Joodse feesten

Joodse feesten
Mogen christenen joodse feesten vieren?
Misschien denk je bij geloven en kerk niet direct aan feest vieren. Toch zegt God in de Bijbel dat
feestvieren erg belangrijk is! Hij zegt zelfs in de Bijbel dat het moet:
Driemaal per jaar moeten jullie ter ere van mij feestvieren. In de maand abib, de maand
waarin jullie uit Egypte weggetrokken zijn, moet je op de daarvoor vastgestelde dagen het
feest van het Ongedesemde brood vieren. Eet dan zeven dagen lang ongedesemd brood,
zoals ik je heb opgedragen. Niemand mag dan met lege handen voor mij verschijnen.
Verder moeten jullie het Oogstfeest vieren, het feest van de eerste opbrengst van wat je
op de akker gezaaid hebt, en tot slot, wanneer aan het eind van het jaar de hele oogst is
binnengehaald, het Inzamelingsfeest. Driemaal per jaar dus moeten alle mannen voor de
Machtige, de HEER, verschijnen. (Exodus 23: 14-171)
God vindt het dus belangrijk dat de Joden hun feesten hadden. Het christendom vindt zijn wortels
in het Jodendom. De opdracht om feest te vieren staat niet alleen in de Joodse TeNaCH, maar ook
in het Oude Testament van de Bijbel. Je kunt je daarom afvragen waarom christenen deze feesten
niet vieren, of in ieder geval niet vieren zoals de Joden dat deden.
Kan dat niet? Of mag dat niet? Of, zou dat juist eigenlijk niet juist moeten?
Laten we daar eens over nadenken.
Joodse feesten – mogen christenen joodse feesten vieren?–
We gaan kijken naar:




Moeten christenen Joodse feesten vieren?
Mogen christenen Joodse feesten vieren?
Joodse feesten - wat wordt er gevierd?
Meevieren of niet?
Joodse feesten
En zo kent het Jodendom dan ook heel wat feesten. Sommige in opdracht van God andere hebben
zij zelf bedacht. Hieronder een overzicht van de feesten die nu nog op de Joodse kalender staan
met daarbij de plek in de Bijbel waar je er iets over kan vinden.
Pelgrimsfeesten
Gedenk dagen
Halffeesten
Pesach.
Wekenfeest: Sjavoeot
Loofhuttenfeest: Soekot
Nieuwjaars dag: Rosh Hasjana
Grote verzoendag: Jom Kipoer
Chanoeka
Purimfeest
Exodus 23: 14-17
Exodus 23: 14-17
Exodus 23: 14-17
Leviticus 23:242
Leviticus 23:27
2 Makkabeeën 10,1-83
Ester 9:21-234
De Joodse kalender heeft dus drie ‘soorten’ feesten. Op de pelgrimsfeesten was het de gewoonte
om naar Jeruzalem te gaan op bedevaart en daar het feest te vieren. Op Gedenkdagen werd er,
1
http://www.biblija.net/biblija.cgi?l=nl&m=Exodus+23:14-19;+34:18-25&nobar=1
http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Leviticus+23&id18=1&l=nl&set=10
3
http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=2+Makkabee%EBn+10%2C1-8&id18=1&l=nl&set=10
4
http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Ester+9%3A21-23&id18=1&l=nl&set=10
2
©Arco van Bergen, eunike.nl
1
Joodse feesten: meevieren of niet?
zoals de naam al zegt, meer iets herdacht. En de Halffeesten zijn feesten die niet direct in Bijbel
worden verplicht maar waarop een belangrijke gebeurtenis uit de geschiedenis wordt gevierd.
Bijbelse feesten toen – joodse feesten nu
De Bijbelse feesten hebben in de latere tijd meestal een (iets) andere invulling gekregen.
