DNA verklikt kankers

donderdag 28 maart 2013 • DE MORGEN
TEN EERSTE • 5
DE MORGEN • donderdag 28 maart 2013
★★
oet betalen
VA, partijen die niet in de
aar wel in de regionale
zetelen. Daar valt te
et relatief goede budgetaat van de regio’s niet is
jven aan een overdaad
len vanuit de federale
“Het deel van de overmsten dat naar de regio’s
vast percentage. Wat de
nanciën bezwaart zijn de
er groeiende uitgaven in
ekerheid.”
t opgemerkt dat de fedeeid perfect in staat is de
skost op te vangen. “Als
het federale niveau een begroting in
evenwicht heeft, dan stijgt de overheidsschuld niet langer en moeten
er minder interesten worden
betaald. Dat moet zo’n 1 procent van
het bruto binnenlands product opleveren. Het bbp zijn alle goederen en
diensten die op een jaar in België
worden geproduceerd. Tegen 2030
stijgt het bbp naar schatting met 2,9
procent terwijl de vergrijzingskost
op 3,9 procent wordt geraamd. En is
erhelemaalgeenredenomeen extra
inspanning te vragen van de regio’s
bovenop de inspanning die zij u al
geleverd hebben.” (BUX/StS)
DNA
verklikt
kankers
barbara DebusscHere
Brussel
Met de resultaten van een
uitzonderlijk omvangrijk
kankeronderzoek bij
200.000 mensen, kunnen
artsen borst-, eierstok- en
prostaatkanker sneller
ontdekken. Onderzoekers
identificeerden tachtig
nieuwe stukjes DNA die
verhoogde risico’s
verraden.
● Tijdens zijn
toespraak zingt
Nicolas Sarkozy
uitgebreid de
lof van Didier
Reynders en
van België.
© eric de mildt
Honderden genen spelen een rol
in het ontstaan van kanker. Of
iemand kanker krijgt valt dan ook
deels af te lezen uit die genen. Die
specifieke informatie is voorlopig
wel nog weinig ontgonnen terrein.
Maar een internationale en unieke
samenwerking tussen kankeronderzoekers heeft nu meer dan tachtig ‘regio’s’ in ons DNA gevonden
die iemands risico op borst-, prostaat- en eierstokkanker vergroten.
Daarvoor is in veertig landen het
DNA van 100.000 kankerpatiënten
vergeleken met dat van 100.000
gezonde mensen. Het is de eerste
keer dat dit soort onderzoek op
zo’n grote schaal wordt uitgevoerd.
De resultaten verschijnen in de
beste wetenschappelijke vakbladen zoals Nature Genetics. “Het
onderzoek toont hoe complex kanker is. Toch zijn we er nu in
Wie de 67 nu bekende SNP’s
voor borstkanker heeft, loopt bijvoorbeeld een drie keer hogere
kans op de aandoening. “Vijf procent van de vrouwen is in dat
geval”, zegt Lambrechts. Voor eierstok- en prostaatkanker zijn die
percentages lager.
Betere screening
Door de cummulatie van de SNP’s
in te schatten krijgen artsen een
beter beeld van de mogelijke risico’s. Daardoor kun je beter voorspellen wie kanker zal krijgen en
de ziekte dus sneller opsporen.”
Een preciezere en snellere screening is volgens Lambrechts dan
ook het belangrijkste gevolg van de
studie. “In ons land ondergaan
vrouwen tussen hun vijftigste en
zeventigste een gratis borstkankerscreening, maar sommige vrouwen krijgen de ziekte al op hun
geslaagd veel meer te ontdekken
over hoe drie soorten kankers ontstaan”, zegt geneticus Diether
Lambrechts (VIB/KU Leuven) die
het Belgische coördineerde luik
coördineerde. Daarin is DNA van
5.000 mensen gescreend op borsten eierstokkanker.
Begrijpen waarom sommige
mensen een groter risico op kanker hebben dan anderen, is heel
cruciaal. Het onderzoek opent perspectieven om sneller kanker op te
sporen en om de ziekte aan te vallen in het allervroegste stadium en
zo de kans op overleven te verhogen. “Dat kan nu al dankzij genetische screening. Op erg lange termijn kan deze nieuwe kennis
leiden tot betere behandelingen”,
zegt Lambrechts.
Effect combineren
De wetenschappers gingen op zoek
naar genetische afwijkingen, zogenaamde ‘single nucleotide polymorphisms’ (SNP’s), die een verhoogd risico geven op kanker.
