Communiceren over gezond eten en bewegen

Communiceren over gezond
eten en bewegen
Aandachtspunten voor wie werkt met kansarme
en allochtone doelgroepen
Presentatie studiedag 12 december 2007
De Factorij – Schaarbeek
Vrije-CLB-Koepel vzw
Communiceren
 1-1
 Direct contact tussen zender en ontvanger
 Meteen op mekaar in te spelen
 Vragen stellen
 Boos worden
 Verduidelijking geven
 Voorbeelden
 Medisch consult
 Individuele begeleiding
 Gesprekken met ouders (ook via telefoon)
Communiceren
 Ontvanger(s) op afstand
 Geen direct contact tussen zender en
ontvanger
 Ontvanger is niet lijfelijk aanwezig
 Ontvangers in groep en niet om de beurt
aan te spreken
 Voorbeelden
 Verwijsbrieven
 Praatje geven op ouderavond
 Groepsgerichte interventies in het
gezondheidsbeleid
2 regels die altijd opgaan
 Eenvoudig communiceren
 Communicatie afstemmen op
doelgroep
Eenvoudig communiceren, wat is dat?
 Begrijpelijke taal
 Helder leesbaar, goed verstaanbaar
 Zonder technische woorden, stadhuistaal
of vakjargon
 Iets anders dan
 Kinderachtig communiceren (je ontvanger
onderschatten)
 Vereenvoudigen (dingen te simpel
voorstellen, nuances weglaten)
 Wordt door iedereen als prettig ervaren
Eenvoudig communiceren is moeilijk
 Experts slaan denkstappen over
 Experts zien niet meer wat vakjargon is
 “geleerd” doen = statusverhogend, je
wordt serieus genomen
 Maar: eenvoudige taal is niet
statusverlagend!
 We brengen niet graag “slecht nieuws”
 Angst voor bruskeren
 Angst voor emoties
 Angst voor het benoemen van problemen
(vb. kindermishandeling)
Communicatie afstemmen
 Eenvoudig communiceren niet
verwarren met “recht voor de
raap”!
 Autochtone kansarmen: voorkeur voor
directe stijl





Niet rond de pot draaien
Niet verbloemen
Geen omwegen maken
Geen “flauwe kul”
Zeg wat je te zeggen hebt
Communicatie afstemmen
 Allochtone kansarmen
 Hou rekening met hiërarchie,
rollenpatroon in respectvolle relaties
 Taalgebruik mag niet in eergevoel
krenken
 Een omweg gebruiken, zodat ze zelf
de conclusie maken (er wordt niets
luidop geponeerd)
 Niet tegen de schenen schoppen en zo
alle contact afblokken
Steek je voelhorens uit
 Let op verbale en non-verbale signalen
 De ander wordt boos?
 Niet persoonlijk opnemen
 Is geen “ambetante”, “moedwillige”, “norse”,
“ongemotiveerde” mens
 Signaal dat er kink in communicatiekabel zit
 Zoek/vraag waarom het verkeerd overkomt
 Maar zeg wél wat moet gecommuniceerd
worden
1-1 communicatie
Vrije-CLB-Koepel vzw
1-1 communicatie
Voordelen
 Goedkoop
 Aanpasbaar aan
de persoon
 Controle op de
boodschap
Nadelen
 Arbeidsintensief
 Tijdsintensief
 Niet geschikt voor
alle doeleinden
 Boodschap gaat
eigen leven leiden
Weeg af wanneer je deze communicatievorm gebruikt
Huisbezoeken
 Mondelinge afspraak
 Bevestig kort voor de afspraak
 Signaal = “ik maak tijd vrij voor jou, omdat ik jou
belangrijk vind”
 Per telefoon
 Ook sms!
 Begin het gesprek positief
 Fijn dat je mag langskomen
 Koffie, thee, koekje… aannemen? Ouders vinden dat
fijn!
 Positief detail opmerken (“het is hier gezellig”, “die
koffie doet deugd”)
 Respecteer de regels van het huis
 Onzeker? Stel de vraag!
Medisch consult
 Allochtone lln en ouders
 Algemeen
 Taalkennis kan beperkt zijn