Tegenwoordig zien de feesten van de Joden er daarom iets anders uit dan hoe ze in de Bijbel
beschreven worden (één belangrijk verschil is bijvoorbeeld al dat er nu geen tempel meer is in
Jeruzalem). Een lastige vraag is, of deze feesten in de tijd van de Bijbel precies zo gevierd werden
als ze in de Bijbel worden beschreven. In de eerste plaats zijn de verschillende feesten niet op
hetzelfde moment ontstaan. Poerim en Chanoeka zijn pas op een laat moment ontstaan. Maar de
feesten die ouder zijn hebben vaak een ontwikkeling doorgemaakt. Dat kun je ook afleiden uit de
uiteenlopende beschrijvingen van bepaalde feesten in de Bijbel. Wat opvalt is dat er in de Bijbel
ook sprake is van een Nieuwe Maanfeest (Numeri 28:11-15) Maar dit feest wordt door de Joden
nu niet meer gevierd.
Ze staan toch in de Bijbel?
Feesten genoeg, sommige bekend, anderen wat minder. Voor alle feesten
geldt; ze staan toch in de Bijbel! (Over Chanoeka moet je dan nog even
nadenken ;-)maar toch! christenen hebben toch de Bijbel; dus waarom zou je
ze dan ook niet vieren?
Als je dit zegt ga je iets te kort door de bocht. Natuurlijk hebben christenen de
Bijbel, maar ze verschillen wel van de Joden (dan bedoelen we het Joodse
geloof). Het grote verschil is dat christenen in Jezus de messias herkenden en
de Joden niet. Het Nieuwe testament, zeg maar deel 2 van de Bijbel, gaat daar
vanuit. De Joden wachten nog steeds om de messias.
Het Nieuwe Testament zien zij dus niet als deel van de Bijbel!
We gaan kijken of een christen een feest moet/mag meevieren. Dat zijn wel twee heel
verschillende vragen.
Als het moet, dan is het verplicht!
Als het mag, dan zou er zelf voor kunnen kiezen. Maar dan moeten we eerst goed kijken
naar wat er gevierd wordt. Pas daarna kunnen we kijken of dat ook mogelijk is.
Moet een christen de Joodse feesten vieren?
Deze vraag wordt niet voor het eerst gesteld. Dit vroegen de eerste christenen zich ook af.
Hierover kunnen we lezen in de Bijbel.
Een deel van de Joden herkende in Jezus de messias. Zij werden een volgeling van hem
en na zijn dood werden zij christenen genoemd. Deze Joden waren natuurlijk groot
geworden met de feesten en gebruiken van de TeNaCH (zeg maar de Joodse Bijbel) In
de TeNaCH stonden een heleboel regels over hoe je moest leven als volk van God; wat
mag je eten en wat niet, over feesten en nog veel meer. `
Jezus had tegen zijn volgelingen gezegd dat zij het Evangelie (letterlijk betekent dat
‘goed nieuws’, dus de leer van Jezus) moesten doorvertellen over heel de wereld. En dat
deden ze dus! In het begin volden ze dat best moeilijk. Ze hadden altijd geleerd dat
Joden niet met heidenen (mensen die niet in God geloven) mochten omgaan. Jezus had
hen duidelijk gemaakt dat dat vanaf nu wel mocht. En zo kwamen steeds meer heidenen tot geloof
in Jezus en werden dus christen.
Toen liepen ze tegen de vraag aan: moeten deze niet-Joodse christenen zich ook houden aan de
regels van de TeNaCH? Onze vraag dus!
©Arco van Bergen, eunike.nl
2
Joodse feesten: meevieren of niet?
Om die vraag te beantwoorden werden alle apostelen bij elkaar geroepen. De apostelen waren
de mensen die van Jezus zelf de opdracht hadden gekregen om de wereld rond te gaan. Petrus,
Johannes en Paulus zijn het meest bekend. Zij gingen daar samen over na te denken, dat kun je
lezen in Handelingen 155. Toen ze daar samen uit waren stuurden ze een
brief en daarin stond:
In overeenstemming met de heilige Geest hebben wij namelijk besloten u
geen andere verplichtingen op te leggen dan wat strikt noodzakelijk is:
onthoud u van offervlees dat bij de afgodendienst is gebruikt, van bloed,
van vlees waar nog bloed in zit, en van ontucht. Als u zich hier aan houdt,
doet u wat juist is. Het ga u goed.’(Handelingen 15:23)
Moeten deze nieuwe christenen zich houden aan de Joodse gebruiken?
