Een Duurzame Toekomst voor de Akkerbouw op de Kleigronden

faculteit wiskunde en
natuurwetenschappen
energy and sustainability
research institute
groningen
Een Duurzame Toekomst voor de Akkerbouw op de Kleigronden van
Noord-Groningen
Lisa van Casteren, Mike Alma, Niek Boer, Sidney Kloek, Teun Koning
Samenvatting rapport
De akkerbouw in de Ommelanden bestaat voornamelijk uit aardappelen, graan, en
suikerbieten. Daarnaast worden er ook, in mindere mate, groenten en peulvruchten
geproduceerd. In ons onderzoek worden de kleigronden van Noord-Groningen onderzocht. Het
overgrote deel van deze productie in de Ommelanden, ca. 99%, wordt op conventionele wijze
geproduceerd en 1% op biologische wijze.
Drie typen landbouw, grootschalig conventioneel, grootschalig biologisch en
kleinschalig biologisch, zijn vergeleken aan de hand van een multicriteria-analyse [MCA]. De
MCA is getoetst op meerdere factoren die herleid kunnen worden naar één van de drie
overkoepelende thema’s People, Planet, en Profit. De factoren zijn gekozen op basis van
relevantie volgens gebruikte literatuur en opgedane kennis in gesprekken met relevante actoren.
Uit de MCA blijkt dat elk type zijn sterke en zwakke punten heeft. De kleinschalige
biologische akkerbouw scoort goed op de betrokkenheid van de consument, biodiversiteit en
milieuvervuiling, maar laag op financiële opbrengsten. De grootschalige, biologische akkerbouw
scoort daarentegen beter op financiële opbrengst, maar slechter op de betrokkenheid van de
consument. De grootschalige conventionele akkerbouw scoort ook hoog op financiële opbrengst,
maar een stuk lager op werkgelegenheid, betrokkenheid van de consument en milieuvervuiling.
Biologische akkerbouw, zowel op grote als kleine schaal, heeft volgens het onderzoek de
grootste potentie voor een duurzame toekomst voor de akkerbouw in de kleigronden van NoordGroningen. Er wordt rekening gehouden met milieukwaliteit, biodiversiteit, werkgelegenheid en
betrokkenheid van de consument. Hoewel kleinschalig biologische akkerbouw het hoogst scoort,
is dit financieel niet rendabel genoeg voor de gemiddelde boer. Dit zal daarom een nichemarkt
blijven, terwijl grootschalig biologisch de hoofdrol zal moeten vervullen.
Onze conclusie luidt daarom dat een transitie naar meer grootschalige, biologische
akkerbouw wenselijk is. Er zijn echter wel problemen waar men tegenaan loopt bij deze
transitie. Boeren kunnen een hogere prijs vragen voor biologische producten, maar dit is alleen
mogelijk bij bestaande biologische productie en niet voor gedeeltelijk biologische productie. De
scholing voor biologische landbouw is nog niet voldoende en zowel vraag als aanbod zijn nog
niet dusdanig ontwikkeld voor een transitie op grote schaal. Een soepeler systeem van subsidies
en certificering, het stimuleren van boer en consument (met onderzoek, kennis en een lagere
prijs), en meer scholing voor biologisch produceren zijn van fundamenteel belang in de transitie
naar groot- en kleinschalige biologische akkerbouw in de kleigronden van Noord-Groningen.