nieuwsbrief - Erasmus MC Thorax Foundation

NIEUWSBRIEF
september 2015
Het Erasmus MC Thoraxcentrum is een centre of excellence voor
HET RITME VAN JE HART
cardiologie, cardio thoracale chirurgie en longziekten dat zowel qua
Onderzoek naar diagnose en behandeling van hartritmestoornissen
op maat
patiëntenzorg als topklinisch onderzoek en onderwijs al 40 jaar
De geweldige opbrengst tijdens het benefietdiner in april 2013
tot de onbetwiste wereldtop behoort. Op jaarbasis wordt hier aan
maakte het onderzoek naar ‘Het Ritme van je Hart’ mogelijk. Dit
25.000 patiënten hoogcomplexe zorg verleend, waaronder ca. 1.000
onderzoek dat door dr. Natasja de Groot wordt geleid, is bijna af-
open hartoperaties en 20 harttransplantaties. Baanbrekende
behandelmethoden en –technieken zijn hier ontwikkeld of
gerond.
Aanleiding voor dit onderzoek
1 op de 4 personen wordt vroeg of laat geconfronteerd met boezem-
geïntroduceerd, zoals de eerste harttransplantatie, de eerste hartklep
via de lies, de oplosbare stents, de stents die medicijnen afgeven
en de 4D-scan van het hart.
fladderen, ofwel atriumfibrilleren (AF) waarvoor bestaande therapieën tot op heden ontoereikend zijn. Oorzaken van atriumfibrilleren
zijn o.a. de vergrijzing, een veranderende levensstijl (obesitas) en het
beoefenen van duursporten. De stoornis geeft verschillende klachten
en is in sommige gevallen zelfs levensbedreigend. In Nederland zijn
Sinds 2012 zet de Erasmus MC Thorax Foundation zich in om een
op dit moment ca. 250.000 patiënten met AF en in Europa ruim 4,5
krachtige impuls te geven aan innovatief topklinisch onderzoek
miljoen. Jaarlijks worden ruim 42.000 patiënten in Nederland in het
ziekenhuis opgenomen waarvan ruim 1.400 mensen overlijden. De
in het Thoraxcentrum. Door teruglopende overheidsbudgetten en
strikte regelgeving voor financiering door de farmaceutische
industrie is private ondersteuning noodzakelijk. Jaarlijks worden de
verwachting is dat het aantal patiënten dat lijdt aan AF de komende
jaren fors gaat toenemen, waardoor nu al gesproken kan worden van
dé hartritmestoornis van de 21e eeuw.
meest kansrijke, patiëntgebonden onderzoeksprojecten geselecteerd
die in potentie direct kunnen bijdragen aan vernieuwingen en
verbeteringen op het gebied van (preventieve) diagnostiek en
behandeling van hart-, vaat- en longziekten in binnen- en buitenland.
De onderzoeksportfolio van de Erasmus MC Thorax Foundation
omvat kansrijke, innovatieve projecten, duidelijk afgebakend en
geformuleerd met een looptijd van 1 à 4 jaar. Alle gelden die binnenkomen worden direct en zonder overhead gebruikt voor het door
u gekozen project. U ontvangt terugkoppeling over de voortgang
en resultaten. Met deze nieuwsbrief informeren wij u graag over de
De behandeling van AF bestaat op dit moment uit met name 3
methoden:
• Elektrocardioversie (elektrische schok):
Een tijdelijke oplossing om de ritmestoornis te stoppen, echter
onderzoeken die mogelijk gemaakt zijn door de opbrengsten van de
jaarlijkse benefietdiners:
geen behandeling omdat de oorzaak niet wordt weggenomen
en de klachten na verloop van tijd kunnen terugkeren.
patiënt uniek is en er dus nooit één behandeling voor deze ziekte
Het zenuwstelsel
kan zijn. Bij elke patiënt vonden wij kleine verstoringen in de
Het zenuwstelsel bepaalt het gedrag van het hart. Wanneer bloed-
elektrische geleiding, echter de plaats in de boezem verschilde van
druk en zuurstofaanbod in de verschillende organen afnemen
patiënt tot patiënt. Ook zagen wij dat bij patiënten met langdurig
omdat de pompkracht van het hart afneemt, zal het lichaam dit
AF de elektrische golven in de buitenste laag van het hart zelf in
proberen te compenseren. Het zenuwstelsel zal het hart stimuleren
tegengestelde richting liepen ten opzichte van de elektrische golven
om sneller te pompen, de bloeddruk te doen stijgen en om vocht
in de binnenste laag van het hart. Dit verklaart waarom bepaalde
vast te houden.
behandelingen bij sommige patiënten niet meer effectief zijn.
Tevens blijkt dat naarmate de boezems elektrisch zieker zijn, het
hartritme onregelmatiger is.