Nee, dat moeten ze niet. Maar de apostelen vonden het wel belangrijk
dat zij niets met afgoden te maken hadden en geen bloed aten. Ontucht (allerlei seksuele zonden)
mochten ook niet. Dit besluit van de apostelen staat in de Bijbel en geldt dus nu nog steeds. Want
ook in de rest van het Nieuwe Testament staat er nergens dat christenen zich moeten houden aan
de Joodse kalender met hun feestdagen.
En daarmee is onze eerste vraag beantwoord; het is niet zo dat christenen Joodse feesten moeten
vieren.
Mag een christen de Joodse feesten vieren?
Dat is de tweede vraag. Het moet dan misschien niet, maar zou het wel mogen?
Om deze vraag te beantwoorden gaan we eerst kijken naar de Joodse feesten. Wat wordt er nu
eigenlijk gevierd? Want als je wilt meevieren moet je het natuurlijk wel eens zijn met de inhoud
van het feest. We zetten eerst de Joodse feesten op een rij:
Joodse feesten nu - wat wordt er gevierd?
Pesach
De viering van Pesach (Pasen) herinnert aan de uittocht uit Egypte. In de Tora (de
boeken die door Mozes geschreven zijn) wordt in het boek Exodus verteld dat Mozes
de opdracht van God kreeg om de joden uit Egypte te leiden. De Farao, de koning
van Egypte, wilde de joden, die als slaven leefden, niet laten gaan. Pas nadat er tien
plagen over Egypte gekomen waren, liet hij de joden vrij. Pesach betekent
'overslaan', want dat gebeurde bij de tiende plaag. Toen de engel rond ging om alle
eerstgeborenen te doden, werden de huizen van de joden overgeslagen. Tijdens
Pesach viert men dus de bevrijding uit Egypte. Op de avond voor Pesach wordt de
Seider gevierd. Een feestmaal waarbij terug wordt gekeken naar de bevrijding en
vooruit naar de verwachte komst van de messias.
Wekenfeest (Sjavoeot)
Oorspronkelijk was dit het feest waarop de 'eerstelingen' van de oogst (datgene wat
het eerst wordt geoogst) aan God werden geofferd (Sjavoeot is van oorsprong een
oogstfeest), maar later werd dat de herdenking van het krijgen van de Thora (de
wet, met name de Tien Geboden) op de berg Horeb. Dit feest begint 7 weken na
Pesach.
Loofhuttenfeest (Soekot) met Simchat Tora (vreugde der wet)
Een feest, dat 7 dagen duurt, waarop wordt herdacht dat de Israëlieten 40 jaar in de
woestijn rondtrokken van Egypte op weg naar Kanaän. Het is een vrolijk feest van
zeven dagen waarop men buiten woont in een hut (Soeka) die gemaakt is van loof
5
http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Handelingen+15&id18=1&l=nl&set=10
3
©Arco van Bergen, eunike.nl
Joodse feesten: meevieren of niet?
(Leviticus 23:39-446). Het Loofhuttenfeest is ook een oogstfeest. Om de herfstoogst tijdig binnen
te halen, brachten de boeren in warme streken de nacht door in hutten op het land.
In de soeka en in de synagoge worden de loelav en de etrog meegenomen, drie planten en een
vrucht die de oogst symboliseren. De achtste en negende dag van Soekot vormen samen een
afzonderlijk feest. De achtste dag heet Slotfeest, Sjemini Atseret, de laatse dag Simchat Tora, wat
Vreugde der Wet betekent. In de synagoge kun je de Joden zien dansen met een Torarol, zo blij
zijn ze met de wet die God gegeven heeft.
Nieuwjaars dag (Rosh Hasjana) en Grote verzoendag ( Jom Kipoer)
Een periode van tien dagen aan het begin van het nieuwe jaar. Op beide dagen van
Rosj Hasjana wordt er in de synagoge honderd keer op de sjofar (de ramshoorn)
geblazen. Als symbool voor een goed jaar worden zoete dingen gegeten, appel met
honing. Het is een herdenkingsfeest aan de schepping en een bezinning op het
nieuwe jaar.