Tot nu waren voor borstkanker
een tiental van die stukjes riskant
DNA bekend. Nu zijn er daar 49 bijgekomen. Sommige daarvan
bevinden zich in regio’s die ook
betrokken zijn in andere kankers.
Dit wijst erop dat ze aan de basis
kunnen liggen van een algemener
mechanisme in het ontstaan van
kanker. Voor eierstokkanker zijn 9
nieuwe SNP’s geïdentificeerd. Voor
prostaatkanker zijn 26 nieuwe
Het onderzoek
opent
perspectieven
om sneller kanker
op te sporen en
om de ziekte aan
te vallen in het
allervroegste
stadium
● Geneticus Diether Lambrechts, die het Belgische luik
coördineerde: ‘Op erg lange termijn kan deze nieuwe kennis
leiden tot betere behandelingen.’ © tIm DIrven
SNP’s geïdentificeerd, waarvan 20
geassocieerd zijn met de ziekte in
zijn meest aggressieve en levensbedreigende vorm.
Lambrecht: “Het is erg belangrijk dat we zoveel SNP’s ontdekt
hebben. Het gevolg is dat we het
effect van al die stukjes DNA kunnen combineren. Eén enkele SNP
verhoogt het risico op kanker minimaal. Maar bij sommige mensen
vonden de onderzoekers veel
SNP’s.”
Het verhoogde risico ontstaat
omdat de SNP’s de controlefunctie
op het gedrag van genen verstoren.
Lambrechts legt uit: “Een normale
cel in ons lichaam staat onder controle zodat ze niet ongebreideld
groeit. Bepaalde genen zorgen
daarvoor. Maar de genen die een
stukje DNA bevatten dat wij hebben ontdekt als een van die kankerSNP’s slagen daar niet in. De rem
van de cel werkt in dat geval minder en zo onstaat sneller kanker.”
De Morgen, 28/03/2013, p. 5
All rights reserved. Gebruik en reproductie enkel mits toelating van de uitgever via De Persgroep Publishing
Chaos verwacht bij
opening
banken
Cyprus | fax 02/740.09.71
Mediargus NV | rue Barastraat 175
| 1070 Brussel
| tel 02/740.09.07
email: [email protected] | www.mediargus.be | BTW BE 466.787.259 | HRB 638.168 | KBC 437-5134901-50
Kim Herbots
Brussel
Bankbedienden worden
zorgt voor meer onzekerheid en
brengt de bevolking nog meer in
moeilijkheden.” Naar verluidt zouden banken ervan uitgaan dat er
vandaag zowat 10 procent van de
35ste. Wij pleiten er nu voor om de
screenings vroeger te starten en te
combineren met een DNA-onderzoek op basis van de SNP’s, zodat
we meer gericht en sneller borstkanker kunnen voorspellen en de
schade kunnen inperken”, zegt
Lambrechts.
Dat geldt ook voor mannen met
een risico op prostaatkanker. De 26
nieuwe SNP’s die in verband zijn
gebracht met de ziekte laten toe
tests op te zetten om mannen te
identificeren met een heel hoog
risico op prostaatkanker. Door ook
die groep genetisch te screenen,
kan het aantal mannen dat sterft
aan
prostaatkanker
dalen.
Vandaag sterft een op de zes aan
deze kanker.
borstKanKergen
Extra inzicht
Het onderzoek
werpt ook nog
meer licht op
wat gebeurt bij
de 0,1 procent
van de vrouwen
die een gen hebben dat erfelijke
borstkanker doorgeeft. Wie dat
heeft, loopt 60
procent risico
op de ziekte.
Omdat dat zo
hoog is, krijgen veel van die
vrouwen de aanbeveling om, eens
de kinderwens vervuld is, hun borsten te
laten amputeren.
maar tot nog toe is
het niet duidelijk wat
ertoe leidt dat ze
effectief kanker
krijgen. sommigen met dat gen
krijgen helemaal
geen kanker en
laten toch preventief
zo’n zware ingreep
doen. “nu weten we
dankzij die snP’s veel
preciezer bij wie
het risico het
grootst is. De
onderzoekers
ontdekten dat
vrouwen met
BrCa-mutaties
en bepaalde
snP’s, bijna zeker
borstkanker krijgen voor hun tachtigste. Die kennis zou
ertoe moeten leiden
dat minder vrouwen
zonder reden hun
borsten amputeren”, zegt onderzoeker
Diether lambrechts. (BDB)