Bij hartfalen werken veel van deze mechanismen echter averechts. De constante hyperreactiviteit van het sympathische
zenuwstelsel (het “stress systeem” van het lichaam) verklaart
Het onderzoek heeft weer vele nieuwe vragen opgeroepen, maar
voor een deel de klinische progressie van hartfalen. Uit weten-
met de huidige uitkomsten van deze studie kunnen wij nieuwe
schappelijk onderzoek is dan ook gebleken dat bij patiënten
behandelingen gerichter gaan onderzoeken.
met hartfalen, ondanks alle medicatie die vandaag de dag
gebruikt wordt, dit zenuwstelsel met zijn averechtse effecten,
te actief blijft.
IMPULS IN HART EN NIEREN
Onderzoek naar een nieuwe behandeltechniek bij hartfalen
Het onderzoek ‘Impuls in Hart en Nieren’ was het thema van het
diner in april 2014. Het onderzoek wordt geleid door dr. Joost Daemen,
en is na goedkeuring door de medisch ethische commissie in april
2014 gestart met het includeren van patiënten.
De motivatie voor het onderzoek
Hartfalen is een ziektebeeld waarbij het hart tekortschiet in zijn
belangrijkste taak: bloed rondpompen. Vitale organen in ons
lichaam krijgen hierdoor te weinig zuurstofrijk bloed, waardoor
patiënten sneller moe zijn en sneller buiten adem zijn bij inspanning.
Andere vaak herkenbare symptomen zijn het ontwikkelen van
Doel van het onderzoek
dikke enkels, verminderde eetlust en obstipatie. Ongeveer 1 op de 5
Het doel van dit onderzoek is om te onderzoeken of een nieuwe
mensen krijgt in de loop van zijn/haar leven te maken met hartfalen.
catheter gebonden behandeling, die een aantal van deze zenuwverbindingen kan uitschakelen (genoemd: renale denervatie),
voordeel biedt in het tegengaan van de achteruitgang van de
hartfunctie. De verwachting hiervan is dat patiënten minder snel
moe zijn, meer energie hebben en minder vocht vasthouden. Op
grotere schaal zou dit een forse daling van ziekenhuisopnamen
kunnen betekenen met een directe daling van kosten rondom
hartfalenzorg.
Stand van zaken van het onderzoek
In mei 2014 is de studie gestart met het screenen van patiënten.
Vanaf november 2014 zijn de eerste patiënten opgenomen in de
studie. Alle procedures zijn tot nu toe voorspoedig voorlopen en
alle patiënten konden de dag na de procedure in goede conditie
worden ontslagen. Subjectief maken zij het allemaal goed. De
verwachting is dat eind 2016 de eerste officiële resultaten kunnen
worden gepresenteerd.
Het zenuwstelsel
Het zenuwstelsel bepaalt het gedrag van het hart. Wanneer bloeddruk en zuurstofaanbod in de verschillende organen afnemen
omdat de pompkracht van het hart afneemt, zal het lichaam dit
proberen te compenseren. Het zenuwstelsel zal het hart stimuleren
om sneller te pompen, de bloeddruk te doen stijgen en om vocht
vast te houden.
Bij hartfalen werken veel van deze mechanismen echter avere-
LEVEN MET EEN AANGEBOREN HARTAFWIJKING
Het thema van het diner van april 2015 was ‘Leven met een
Aangeboren Hartafwijking’. Wist u dat in Nederland 1 op de 100
kinderen wordt geboren met een hartafwijking? Tot de jaren ’60
werd slechts 5% van deze kinderen volwassen. Door onder andere
de introductie van de hart-long-machine is dat percentage gestegen
naar tegenwoordig meer dan 90%. Een ware doorbraak in de
medische geschiedenis!
chts. De constante hyperreactiviteit van het sympathische
zenuwstelsel (het “stress systeem” van het lichaam) verklaart
voor een deel de klinische progressie van hartfalen. Uit wetenschappelijk onderzoek is dan ook gebleken dat bij patiënten
met hartfalen, ondanks alle medicatie die vandaag de dag
gebruikt wordt, dit zenuwstelsel met zijn averechtse effecten,
te actief blijft.
Door deze positieve ontwikkeling bereiken steeds meer kinderen
met een hartafwijking de volwassen leeftijd en worden andere zaken
belangrijk: wie heeft een nieuwe operatie nodig, wie krijgt last van
ritmestoornissen of hartfalen en hoe is de kwaliteit van leven
van een patiënt met een aangeboren hartafwijking? Rotterdam
is 1 van de 4 erkende centra voor aangeboren hartafwijkingen in
Nederland. Het onderzoek dat wij dankzij de geweldige opbrengst
Doel van het onderzoek
Het doel van dit onderzoek is om te onderzoeken of een nieuwe
catheter gebonden behandeling, die een aantal van deze zenuwverbindingen kan uitschakelen (genoemd: renale denervatie),
van e 200.000,- gaan starten, richt zich op het voorspellen welke
mensen problemen gaan krijgen en wie juist niet. Kortom, een
onderzoek dat zich verdiept in de lange termijn uitkomst voor de
patiënt met een aangeboren hartafwijking.
voordeel biedt in het tegengaan van de achteruitgang van de
hartfunctie. De verwachting hiervan is dat patiënten minder snel
moe zijn, meer energie hebben en minder vocht vasthouden. Op
grotere schaal zou dit een forse daling van ziekenhuisopnamen
kunnen betekenen met een directe daling van kosten rondom
hartfalenzorg.
