geeft al gezondheidswinst!
De beste manier om af te vallen is een strenge kuur volgen waarmee je in korte tijd veel
kilo’s kwijt raakt. MAAR…
- Snel afvallen met een streng dieet is mogelijk, maar het resultaat is vaak niet
blijvend wanneer de oude voedingsgewoonten niet veranderd worden.
- De vraag wat de beste methode is om af te vallen, kan het beste individueel
bekeken worden.
- Het meest succesvol op lange termijn is tot nu toe: goede voeding en meer
bewegen.
De praktijk van het afvallen:
-
Eet 3 hoofdmaaltijden
Sla geen maaltijd over
Wees zuinig met vet, suiker en alcohol
Neem tussen de hoofdmaaltijden door een calorie-arme snack om de honger te
stillen
- Motivatie en planning zijn onmisbaar
- Bewegen:
Zorg voor minimaal 30 minuten lichaamsbeweging per dag
Indien sprake is van overgewicht: 60 minuten lichaamsbeweging per dag
Probeer dit zoveel mogelijk in te passen in de dagelijkse routine
Zorg voor een goed gewicht:
Reden?
Overgewicht verhoogt totaal cholesterol
Overgewicht verhoogt de bloeddruk
Hoe houdt u uw gewicht in balans?
Evenwicht in energieverbruik en energieopname
Energieverbruik = Dagelijkse handelingen, beweging en sport
Energie-opname = Wat u eet, hoe vaak, hoeveel per keer
11
Hoge bloeddruk:
Hoge bloeddruk?
Reden?
Wees zuinig met zout
Grotere kans op te hoge bloeddruk
Te veel vocht vasthouden
Advies: terugbrengen van gemiddeld 9 gram zout per dag naar 6 gram zout per dag
(6 gram zout = 2400 mg natrium). Zoutinname: 75% komt uit de gebruikte
voedingsmiddelen, 25% komt uit het zoutvaatje.
Kruidenzout en zeezout bevatten net zo veel natrium als keukenzout, het is dus geen
natriumarme vervanger. Light-zout, halvazout, dieetzout en andere mineralenzouten
kunnen minder natrium bevatten, dit kunt u op de verpakking terugvinden.
Een zure haring bevat wel wat minder natrium, maar is niet veel minder zout dan een
zoute of nieuwe haring. Per 100 g levert een nieuwe haring 1100 mg Natrium, een zure
haring 800 mg Natrium en een gerookte haring 800 mg Natrium.
Het eten van zowel zoute als zoete drop verhoogt de bloeddruk. Drop bevat zelf geen
natrium; de zoute smaak komt niet van natriumchloride, maar van ammoniumchloride
(salmiak). Door het glycyrrhizinezuur, dat in het zoethoutextract zit, kan het eten van
grote hoeveelheden drop hoge bloeddruk tot gevolg hebben.
Tips voor minder zoute maaltijden:
-
Gebruik vleeswaren en kaas met minder zout
Voeg zo min mogelijk zout toe aan de maaltijd
Neem minder kant-en-klaar producten
Beperk het gebruik van zoute smaakmakers, zoals: maggi, aromat, bouillonblokjes,
sojasaus, sambal en kruidenmixen
- Beperk het gebruik van gemarineerd, gekruid of gepaneerd vlees of vis
Meer informatie:
-
www.voedingscentrum.nl
www.hartstichting.nl
www.voorlichtingmvo.nl
www.tijdvoorvis.nl
www.dieetbijhartfalen.nl
12
PSYCHOSOCIALE PROBLEMEN ROND HARTZIEKTEN (maatschappelijk werker)
‘Gewone’ psychosociale reacties na een hartinfarct of hartoperatie:
Schrik, pijn op de borst, woede, veel praten, kwetsbaar, moe, kort lontje,
geheugenproblemen, slaapproblemen, bang zijn, concentratieproblemen, sombere en/of
depressieve gevoelens, schuldgevoelens, lusteloosheid, irritaties, huilbuien, lichamelijke
klachten, alert zijn, geen vertrouwen meer in lichaam, geen seks, vergeetachtigheid.