Tien dagen na het nieuwjaarsfeest was de Grote verzoendag, in het Hebreeuws jom
kippoer. Op deze dag ging de hogepriester het gedeelte van de tempel binnen waar
de ark stond, het allerheiligste. Daar sprenkelde hij als teken van verzoening bloed
over de verzoeningsplaat. Zo werden de zonden van het volk bedekt (kippoer
betekent bedekken). Na de verwoesting van de tempel wordt dit offer natuurlijk niet
meer gebracht.
De tien dagen worden ook wel tien ‘ontzagwekkende dagen’ genoemd. Dagen
waarom je het afgelopen jaar overdenkt en nagaat of je tegenover God of mensen
fouten hebt gemaakt. De Joodse traditie zegt dat God in deze dagen bepaalt hoe jouw
komende jaar gaat worden, een goed of slecht jaar.
Vandaar de wens: ‘mogen jullie worden ingeschreven voor een goed jaar’.
Chanoeka
Op Chanoeka viert men de her inwijding van de tempel door de Makkabeeën. Deze
was door de Syriërs ontwijdt door er een varken in te offeren en er een afgodsbeeld
in te zetten. Dat gebeurde in 164BC.
Tijdens die herinwijding gebeurde er een wonder: de olie voor de menora, de 7armige kandelaar die in de tempel stond, raakte niet op. Daarom heet het feest ook
wel Lichtjesfeest. Het feest duurt 8 dagen.
Purimfeest
Purim betekent ‘lot’. In de tijd van Ester wilde Haman, de Agagiet, een Perzische
minister, de Joden uitmoorden. Hij wierp het lot (soort dobbelsteen) om daarvoor
een goedtijdstip te vinden. Ester zorgde ervoor dat Haman werd ontmaskerd, en dat
de Joden zich mochten beschermen. Zo werd het volk gered.
Meevieren of niet?
Laten we de feesten eens langs lopen, en kijken of een christen mee mag vieren. We kijken er
steeds naar:
1. Heeft het feest betrekking op het Joodse geloof, of meer op het Joodse volk?
> als het feest meer te maken heeft met het Joodse volk zou je natuurlijk best mee kunnen
vieren, ook al ben je Nederlander.
> heeft het feest te maken met het Joodse geloof, dan vragen we ons af:
2. Wijkt de inhoud van het feest af van de boodschap van het Nieuwe Testament?
>als dat zo is, kun je het feest niet meevieren.
6
http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Leviticus+23%3A39-44&id18=1&l=nl&set=10
4
©Arco van Bergen, eunike.nl
Joodse feesten: meevieren of niet?
Pesach
Dit bevrijdingsfeest kijkt dankbaar terug op de bevrijding uit Egypte en hoopt op de spoedige
komst van de Messias. Voor de Joden de bevrijding uit Egypte is een machtige bevrijdingsdaad
van God. Christenen zijn het daar wel mee eens maar vinden een andere bevrijdingsdaad nog
groter; de komst van Jezus messias, bevrijder van de zonden.
Christenen geloven dat Jezus de messias is. Dat staat ook duidelijk in het Nieuwe Testament;
Petrus zegt tegen Jezus: ‘U bent de messias, de Zoon van de levende God’7. (Mattheüs 16:13-20)
De Joden geloven dat niet en wachten dus nog steeds op ‘hun’ messias. Hoewel er in dit feest heel
veel mooie symbolen zitten wijkt de inhoud op een aantal punten af van nieuwe testament. Het
belangrijkste punt is natuurlijk de messias.
> niet meevieren dus!
Wekenfeest
Het feest van de ‘eerste oogst’ en de wet van Mozes. De Joden zijn erg blij met de Tora (de wet
van Mozes)die maakt het Joodse volk bijzonder en geeft richting aan heel hun leven. Jezus greep
vaak terug op deze wet. Toch ging Jezus vaak een stap verder, beter gezegd dieper, in de wet. Hij
bracht de wet terug tot de echte bedoeling: God lief hebben, meer dan iets
anders, en net zoveel van je naaste houden als van jezelf. Lees b.v. de ‘Bergrede’
in Mattheüs 5 8 maar eens. Veel offers en rituelen in de wet van Mozes wijzen
vooruit naar de messias. Na da komst van de messias waren b.v. allerlei offers en
gebruiken niet meer nodig. Daar ging het ook over in de bijeenkomst van de
Apostelen, die gaven aan waar je je aan moest houden als je als niet-Jood christen
werd. Dit feest heeft dus ook te maken met de messias. Daarnaast was het van
oorsprong een oogstfeest; de eerste oogst kwam binnen. Toen Christus naar de
hemel ging beloofde hij een andere helper te sturen. Het was juist op dit feest dat
deze helper, de heilige Geest werd uitgestort op zijn volgelingen. (Handelingen 29)Deze gelovigen
waren als het ware de ‘eerste oogst’ van Christus. Dit feest, het Pinksterfeest, heeft dus voor
christenen een echt andere betekenis dan voor de Joden.
