Persoonlijkheid

Persoonlijkheid
•
•
•
•
Wat?
Instrumenten
Verschil tussen atleten en niet-atleten?
Verschil tussen succesvolle en niet-succesvolle
atleten?
• Persoonlijkheid en keuze van sport?
• Kritiek
• Situationele en interactionele visie
• Persoonlijkheid = Individuele verschillen
die verantwoordelijk zijn voor consistente
gedragspatronen
– Genetische factor
– Vroegere leerervaringen
– Omgevingsfactoren
• Trektheorieën
– Persoonlijkheid bestaat uit een combinatie van
trekken
– Trekken zijn genetisch bepaald
Meetinstrumenten
• Generische visies
– Eysenck Personality Inventory
• Neurotisme
• Extraversie
• (Psychoticisme)
– Minnesota Multiphasic Personality Inventory
(MMPI)
•
•
•
•
Hypochondrie
Depressie
Hysterie
Psychopathie
– Big Five (McCae & Costa) (NEO-FFI, 60
items)
Big Five (NEO-FFI)
• Neuroticisme: Angst, ergernis, depressie, schaamte, impulsiviteit,
kwetsbaarheid
– “Ik voel me vaak gespannen en angstig”
• Extraversie: Hartelijkheid, Sociabiliteit, Domminantie, Energie,
Avonturisme en Vrolijkheid
– “Ik houd er van veel mensen om me heen te hebben”
• Openheid: Fantasie, Esthetiek, Gevoelens, Veranderingen, Ideeën
– “Ik
ben geïntrigeerd door patronen die ik vind in de kunst en
natuur”
• Altruisme: Vertrouwen, Oprechtheid, Zorgzaamheid, Inschikkelijkheid,
Medeleven, Bescheidenheid
– “Ik werk liever met anderen samen dan met ze te wedijveren”
• Consciëntieusheid: Doelmatigheid, ordelijkheid, betrouwbaarheid,
ambitie, zelf-discipline, bedachtzaamheid
– “Ik probeer alle aan mij opgedragen taken gewetensvol uit te
voeren”
• Specifieke instrumenten
– Trekangst (STAI van Spielberger )
– Sensation Seeking (Zuckerman)
– Telic dominance
Angst (STAI, Spielberger)
• Trekversie en toestandversie
• 20 items met 4-puntenschaal
– “Ik voel me prettig”
– “Ik kan en tegenslag maar heel moeilijk verwerken”
– “Ik voel me nerveus en onrustig”
• Robuuste relatie tussen Neuroticisme en vage
lichamelijke klachten
– Bv.
Hoe vaak u last heeft van volgende symptomen
-.nooit of bijna nooit
-.minder dan 3 of 4 keer per jaar
-.bijna elke maand
-.bijna elke week
•
•
•
•
•
•
jeukende of pijnlijke ogen
hijgend of piepend ademhalen
duizeligheid
zenuwtrekking in het ooglid
stijve gewrichten
….
Sensation seeking (Zuckerman, 1979)
• Vier componenten
–
–
–
–
Opzoeken van spannende en avontuurlijke activiteiten
Neiging om impulsief te reageren
Zoeken naar nieuwe ervaringen
Snel verveeld raken
• Gecorreleerd met
–
–
–
–
Inname van drugs
Experimenteren met seks
Openbare dronkenschap
Deelname aan activiteiten met hoge risico
• Atleten versus niet-atleten
– Geen consistente relatie tussen
persoonlijkheidstrekken en al of niet atleet zijn.
• Succesvol vs niet-succesvol
– Er is enige evidentie, maar
• Relatie is zwak
• Niet alle studies hebben relatie gevonden
• Wellicht weinig bruikbaar in praktijk
• Keuze van sport
– Groeps- en individuele sporten
– Lage-risico en hoge-risico sporten
Kritiek
• Conceptueel probleem
– vooraf geen hypothesen
• Methodologisch probleem
– Representativiteit van steekproef
– Representativiteit van meetinstrumenten
– Cross-sectioneel ipv prospectief
• Interpretatieprobleem
– Fundamentele attributiefout
– Oorzaak-gevolg
• Praktisch probleem
– Hoe persoonlijkheid veranderen
– Eerder balans van sterke en zwakke kanten
• Theoretisch probleem
– Gedrag is afhankelijk van Persoon én Omgeving
Fundamentele
attributiefout
•
•
•
•
•
•
behulpzaam
trouw
listig
koppig
verantwoordelijk
zelfverzekerd
•
•
•
•
•
•
twijfelachtig
inconsistent
goedgehumeurd
tactvol
onvoorspelbaar
dominant
Oorzaak-gevolg
Kritiek
• Conceptueel probleem
– vooraf geen hypothesen
• Methodologisch probleem
– Representativiteit van steekproef
– Representativiteit van meetinstrumenten
– Cross-sectioneel ipv prospectief
• Interpretatieprobleem
– Fundamentele attributiefout
– Oorzaak-gevolg
• Praktisch probleem
– Hoe persoonlijkheid veranderen
– Eerder balans van sterke en zwakke kanten
• Theoretisch probleem
– Gedrag is afhankelijk van Persoon én Omgeving
Theoretisch probleem
• Trektheorie= gedrag consistent in verscheidene
situaties
• Situationele benadering
• Interactie tussen Persoon en Situatie
Interactionisme
Sociale leertheorie
• Individuele verschillen in gedrag veroorzaakt door
verschillen in leren
• Klassieke conditionering
• Operante conditionering
• Observationeel leren
–
–
–
–
Aandacht
Onthouden
Reproduceren
Bekrachtiging
• Rolmodellen
• Voorkeur voor sport en fysieke activiteit is
verworven