Tijdelijke klachten waardoor u uit evenwicht kunt raken:
-
Verhoogde emotionaliteit
Vermoeidheidsklachten
Slaapproblemen
Somberheidsklachten
Bang zijn voor (nieuwe) hartklachten
Omgaan met spanning en ongerustheid:
Bij lichamelijke spanning:
Schat de klachten reëel in
Stap 1.
Is er sprake van spanning?
Waar heeft de spanning mee te maken?
Wat doet u, waar bent u, wie is er bij u?
Stap 2.
Zorg dat u tot rust komt en ontspant
Ontspanningsoefeningen doen
Positieve reacties na een hartinfarct of hartoperatie:
-
Tweede kans
Bewuster leven
Opmaken van de balans
Aanleiding tot zingevende vragen
Omgaan met emoties en opbouwen van zelfvertrouwen:
-
Blijf sociaal actief; sluit u niet af en praat over uw gevoelens
Zoek afleiding in ontspannende activiteiten
Lichamelijke inspanning laat u ook geestelijk beter voelen
Twee stappen voorwaarts, één stap terug
Stel jezelf de vraag: “Hoe gaat het echt met mij?”
Indien nodig vraag professionele hulp
13
De rol van partner en omgeving:
- Geef uw partner (kinderen/vrienden) ook eens de gelegenheid over hun zorgen te
praten
- Probeer afhankelijkheid te voorkomen; waardeer de zorg, niet de overbezorgdheid
- Verdeel opnieuw de taken
- Maak contact met lotgenoten; ook als ondersteuning, voor uw partner
Zie hiervoor www.hartenvaatgroep.nl/regios/zuid-holland
Stress als indirecte risicofactor voor hart- en vaatziekten:
Het stress-systeem functioneert als overlevingsmechanisme voor noodsituaties. Uw
lichaam reageert direct met een stressreactie waardoor: o.a. de hartslag omhoog gaat, er
extra bloed naar de spieren gaat, de ademhaling sneller gaat en extra zuurstof naar de
hersenen gaat (alertheid). Bij het verdwijnen van de bedreiging zakt de spanning weer
naar een normaal niveau, dan is er ruimte voor ontspanning en herstelprocessen.
Langdurige stress:
Bij (langdurige) stress is er geen evenwicht tussen draagkracht en draaglast. Langdurige
stress heeft een slopend effect op gezondheid :
1. Door overbelasting stresssysteem:
Stresshormonen uit balans
Immuunsysteem uit balans
Stofwisseling uit balans
2. Gevoelig voor ziektes:
Hart- en vaatziekten
Depressie/angststoornissen
Pijnklachten
Vermoeidheidsklachten en slaapstoornissen
3. Negatieve invloed op leefstijl:
Roken
Drank
Snacks
Rustgevende of pijnstillende medicatie nodig
Stresshantering:
Leg een BOM onder stress: Bewegen, Ontspannen en Motiveren van jezelf.
Motivatie is onmisbaar. Stel haalbare, concrete doelen. Zet voornemens om in daden.
Hou vol! Zie hiervoor www.mijndoelenstellen.nl
14
HET DAGELIJKSE LEVEN WEER OPPAKKEN (verpleegkundig specialist cardiologie)
Risicofactor roken:
Roken is in 40% van de gevallen de oorzaak van hart- en vaatziekten… u bent al gestopt?
Iemand die al vaker heeft geprobeerd om te stoppen met roken, heeft een grotere kans
van slagen om definitief te stoppen met roken!
Als u wilt stoppen met roken:
- Zoek ondersteuning in het stoppen
- Maak gebruik van stopmethodes
Activiteiten / lichamelijke inspanning:
Gebrek aan beweging is in 20% van de gevallen de oorzaak van hart- en vaatziekten.