> niet meevieren dus!
Loofhuttenfeest (Soekot) met Simchat Tora (vreugde der wet)
Terug denken aan de woestijntijd, God die al die tijd voor je zorgde. Dankbaar zijn voor de oogst,
de vruchten van het land, en blij zijn met de wet van God. Dit feest is een mix van Joods geloof en
Joods volk. De woestijntijd is iets van het Joodse volk, maar heeft ook voor
christenen betekenis. Het blijft een verhaal over Gods goede zorgen. De
dankbaarheid voor oogst en werk wordt in veel kerken gevierd bid- en dankdag.
Dit onderdeel kun je dus prima samen vieren. Dankbaar zijn voor de wet die God
geeft klinkt goed. Toch kijken christenen heel anders tegen ‘de wet’ aan dan
Joden. Voor Joden is het de kern, het belangrijkste, van hun geloof. Zij willen de
613 geboden uit de Tora graag naleven. Dat is hun godsdienst! Als christenen het
hebben over de wet denken ze eerder aan het onderwijs van de Here Jezus in de
Bergrede. Maar het grote verschil is wel dat christenen de wet willen houden om
daarmee hun dankbaarheid te laten zien voor het werk van jezus messias.
> niet zomaar meevieren dus!
Nieuwjaarsdag en Grote verzoendag
Herdenkingsfeest aan de schepping en een bezinning op het nieuwe jaar, klinkt wel een beetje als
ons Oud- en Nieuw. Terug denken en dankbaar zijn. Goede voornemens voor het komende jaar.
christenen geloven zeker dat God een plan met deze wereld en met de mensen heeft. Maar of
7
http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Matte%FCs+16%3A13-20&id18=1&l=nl&set=10
http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Matte%FCs+5&id18=1&l=nl&set=10
9
http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Handelingen+2%2C1-13&id18=1&l=nl&set=10
8
©Arco van Bergen, eunike.nl
5
Joodse feesten: meevieren of niet?
dat plan aan het begin van ieder jaar wordt vastgesteld, daar lees je niets over in de Bijbel. Dat
laatste onderdeel kun je dus je bedenkingen bij hebben…..
> kun je meevieren!
Chanoeka
Dit feest is een feest voor het Joodse volk met een deel beetje Joods geloof. De nationale
heldenfamilie, de Makkabeeën speelt een grote rol. Dankzij hun strijd was het land een eeuw lang
vrij. Het wonder van de olie bij de herinwijding doet wat folkloristisch aan.
> kun je meevieren!
Purimfeest
christenen kennen dit verhaal natuurlijk uit de Bijbel. Een prachtig verhaal over een gewoon Joods
meisje door God gebruikt om het Joodse volk te redden van de boze Haman met zijn plannen.
Haman wordt terecht de eerste antisemiet (Jodenvervolger) genoemd. christenen hebben in de
geschiedenis ook vaak de Joden vervolgd. Als je dit feest mee mag vieren is dat eigenlijk wel mooi,
toch?
> kun je meevieren!
Messiasbelijdende Joden.
Hierboven hebben we bekeken of je als christen de Joodse feesten kan meevieren. Nu is er nog
een ‘aparte’ groep christenen; de messiasbelijdende Joden. Dat zijn Joden die in Jezus wél de
messias zagen en hem aannamen.
Christenen dus met een Joodse nationaliteit! Ligt het voor hen anders? Ja én nee.
We hebben de Joodse feesten beoordeeld als religieuze feesten, en dat zijn het natuurlijk ook.