Praat langzaam en duidelijk
Ga niet harder praten!
Moedig vragen stellen aan
Voorzie folders in de taal van de ll/ouders
 Neem de tijd
 Onderzoek allochtone doelgroepen: artsen zijn
te gehaast!
Medisch consult
 De arts
 met witte jas…
 gender-neutraal voor allochtone ouders/lln
 gezagsfiguur
 Adviezen aanvaard in culturen waar respect
belangrijke waarde is
 Kan PMW / MW ondersteunen, pad effenen voor
andere disciplines
 Directief optreden is soms makkelijker dan bij
autochtone ouders
Praten met allochtone doelgroepen
 “beleefd” taalgebruik
 Affirmatie door Turkse en Marokkaanse
gesprekspartners:
 “Misschien” = neen
 “Zeker” = misschien (als er thuis niks belangrijks
tussenkomt)
 Reden = respect voor jou! Botweg weigeren is
onbeleefd.
 Hebt u alles begrepen?
 “Neen” = “de clb-er maakt er een soepje van”
 “Ja” = waardering voor uitleg
 Oplossing: laat de ander synthese maken
 “Dit is niet eenvoudig. Ik vind dat ook moeilijk om
uit te leggen. Als ik het van u nog eens hoor, weet
ik of ik het goed heb uitgelegd”.
Communiceren voor grote
groepen
Vrije-CLB-Koepel vzw
Een praatje houden voor een groep
 Geef begrijpelijke informatie
 Richt je naar de mensen die het minst
“mee” zijn
 Tempo niet te hoog
 Wees zo concreet mogelijk
 Opletten met humor en dubbele bodems
 Humor = cultuurgebonden!
 Onthou: aanvragers praatje ≠ publiek
Een praatje houden voor een groep
 Doseer de informatie
 Wat is essentieel?
 Goed structureren
 Waar gaan we het over hebben? Overzicht geven
 Visuele hulp: ppt
 Bij nieuw deeltje teruggrijpen naar overzicht
 Maak vragen stellen gemakkelijker
 Voorzie een vragenronde na elk deeltje
 Geef een pluim voor het durven stellen van een
vraag
 Verwijs zo nodig naar een volgend luik in het
praatje
 Parafraseer en hak de vraag in stukjes (bij moeite
om gerichte vragen te stellen)
Schriftelijk communiceren
Vrije-CLB-Koepel vzw
Hoe schrijf je een …?
Tips voor brieven en folders
 Hou het kort!
 Persoonlijke aanspreking
 Begrijpbare tekst: leesniveau 14 jaar
 Nuttige informatie
 Gaat vooral om oplossingen
 Wat kan je doen?
 Bij wie kan je terecht?
 Wat moet dat kosten?
 Niet: probleem uitdiepen

Gestructureerde informatie

Volledige informatie
 Onderverdeeld in hoofd- en bijzaken
 Ook te merken in de layout
 Niet verwachten dat mensen zich elders nog gaan
informeren
Schrijftips