De eerste 6 weken na opname in het ziekenhuis is het nog niet goed om hard te gaan
trainen. Deze periode hoort een tijd van herstel voor het hart te zijn. Dus in die tijd:
- Geleidelijk aan opbouwen
- Alleen lichte werkzaamheden ondernemen
Wandelen is een goede startactiviteit. Tips voor het wandelen:
- Bouw op in tijd, tempo, afstand, zwaarte
- Laat weten waar u heen gaat en neem een mobiele telefoon mee
Fietsen mag u in principe na het eerste poliklinische controle bezoek, als er geen
bijzonderheden blijken te zijn.
Autorijden:
Na een hartinfarct: eerste 4 weken niet autorijden.
Na een hartoperatie: eerste 6 weken niet autorijden, wacht op uw poliklinische controle
bezoek.
Als u weer gaat autorijden:
-
Ga niet alleen op pad (de eerste keer)
Begin in rustig verkeer
Kies een bekende route
Neem een mobiele telefoon mee
15
Hobby’s en vakantie:
Kies hetgeen past in uw fase van opbouw, het dient ter ontspanning te zijn!
-
Na ongeveer 4 weken
Lichte activiteiten
Niet gestresst op vakantie
Juiste bestemming kiezen, geen verre vliegvakanties of hoge bergomgeving
Geneesmiddelenpaspoort en electrocardiogram (hartfilmpje) meenemen
Seksualiteit:
-
Vrijen is gelijk aan twee trappen lopen (qua inspanning)
Angst is vaak een belemmering
Goede vorm van ontspanning
Invloed van sommige medicijnen (bèta-blokkers) kan erectiestoornissen geven of
een droge vagina. Indien dit het geval is, bespreek dit met uw behandelend arts.
Ontwijken, schamen of piekeren lost niets op. Praat (bij problemen) met uw partner.
Rusten:
- Eventueel een middagdutje doen
- Zorg voor voldoende nachtrust
- Slaap-problemen aanpakken
Werkhervatting:
- Werkhervatting is mogelijk/ wenselijk tijdens het hartrevalidatie traject
- Neem zelf initiatief tot contact met collega's en werkgever
- Bespreek met de bedrijfsarts uw terugkeer
Medicijnen:
U zult uw leven lang medicatie voor het hart moeten blijven gebruiken, om het risico op
hart- en vaatziekten zo klein mogelijk te houden.
Tips rondom het gebruik van medicijnen:
-
Volgens voorschrift innemen
Niet ‘zomaar’ zelf er mee stoppen
Altijd voorraad in huis hebben
Gebruik van medicijndoosje of medicijnrol bevordert therapietrouw
Draag een up-to-date geneesmiddelenpaspoort of medicijnoverzicht bij u
16
Nitroglycerine-pompspray:
Herkenning van klachten én dezelfde herkenbare pijn op de borst als voor de operatie of
bij het infarct/dotteren? Gebruik dan de nitroglycerine-spray.
-
Ga rustig zitten en spray 1 keer
Waarschuw iemand in uw buurt
Indien de pijn niet afzakt na 5-10 minuten, sprayt u nog 1 keer
Indien de pijn niet afzakt na 5-10 minuten, BEL 1-1-2
NB: Ga dan niet zelf autorijden, ga niet naar de huisarts, maar BEL 1-1-2!
Gezond leven, zie www.hartstichting.nl
-
Leefstijltest: 20 minuten
Eet- en beweegwijzer met recepten online
Recepten online
Richtlijn bewegen
Beweeg- en sportmogelijkheden
Meer informatie:
-
www.hartstichting.nl
www.hartrevalidatiedenhaag.nl
www.hartenvaatgroep.nl
www.beweegwijzer.nl
www.hartaktief.nl
www.werkennaarvermogen.nl
www.pzo.nl (platform zelfstandige ondernemers)
dienst SZW (Sociale Zaken en Werkgelegenheidsprojecten) van uw gemeente
17