Maar, zeker in Israël, worden deze feesten door iedereen gevierd, gelovige Jood of niet. Vergelijk
het maar met ons Kerst- en Paasfeest, dan is ook iedereen vrij en viert op zijn eigen manier feest.
Je zou kunnen zeggen dat deze feesten ook nationale feesten zijn. En voor geboren Joden hebben
ze ook te maken met hun eigen volk. Hun voorouders zijn uit Egypte verlost (Pesach) zij hebben
de wet gekregen (Wekenfeest / Sjavoeot) en zij vieren de bevrijding (Loofhuttenfeest / Soekot).
Ligt het voor hen dan anders? Als je het principieel als christen bekijkt geldt de beoordeling zoals
hierboven is aangegeven. Dan zeg je nee, niet meevieren.
Maar, zeker voor messiasbelijdende Joden, kun je je afvragen of je een
feest toch zou moeten meevieren ook al sta je er niet helemaal achter.
Met meevieren bedoelen we in dit geval samen met de Joden feest
vieren en niet, min of meer apart, op het zelfde moment een feest met
dezelfde naam, alleen een andere, ‘christelijke’ invulling. Zo vieren kan
natuurlijk altijd en gebeurt ook.
Messiasbelijdende Joden willen niet ‘heel anders’ zijn dan hun gelovige
landgenoten. Zij willen graag op een bescheiden manier laten zien dat
een christen niet opeens heel anders is omdat hij christen is. Zij
gebruiken daarom juist graag de oude gebruiken en gewoonten om dat
te laten zien. Zij vieren bijvoorbeeld hun rustdag, bij ons de zondag,
gewoon op Sabbat. Zo geven ze geen aanstoot.
In deze gedachte is het ook goed denkbaar dat ze de Joodse feesten
‘meevieren’. Zo blijven ze dicht bij hun landgenoten en kunnen ze de
messias laten zien. Dan zeg je ja, meevieren natuurlijk.
©Arco van Bergen, eunike.nl
6
Joodse feesten: meevieren of niet?
Een internationaal Loofhuttenfeest?
Uiteindelijk vieren we, Joden en christenen in ieder geval een feest samen; het Loofhuttenfeest.
De profeet Zacharia profeteert over de verlossing van Israël terwijl het volk in ballingschap zit in
Babel. Hij zegt er dan bij dat uiteindelijk ‘alle volken jaarlijks naar de stad komen om de HEER van
de hemelse machten als koning te vereren en het Loofhuttenfeest te vieren’ (Zacharia 14:1610)
Samen vieren dat God iedereen laat wonen in het beloofde land. Maar wanneer gaat dat
gebeuren dan?
De apostel Johannes ziet in een visioen op Patmos hoe de geschiedenis verder gaat en ook wat
het einde daarvan is. Hij ziet mensen uit alle landen en volken met palmtakken feestvieren. Een
feest van redding met palmtakken? Dat lijkt wel een soort Loofhuttenfeest!
Hierna zag ik (Johannes) dit: een onafzienbare menigte, die niet te tellen was, uit alle
landen en volken, van elke stam en taal. In het wit gekleed en met palmtakken in hun
hand stonden ze voor de troon en voor het lam. Luid riepen ze: ‘De redding komt van onze
God die op de troon zit en van het lam!’ (Openbaringen 7:9-1011)
Een gezamenlijk feest, met alle volken, samen met één messias. Een megafeest!
Punten om verder over na te denken:
1.
2.
3.
4.
Welke Joods feest spreekt je het meeste aan? Vertel eens waarom?
Ben je het eens met alle beoordelingen? Leg uit waarom wel/niet!
Wat zou jij doen als messiasbelijdende Jood, meevieren of niet?
Verlang jij naar een gezamenlijk Loofhuttenfeest?
Meer weten?
Moeten christenen meevieren?
Over Joodse feestdagen
10
11
http://www.tjderuiter.nl/artikelen/artfeest.htm
http://etsel.infoteur.nl/specials/joodse-feestdagenshabbat.html
http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Zacharia+14&id18=1&l=nl&set=10
http://www.biblija.net/biblija.cgi?m=Openbaring+7&id18=1&l=nl&set=10
7
©Arco van Bergen, eunike.nl