Zet het CLB-logo erop (herkenbaarheid)
Géén afkortingen
Korte zinnen
Actieve zinnen
Het onderwerp staat vooraan in de zin
Eenvoudige woorden
Weg met antieke en dure woorden (althans, eventueel,
ten behoeve van…)
Een duidelijke layout
 Een kalme bladspiegel: geeft de indruk dat het in één ruk
uit te lezen is
 Groot en goed leesbaar lettertype (Times Roman, Arial,
Verdana)
 “Opdrachten” in kader, andere kleur (vb. waar ouders
moeten tekenen)
Alles kan beter…
 Vragenlijst voor medisch consult
 Oorspronkelijke formulering
 “Gelieve de vragenlijst onder gesloten
omslag en via de school aan ons terug te
bezorgen”.
 Alternatief
 Wat moet u doen met deze vragenlijst?
 Steek hem in een omslag en kleef die dicht
 Uw kind neemt de omslag weer mee naar
school
Aandachtspunten voor het
gezondheidsbeleid op school
Vrije-CLB-Koepel vzw
Van bulgur, lokum en ander lekkers
 Kan je de aanbevelingen vertalen
naar de Turkse en Marokkaanse
voedingsdriehoek?
 Cultureel bepaalde kenmerken van
voeding
 Marokko: vlees = positief
 Associatie met kracht en mannelijkheid
 Eerbied t.o.v. gasten: veel vlees serveren
 Vlaanderen: idem?
 Wie staat aan de barbecue?
Ouders betrekken in het
gezondheidsbeleid
 Sensibiliseren = warm maken voor
gezondheid
 Werk met eyecatchers: het
slaaphoekje in de inkomhal
 Informatie toont wat gekend is
 Huismerken van Lidl, Aldi, … naast die van
Delhaize, Carrefour, …
 Producten uit Turkse, Marokkaanse, …
keuken
 Sneeuwbal effect: ouders betrekken
andere ouders
Ouders betrekken in het beleid
 Praktische hulp
 Appelschilmoekes / vakes : hapklaar
aanbod
 Papa’s en mama’s met 2
rechterhanden: spelmateriaal veilig
maken
Ouders betrekken in het beleid
 Expertise vragen
 Hoe termen in vreemde talen uitspreken?
 Meer weten over
 kardemom en bulgur?
 spelletjes-van-vroeger?
 Vaardigheden
 Voordoen (koken) → neveneffect = kinderen
proeven
 Kansarme en allochtone ouders in de
werkgroep communicatie
 Brieven nalezen
 Over-en-weer systemen maken die wérken
(e.g. via kleuren, pictogrammen)
Gezonde keuzes
vanzelfsprekend maken
Vrije-CLB-Koepel vzw
Gezonde voeding promoten
 Vertrouwdheid met gezonde voeding
verhogen
 Gezonde voeding in de klas brengen
 Winkeloefeningen / met de klas naar de
markt
 Didactisch materiaal sluit aan bij de
leefwereld van de leerlingen (logo’s en
producten)
 Aandacht op school voor seizoensproducten
(in de klas, in de refter, affiches, …)
Gezonde voeding promoten
 Inwerken op wat kinderen interesseert
 Voor voedselneofielen
 Gebruik de expertise in de klas
 Proeven van onbekende producten
 Voor voedselbetrokken kinderen
 De levenscyclus van voeding: van tuin tot bord
 Moestuin op school
 Met de klas naar de tuin van oma en opa
 (kansarme) kinderen met groene vingers komen “in
the picture”
 Eye catcher voor ouders!
Gezonde voeding promoten
 Werken aan motieven van voedselkeuze
 Kostprijs verlagen
 Tutti Frutti
 Gebruiksgemak
 Diepvriesgroenten en groenten in blik zijn gezond
+ gebruiksklaar (niet schillen, geen afval) + soms
goedkoper dan verse groenten
 Vers is maar vers als je meteen kan gebruiken,
koel kan opslaan…
 Eenvoudige recepten (ook minder vuren nodig?)
 Belangrijk motief = “lekker”
 Positieve sensatie (“high”) bij energiedense
voeding ombuigen? Fysiologisch leerproces!
Gezonde voeding promoten
 Adviezen geven
 Visualisatie helpt om te onthouden
 Voorbeeld: scheurblok
“voedingsadviezen in beeld” NIGZ
Beweging promoten
 Allochtone doelgroepen
 Islam: gezondheid en fitheid zijn belangrijk!
 Normen en waarden
 Opvoedingsideaal = wijsheid, evenwicht tussen
eigen impulsen en sociale/morele eisen
 Uit zich in respect, gehoorzaamheid, zelfbeheersing
 Opvoedingsverantwoordelijkheid
 Kleuters: mama
 Oudere kinderen: papa
Beweging promoten bij allochtone
groepen
 Respectvolle regels in acht nemen
 Kleding: haar, armen en benen bedekken
 Jongens en meisjes apart
 Vrouwelijke lesgevers?
 Mogelijkheid tot apart omkleden?
 Inspelen op motieven die ouders belangrijk
vinden
 Gevechtssport = respectvol leren omgaan met
anderen
 Ontwikkeling van lichaam én geest
 Allochtone (top)sporters als ambassadeurs
Beweging promoten bij kansarme
groepen
 10 000 stappen
project
 Getest in Gent
 Coördinatie UGent
 Pedometers +
wandelroutes +
stappenboekje
(pakket van € 20)
 Géén sport, wel
beweging
Beweging promoten bij kansarme
groepen
 Bewegen kan altijd
 Actief huiswerk meegeven
 Bewegingsmomenten
 in de klas
 Makkelijker te generaliseren naar
appartement, kleine behuizing
 U hoort het hier voor het eerst…
 PGZ Brabant: laagdrempelige
initiatieven rond bewegen in
naschoolse opvang
Proactief werken
 Wacht niet met communiceren tot er een
probleem / nood is
 Heb oog voor gezonde trends!
 Islam en alcoholgebruik
 Turkse gezinnen: meer groenten, fruit en minder vet dan
autochtone gezinnen
 Brussaard et al. (1999). Voedselconsumptie en
voedingstoestand bij 8-jarige Marrokkaanse, Turkse en
Nederlandse kinderen en hun moeders. TNO rapport
V99.1099. Zeist: TNO Voeding
 Bouw een positieve band op
 Gebruik je naamkaartjes!
 Maak je 1e contact positief (medisch consult kleuters)
 Spreek ouders zo vaak mogelijk mondeling aan (de
schoolpoort-babbel makkelijker maken met een beurtrol
voor lkn)
 Verhoog je aanwezigheid op school (spreekuren… maar
ook foto…)
De mosterd kwam van…
 Els Dezeure
 ROC Limburg – PGZ, KB
 VIG
 Inspiratieboek “mondelinge en schriftelijke
communicatie tussen school en ouders” (2005)
LOP Menen
 Elkaar vinden: bouwstenen voor het
communiceren met kansarme doelgroepen.
 Redactie: Eric Goubin & Belinda Mestiaen
 Gebaseerd op het onderzoeksrapport
“overheidscommunicatie voor kansarme doelgroepen”
 In te kijken op www.memori.be (katholieke
hogeschool Mechelen)
 Gielen, G. (2003). Interculturele hulpverlening.
Kluwer