Man en vrouw: radicaal verschillend/gelijk?

Man en vrouw: radicaal verschillend/gelijk?
Noteer alles wat er in je op komt als denkt aan DE MAN en aan DE VROUW
Gender =/= geslacht
“Terwijl ‘geslacht’ duidt op het biologische verschil tussen man en vrouw, verwijst ‘gender’ naar de
haast volledig culturele opvattingen rond mannen en vrouwen. “
“Cultureel gezien zijn er dus enorme verschillen tussen man en vrouw, maar van nature zijn er
eigenlijk nauwelijks verschillen te vinden tussen man en vrouw”
(Ann Oakley, sociologe)
Ga je akkoord met deze stelling? Waarom wel of waarom niet?
Traditionele verhouding tussen man en vrouw
Zo’n vijftig jaar geleden meende de meerderheid van de mensen (mannen én vrouwen) in onze
westerse maatschappij dat de rollen die mannen en vrouwen moesten opnemen, als het ware door
de natuur voorgeschreven zijn. Men leek helemaal geen onderscheid te maken tussen het natuurlijke
verschil tussen man en vrouw (geslacht) en het culturele verschil dat tussen heb bestond (gender).
Bovendien beschouwde men de verschillen tussen man en vrouw ook als bijzonder groot. De
zogenaamde ‘aangeboren’ eigenschappen van mannen en vrouwen waren niet zelden volledig aan
elkaar tegengesteld.
1
Kunnen jullie voorbeelden geven van traditionele rollen van man en vrouw?
Voorbeelden
The Flintstones
De cartoon toont de dagelijkse beslommeringen van twee families uit het stenen tijdperk: de familie
Flintstone en de familie Rubble. In de serie kan men zien hoe Fred en Barney uit werken gaan, terwijl
Wilma en Betty huisvrouwen zijn. De serie lijkt te suggereren dat de rolpatronen tussen man en
vrouw al bestonden vanaf het moment dat de mens op aarde was.
Speelgoed
Beroepen
Ook beroepen worden heel vaak als ‘mannelijk’ of ‘vrouwelijk’ bestempeld. Een heel aantal beroepen
worden of voornamelijk door mannen of voornamelijk door vrouwen uitgeoefend.
2
Mannenberoepen naar aandeel vrouwen, 2004
3
Vrouwenberoepen naar aandeel mannen, 2004
Getuigenis van een vrouw in “een mannenberoep”
'Veel vrouwen in de bouwsector zijn er niet: ik ken er hoop en al drie zoals ik, een paar dakdekkers,
elektriciens. Ik denk dat dat niet met het vrouw zijn op zich, maar gewoon met het te weinig
aantrekkelijk zijn van de bouwsector te maken heeft. Als mannen me een muur zien bepleisteren en
ze zien dat ik het goed doe, dan word ik onmiddellijk door hen aanvaard. De onbegrijpelijke reacties
komen alleen van de mensen die opdracht geven om hun huis te bezetten en ons voor de eerste keer
bellen. Als ik de telefoon opneem, dan vragen ze steevast: "Mag ik de plakker even?" Maar daar
spreekt u mee, zeg ik dan. En dan zeggen zij:'Ja, maar ik zou toch graag met de plakker zelf spreken'.
Mijn man vindt dat ik dan op mijn strepen moet staan. Maar ik heb zoiets van: dat zijn klanten en aan
de telefoon krijg je toch geen respect. Zodra ze mij hebben gezien, gaat dat wel over.'
Getuigenis van een man in “een vrouwenberoep”
VROEDVROUW/MAN
HUMO Schrikken ze toch niet even als jij de arbeidskamer komt binnenwandelen?
Verplancken " Meestal niet, want ze worden op voorhand geïnformeerd. En als ze dat
vergeten zijn en ik kom binnen met ‘Goeiemorgen, ik ben Pol, de vroedvrouw...', dan is het ijs
gebroken. Achteraf bekennen ze dan wel eens dat ze in het begin wat argwanend waren,
maar dat het al bij al nog goed is meegevallen (lacht)."
4
Wat zeggen deze getuigenissen en statistieken ons?
Radicaal culturalisme
De visie van het culturalisme kenmerkt zich vooral door dat men niet alleen aanneemt dat gender
iets cultureels is, maar dat ook het verschil tussen man en vrouw iets puur cultureel is. In
werkelijkheid is er volgens culturalistische denkers dus helemaal geen (of toch nauwelijks een)
verschil. Er bestaat geen échte mannelijkheid of vrouwelijkheid. Want mannen en vrouwen zijn
(bijna) volledig gelijk aan elkaar. Bij de culturalistische denkers worden de zogenaamde seksuele/
biologische verschillen zeer sterk gerelativeerd.
Simone de Beauvoir: “Je bent niet vrouw geboren, je wordt het.”
Trotse jongen met “vrouwelijke trekjes” werd gekraakt en opgehemeld
tijdens tv-programma “Idool”!
5
In de mode… Andrej Pejic, de bruid op de catwalk van Gaultier
Hoe illustreren deze voorbeelden het radicaal culturalistische denken?
Radicaal naturalisme
Deze visie beweert net het tegenovergestelde van het vorige model (radicaal culturalisme).
Eerder dan dat culturele rollen van man en vrouw niets te maken zouden hebben met de
biologische gegevenheden, weerspiegelen zij net deze biologische en natuurlijke dimensies
van het man- of vrouw-zijn. Het onderscheid tussen gender en geslacht valt zo goed als weg.
Deze campagneposter van VIJFtv gaat ervan uit dat
vrouwen een gloeiende hekel hebben aan voetbal. Mannen
daarentegen zouden niet van het scherm weg te slaan zijn
tijdens de uitzending van belangrijke voetbalwedstrijden.
Vrouwen en mannen zijn volgens deze visie verschillend als
water en vuur, wat vroeg of laat moet uitmonden in een
“strijd der seksen”. In dit geval is het de vrouw
(gesymboliseerd door de gelakte, hooggehakte schoen) die
triomfantelijk zegeviert over de man (gesymboliseerd door
de lekgetrapte voetbal).
6
Tanja Dexters vormt samen met
Lesley-Ann Poppe en Griet Vanhees
het nieuwe damestrio 'BABE' vormen
Naar een integratie van naturalisme en culturalisme
Mannen en vrouwen hebben heel wat met elkaar gemeen, aangezien ze beiden mens zijn.
Toch zijn er uiteraard ook verschillen tussen mannen en vrouwen; lichamelijkheid en
identiteit staan niet los van elkaar. Men kan zich echter afvragen of de verschillen (in
karakter, voorkeuren, talenten,…) tussen mannen onderling en tussen vrouwen onderling
niet even groot zijn als de verschillen tussen mannen en vrouwen.
Bevinden de meeste verschillen tussen mannen en vrouwen zich op natuurlijk en/of op
cultureel vlak?
Zijn er het meeste verschillen of het meeste gelijkenissen tussen mannen en vrouwen?
Zijn man en vrouw gelijkwaardig? Waarom (niet)?
7