Literatuurstudie. Aanbevelingen met betrekking tot het opvolgen van

Etnische registratie als springplank
voor meer gelijkheid van kansen?
Mogelijkheden en beperkingen van
verschillende opvolgingssystemen.
Véronique Vandezande & Marc Swyngedouw
(ISPO, CeSO, KULeuven - IPSoM, KUBrussel)
Inhoud
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Enkele cijfers…
Europees engagement
Beschikbare gegevens in België
Het academische debat
Good practices
Aanbevelingen & discussie
1. Enkele cijfers…
Onderwijsniveau jonge mannen (18-29 jaar) in België in 1991
(bron: Neels & Stoop 2000, p289, eigen berekening)
Marokkaanse
Turkse nationaliteit
nationaliteit
Geen diploma secundair
56%
44%
Diploma secundair
40%
46%
Diploma tertiair
4%
10%
N=6959
N=7872
Belgische
nationaliteit
33%
45%
22%
N=8403
1. Enkele cijfers… (ii)
Onderwijsniveau afgestudeerde jonge 2de generatie mannen
(18-35 jaar) in Antwerpen in 2007 (bron: TIES)
de
Geen diploma secundair
Diploma secundair
Diploma tertiair
Turkse 2
generatie
40% (56)
50% (40)
10% (4)
N=129
Marokkaanse
de
2 generatie
22% (44)
71% (46)
7% (10)
N=144
Autochtonen
17% (33)
45% (45)
38% (22)
N=133
1. Enkele cijfers… (iii)
Minderheden van Turkse en Marokkaanse herkomst in Antwerpen
in 2007 (bron: gemeenteregister Antwerpen DSPA 2007, eigen berekeningen)
{…} nationaliteit
Geschatte bevolking
van {…} herkomst
Aantal
%
Aantal
%
Belgische
402470
86,44%
342116
73,48%
Marokkaanse
11812
2,54%
34751
7,46%
Turkse
4108
0,88%
11215
2,41%
465596
100,00%
465596
100,00%
Totale bevolking
1. Enkele cijfers… (iv)
Dekking van het nationaliteitscriterium voor de bevolking van Turkse en
Coverage of criterium
of nationality
for the
and Maghrebinian
origin Vlaanderen
residents of 12 biggest
Maghrebijnse
herkomst
in de
12Turkish
grootste
steden van
in 1998
towns in Belgium
(Bron: VDAB-Studiedienst; uit Martens & Verhoeven (2006, p273))
100%
90%
80%
70%
percentage
60%
name recognition
nationality
50%
40%
30%
20%
10%
0%
50-60
42-49
36-41
30-35
age
26-29
18-25
2. Europees engagement
Community action programme to combat
discrimination - PROGRESS
2007 European year of equal opportunities for all
Race directives
• Erkenning van indirecte discriminatie:
Zichtbaar maken van het onzichtbare dmv statistische
gegevens
3. Beschikbare gegevens in België
Nationaal Instituut voor de Statistiek
Sinds 1962 niet toegestaan om statistische gegevens
mbt ‘ras of etnische afstamming’ te verzamelen of
analyseren
Status quo: nationaliteit
• Rijksregister: nationaliteitenhistoriek
• Census: Gezinssamenstelling, koppeling met
ouderkenmerken
• Enquêtes: EAK, SILC
3. Beschikbare gegevens in België (ii)
Onderwijs
– Administratieve gegevens: nationaliteit
– Survey-onderzoek: TIMMS, PIRLS, PISA,
Steunpunt Studie- en schoolloopbanen
Arbeidsmarkt
– Datawearhouse arbeidsmarkt: koppeling met
nationaliteitenhistoriek
– VDAB: vroeger naamherkenning, nu ook
nationaliteitenhistoriek
Continentaal Europa
Geen uniform Europees systeem voor etnische
categorisatie, registratie of dataverzameling
Meten van etnische herkomst controversieel (bijv.
in Frankrijk)
Eurostat vraagt op jaarlijkse basis:
– Nationaliteit (6+4)
– Geboorteland (12+3)
4. Het academische debat
Migranten, vreemdelingen, minderheden, etnische
minderheden, raciale groepen, allochtonen,…
Etnische minderheden
– Grenzenmetafoor: zelfdefinitie en definiëring van
en door anderen, sociale categorisatie
– Afstammingmetafoor: (geloof in)
gemeenschappelijke afstamming
– Minderheid: machtsverhouding
 Niet ‘cultuur’ an sich, bvb. tweede generatie
4. Het academische debat (ii)
Etnische groepen worden gevormd door
interactie en onderhandeling, in bepaalde
constellatie van machtsverhoudingen
Abstracte theorievorming, niet
operationaliseerbaar in kwantitatief
onderzoek of via eenvoudige registratie
4.1 Subjectieve benadering
Etnische identiteit als optie in allerlei mogelijke
‘sociale identiteiten’
Zelfcategorisatie als één dimensie van deze identiteit
Primordiale ↔ contextafhankelijke benadering
Aandachtspunten:
– Open/ gesloten
– Vraagverwoording & antwoordcategorieën
4.2 Objectieve benadering
Onderzoeker zelf wijst ‘lidmaatschap’ tot een groep
toe op basis van ‘objectieve’ criteria, zoals:
– Afstamming: nationaliteit, geboorteplaats,
ouderkenmerken,…
– Culturele elementen: thuistaal
Keuze van indicator is afhankelijk van het doel van
het onderzoek
Makkelijker toepasbaar, maar laat het gezichtspunt
van de betrokkene buiten beschouwing
5. Good practices
Objectieve definiëring en registratie in Scandinavische
landen en in Nederland
Bijvoorbeeld: Nederland
– Allochtonen, eerstegeneratieallochtoon,
tweedegeneratieallochtoon, westerse allochtoon, nietwesterse allochtoon, herkomstgroepering, minderheden
– Eén registratiemoment
– Koppeling registratiebestanden
– Organisatie specifieke surveys
 Jaarrapport Integratie
Verenigd Koninkrijk
What is your ethnic group? Choose one section from A to E, then tick the
appropriate box to indicate your cultural background.
