Informatie van de GGD Zuid-Holland Noord

Informatie van de GGD Zuid-Holland Noord
Hersenvliesontsteking (nekkramp) en Sepsis (bloedvergiftiging)
(beiden zijn ziekten die door de bacteriën meningokokken worden veroorzaakt)
Vroegtijdig ontdekken
Hersenvliesontsteking kan vroegtijdig worden ontdekt. In deze folder wordt uitgelegd
wat hersenvliesontsteking en sepsis zijn, wat de verschijnselen zijn en wanneer u het
beste uw huisarts kunt waarschuwen.
Wat is hersenvliesontsteking, wat is sepsis?
Hersenvliesontsteking is een besmettelijke ziekte waarbij de vliezen rondom de
hersenen en het ruggenmerg ontstoken zijn. Een ander woord hiervoor is meningitis.
In de volksmond wordt de ziekte ook wel nekkramp genoemd.
Sepsis is een zeer ernstige ziekte, waarbij bacteriën zich in het bloed vermeerderen.
Men kan dit een vorm van bloedvergiftiging noemen.
Hersenvliesontsteking en sepsis kunnen worden veroorzaakt door verschillende
soorten bacteriën en virussen. Bacteriën veroorzaken over het algemeen meer
ernstige vormen dan virussen. Deze folder bespreekt één soort bacteriën:
‘meningokokken’.
Hoe worden de bacteriën overgebracht?
De bacteriën zitten in de keel. Bij spreken, hoesten en niezen komen piepkleine
druppeltjes met bacteriën vrij. Mensen die dichtbij zijn kunnen de druppeltjes
inademen.
Wie worden besmet?
Mensen die nauw contact hebben met zieken en andere personen die de bacterie in
de keel hebben. Tijdens een periode dat er zich ziektegevallen van
hersenvliesontsteking voordoen (meestal in de winter) hebben meer dan 25% van
alle mensen de bacteriën in de keel. Iedereen kan derhalve besmet worden of al
besmet zijn maar slechts zeer weinigen worden daar ziek van.
Wie kan de ziekte krijgen?
De kans op ziekte is klein. Veel mensen hebben de bacterie in de keel. Slechts bij
enkelen dringen de bacteriën door naar de hersenvliezen (hersenvliesontsteking) of
naar het bloed (bloedvergiftiging). De ziekte kan zich op alle leeftijden voordoen,
maar komt bij jongeren het meest voor.
Hoe lang is de tijd tussen de besmetting en ziek worden?
De tijd tussen de besmetting en het ziek worden kan variëren van 2 tot 10 dagen. In
de meeste gevallen is deze 3 à 4 dagen.
Wat zijn de verschijnselen?
Hersenvliesontsteking begint met koorts. Daarnaast kunnen de volgende
verschijnselen optreden:
•
•
hoofdpijn (vooral bij buigen van de nek)
spierpijn
•
•
koude rillingen
misselijkheid en braken.
Bij bloedvergiftiging komen daarbij:
•
•
rode vlekjes op de huid: ‘huidbloedinkjes’
sufheid (u kunt geen contact meer krijgen met uw kind).
Bij zeer kleine kinderen zijn de verschijnselen moeilijk te onderscheiden van andere
ziekten. Zuigelingen zijn algemeen ziek (drinken slecht, zien grauw) en prikkelbaar
(ongewoon huilen, vooral bij wisselen van de luier, onwillekeurige schokjes van het
lichaam).
Een hersenvliesontsteking of bloedvergiftiging die niet of te laat wordt behandeld,
kan leiden tot bewusteloosheid en verlammingen in armen en benen. Ook na herstel
van de ziekte kunnen er dan blijvende beschadigingen zijn opgetreden, zoals
doofheid, duizeligheid en zenuwuitval.
Wanneer moet de huisarts gewaarschuwd worden?
Als iemand (uw kind) koorts heeft èn:
•
•
•
ernstiger ziek is dan u gewend bent
klaagt over hoofdpijn en misselijkheid of braken
suf is (zodat u slecht contact kan krijgen), neem dan altijd contact op met de
huisarts.
Kijk of u vlekjes ziet, en zo ja waarschuw dan altijd onmiddellijk uw huisarts. Het is
belangrijk zo snel mogelijk te beginnen met behandeling met antibiotica. In de
meeste gevallen geneest de patiënt volledig.
Adviezen voor mensen in de omgeving van de patiënt
Familieleden en verzorgend/onderwijzend personeel wordt geadviseerd nadat een
geval van hersenvliesontsteking of bloedvergiftiging door meningokokken in hun
omgeving heeft voorgedaan, goed te letten op de verschijnselen, zowel bij zichzelf
als bij hun kinderen.
Vaccinatie
In Nederland komen zowel groep B als groep C meningokokken voor. Voor groep B
bestaat geen vaccin. Voor groep C is sinds kort wel vaccinatie mogelijk. Zolang dit
vaccin (nog) niet in het Rijksvaccinatie Programma is opgenomen is het op eigen
initiatief voor eigen kosten aan te vragen bij uw huisarts.
NB: Sedert april 1993 worden kinderen in Nederland gevaccineerd tegen
hersenvliesontsteking veroorzaakt door een andere bacterie: Haemophilus influenzae
type B. Deze vaccinatie biedt geen bescherming tegen de ziekten veroorzaakt door
meningokokken.