Stand van zaken van het onderzoek
In mei 2014 is de studie gestart met het screenen van patiënten.
Vanaf november 2014 zijn de eerste patiënten opgenomen in de
studie. Alle procedures zijn tot nu toe voorspoedig voorlopen en
alle patiënten konden de dag na de procedure in goede conditie
worden ontslagen. Subjectief maken zij het allemaal goed. De
NIEUW ONDERZOEK! VACCIN VOOR ASBESTKANKER
In het voorjaar hebben wij een nieuw onderzoek toegevoegd aan
de portfolio van de Erasmus MC Thorax Foundation: Een vaccin
voor behandeling van patiënten met asbestkanker.
Asbestkanker is een ziekte die ontstaat door inademing van
asbestvezels. Juist in de regio Rotterdam is de incidentie van
deze ziekte een van de hoogste ter wereld, samenhangend met
het asbestgebruik in de scheepsbouw in het verleden. Het aantal
patiënten zal de komende jaren alleen maar toenemen.
verwachting is dat eind 2016 de eerste officiële resultaten kunnen
Gemiddeld leven patiënten, na de diagnose, maar 12 maanden ondanks
worden gepresenteerd.
intensieve behandelingen. Op dit moment is chemotherapie de
enige geregistreerde behandeling, maar gemiddeld voegt dit
Ontwikkeling van een nieuwe immuuntherapie
slechts 2 maanden toe aan de overlevingsduur. Een operatie helpt
In het Erasmus MC is een nieuwe vorm van immuuntherapie
in het algemeen niet omdat de tumor snel terugkeert.
ontwikkeld waarbij het immuunsysteem opnieuw actief gemaakt
Het afweersysteem bestaat uit cellen die in staat zijn lichaamsvreemde
stoffen (zoals asbest) of andere indringers (zoals ziekmakende
bacteriën) te herkennen en op te ruimen. Het afweersysteem kan
ook kankercellen opruimen. Helaas lukt dat niet altijd. Het versterken
van het afweersysteem, immuuntherapie genoemd, wordt op dit
moment beschouwd als een van de meest belovende nieuwe
behandelmethoden bij patiënten met kanker.
wordt tegen de tumor, door buiten het lichaam afweercellen actief
te maken tegen de tumor en deze terug in te spuiten. De manier
die wij hebben ontwikkeld, is uniek in de wereld. Wij hebben voor
de eerste keer laten zien dat onze behandeling werkzaam was tegen
asbestkanker. Het Algemeen Dagblad heeft in juni ruim aandacht
gegeven aan de veelbelovende resultaten. Patiënten leefden
gemiddeld meer dan 2 jaar, maar gelukkig zijn er mensen die nu
al meer dan 5 jaar leven zonder dat we aanwijzingen hebben voor
groei van de kanker.
Het onderzoek
Zoals beschreven, zien we dat in een deel van de patiënten een goede
reactie is op de vaccinatie. Hierbij lijkt het zo te zijn dat het deel van
de mensen dat onvoldoende reageert, dit te maken heeft met de
grootte van de tumor. Wij willen onderzoeken of de immuuntherapie
effectiever werkt wanneer patiënten voorafgaande aan de therapie
een operatie krijgen waarbij zoveel mogelijk tumorweefsel wordt
verwijderd. De totale kosten van dit onderzoek bedragen e200.000,-.
We hebben inmiddels al e50.000,- toegezegd gekregen en zijn dus
nog op zoek naar e150.000,-.
MEER INFORMATIE
Wilt u meer informatie over de voortgang van de innnovatieve
onderzoeksprojecten van de Erasmus MC Thorax Foundation,
of wilt u een van de projecten steunen? Neem dan contact
met ons op. Graag nodigen wij u uit voor een persoonlijke
ontmoeting waarbij wij u het betreffende innovatieve
project presenteren.
Steun onze ambitie om van het Thoraxcentrum het meest innovatieve centre of excellence van
de wereld te maken en dankzij versnelling van topklinisch onderzoek nóg meer levens te redden!
‘s-Gravendijkwal 230, Ba 573
Postbus 2040
3000 CA Rotterdam
T 010 703 30 17
E [email protected]
E [email protected]
I www.thoraxfoundation.com
De Erasmus MC Thorax Foundation is een fonds op naam van de Stichting Erasmus MC Vriendenfonds