White
○ British
○ Irish
○ Other, fill in:..
Mixed
○ White and black Caribbean
○ White and black African
○ White and Asian
○ Other, fill in:…
Asian or Asian British
○ Indian
○ Pakistani
○ Bangladeshi
○ Other, fill in:…
Black or black British
○ Caribbean
○ African
○ Other, fill in:…
Chinese or other ethnic group
○ Chinese
○ Other, fill in:…
Verenigde Staten
What is your race? Mark one or more races to indicate what you
consider yourself to be.
○ White
○ Black, African Am., or Negro
○ American Indian or Alaska Native — Print name of enrolled or principal
tribe:…
○ Asian Indian
○ Chinese
○ Filipino
○ Japanese
○ Korean
○ Vietnamese
○ Other Asian — Print race:…
○ Native Hawaiian
○ Guamanian or Chamorro
○ Samoan
○ Other Pacific Islander — Print race:…
○ Some other race — Print race:…
Verenigde Staten (ii)
What is your ancestry or ethnic origin?
(For example: Italian, Jamaican, African Am.,
Cambodian, Cape Verdean, Norwegian,
Dominican, French Canadian, Haitian, Korean,
Lebanese, Polish, Nigerian,Mexican,Taiwanese,
Ukrainian, and so on.)
…
Canada
What were the ethnic or cultural origins of this
person’s ancestors ?
An ancestor is usually more distant than a grandparent. For
example, Canadian, English, French, Chinese, Italian,
German, Scottish, East Indian, Irish, Cree, Mi’kmaq
(Micmac), Métis, Inuit (Eskimo), Ukrainian, Dutch,
Filipino, Polish, Portuguese, Jewish, Greek, Jamaican,
Vietnamese, Lebanese, Chilean, Salvadorean, Somali,
etc.
Specify as many origins as applicable using capital letters.
…
Canada (ii)
Is this person:
Mark more than one or specify, if applicable.
○ White
○ Chinese
○ South Asian (e.g., East Indian, Pakistani, Sri Lankan, etc.)
○ Black
○ Filipino
○ Latin American
○ Southeast Asian (e.g., Vietnamese, Cambodian, Malaysian,
Laotian, etc.)
○ Arab
○ West Asian (e.g., Iranian, Afghan, etc.)
○ Korean
○ Japanese
○ Other — Specify:…
Zelfcategorisering, samengevat
Verscheidenheid aan zelfcategorisatievragen
Etnische groep/herkomst, ras/ huidskleur,
culturele achtergrond, voorouders, landen,
werelddelen,…
Keuze van vraag afhankelijk van lokale
minderheidsgroepen, prioriteiten, nationale
gevoeligheden, …
6. Aanbevelingen & discussie
Combinatie van methodes om de nadelen van de
ene methode op te vangen met de voordelen van
de andere:
1. Objectieve indicatoren
– Opvolging tot derde generatie
2. Zelfcategorisering
– Kwalitatief vooronderzoek nodig:
•
•
•
Open/ gesloten
Eén/ meerdere opties
Ras/ etniciteit/ huidskleur/…
– Subjectiviteit
6. Aanbevelingen & discussie (ii)
3. Externe definiëring
- Erkenning van de relatie tussen sociale positie
en discriminatie
- Bijv.: “Hoe denkt u dat de meeste mensen in
België u zien?”
4. Centrale registratie
- Eén centraal registratiepunt
-
-
Flexibel (te wijzigen bij eenvoudig verzoek)
5-jaarlijkse herbevraging (bijv. bij wijziging idkaart)
Koppeling met andere bestanden
6. Aanbevelingen & discussie (iii)
Hulp voor gelijke kansenbeleid en antidiscriminatie
In Eurobarometer was 77% v/d Belgische bevolking
voorstander van etnische registratie om discriminatie
te bestrijden
Maar… potentieel stigmatiserend!
– Informeren over doel v/d registratie
– Garanties op gebied van anonimiteit